Интеллектуалдық меншіктің негізгі институттары
КІРІСПЕ
1. ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ МЕНШІКТІҢ НЕГІЗГІ ИНСТИТУТТАРЫ
2. ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ МЕНШІК ЖӘНЕ ОНЫҢ ОБЪЕКТІЛЕРІ
3. ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ МЕНШІК ОБЪЕКТІЛЕРІНЕ ҚҰҚЫҚТЫҢ ПАЙДА БОЛУ НЕГІЗДЕРІ
4. АВТОРЛЫҚ ҚҰҚЫҚ
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.
1. ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ МЕНШІКТІҢ НЕГІЗГІ ИНСТИТУТТАРЫ
2. ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ МЕНШІК ЖӘНЕ ОНЫҢ ОБЪЕКТІЛЕРІ
3. ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ МЕНШІК ОБЪЕКТІЛЕРІНЕ ҚҰҚЫҚТЫҢ ПАЙДА БОЛУ НЕГІЗДЕРІ
4. АВТОРЛЫҚ ҚҰҚЫҚ
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.
«Интеллектуалдық меншік» түсінігі кейбір құқықтық институттарға қатысты, соның ішінде аса маңызды коммерциялық құпия, патенттік құқық, авторлық құқық және тауарлық белгілер сияқты құқықтық институттарға қатысты жалпы сипатқа ие. Коммерциялық құпия және патенттік құқық туралы заңнамалар жаңа зертеу мен идеяларға жол ашады. Авторлық құқық жаңадан әдеби, көркем және музыкалық шығармалар, сонымен қатар компьютерлерді программалық қамсыздандыруға жағдай жасайды. Товарлық белгілер туралы заңнамалар өнім мен өндірушінің байланысын құрайды.
Коммерциялық құпия өндірістік құпия нысанында ежелгі дәуірден бастап қалыптасты. Ежелгі шеберлер тастан қару жасаудың тәсілдерін құпия етіп ұстады. Бұл шеберлер құқықтық қорғауға дейінгі уақытта бұл құпияны білуден елеулі тиімділік алатынын білген.
Патенттік құқық жуырдан бастап қана дами бастады. Патенттік құқық нарықтық экономика жүйесінің жетілдірілмегендігін көрсетеді деп айтуға болады, себебі өндіріс пен тауарларды үлестіретін нарықтық экономика жаңадан және сапалы тауарларды шығаруға жарамсыз деп айтуға болады. Бұл нарықтық жүйедегі жаңадан тауарды қалыптастырғанда, бәсекелестердің дәл мұндай тауарды шығарып, оған жұмсалған қаражатты оның өндірістік шығынына теңестіреді де, нәтижесінде табыстың деңгейі қалыптастырған өнімнің ары қарай дамуына мүмкіндік болмаған жағдайындағы деңгейге әкеледі.
Нарықтық жүйеде, егер шығарылған кітап аса елеулі табыспен сатылатын болса, бәсекелес баспалар бірден дәл сондай кітапты шығарады. Мұндай бәсеке тауар құнының төмендеуіне әкеледі де, авторлар мен баспагелердің кітапты шығаруға кеткен уақыт пен қаражатты жұмсамау ынтасына әкеледі. Автор мен баспагердің құқықтарының қорғауын қамтамасыз етіп, авторлық құқық жаңа шығарманың туындауына талпыныс туғызады.
Тауарлық белгінің қызметі мүлдем басқа. Сауда ауылдық сипатқа ие болған кезде, сатып алушылар сатушыларды басыбайлы таныды да, тауардың сапасын құнын бірден анықтай алды. Уақыт өте келе нарықтар ұлттық және халықаралық деңгейіне жетіп, тауардың жаппай өндірісі пайда болды және де белгілі бір тауар өндірушіні анықтау аса маңызды сұраққа айналды.
Коммерциялық құпия өндірістік құпия нысанында ежелгі дәуірден бастап қалыптасты. Ежелгі шеберлер тастан қару жасаудың тәсілдерін құпия етіп ұстады. Бұл шеберлер құқықтық қорғауға дейінгі уақытта бұл құпияны білуден елеулі тиімділік алатынын білген.
