Жоғары оқу орындарындағы әскери кафедрада оқитын студенттердің тұлғасын қалыптастыруда халықтық педагогика элементтерін пайдалану

Пән: Алғашқы әскери дайындық
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

ӘОЖ 378:341. 357. 6 Қолжазба құқығында

ЕРЕЖЕПОВ МҰХАММЕД ـ АЛИ МАТЕНҰЛЫ

13. 00. 01-Жалпы педагогика, педагогика және білім тарихы

этнопедагогика

Педагогика ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін

алу үшін дайындалған диссертацияның

АВТОРЕФЕРАТЫ

Қазақстан Республикасы

Шымкент, 2010

Жұмыс М. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университетінде орындалған

Ғылыми жетекшісі: педагогика ғылымдарының докторы,

профессор Б. А. Тойлыбаев

Ресми оппоненттер: педагогика ғылымдарының

докторы, профессор Ыбыраймжанов К. Т.

педагогика ғылымдарының

кандидаты Арзымбетова Ш. Ж.

Жетекші ұйым: М. Х. Дулати атындағы Тараз мемлекеттік

университеті

Қорғау 2010 жылы «29» қазанда сағат 11. 00 М. О. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті жанындағы педагогика ғылымдарының докторы ғылыми дәрежесін беру жөніндегі Д 14. 20. 01 диссертациялық кеңесінде өтеді (16, Шымкент қаласы, Тауке-хан даңғылы, № 5) .

Диссертациямен М. О. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университетінің кітапханасында танысуға болады. (16, Шымкент қаласы, Тауке-хан даңғылы, № 5, 2-қабат) .

Автореферат 2010 жылы «28» қыркүйекте таратылды.

Диссертациялық кеңестің

Ғалым хатшысы С. А. Жолдасбекова

Кіріспе

Зерттеудің көкейкестілігі. «Қазақстан - 2030» Жолдауында Республика Президенті еліміздің ұлттық қауіпсіздігін, тәуелсіздік пен егемендігін танытатын ұзақ уақытта даму бағдарламасын анықтады. Білім беру мен тәрбиенің негізгі міндетінің бірі өз елінің азаматы, патриот тұлғаны тәрбиелеу болса, осыған сәйкес әскери тұлға студенттердің тәрбиелік деңгейін бағалаудағы көрсеткіш болып қарастырылады.

Республиканың әлеуметтік-экономикалық дамуын жеделдетуге, қоғамның саяси және рухани өмірі саласындағы міндеттерді қайта жаңартуға бағытталған идеялық-тәрбие жұмыстары мемлекеттің стратегиялық бағдарымен анықталды. Еліміздің тәуелсіздік алып, егемендікке жетуі, оны сақтап қастерлеуі қазақ халқының және республикада тұратын басқа да халықтардың ұлттық дүние танымының өсуіне жағдай жасады.

Еліміздің жоғары оқу орындарында студенттерге қазақ халқының этностық ерекшеліктерін, тарихы мен мәдениетін, сондай-ақ халықтың батыр ұл-қыздарының ерлік істерін дәріптеу, жастарды ұлттық сезімі бар тұлға ретінде тәрбиелеу және осы мәселені қазіргі жағдайда зерттеу қажеттілігі арта түсуде.

Білім туралы заңда қазақстандық патриотизмге, төзушілікке, биік мәдениетке, адам құқықтары мен бостандықтарын құрметтеуге тәрбиелеу мәселелері көрсетілген. Бұл жастарға этнопедагогикалық негізде білім беріп, оларды тұлғалық тәрбиелеу ісіне нұсқау беріп әрі оның қажеттілігін айқындайды.

Қазіргі кезде жоғары оқу орындарындағы тәрбие беру мәселесіне жаңаша көзқарас тұрғысынан қарау және студенттердің ұлттық сана-сезімін, сапаларын, тұлғаның мінез-құлқын қалыптастыруды көздейтін тәрбиенің түрлері мен әдістерін жетілдіру талап етіледі. Бұл бүгінде байсалдылық, табандылық, батылдылық, батырлық, қайсарлық туралы білім ғана емес, өнегелік көрсету қажет болып отырған уақытта аса маңызды болып табылады.

