Ауыл шаруашылығы өндірісінің ерекшелігі

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Ауыл шаруашылығы өндірісінің ерекшелігі

Ауыл шаруашылығы табиғи факторларға өте тәуелді және маусымдық
ерекшелігі анық көрінетін, - өнеркәсіппен салыстырғанда технологиялық
жағынан артта қалған сала болып табылады. Оған салынған капиталдың
қайтарымы аз. Ауыл шаруашылығы өндірістің деңгейі елдің азық-түлік
қауіпсіздігі жағдайына тікелей әсер етеді. Сонымен бірге өңдірістік күштер
даму жағынан артта жүретін ауыл шаруашылығы салыстырмалы түрде
статистикалық сала болып табылып, басқаларға қарағанда өзгермелі
экономикалық және технологиялық жағдайларға баяуырақ бейімделеді.
Осы жағдайларды ескере отырып, нарықтық экономикасы бар елдердің
көпшілігінде мемлекеттік реттеудің дамыған жүйелері әрекет етеді. Олардың
негізгі міндеттері: ауылшаруашылығында тұрақты экономикалық жағдайды
қолдау, нарықтық конюнктура мен саладағы табыстың ауытқуын тұрақтандыру,
қажетсіз миграциялық (көшіп-қону) процестерін болдырмау, азық-түлік
қауіпсіздігін қолдау, өндірісті қысқарту бағдарламаларын қаржыландыру, жаңа
жағдайларға бейімделуге көмектесу, ішкі нарықты қорғау, еңбекті халықаралық
бөлуде ұлттық тауар өндірушілердің бәсеке қабілеттілікпен қатысуын
қамтамасыз ету және т.б. Бұл кезде төмен бағамен азық-түлік артығын кепілді
сатып алу, азық-түлік нарығында сатып алу және тауарлық интервенция (басып
алу), жеңілдікпен несие берудің ерекше нысандарын, кедендік реттеу
(экономикалық, сондай-ақ әкімшілік) және т.б. қолданылады.
Ауылшаруашылығының ерекше сипатына өндірістің әлеуметтік құрылымының
сәйкес реакциясы да жауап болып табылады. Барлық дамыған батыс елдерінің
қазіргі ауылшаруашылығын талдау біртекті жауап береді. Көп жағдайда
өндірістің адекватты нысаны отбасылық типтегі жоғары механикаландырылған
және интенсивті фермерлік шаруашылық болып табылады. Өндірістің осы типі
жолында аграрлық реформалар барысында соғыстан кейінгі Еуропа мен Жапонияда
бір жағынан ескі жартылай феодалдық латифундийді жою, басқа жағынан шаруа
шаруашылықтарын жоғары тауарлы, өндіріс кешенді механикаландырылған,
фермерлік шаруашылыққа айналдыру жүргізілді. Бірақ, ауыл шаруашылығы
өндірісінің отбасылық-фермерлік типі кезінде экономикалық тиімділік
талаптары агротехникалық процестер шегіне тікелей шығатын көптеген
қызметтерді біріктіруге мәжбүр етті, бұл әсіресе сату, өткізу, агросервис,
ауыл инфрақұрылымын және т.б. қатысты болады. Бұның бәрі қажетті
кооперативтер, корпорациялар мен агробизнес сферасындағы мемлекеттік
қызметтерді құруға әкеледі. Сонымен қатар, Батыстағы фермерлік
шаруашылықтардың үстем болуы шаруашылық кең спектрінің - ұсақ
ауылшаруашылығы агроөнеркөсіптік фирмалардың болуын жоққа шығармайды. Жалпы
алғанда шаруашылық шешімдерді орталықтан қабылдауды алу проблемаларын шешу
мен алғашқы ұйым шеңберінен шығатын қызметтерді орындау жөніндегі
суперқұрылыстарды құруда ұлттық және аймақтық жағдайларға байланысты
шешімдерді таңдаудың кең мүмкіндіктері болады. Сонымен бірге қандай да бір
модельді таза күйінде принципиалды басқа жағдайға апаруға болмайды.
Екіншіден, ауылшаруашылығы өнімдеріне, оның көптеген бөлігіне деген
сұраныстың икемділігі салыстырмалы түрде өте төмен болады. Бұл халық табысы
өскенде азық-түліктің көп бөлігіне деген сұраныс (бұл жерде өнімнің
жекелеген түрлері бойынша айырмашылықтар бар) табыстың жоғары деңгейіне қол
жеткізгенде аз дәрежеде өседі. Басқа жағынан алғанда, табыс төмендегеңде
азық-түлікке деген сұраныс, жиынтық сұранысқа қарағанда аз төмендейді.
Сол сияқты баға жоғарылағанда азық-түлікке деген сұраныс баға өсуі
қарқынына тікелей пропорцияда қысқармайды, кері жағдайда да баға төмендеген
кезде сұраныс та дәл солай өспейді.
Бұл әсіресе күнделікгі сұранысқа ие (оның ішінде халықтың төмен ақы
алатын қабатында), нан, картоп, сүт сияқты өнімдерге қатысты болады. Ет пен
ет бұйымдарына деген сұраныс елеулі түрде икемді болады. Осындай сұраныс
икемділігі салдарынан баға жеткізу көлеміне, қатты байланысты болады және
күнделікті сұраныс тауарларына икемді болып табылады. Тіпті негізгі
ауылшаруашылығы өнімдерінің жеткізілуінің салыстырмалы шағын ғана қысқаруы
кезіңде баға жүйеге әсер еді де халық күнделікті сұранысқа ие негізгі
тауарларды тұтыну деңгейін ұстау үшін мүмкін болған құрбандықтың бәріне
барар еді.
Сонымен қатар ауылшаруашылығы өндірісінің өзі аз икемді
немесе тіпті икемді емес болып табылады. Бақша және жүзім
шааруашылығындағы, егістіктегі өндіріс көлемін тез өзгертуге
болмайды. Себебі ол егу айналымына байланысты. Мал
шаруашылығының көптеген салааралық, әсіресе сүт
шаруашылығы негізінен консервативті — тұрақты сипатта болып,
баға өзгеруіне уақытында жауап бере алмайды. Сонымен, ауыл
шаруашылығы бағасының жаңа деңгейіне бейімделуіне елеулі
уақыт .
Ауылшаруашылығының ерекшелігіне (жоғары қор сыйымдылығы, табиғи
жағдайларға тәуелділік және өндірістің жалпы тұрақсыздығы
байланысты, сонымен қатар сұраныс пен ұсыныстың кез-
келген дисбалансы бағаның пропорционалды емес үлкен ауытқуына
әкелетін, азық-түлік нарығының әрекет ету ерекшелігі салдарынан
мемлекетке ауылшаруашылығының қызмет етуін қамтамасыз етуде елеулі
бюджеттік шығындармен қоса аса күрделі роль атқаруға тура келеді.
Қалыптасқан жағдайда ауылшаруашылығына мемлекеттік әсер етудің тетіктерін
күшейту проблемасы ерекше болады. Макроэкономикалық деңгеймен қатар
микроэкономикалық деңгейде ауылшаруашылығын реттеу ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.