Патенттік құқық жуырдан бастап қана дами бастады. Патенттік құқық нарықтық экономика жүйесінің жетілдірілмегендігін көрсетеді деп айтуға болады, себебі өндіріс пен тауарларды үлестіретін нарықтық экономика жаңадан және сапалы тауарларды шығаруға жарамсыз деп айтуға болады. Бұл нарықтық жүйедегі жаңадан тауарды қалыптастырғанда, бәсекелестердің дәл мұндай тауарды шығарып, оған жұмсалған қаражатты оның өндірістік шығынына теңестіреді де, нәтижесінде табыстың деңгейі қалыптастырған өнімнің ары қарай дамуына мүмкіндік болмаған жағдайындағы деңгейге әкеледі.
Нарықтық жүйеде, егер шығарылған кітап аса елеулі табыспен сатылатын болса, бәсекелес баспалар бірден дәл сондай кітапты шығарады. Мұндай бәсеке тауар құнының төмендеуіне әкеледі де, авторлар мен баспагелердің кітапты шығаруға кеткен уақыт пен қаражатты жұмсамау ынтасына әкеледі. Автор мен баспагердің құқықтарының қорғауын қамтамасыз етіп, авторлық құқық жаңа шығарманың туындауына талпыныс туғызады.
Тауарлық белгінің қызметі мүлдем басқа. Сауда ауылдық сипатқа ие болған кезде, сатып алушылар сатушыларды басыбайлы таныды да, тауардың сапасын құнын бірден анықтай алды. Уақыт өте келе нарықтар ұлттық және халықаралық деңгейіне жетіп, тауардың жаппай өндірісі пайда болды және де белгілі бір тауар өндірушіні анықтау аса маңызды сұраққа айналды.
1. Мэггс П.Б., Сергеев А.П. Интеллектуальная собственность. — М.: Юристъ, 2000.
2. Рысбек Тасболатов, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ заң факультеті Азаматтық және кәсіпкерлік құқық кафедрасының магистранты. «Заң» Астана: «Арай», 5/2004, 52с.
3. Гаврилов Э.П. Комментарий к закону «Об авторском праве и смежных правах». – М.: Фонд «Правовая культура», 1996.
4. Гордон М.В. Советское авторское право. — М.: Изд. юрид. литература, 1995.
5. Гражданское право. Учебник. Часть III / Под ред. А.П.Сергеева, Ю.К.Толстого. - М.: Проспект, 1998.
6. Гражданское право: Учебник. в 2т./ под ред. Е.А. Суханова, 1993.
7. Бабенко В. Воровство как политика, Книжное обозрение, №7, 1995
2. Рысбек Тасболатов, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ заң факультеті Азаматтық және кәсіпкерлік құқық кафедрасының магистранты. «Заң» Астана: «Арай», 5/2004, 52с.
3. Гаврилов Э.П. Комментарий к закону «Об авторском праве и смежных правах». – М.: Фонд «Правовая культура», 1996.
4. Гордон М.В. Советское авторское право. — М.: Изд. юрид. литература, 1995.
5. Гражданское право. Учебник. Часть III / Под ред. А.П.Сергеева, Ю.К.Толстого. - М.: Проспект, 1998.
6. Гражданское право: Учебник. в 2т./ под ред. Е.А. Суханова, 1993.
7. Бабенко В. Воровство как политика, Книжное обозрение, №7, 1995
ЖОСПАР
КІРІСПЕ
1. ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ МЕНШІКТІҢ НЕГІЗГІ ИНСТИТУТТАРЫ
2. ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ МЕНШІК ЖӘНЕ ОНЫҢ ОБЪЕКТІЛЕРІ
3. ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ МЕНШІК ОБЪЕКТІЛЕРІНЕ ҚҰҚЫҚТЫҢ ПАЙДА БОЛУ НЕГІЗДЕРІ
4. АВТОРЛЫҚ ҚҰҚЫҚ
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.
КІРІСПЕ
Интеллектуалдық меншік түсінігі кейбір құқықтық институттарға
қатысты, соның ішінде аса маңызды коммерциялық құпия, патенттік құқық,
авторлық құқық және тауарлық белгілер сияқты құқықтық институттарға
қатысты жалпы сипатқа ие. Коммерциялық құпия және патенттік құқық туралы
заңнамалар жаңа зертеу мен идеяларға жол ашады. Авторлық құқық жаңадан
әдеби, көркем және музыкалық шығармалар, сонымен қатар компьютерлерді
программалық қамсыздандыруға жағдай жасайды. Товарлық белгілер туралы
заңнамалар өнім мен өндірушінің байланысын құрайды.