Жоғары оқу орындарында болашақ бакалаврларды кәсіби даярлаумен қоса офицер кадрларын дайындау жұмыстары бірге жүргізіледі. Сондықтан да зерттеу жұмысында арнайы әскери кафедралардағы студенттер тұлғасын қалыптастыру мәселесі ерекше талқыланып отыр. Жоғары оқу орындарындағы әскери кафедралардағы оқу-тәрбие жұмыстарын ұйымдастыру бойынша бірнеше Ресейлік ғалымдардың А. В. Барабаншиков, Ю. А. Ветрова, В. В. Евстафьева, Ю. А. Кудрявиева, Ю. И. Тарский және т. б. еңбектерін атап өтуге болады.

Ал, бұл жүйеде халықтық педагогика элементтері негізінде студент жастарды тұлғалық қалыптастыру мәселесі әлі де толық қалыптаспай келеді.

Бүгінгі күнде Қазақстан Республикасында халықтық педагогиканың жалпы педагогика, психология ғылымдарындағы орнын анықтап, әдіснамалық және теориялық негізін айқындауда елеулі үлес қосып жүрген ғалым-педагогтар Қ. Б. Жарықбаев, С. Қалиев, Ә. Табылдиев, С. А. Ұзақбаева, Қ. Б. Бөлеев, Қ. Ж. Қожақметова т. б. еңбектерінің маңызы зор.

Өткен ғасырлар ойшылдарының, ағартушы-педагогтардың халықтық педагогикасына көзқарасын, құнды педагогикалық идеяларын Т. М. Әлсатов, А. Айтбаева, И. Халикова, Қ. Қалиева және т. б. зерттесе, енді бірі С. Ұзақбаева, Р. К. Төлеубекова, Қ. Шалғымбаева, Ұ. Әбдіғапбарова, А. А. Қалыбекова, Р. Жаманбаевалар халық педагогикасы мен этнопедагогика тәрбиесінің мүмкіндіктеріне, тәрбие бағыттарына қарай зерделеген. Ал, Р. К. Дүйсенбінова, Ж. Асанов, Қ. Т. Ыбырайымжанов, С. Т. Иманбаева, Б. А. Тойлыбаев, Қ. Ж. Қарақұлов, Ш. Құлмановалар халық тәрбиесінде озық дәстүрлерін оқу-тәрбие процесінде пайдалану жолдарын қарастырады.

Қазіргі кезде қоғамдық-гуманитарлық ғылымдар саласында зерттеу жүргізуші ғалымдар халқымыздың сан ғасырлардағы рухани мұрасын, әсіресе оқу, тәлім-тәрбие мәселесін философия, психология, педагогика ғылымдарының зор жетістіктерін пайдаланып, асыл қазыналарын жоғары теориялық биіктен талдап, ғылыми көзін ашуда.

Қазіргі педагогиканың міндеті экономикалық өрлеу кезеңінде, қоғамды рухани жаңартып демократияландыруда, плюрализм пікірін бекітуде және әлеуметтік орта мен идеологиядағы сол бір тоқырау кезеңдерінің әсерінен туған жікшілдік пен бұрмалаушылықты жоюдағы күреске бар күшті ынталандыру болып табылады. Мұның бәрі келешек жас ұрпақты тұлғалық тәрбиелеудің қажеттілігін қамтамасыз етеді. Қазақстан Республикасында білім беру саласы бойынша қоғамның бүгінгі күнгі талабы әрбір адамды Отанын сүюге, туған жерін құрметтеуге, ата-бабаның озық салт-дәстүрлерінің құндылығын мақтаныш тұтуға, әлемде халықтар арасындағы бейбітшілік үшін достықты нығайтуға бағыт беруде талмай еңбек етуді қажет санайды. Сондықтан болашақ мамандардың тұлғалық қалыптасуын халықтық педагогика элементтерін пайдалану арқылы жүзеге асыру жоғары оқу орындарында, әсіресе әскери кафедрада да ерекше көңіл бөлуді қажет етеді.