Коммерциялық құпия өндірістік құпия нысанында ежелгі дәуірден бастап
қалыптасты. Ежелгі шеберлер тастан қару жасаудың тәсілдерін құпия етіп
ұстады. Бұл шеберлер құқықтық қорғауға дейінгі уақытта бұл құпияны білуден
елеулі тиімділік алатынын білген.
Патенттік құқық жуырдан бастап қана дами бастады. Патенттік құқық
нарықтық экономика жүйесінің жетілдірілмегендігін көрсетеді деп айтуға
болады, себебі өндіріс пен тауарларды үлестіретін нарықтық экономика
жаңадан және сапалы тауарларды шығаруға жарамсыз деп айтуға болады. Бұл
нарықтық жүйедегі жаңадан тауарды қалыптастырғанда, бәсекелестердің дәл
мұндай тауарды шығарып, оған жұмсалған қаражатты оның өндірістік шығынына
теңестіреді де, нәтижесінде табыстың деңгейі қалыптастырған өнімнің ары
қарай дамуына мүмкіндік болмаған жағдайындағы деңгейге әкеледі.
Нарықтық жүйеде, егер шығарылған кітап аса елеулі табыспен сатылатын
болса, бәсекелес баспалар бірден дәл сондай кітапты шығарады. Мұндай
бәсеке тауар құнының төмендеуіне әкеледі де, авторлар мен баспагелердің
кітапты шығаруға кеткен уақыт пен қаражатты жұмсамау ынтасына әкеледі.
Автор мен баспагердің құқықтарының қорғауын қамтамасыз етіп, авторлық құқық
жаңа шығарманың туындауына талпыныс туғызады.
Тауарлық белгінің қызметі мүлдем басқа. Сауда ауылдық сипатқа ие
болған кезде, сатып алушылар сатушыларды басыбайлы таныды да, тауардың
сапасын құнын бірден анықтай алды. Уақыт өте келе нарықтар ұлттық және
халықаралық деңгейіне жетіп, тауардың жаппай өндірісі пайда болды және де
белгілі бір тауар өндірушіні анықтау аса маңызды сұраққа айналды.
1. ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ МЕНШІКТІҢ НЕГІЗГІ ИНСТИТУТТАРЫ
Интеллектуалдық шығармаларға және оларға теңестірілген объектілірге
қатысты ерекше құқықтарға арналған Қазақстан Республикасының Азаматтық
Кодексінің нормалары өзінің жиынтығы бойынша қазақстандық азаматтық
құқықтың ерекше саласын құрайды. Интеллектуалдық меншік объектілердің
жиындық көлемі бойынша және қайнар көздерінің жүйесі бойынша қарастырып
отырған азаматтық құқық саласы өзара тәуелсіз төрт институтқа бөлінеді.
Өзара ұқсас ерекшеліқтеріне қарамастан, әрбір институттың құқықтық
нормаларда көрініс тапқан өзіне тиесілі белгілері бар.
Ең алдымен Авторлық құқық пен сабақтас құқық ерекшеленеді. Бұл
құқықпен ғылым, әдебиет пен өнер, фонограмма, қойылым, эфирлік хабарларды
(сабақтас құқық) шығару және қолданумен байланысты қатынастар реттеледі.
Кейінне авторлық құқық деп аталатын екі құқықтық институттың бірігуі
сабақтас құқықтың пайда болуы мен қамсыздандырылуында автордың шығармашылық
құқықтарына бағыныштылығымен сипатталады, сонымен қатар жоғары аталған
құқықтарға байланысты қатынастар бір заңмен реттеледі.
Интеллектуалдық меншік құқығы саласына кіретін тағы бір институты
болып патенттік құқық табылады. Ол шығармаларды және маңызды өндірістік
үлгілерді қалыптастыру мен қолдануда пайда болатын мүліктік және олармен
байланысты жеке мүліктік емес қатынастарды реттейді.
Қазақстанда тауар-ақша қатынастарының дамуына байланысты нарықтық
экономиканы дамыту барысында оның элементтері болып табылатын фирмалардың
атаулары, тауар белгілері, қызмет көрсету таңбалары және тауар шығарылған
жерлердің атаулары сияқты өндірістік меншік объектілері аса маңызды
элементтері болып табылады.
Тауар иеленушілері үшін шаруашылықтың теңдігін орнату, олардың
әрекеттеріне бәсекелік бастау мен оның нәтижелері үшін жауапкершілікті
көбейтуді енгізу, тұтынушылардың қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін
нарықты тауармен және қызметпен қамсыздандыру құқықтық тетіктегі (механизм)
кәсіпорын мен ұйымдардың, сондай-ақ олар өндіретін тауар мен қызметтің
лайықты дербестігін қамтамасыз етудегі объективтік қажеттілікті ескертеді.
Мұндай құқықтық тетік (механизм) азаматтық құқықтың сала ішіндегі саласы,
нақтырақ айтатын болсақ, азаматтық айналымдағы қатысушылар мен олармен
өндірілетін өнімнің (жұмыс, қызмет) дербестік құрал институты болып
табылады. Бұл құқықтық институт патенттік құқық сияқты өндірістік
меншікпен, яғни өндіріс сферасындағы жүзеге асырылатын ерекше құқықтармен,
сауда айналымы, қызмет көрсету т.б. байланысты. Қарастырып отырған
интеллектуалдық меншік институтының негізгі функциясы өндірушелірдің және
олардың тауарлар, жұмыс пен қызметтің тиісті дербестігін қамтамасыз ету
болып табылады.
Ғылым, әдебиет пен өнердің өнімі болып табылатын шығармалар, сонымен
бірге өндірістік үлгі мен модельдер шығармалары шығрмашылық әрекетінің
нәтижелерінің әртүрлілік қабілеттерін таусылтпайды. Солармен қатар
адамдардың шығармашылық қабілеті нәтижесінде пайда болатын басқа да
объектілер бар, олардың қоғам үшін аса зор маңызы бар, және де оларды
қоғамның тануы мен құқықтық корғауда мұқтаж болады. Авторлық құқық пен
патенттік құқықпен қорғалатын қарапайым объектілер, сонымен қатар азаматтық
айналым қатысушылардың дербестік құрал институтымен қатар, қазақстандық
азаматтық құқық селикциондық жетістіктердің, интегралды микросхемалардың
топологияларының, коммерциялық құпия ақпараттарының және интеллектуалдық
әрекеттің басқа да нәтижелерінің қорғауын қамтамасыз етеді. Аталған
интеллектуалдық әрекеттің нәтижелерінің дәстүрлі интеллектуалдық меншік
объектілерінен айырмашылығына сүйене отырып, оларды біртұтас құқықтық
институтына, яғни интеллектуалдық меншіктің дәстүрлі емес объектілерді
қорғау институтына жатқызуға болады.
Сонымен, азаматтық құқықтың сала ішіндегі саласы – интеллектуалдық
меншік құқығы – жоғарыда аталған төрт институт көлемімен сипатталған, олар:
авторлық құқық, патенттік құқық, азаматтық айналымдағы қатысушылар мен
олармен өндірілетін өнімнің (жұмыс, қызмет) дербестік құрал институты және
интеллектуалдық меншіктің дәстүрлі емес объектілерді қорғау институты.
2. ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ МЕНШІК ЖӘНЕ ОНЫҢ ОБЪЕКТІЛЕРІ
Күнделікті өмірімізде біз интеллектуалдық меншік немесе интеллектуалдық
меншік құқығы деген сөздерді жиі болмаса да естіп жатамыз. Егер бұл
сөздерге ден қойып көңіл аударар болсақ, оның мәні тереңде жатканын
аңғарамыз. Интеллектуалдық ментттіктің нақты аныңтамасы Қазақстан
Республикасында қолданылып жүрген заңдарда берілмесе де Қазақстан
Республикасының Азаматтык кодексінің 125-бабында көрсетілгендей: Осы
кодексте белгіленген реттер мен тәртіп бойыніиа азаматтық немесе заңды
тұлғаның шығармашылық интеллектуалдық қызме тінің нәтижелеріне және оларға
теңестірілген заңды тұлғаны дараландыру құралдарына, жеке немесе заңды
тұлғаның өзі орындайтын жұмысының немесе қызметі өнімдеріне (фирмалық атау,
тауар белгісі, қызмет кәрсету белгісі және т. б. ) ерекше құқығы танылады.