Мәселенің тәжірибедегі және ғылыми-педагогикалық әдебиеттердегі жағдайын зерттеу кезінде бірқатар қарама-қайшылықтар анықталды: студент тұлғасын қалыптастыруда әскери кафедралардағы халықтық педагогика материалдарын пайдалануды бүгінгі өмір талабына сай ұйымдастыру қажеттілігі мен оның ғылыми-теориялық негіздерінің болмауы арасында; халықтық педагогика материалдарының әлеуеті мен оның студенттермен әскери кафедралардағы тәрбие жұмыстарында жүйелі пайдаланылмауы арасында; әскери кафедраларда студенттер тұлғасын қалыптастыруда халықтық педагогика материалдарын пайдалану қажеттілігі мен оны жүзеге асыруға керекті әдістемелердің жоқтығы арасындағы қайшылықтардың шешімін табу бізге зерттеу тақырыбын «Жоғары оқу орындарындағы әскери кафедрада оқитын студенттердің тұлғасын қалыптастыруда халықтық педагогика элементтерін пайдалану» деп таңдауымызға себепші болды.

Зерттеудің мақсаты: халықтық педагогика элементтері негізінде жоғары оқу орнының әскери кафедрасы студенттеріне ұлттық тәрбие беруді теориялық тұрғыдан негіздеп және оның әдістемесін жасау.

Зерттеудің нысаны: жоғары оқу орындарындағы әскери кафедрадағы оқу тәрбие процесі.

Зерттеудің пәні: жоғары оқу орындарындағы әскери кафедрада халықтық педагогика элементтерін пайдалану арқылы студенттер тұлғасын қалыптастыру жүйесі.

Зерттеудің ғылыми болжамы: егер, жоғары оқу орындарындағы әскери кафедра студенттеріне халықтық педагогика элементтері негізінде тәрбие берудің теориялық негіздерін анықтап, тәрбие берудің үлгісін жасап, оқу-тәрбие процесіне ендірудің әдістемесі ұсынылса, онда студенттерге ұлттық тәрбие берудің тиімділігі артады, өйткені халықтық педагогиканың өмірлік тәжірибесі - тәрбие өзегі.

Зерттеудің міндеттері:

халықтық педагогика элементтерін әскери кафедра студенттерінің тұлғасын қалыптастыруда пайдаланудың теориялық негіздерін анықтау;
әскери кафедрадағы студенттер тұлғасын қалыптастыруда халықтық педагогика элементтерін пайдалану мүмкіндіктерін анықтау;
әскери кафедрадағы студенттер тұлғасын халықтық педагогика элементтері негізінде қалыптастырудың мазмұндық-құрылымдық моделін жасау;
халық педагогикасы элементтері негізінде әскери кафедра студенттеріне тәрбие берудің әдістемесін жасап, оның тиімділігін эксперимент жүзінде тексеру.

Зерттеудің жетекші идеясы: қазақ халық педагогикасындағы тәрбие идеялары жоғары оқу орындарының әскери кафедра студенттеріне тәрбие берудің қайнар көзі болып табылады, себебі әскери кафедрадағы студенттерден елжанды, ұлттық сипаттағы, жаңа тұрпатты тұлға болу талап етіледі.

Зерттеудің әдістері: зерттеу проблемасы бойынша психологиялық және педагогикалық әдебиеттерге талдау жасау; жоғары оқу орындарындағы әскери кафедра студенттерінің оқу-тәрбие процесін бақылау; студенттермен әңгіме жүргізу; сауалнама алу; модельдеу; әдістемелік жүйенің мақсатқа сәйкестілігін, тиімділігін тәжрибелік-педагогикалық зерттеу жұмысы арқылы тексеру; алынған нәтижелерді сұрыптау әдістері.

Зерттеудің әдіснамалық және теориялық негіздері: тұлға тәрбиесі боиынша ой-пікірлерге байланысты философтардың, тарихшылардың, психологтардың, педагогтардың еңбектері мен тұжырымдары, этнопедагогиканың теориялық қағидалары, тәрбие теориясы, біртұтас педагогикалық процесс теориясы және кәсіби білім берудің теориясы.