Мұны біз заңдық тұрғыда бекітілген интеллектуалдық меншіктің анықтамасы
ретінде қабылдаймыз.
Интеллектуалдық меншік құқығының объектілері алуам түрлі болып келеді.
Оларға мыналарды жатқызуға болады:
• интеллектуалдық қызметтің туындылары;
• ғылым, әдебиет және өнер туындыла ры;
• өнертабыс, үлгі, өндірістік үлгілер;
• фирмалық атаулар;
• тауарлық белгілері және т. б.
Объектілерді интеллектуалдык шығармашылык қызметтің нәтижесі
және азаматтық айналымға қатысушылардың даралану кұралы деп екіге бөліп
карастырут болады.
Жоғарыда көрсетілген интеллектуалдық шығармашылық қызметінің нәтижелері,
біріншіден, адамның ой еңбегінің, қиялының, идеясының жетістігі, яғни
шығарма- шылықтың нәтижесі. Сонымен қатар ол тек идея күйінде ғана емес,
нақты өмірде материалдық сипатқа ие болуы керек. Мысалы, кітапта,
киноөнерде, көркемсуретте және т. б. көрініс табуы қажет.
Интеллектуалдық меншік құқығы объектілерінің екінші тобы азаматтық
айналымға қатысушыларды, тауарларды, жұмыстарды немесе қызмет көрсетулерді
дараландыру ұралдарының түрлері: ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ
1. ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ МЕНШІКТІҢ НЕГІЗГІ ИНСТИТУТТАРЫ
2. ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ МЕНШІК ЖӘНЕ ОНЫҢ ОБЪЕКТІЛЕРІ
3. ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ МЕНШІК ОБЪЕКТІЛЕРІНЕ ҚҰҚЫҚТЫҢ ПАЙДА БОЛУ НЕГІЗДЕРІ
4. АВТОРЛЫҚ ҚҰҚЫҚ
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.
КІРІСПЕ
Интеллектуалдық меншік түсінігі кейбір құқықтық институттарға
қатысты, соның ішінде аса маңызды коммерциялық құпия, патенттік құқық,
авторлық құқық және тауарлық белгілер сияқты құқықтық институттарға
қатысты жалпы сипатқа ие. Коммерциялық құпия және патенттік құқық туралы
заңнамалар жаңа зертеу мен идеяларға жол ашады. Авторлық құқық жаңадан
әдеби, көркем және музыкалық шығармалар, сонымен қатар компьютерлерді
программалық қамсыздандыруға жағдай жасайды. Товарлық белгілер туралы
заңнамалар өнім мен өндірушінің байланысын құрайды.
Коммерциялық құпия өндірістік құпия нысанында ежелгі дәуірден бастап
қалыптасты. Ежелгі шеберлер тастан қару жасаудың тәсілдерін құпия етіп
ұстады. Бұл шеберлер құқықтық қорғауға дейінгі уақытта бұл құпияны білуден
елеулі тиімділік алатынын білген.
Патенттік құқық жуырдан бастап қана дами бастады. Патенттік құқық
нарықтық экономика жүйесінің жетілдірілмегендігін көрсетеді деп айтуға
болады, себебі өндіріс пен тауарларды үлестіретін нарықтық экономика
жаңадан және сапалы тауарларды шығаруға жарамсыз деп айтуға болады. Бұл
нарықтық жүйедегі жаңадан тауарды қалыптастырғанда, бәсекелестердің дәл
мұндай тауарды шығарып, оған жұмсалған қаражатты оның өндірістік шығынына
теңестіреді де, нәтижесінде табыстың деңгейі қалыптастырған өнімнің ары
қарай дамуына мүмкіндік болмаған жағдайындағы деңгейге әкеледі.
Нарықтық жүйеде, егер шығарылған кітап аса елеулі табыспен сатылатын
болса, бәсекелес баспалар бірден дәл сондай кітапты шығарады. Мұндай
бәсеке тауар құнының төмендеуіне әкеледі де, авторлар мен баспагелердің
кітапты шығаруға кеткен уақыт пен қаражатты жұмсамау ынтасына әкеледі.
Автор мен баспагердің құқықтарының қорғауын қамтамасыз етіп, авторлық құқық
жаңа шығарманың туындауына талпыныс туғызады.
Тауарлық белгінің қызметі мүлдем басқа. Сауда ауылдық сипатқа ие
болған кезде, сатып алушылар сатушыларды басыбайлы таныды да, тауардың
сапасын құнын бірден анықтай алды. Уақыт өте келе нарықтар ұлттық және
халықаралық деңгейіне жетіп, тауардың жаппай өндірісі пайда болды және де
белгілі бір тауар өндірушіні анықтау аса маңызды сұраққа айналды.
1. ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ МЕНШІКТІҢ НЕГІЗГІ ИНСТИТУТТАРЫ
Интеллектуалдық шығармаларға және оларға теңестірілген объектілірге
қатысты ерекше құқықтарға арналған Қазақстан Республикасының Азаматтық
Кодексінің нормалары өзінің жиынтығы бойынша қазақстандық азаматтық
құқықтың ерекше саласын құрайды. Интеллектуалдық меншік объектілердің
жиындық көлемі бойынша және қайнар көздерінің жүйесі бойынша қарастырып
отырған азаматтық құқық саласы өзара тәуелсіз төрт институтқа бөлінеді.
Өзара ұқсас ерекшеліқтеріне қарамастан, әрбір институттың құқықтық
нормаларда көрініс тапқан өзіне тиесілі белгілері бар.
Ең алдымен Авторлық құқық пен сабақтас құқық ерекшеленеді. Бұл
құқықпен ғылым, әдебиет пен өнер, фонограмма, қойылым, эфирлік хабарларды
(сабақтас құқық) шығару және қолданумен байланысты қатынастар реттеледі.
Кейінне авторлық құқық деп аталатын екі құқықтық институттың бірігуі
сабақтас құқықтың пайда болуы мен қамсыздандырылуында автордың шығармашылық
құқықтарына бағыныштылығымен сипатталады, сонымен қатар жоғары аталған
құқықтарға байланысты қатынастар бір заңмен реттеледі.
Интеллектуалдық меншік құқығы саласына кіретін тағы бір институты
болып патенттік құқық табылады. Ол шығармаларды және маңызды өндірістік
үлгілерді қалыптастыру мен қолдануда пайда болатын мүліктік және олармен
байланысты жеке мүліктік емес қатынастарды реттейді.
Қазақстанда тауар-ақша қатынастарының дамуына байланысты нарықтық
экономиканы дамыту барысында оның элементтері болып табылатын фирмалардың
атаулары, тауар белгілері, қызмет көрсету таңбалары және тауар шығарылған
жерлердің атаулары сияқты өндірістік меншік объектілері аса маңызды
элементтері болып табылады.
Тауар иеленушілері үшін шаруашылықтың теңдігін орнату, олардың
әрекеттеріне бәсекелік бастау мен оның нәтижелері үшін жауапкершілікті
көбейтуді енгізу, тұтынушылардың қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін
нарықты тауармен және қызметпен қамсыздандыру құқықтық тетіктегі (механизм)
кәсіпорын мен ұйымдардың, сондай-ақ олар өндіретін тауар мен қызметтің
лайықты дербестігін қамтамасыз етудегі объективтік қажеттілікті ескертеді.
Мұндай құқықтық тетік (механизм) азаматтық құқықтың сала ішіндегі саласы,
нақтырақ айтатын болсақ, азаматтық айналымдағы қатысушылар мен олармен
өндірілетін өнімнің (жұмыс, қызмет) дербестік құрал институты болып
табылады. Бұл құқықтық институт патенттік құқық сияқты өндірістік
меншікпен, яғни өндіріс сферасындағы жүзеге асырылатын ерекше құқықтармен,
сауда айналымы, қызмет көрсету т.б. байланысты. Қарастырып отырған
интеллектуалдық меншік институтының негізгі функциясы өндірушелірдің және
олардың тауарлар, жұмыс пен қызметтің тиісті дербестігін қамтамасыз ету
болып табылады.