Зерттеу көздері: әр түрлі дәуірде өмір сүрген ойшыл-ғұламалардың тәлім-тәрбиелік мұралары; Қазақстан Республикасының Конституциясы; Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы; Қазақстан Республикасы орта және жоғары білім беру тұжырымдамалары; Қазақстан Республикасының білім беру ұйымдарында тәрбие берудің кешенді бағдарламасы; оқу және тәрбие процеісінің бағдарламалары; педагог ғалымдардың, жазушылардың, соғыс ардагерлерінің оқу және тәрбиеге арналған еңбектері.

Зерттеу кезеңдері:

Бірінші кезеңде (2006-2008жж) зерттеу проблемасына сәйкес философиялық, психологиялық, педогогикалық және әдістемелік әдебиеттерге талдаулар жасалынды және жүйеге келтірілді; зерттеудің ғылыми аппараты, басты қағидалары анықталды, әскери кафедра студенттер тұлғасын халықтық педагогика элементтері негізінде қалыптастырудың мазмұндық-құрылымдық моделі жасалып, анықтау экспериментінің нәтижелері өңделді.

Екінші кезеңде (2008-2009жж) жоғары оқу орындарының әскери кафедраларында халықтық педагогика элементтерін қолдану мазмұны анықталып, студент тұлғасын қалыптастыру бойынша жүргізілетін тәрбие жұмыстарының әдістері негізделді. Тәжірибелік-эксперименттік жұмыстар бағдарламалар бойынша жүргізілді.

Үшінші кезеңде (2009-2010жж) жүргізілген зерттеу жұмыстарының қорытындылары шығарылып, соның негізінде ғылыми әдістемелік ұсыныстар жасалынды. Бұл кезеңде алынған тәжірибелік-эксперименттік нәтижелерге математикалық сараптамалар жүргізілді.

Зерттеудің базасы: Тәжірибелік-эксперименттік жұмыс М. О. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемелекеттік университетінің, Оңтүстік Қазақстан мемелекеттік медицина академиясының әскери кафедраларында және Қ. А. Яссауий атындағы Халықаралық Қазақ-Түрік университетінің «Бастапқы әскери дайындық» кафедрасында өткізілді.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы мен теориялық мәнділігі:

Халықтық педагогика элементтерін әскери кафедра студенттерінің тұлғалық қасиетін тәрбиелеуде пайдаланудың теориялық негіздері анықталды.
Әскери кафедра студенттерінің тұлғалық қасиеттін қалыптастырудағы халық педагогика элементтерін пайдалану мүмкіндіктері анықталды;
Жоғары оқу орындарындағы әскери кафедра студенттеріне халықтық педагогика элементтері негізінде тәрбие берудің құрылымдық-мазмұндық моделі құрылды;
Халықтық педагогика негізінде әскери кафедра студенттеріне тәрбие берудің әдістемесі жасалды.

Зерттеу жұмысының практикалық мәнділігі:

Жоғары оқу орнының әскери кафедра студенттерінің тұлғасын қалыптастыруда жинақталған тарихи-педагогикалық материалдарды жоғары оқу орындарының оқу-тәрбие процесінде, қоғамдық мекемелердің тәрбие беру тәжірибесінде пайдалануға болады.

Әскери кафедра студенттеріне тәрбие берудің ғылыми-педагогикалық үлгісі жасалды. Олар мына бағытта пайдаланылады:

«Әскери кафедрадағы ұлттық тәрбие негіздері» атты тәрбие жұмысының бағдарламасы жасалып, оқу-тәрбие процесінде пайдаланылды;
«Отан үшін отқа түс жанбайсың» атты элективті курс бағдарламасы жасалып, оқу процесіне енгізілді;
«Студенттерге халықтық педагогика элементтері негізінде ұлттық тәрбие беру» атты семинардың бағдарламасы жасалды.

Қорғауға ұсынылатын негізгі қағидалар:

жоғары оқу орынының әскери кафедра студенттерінің тұлғасын қалыптастыруда халықтық педагогика элементерін пайдаланудың мәні мен мазмұны;
студент тұлғасын қалыптастырудағы халықтық педагогика элементтерінің мүмкіндіктері зерттеу проблемасын аша түседі;
жоғары оқу орнының әскери кафедрасында оқитын студент тұлғасын халықтық педагогика элементтері негізінде қалыптастырудың құрлымдық-мазмұндық моделі компоненттерді, өлшемдер мен көрсеткіштерді және деңгейлерді қарастырады;
әскери кафедра студенттерін халықтық педагогикалық элементері негізінде тұлғалық қалыптастыру әдісі зерттеу міндетінің тиімділігімен жүзеге асыруды қамтамасыз етеді.

Зерттеу жұмысының дәлділігі мен негізділігі: алғашқы әдіснамалық және теориялық көзқарастармен; практикалық жұмыс мазмұнының ғылыми аппаратқа сәйкестілігімен; зерттеу проблемасын зерделеуде зерттеу міндеттеріне барабар әдістер кешенін пайдаланумен; зерттеу деректерінің дәлелділігімен; ұсынылған әдістеменің тиімділігімен; бастапқы және соңғы көрсеткіштердің нәтижелерін қортындылауымен; олардың тиімділігін оқу-тәрбие процесіне кешенді ендірілуімен дәлелденді.

Зерттеу нәтижелерін сынақтан өткізу және ендіру: эксперимент барысында: «Оқыту үдерісінде жаңа инновациялық технологияларды қолдану мәселелері» атты халықаралық ғылыми-практикалық конференцияда (Шымкент қ. ), «Отансүйгіштік және азаматтық тәрбие беру: жағдайы, мәселелері және шешу жолдары» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияда (Алматы қ. ) «Жастар патриотизмі мен азаматтылығын қалыптастыруда тәрбие жүйесін іске асыру: тәжірибе, проблемалар, перспективалар» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияда (Тараз қ. ) баяндалды; Республикалық баспа беттерінде жарияланды және кафедра мәжілістерінде, семинарларда талқылап, жоғары оқу орындары оқу-тәрбие үдерісіне енгізілді.

Диссертация құрылымы: Диссертация кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және қосымшадан тұрады.

Кіріспеде мәселенің көкейкестілігі негізделіп нысаны, пәні, ғылыми болжамы, міндеттері анықталды, әдіснамалық негізі, ғылыми жаңалығы мен қорғауға ұсынылатын қағидалар, зерттеудің тәжірибелік мәнділігі көрсетілді.

«Жоғары оқу орнының әскери кафедра студенттерінің тұлғасын қалыптастыруда халықтық педагогика элементтерін пайдаланудың теориялық негіздері» атты бірінші тарауында әскери кафедра студенттерінің тұлғасын қалыптастыруда халықтық педагогика элементтерін қолдануды педагогика тұрғысында зерттелу деңгейі сараланып, бұл мәселедегі этнопсихология және халықтық педагогика мүмкіндіктері ашып көрсетілді. Соның негізінде әскери кафедра студенттерінің тұлғасын қалыптастырудың мазмұндық-құрылымдық моделі мен деңгейлері берілді.

«Жоғары оқу орнының әскери кафедра студенттерінің тұлғасын қалыптастыруда халықтық педагогика элементтерін пайдаланудың әдістемесі» атты екінші тарауда студенттердің тұлғасын қалыптастыруда халықтық педагогика элементтерін қолданудың мазмұны, осы бағытта жүргізілген тәрбие жұмыстарының әдістері ұсынылды. Соның негізінде педагогикалық-эксперименттік мақсат, міндеттеріне сай ұйымдастырылған тәжірибелік-эксперименттік жұмыстардың нәтижелері берілді.

Қорытындыда зерттеу жұмысының нәтижелері жүйеленіп, нақтыланып, негізгі тұжырымдар мен әдістемелік ұсыныстар берілді, осы саладағы болашақты зерттеулерді қажет ететін мәселелер айқындалды.

Қосымшада тәжрибелік-эксперименттік жұмыстың кейбір материалдары ұсынылған.

Негізгі бөлім

Әлем тарихында ұлттық тәрбие және адам тұлғасын қалыптастыру туралы білім ғасырларға тамырымен терең жайылған. Әлемдегі өркениеттің дамуындағы ерекшеліктер дінмен, салт-дәстүрлермен, әртүрлі этникалық факторлармен өлшенген.

Ұлттық тәрбие беруді халықтық педагогиканың негізінде қарастыру тиімді, өйткені қоғамда жалпы тәрбиелеу процесі тек қана батыс еуропалық және американдық үлгіні қабылдап бара жатқаны белгілі жайт. Сондықтан, халықтық педагогика негізінде студенттердің бойына тұлғалық сезімді, отан сүйгіштікті қалыптастыру Қазақстанның даму жолында келешектегі көптеген мәселелердің шешімі болып табылады.

Шығыс елдерінде тәрбиеге, әсіресе әскери-патриоттық тәрбиеге аса көңіл бөлген. Бұл тұрғыда жапондықтар үлгі боларлықтай. Орыс тарихшысы А. А. Строев «жапондыққа балалық шағынан мемлекеттің идеологиясы үшін әр уақытта өзін құрбандыққа шалуға дайын болуын құлағына құяды» - деп жазған. Ал қытайда әскери-патриоттық білім беру мемлекеттік идеологиямен бір қатарда.

Азаматтарды әскери қызметке дайындап қалыптастыру қазіргі кезде батыс еуропаның барлық елдерінде дерлік қолға алынған. Мысалы, Германия, Ұлыбритания, Франция мектептерінде және жоғары оқу орындарында офицерлерді дайындауда арнайы пән ретінде әскери кәсіптік бағытын қалыптастыру оқытылады.

Зерттеу жұмысымызда қазіргі кезеңдегі жастардың өз отанының әскері қатарында көрінуіне деген талпынысының артуын ұлттық тәрбиенің маңыздылығымен көреміз.

Жоғарғы оқу орындарында 17-18 жастағы бозбалалардың келетіні белгілі, әрі олар 21-22 жас шамасында оқуды аяқтайды. Бұл аралық жастық шақтан зерделі шаққа өту кезеңі, сондықтан бұл уақытта студенттердің жастық шақта да есейген шақтағы да бойынан көрініс алып жататын мінез-құлықтарын бақылауға болады. Жоғары оқу орнын аяқтағалы отырған кейбір студенттер отбасын құрап, балалы болып жатады. Мұндай жағдайлар жаңа міндеттер жүктейді әрі өмір сүру салтына, өмірлік ұстанымына орасан ықпал жасайды.

Әскери кафедрада оқу-тәрбие жұмыстарын ұйымдастыруда студенттердің психологиялық ерекшеліктерін ескеру өте маңызды.

Мұндай жастық кезең өзін және өзіне жақын адамдардың тағдыры үшін жауапкершілік алуға, әрі оны мойындау сезімдерін көрсетумен сипатталады. Сондықтан бұл кезең шынайы ересек әрі күрделі өмірге іштей және сырттай бейімделуге бастау алу кезеңі, мұнда адамның күнделікті өмір сүру салтында оның іштей қалыптасқан мінез-құлқына үнемі сәйкес келе бермейтін әлеуметтік қағидалар мен маңыздылықтарды олардың түрлерін және көптеген шарттылықтарды қабылдау міндеті жүктеледі. Біріншіден, бұл жастағы студенттерде ерік-жігері толық қуат алмаған және көзқарастары тұрақсыз, әрі орны толмас мәселелерге әкелуі мүмкіндігі жоғары келеңсіз жағдайларға қарсы тұру шамасының әлсіздігі сипат алады, ал екінші жағынан олардың бойынан ерекше қабылдағыш қасиеттерге толы, турашылдық, шынайлық, шындыққа көз жеткізу әрі әділдік қасиеттері өте көп. Ол өзінің рухани тұлғалық қалыптасу кезеңін осы жаста айрықша танытады. Бұл кезеңде оның бойында адамгершілік қасиеттері дамиды, дүниеге көзқарасы қалыптасады, құқықтанушылық және саяси белсенділігі артады. Көптеген психологтардың пікірінше бұл кезеңнің негізгі қалыптасу бағыты мен тұжырым жасауы өзінің даралық тұлғасын түсіну, өзіне сын көзбен қарай білу қасиеті қалыптасады, өмірін жоспарлайды. Өз өмірін саналы құрастыруға өзін бағыттайды, қоршаған тіршіліктегі алуан түрлі салада уақытпен бірге өсіп-жетіледі. Бұл үдеріс «мен» тұжырымын жасау арқылы өмірдегі алуан түрлі қызметке іс жүзінде араласумен өз жалғасын табады.

Қоғамның әлеуметтік құрылымында студенттік кезең сол қоғамдағы зиялы қауымға ең жақын тұлға әрі оның қосалқы күші. Бұл ерекше әлеуметтік топ, ол қоғамың алуан түрлі жігінен қалыптасқан және көптеген жағдайларда кәсіби дайындықтан өтуге, білім алуға мақсатты бағытталған өнегелі-психологиялық қасиеттері бар және белгілі бір әлеуметтік мәртебеге ие өзінің өмірде, еңбекте және тұрмыста ерекше шарттармен сипатталатын топ болып табылады.

Студенттік шақ өзіндік ерекшеліктерге толы әрі жас ерекшелігіне байланысты өзінің әлеуметтік және ұлттық құрамы бойынша өзгешеліктерге ие өзіндік жинақы әлеуметтік топты құрайды. Бұл аталған ерекшеліктер бірлесіп білім алу үдерісінде және студенттік мәртебеде ерекше қарым-қатынас жасауда жастардың бойында қалыптасады, әрі бұл сипат уақыт өте өзгереді. Әлеуметтік қалыптың ерекшелігіне белгілі бір қасиеттері де енгізуге болады, айталық студент ата-анасы тарапынан бақыланбайды, бірақ жұмыс жасаушы адамға тән қатал қызмет ету жүйесіне де толық қосылмаған. Бұл жағдай оның жеке тұлға еркіндігінің жоғары деңгейін салыстырмалы түрде көрсетеді, осы тұста студент өзінің студенттік кезеңде өмір сүріп жүргенін түсінеді, оның бойында өзіндік ерекшеліктермен қажеттіліктерінің шыңдалуына жағдай жасалады. Жастық шақтың өзгешелігі жас шамасына тән мәдени ортада айқын бейнеленеді. Мұнда аталып отырған жас шамасына тән жалпы мәдениеттің бір бөлігі ретінде құрама келесі айрықша белгілер байқалады: арнайы сөйлесу тілі пайда болады (немесе жаргон), белгілі бір сән үлгісіне еліктеу, әуен, би, саласына ерекше құмарту, жастарға тән өзіндік мінез-құлық әдептері қалыптасады. Осыған байланысты үлкендер жастардың құқығын мойындай бермейді, олардың мінез-құлқының ерікті болып, ұрпақтарының бір-бірінен алшақтауына, ата-аналарының орнын басу қасиеттері өзгеретініне кейде наразылықтар туып жатады.

Студенттік шақ әлеуметтік топ санатында қоғамдағы әлеуметтік құрылымда өзіндік аралықтандырылған қалыпқа ие тұлға. Айталық, жастар ата-анасынан шамалы ғана қаржылық тәуелсіздік алады, өз отбасыларын құрауды бастайды, болашақ өмірді ойлайды, толық кәсіби маман болмаса да олар әрі еңбек етеді.

Жастық шақтың бұл мерзімдегі қарапайым сипаты, олар уақытша атқарушы кейіпкер, олардың орындайтын қызметінің аясы кеңейіп, бірақ бұл қызметтерді олар барлық уақытта дұрыс әрі біржола қабылдай бермейді, оны сынақ ретінде қабылдайды. Студенттік еңбек пен тұрмыстық ерекшелігі олардың тұлғалық дамуының жылдам болуына белсенді қарым-қатынас үшін қолайлы шарттар болып табылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.