Ғылым, әдебиет пен өнердің өнімі болып табылатын шығармалар, сонымен
бірге өндірістік үлгі мен модельдер шығармалары шығрмашылық әрекетінің
нәтижелерінің әртүрлілік қабілеттерін таусылтпайды. Солармен қатар
адамдардың шығармашылық қабілеті нәтижесінде пайда болатын басқа да
объектілер бар, олардың қоғам үшін аса зор маңызы бар, және де оларды
қоғамның тануы мен құқықтық корғауда мұқтаж болады. Авторлық құқық пен
патенттік құқықпен қорғалатын қарапайым объектілер, сонымен қатар азаматтық
айналым қатысушылардың дербестік құрал институтымен қатар, қазақстандық
азаматтық құқық селикциондық жетістіктердің, интегралды микросхемалардың
топологияларының, коммерциялық құпия ақпараттарының және интеллектуалдық
әрекеттің басқа да нәтижелерінің қорғауын қамтамасыз етеді. Аталған
интеллектуалдық әрекеттің нәтижелерінің дәстүрлі интеллектуалдық меншік
объектілерінен айырмашылығына сүйене отырып, оларды біртұтас құқықтық
институтына, яғни интеллектуалдық меншіктің дәстүрлі емес объектілерді
қорғау институтына жатқызуға болады.
Сонымен, азаматтық құқықтың сала ішіндегі саласы – интеллектуалдық
меншік құқығы – жоғарыда аталған төрт институт көлемімен сипатталған, олар:
авторлық құқық, патенттік құқық, азаматтық айналымдағы қатысушылар мен
олармен өндірілетін өнімнің (жұмыс, қызмет) дербестік құрал институты және
интеллектуалдық меншіктің дәстүрлі емес объектілерді қорғау институты.
2. ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ МЕНШІК ЖӘНЕ ОНЫҢ ОБЪЕКТІЛЕРІ
Күнделікті өмірімізде біз интеллектуалдық меншік немесе интеллектуалдық
меншік құқығы деген сөздерді жиі болмаса да естіп жатамыз. Егер бұл
сөздерге ден қойып көңіл аударар болсақ, оның мәні тереңде жатканын
аңғарамыз. Интеллектуалдық ментттіктің нақты аныңтамасы Қазақстан
Республикасында қолданылып жүрген заңдарда берілмесе де Қазақстан
Республикасының Азаматтык кодексінің 125-бабында көрсетілгендей: Осы
кодексте белгіленген реттер мен тәртіп бойыніиа азаматтық немесе заңды
тұлғаның шығармашылық интеллектуалдық қызме тінің нәтижелеріне және оларға
теңестірілген заңды тұлғаны дараландыру құралдарына, жеке немесе заңды
тұлғаның өзі орындайтын жұмысының немесе қызметі өнімдеріне (фирмалық атау,
тауар белгісі, қызмет кәрсету белгісі және т. б. ) ерекше құқығы танылады.
Мұны біз заңдық тұрғыда бекітілген интеллектуалдық меншіктің анықтамасы
ретінде қабылдаймыз.
Интеллектуалдық меншік құқығының объектілері алуам түрлі болып келеді.
Оларға мыналарды жатқызуға болады:
• интеллектуалдық қызметтің туындылары;
• ғылым, әдебиет және өнер туындыла ры;
• өнертабыс, үлгі, өндірістік үлгілер;
• фирмалық атаулар;
• тауарлық белгілері және т. б.
Объектілерді интеллектуалдык шығармашылык қызметтің нәтижесі
және азаматтық айналымға қатысушылардың даралану кұралы деп екіге бөліп
карастырут болады.
Жоғарыда көрсетілген интеллектуалдық шығармашылық қызметінің нәтижелері,
біріншіден, адамның ой еңбегінің, қиялының, идеясының жетістігі, яғни
шығарма- шылықтың нәтижесі. Сонымен қатар ол тек идея күйінде ғана емес,
нақты өмірде материалдық сипатқа ие болуы керек. Мысалы, кітапта,
киноөнерде, көркемсуретте және т. б. көрініс табуы қажет.
Интеллектуалдық меншік құқығы объектілерінің екінші тобы азаматтық
айналымға қатысушыларды, тауарларды, жұмыстарды немесе қызмет көрсетулерді
дараландыру ұралдарының түрлері: ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz