Желіде файлды басқа компьютерге көшіру

Кіріспе
1 Тарау. Желі ұғымы
1.1. Компьютерлік желілер
1.2. Ауқымды компьютерлік желі интернет

2 Тарау. Жергілікті желілер
2.1.Желілік қорды қалай ашады
2.2. Электрондық почта
2.3. Құрылғыға қатынау
2.4. Желіде файлды басқа компьютерге көшіру
Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Заман талабына сәйкес білімді ақпараттандыру өмірдің талабы болып отыр.70-шы жылдардың басында компьтерлік бөлшектер шығару саласында үлкен технологиялық жаңалық ашылды – үлкен интегралдық үлгілер пайда болды. 80-шы жылдар ортасында жергілікті желілер дами бастады.
Компьютерлерді желілерге біріктіру техналогияларының стандарты бекітілді
-Ethernet, ArcNet, Token Ring. Олардың дамуына дербес компьютер әсер етті.
Бүгінде есептеуіш желілер қарқынды дамуда. Жергілікті және ауқымды желілер арасындағы алшақтық, кабельдік жүйедегі жергілікті желілер сапасынан кем түспейтін жоғары жылдамдықтағы ауқымдық байланыс араларының пайда болуына байланысты барынша азайюда. Ауқымды желілер ресурс қызметтерінде жергілікті желілер қызметтері сәйкес ыңғайлы болуда. Бұған кең тараған Internet ауқымды желісі мысал бола алады. Курстық жұмыстың мақсаты - кең тараған Internet ауқымды желісіне қосылу, Internet технологияларын және оларды қолдану түрлерін меңгеріп пайдалана білу болып табылады, негізінен Internet желісіне қолданудың төмендегідей міндеттері қолданылады:
1. Есептеуіш желілер концепцияларын құрастыруды үйрену;
2. Желілерді құрастыруда физикалық ортада деректерді өткізуде білімдерін жетілдіріп қалыптастыру;
3. Ресуртарды желілерге ұсыну;
4. Қолданушылардың қатынау әдісін білу

1. Алексеев А.П. Информатика 2001 ж.
2. Қазақстан Республикасының “Ақпараттандыру туралы” заңы. – Астана, 8 мамыр 2003 ж.
3. Қазақстан Республикасының “Электрондық құжаттар мен электронды-цифрлы қолтаңба туралы” заңы. – Астана, 7 қаңтар 2003 ж.
4. Берлинер Э.М., Глазырина И.Б., Глазырин Б.Э. Office 2000.
5. Ахметов К. Жалпы информатика. Астана, 2001 ж.
6. Габбасов Ю. Internet 2000.
9. Симонович С., Евсеев Г. Практикалық информатика. 1998 ж.
10. Симонович С., Евсеев Г., Алексеев А. Жалпы информатика. 1998 ж.
11. Интернетке кіріспе «Бүкілдүниежүзілік өрнек»
әдістемелік құрал, Е.Балапанов, Б.Бөрібайев
12. . Қазақстан Республикасының Жалпы информатика 1998

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 32 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министірлігі
Болашақ колледжі

Мамандығы: 3704002 Ақпараттарды өңдеу мен басқарудың
автоматтандырылан жүйелері
Пәннің аты: Өндірістік экономикалық процесстерді модельдеу
Курстық жұмыс

Тақырыбы: Желіде файлды басқа компьютерге көшіру

Орындаған:
Тобы:
Қабылдаған:

Жоспар
Кіріспе
1 Тарау. Желі ұғымы
1.1. Компьютерлік желілер
1.2. Ауқымды компьютерлік желі интернет

2 Тарау. Жергілікті желілер
2.1.Желілік қорды қалай ашады
2.2. Электрондық почта
2.3. Құрылғыға қатынау
2.4. Желіде файлды басқа компьютерге көшіру
Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Заман талабына сәйкес білімді ақпараттандыру өмірдің талабы болып
отыр.70-шы жылдардың басында компьтерлік бөлшектер шығару саласында
үлкен технологиялық жаңалық ашылды – үлкен интегралдық үлгілер пайда
болды. 80-шы жылдар ортасында жергілікті желілер дами бастады.
Компьютерлерді желілерге біріктіру техналогияларының стандарты бекітілді
-Ethernet, ArcNet, Token Ring. Олардың дамуына дербес компьютер әсер
етті.
Бүгінде есептеуіш желілер қарқынды дамуда. Жергілікті және ауқымды
желілер арасындағы алшақтық, кабельдік жүйедегі жергілікті желілер
сапасынан кем түспейтін жоғары жылдамдықтағы ауқымдық байланыс
араларының пайда болуына байланысты барынша азайюда. Ауқымды желілер
ресурс қызметтерінде жергілікті желілер қызметтері сәйкес ыңғайлы
болуда. Бұған кең тараған Internet ауқымды желісі мысал бола
алады. Курстық жұмыстың мақсаты - кең тараған Internet ауқымды
желісіне қосылу, Internet технологияларын және оларды қолдану
түрлерін меңгеріп пайдалана білу болып табылады, негізінен Internet
желісіне қолданудың төмендегідей міндеттері қолданылады:
1. Есептеуіш желілер концепцияларын құрастыруды үйрену;
2. Желілерді құрастыруда физикалық ортада деректерді өткізуде
білімдерін жетілдіріп қалыптастыру;
3. Ресуртарды желілерге ұсыну;
4. Қолданушылардың қатынау әдісін білу

1 Тарау. ЖЕЛІ ҰҒЫМЫ
Егер жалпы желіге бір-бірінен айтарлықтай қашықтықтағы (бір не-месе
бірнеше мемлекет шегіндегі) компьютерлер немесе жергілікті желілер
біріктірілсе, онда мұндай құрылымды таратылған немесе территориялық желі
деп атайды. Қазіргі кезде ірі компьютерлік желілер саны жүздеген мыңдармен
есептеледі.
Жалпы зқслілер - бұл дүние жүзі бойынша таратылған желілер. Ең белгілі
жөне қол жететін (қатынауға болатын) жалпы желі Интернет болып табылады.
Интернет желісі тұрақты құрылым емес, оны Миллиондаған пайдаланушылар ұдайы
өзгертіп отырады. Бұл жалпы желінің өте маңызды ерекшелігі: Интернет
ешкімнің меншігі емес. Интернеттің орталықтандырылған басқаруының
жоқтығының нөтижесі — ақпараттық кеңістіктің шексіз бостандығы болып
табылады,
Интермст өз тарихын бұдан 30 жылдан артық уақыт бұрын АҚШ-тың
қорғаныс министрлігінің тапсырысы бойынша жасалған Arpanet компыотерлік
желісінен бастайды. Бұл желі оқу және ғылыми зертеу орталықтарындағы,
соғыс өнеркөсібі комплексінің ұйымдарындағы ЭЕМ ды біріктірді. Басында желі
төрт комьпютерден тұрды, Бірақ бұл идея сәтті болғандықтан, жслісінен.
тораптарының компьютерлік орталықта-рының саны тез өсті. 1)72 жылға қарай
тораптар саны әжептеуір өсті. Енді қырық компыотсрлік орталықтар өзара
электрондық поштамен алмасып, бірнеше жүз және мың километр қашықтықтағы
машиналармен жұмыс жүргізетін және деректері бар файлдарды жібере алатын
болды.
Егер, сендердің сыныптарыңтың машинасының ең болмаса біреуі, Іпtеrпеt-
ке қосылған болса, онда сендер Іпtеrпtі желісіне қатынап сыныптарыңның кез
келген машинасынан электрондық пошта арқылы хабар жіберіп және ала
аласыңдар.

1.1Компьютерлік желілер
Сіздер дербес компьютерлердің желілері (торабы) туралы естіген де
шығарсыздар. Олардың ауқымды жалпы және жергілікті желілерге бөлінетінінен
де хабардар боларсыздар. Бұқаралық ақпараттық жүйеде "Ethernet... 100-
мегабитті технология... Желілік технологиялар... Интернеттегі жанжал...
Интражелілер..." деген сөздер жиі естіліп жатады. Бірақ біз бұл
материалдарды түсіндіру кезінде оқушылар желілермен таныс емес, тек
компьютер құрамын біледі деп есептейміз.
Компьютерлерді желілерге біріктіру
Егер сіздердің тек бір дербес компьютеріңіз ғана болса, модеміңіз
болмаса, онда компьютерлік желінің ерекшеліктерін түсіне қою қиын. "Қойы
жоқтың қорамен ісі жоқ" дегендей көптеген мүмкіндіктер қалтарыста қалады.
Бірақ сіздің бірнеше компьютеріңіз болып, олардың біріндегі мәліметті
екіншісінде беру керек болғанда желілік технология өте қажет-ақ. Желілік
технологиялар қаржы мен уақытты үнемдеуге өте үлкен мүмкіндіктер береді.
Сондықтан компьютерлік желілерді пайдалану туралы қысқаша мағлұмат берейік.
Жергілікті желілер - бір-бірімен қатар орналасқан компьютерді
біріктіретін жүйелер (бір бөлмеде немесе бір ғимаратта орналасқан, әйтпесе
қатар орналасқан компьютерлер). Мұндайда компьютерлерді байланыстыру осы
мекеменің өздеріне бөлінген байланыс каналдары арқылы жүргізіледі. Ал
компьютерлік ауқымды желіге келетін болсақ, онда олардың ара қашықтығына
ешбір шек қойылмайды. Әр түрлі мемлекеттердегі, айта берсек, әр
қүрылықтарда орналасқан компьютерлерді бір-бірімен байланыстыратын ауқымды
желілер бар. Әрине мұндай байланыстыру желісін шағын не орташа фирмалар
жасай алмайды. Ауқымды желі құру үшін біраз қаражат керек, көптеген телефон
каналдары, Жер серіктері арқылы байланысу мүмкіндіктері қажет.
Жергілікті желілерде компьютерлер арасында ақпаратты жеткізу
жылдамдығы өте жоғары болады, олар секундына 10, айта берсек 100 мегабитке
де жетеді. Гигабиттік жылдамдықтың да ауылы алыс емес. Ал, ауқымды желілер
жүйесінің компьютерлері арасындағы жылдамдық мұндай жоғары емес, телефон
каналдарын пайдалану кезіндегі оның жылдамдығы секундына 2400 — 57600
биттер аралығында болады.
Ауқымды және жергілікті желілердің қолданылу мақсаттары әртүрлі, бүл
екеуі де компьютерлік технологияның зор жетістіктері қатарына жатады,
сондықтан оларды мұқият оқып-үйренуге көңіл бөлғен артық бола қоймас.
Жергілікті желі
Компьютерді (жұмыс станциясын немесе серверді) желіге қосу арнаулы
желі адаптері арқылы орындалады. Желі адаптері бөлек сатылады, бірақ кейде
компьютер құрамында болуы да мүмкін.

Шиналық топология
Көптеген фирмалар шығарып жататын желі адаптерлерінің толып жатқан
түрлері бар. Желі адаптерлері қызмет істеу топологиясына қарай екі топқа
бөлінеді. Қарапайым жергілікті желіде шиналық немесе жұлдыз тәрізді
топология болады. Шоғырланған сымдар арқылы байланысатын шиналық
топологияның негізгі кемшілігі — кабель үзілсе, желі түгелдей жұмыс істемей
қалады. Ал, жұлдыз тәрізді топологияда әрбір компьютер өз кабелімен жеке
қоректену блогы бар таратқыш құрылғыға (ол да компьютер) жалғанады. Мұнда
бір кабель үзілгенмен, тек бір жұмыс станциясы ғана істен шығады да, желі
қалған станциялармен жұмыс істей береді. Шиналық топологияға қарағанда,
мүндағы зиян әлденеше рет төмен болады.
Желілер топологиясының бұдан да күрделі варианттары бола береді.
Мысалы, желі бірнеше шиналық топология сегменттерінен және бірнеше жүлдыз
тәрізді тармақтардан құрылуы мүмкін.
Соңғы кездерде бір ғимаратқа орналасқан жергілікті радиоторапты
желілер кең тарап келеді. Мұның артықшылығы — біріншіден, жалпы
көрсеткіштері ойдағыдай болғанмен бағасы онша қымбат емес;
— екіншіден, жұмыс істеп тұрған кабельдік желілермен оңай байланысады.

Жұлдыз бейнелі топология
Радиоторапты желілердің негізгі кемшілігі - олардағы ақпаратты жеткізу
жылдамдығының өте төмен деңгейде болуы, ол 10 Мбитсек мөлшерінея аса алмай
келеді. Дегенмен, бұларды жасаушы фирмалар жақында жылдамдықты 30 Мбитсек
шамасына жеткізетінін, тіпті одан да арттыратынын айтып дәлелдеуде.
Қайтсе де, объективті және субъективті шараларды салыстырса, болашақ
осы жергілікті радиоторапты желілерді немесе кабельдік желілерге қосымша
радиожелілерді кеңінен пайдалануға әкелетіні байқалады.
Объективті себептердің бірсыпырасын айтар болсақ, олар:

— радиожеліні іске қосуға кететін қаражат осы тәрізді кабельдік
жергілікті желіні іске қосудан арзан;
— ескі ғимараттарда олардың қабырғаларын тесіп, кабель жүргізу істерін
үйымдастыру оңай шаруа емес;
— радиожеліні тарихи бағалы деп есептелетін ғимараттарда іске асыру
ыңғайлы, өйткені ондай жерлерде кабель жүргізу үшін тарихи ескерткішті
қорғау органдарының келісімі керек;
— кабель жүргізуге мүмкіндік жоқ, ал жергілікті желіні кеңейту керек-
ақ.
Субъективті себептерге мыналарды жатқызуға болады: — кабельдік желіге
қарағанда қайта қүру оңай іске асады, мысалы жаңа торап қосу, алу, олардың
қүрылғыларын орнату жәнг т. с. с;
— жерғілікті радиожеліге уақытша және жылдам қосылуға тиіс жеке
пайдаланылатын органайзерлер мен ноутбуктерді қосу
ыңғайлы. Оның устіне, мұндай адамдар нгмесе олардың қосылу нүктелері
байланыс жетер аймақта басқалармен кез келген мәлімет алмаса алады.
Жергілікті желілерді пайдаланылатын программалық жабдықтарына қарай
екіге бөлуге болады:
Біріншісі — арнаулы файл-серверлер бөлініп берілген желілер, бұлардың
кұрамындағы бір немесе бірнеше компыотерлерде арнаулы желілік операциялық
жүйе (Novell NetWare, IBM Lan Manager) іске қосылады. Олардың негізгі
қызметі — әрбір жеке компьютер иесіне желі ресурстарын пайдалануды
қамтамасыз ету, бірінші кезекте, серверлік дискілерді және желі
принтерлерін бөліп беріп отырады.
Мұпда жеке компьютерлер бір-бірімен емес тек файл-сервермен
байланысады. Мысалы, олар файл-сервер дискісіне мәліметтер жаза алады
немесе басқалар жазған файлдарды оқи алады және де желі принтеріне мәтін
басып шығарады. Жұмыс станциялары арасында мәліметтер алмасу (файл-серверді
айналып өту), теория түрғысынан мүмін болғанмен, практика жүзінде іске
асырылмаған.
Екінші топ — бір рангілік желілер. Мүнда файл-сервер немесе баспа
сервері ретінде пайдаланылатын жеке компьютер болмайды. Кез келген
станцияда отырған адам өз компьютерін сервер ретінде пайдаланып, басқа
компьютерлермен мәліметтер алмаса береді, қүрылғыларын да ортақтастыру
мүмкіндігі бар. Мүның мысалы ретінде MS Windows for Workgroups немесе
Windows 98 желілерін қарастырута болады. Бір рангілік желі компьютерлер
арасындағы мәліметтер алмасу жиі және үлкен көлемде жүргізілгенде өте
ыңғайлы. Бірақ мәліметтер алмасу тек файлдарды алу, берумен шектелмейтіні
есте болсын.
Әрбір адам кез келген мәліметгер түрін (объектіні) өз алмасу буферіне
(Clipboard) жазып алып, содан кейін желідегі компьютерлердің бәрінің де сол
объектімен пайдалануын қамтамасыз ете алады. Міне, мүндағы мәліметтер
файлда болмағандықтан, оны жазу, оқу, орын ауыстыру, яғни тасымалдау да
кажет емес.
Сонымен бір рангілік желі барлық компьютерлердің бір жоба төңірегінде
жүмыс істеуін жүзеге асырып, кез келген форматтағы мәліметтерді жеткізе
алады.
Мүның бәрі бір қарағанда күрделі болып көрінуі ықтимал, бірақ әр
адамға жеткізу істерінің қалай орындалатынын білудің қажеті жоқ,
атқарылытын жүмыстар түгел программалар арқыльі басқарылып, олардың егжей-
тегжейі де өзінен-өзі автоматты түрде орындалып жатады. Әр адамға тек
желіге қосылғанын, қандай мәліметтерді және қалай пайдалана алатынын білу
жеткілікті. Білмесеңіз, желі администра-торынан шмесе осыған жауапты жаннан
сүрап білуге болады. Мүндағы әрбір администратор — карапайым компьютер
иесі, бірақ кез келген мәліметтер пайдаланушы администратор емес. Әрбір
фирмада, қажет болса, көмектесе алатын бір маман болады. Желі
администраторының жауапкершілігінен бірсыпыра мағлүмат бере кетелік.
Желі адаптерінің қүны онша қымбат емес. Әдетте жүмыс станциялары үшін
жылдамдығы орташа, арзандау желі адаптерлері алынады да, файл-серверлер
мен мәліметтер базасын басқаратын серверлер үшін жоғары жылдамдықты,
қымбат түратын адаптерлер түрі қолданылады. Қалай десек те, желі
күралдарына онша көп қаржы жүмсала қоймайды
1.2. Ауқымды компьютерлік желі интернет
Қазіргі уақытта 20-дан аса ауқымды (глобальды) желілер (СотриЗегуе,
Атегіса Оп Ііпе, МS Netwогк жөне басқалар) бар, бірақ солардың ең
танымалысы — Интернет желісі.
Интернет — бір-бірімен байланыс каналдары және бірегей қабылдау,
мәліметтерді беру стандарттары арқылы өзара байланысқан компьютерлер мен
компьютер желілерінің жиынтығы. Ол деген жер шарын қамтып жатқан ауқымды
бүкіләлемдік ақпарат жүйесі болып отыр.
Бүгінде осы ақпараттық кеңістікке 120 млн. аса пайдаланушылар қосылған.
Олардың әрбірі одан өзіне қажеттісін тауып, оған қажетті дегенді бере
алады. Соның нәтижесінде Интернет ақпарат ресурстарымен үздіксіз толығып
отырады.
Интернет 1969 жылы АҚШ-та осы елдің қорғаныс министрлігінің тапсырысы
бойынша жасалған АКРАМЕТ желісінен пайда болды. АКРАМЕТ оқу орындарын,
өскерлер мен әскери мердігерлерді біріктіретін желі еді. Ол о баста
зерттеушілердің ақпарат алмасуына көмек ретінде, сондай-ақ ядролық шабуыл
кезінде қалай байланыс жасау керектігін зерттеу үшін жасалған. АКРАМЕТ
алғашқыда ғалымдарға тек жүйеге енуге және қашықтағы компьютерге программа
енгізуге мүмкіндік берді. Үзамай бүған файлдарды, электронды поштаны жөне
жөнелту тізімін беру мүмкіндіктері қосылды. Мұндағы мақсат бір мөселемен
айналысып жүрген зерттеушілердің ақпарат
, іүрліжелілер арасыңда мөліметтермен алмасуды реттеу үшін керек еді.
Компьютер тілідде хаттама дегеніміз — келісімдер жиынтығы, ал ол болса,
түрлі программалар арасында мәліметтер алмасуды реттейді. Хаттамалар желіге
мөліметтерді беру мен қателерді өңдеуді тапсырады. Одарды пайдалану
мәліметтер алмасудың нақтылы аппараттық тарату жүйесіне тәуелсіз
стандарттар жасауға мүмкіндік береді.
Интернетте ТСРІР пайдаланылады. Бұл өріптер Тгатттіоп Сопігоі
РгоіосоіІпіегпеі Ргоіосоі (Беру басқармасының хаттамасыжеліаралық
хаттама) дегенді білдіреді. ІР желідегі адрестеуге жауап береді, ал ТСР
хабарларды тиісті адрестер бойынша жеткізуді қамтамасыз етеді, олар 1974
жылы жасалған. Егер біз Интернетке қысқаша анықтама іздесек, онда оны жай
ғана бұл ТСРІР хаттамасын пайдаланатын желілердің желісі деп атауға
болады. Байланыстың талшықтық-оптикалық және спутниктік тізбектерімен
біріктірілген ең өнімді компыотерлердің бірнешеуі Интернеттің тірек желісін
құрайды. Тірек желісінде суперкомпыотерлер жұмыс істейді, олар өдетте аса
ірі университеттік немесе ғылыми орталықтарда орналасқан, көбісі АҚШ
территориясында. Тірек желісі тізбектерінің өнімділігі секундына бірнеше
Гбит-қа жетеді. Тірек желісіне, мысалы, қарамағында ұлттык. көлемдегі
компьютерлік желілер бар тек ірі ұйымдар ғана қосылады. Олардың байланыс
тізбектерінің өткізу қабілеттілігі ондаған, тіпті жүздеген Мбитс шегінде.
Ұлттық желілерге кәсіпорындар мен провайдерлердің жергілікті желілері
қосылады. Тізбектің типіне ,байланысты олардың өнімділігі оңдаған Мбитс-қа
дейін барады. Кейін бұл жергілікті желілердің компьютерлеріне жеке
пайдаланушылар қосыла алады.
Егер ұйымдар мен жеке адамдар ақы төлеу негізінде Интернетке
шығарылатын болса, оларды провайдерлер деп атайды.
Интернетте көптеген қызметтер жұмыс істейді. Ең танымалысы — электронды
пошта (Е-таіі), \¥\У\¥ меліметтер базасы, Шепеі телеконференциялар жүйесі
жөне ҒТР файлдық архивтар жүйесі. Әр қызметтің өз хаттамасы болады.
Сонғы үш-төрт жылда болған аса ауқымды ақпараттар тасқыны дәл осы
\У\¥\¥ (ЖогШ \Үійе \¥еЬ) жүйесінің жөне онымен байланысты хаттамалардың
пайда болуынан туындаған-ды.
\¥ог1(і \¥іде ^УеЪ қызметіндегі құжаттар үшін арнайы программалар-
броузерлер болады, олар жаңағыдай құжаттарды экранда көрсете алады.
Броузердің көмегі арқылы біз \Ү\Ү\Ү құжаттарының көпшілігіне шыға аламыз.
\ҮеЬ құжаттарының кез келгенінің әдетте гиперсілтемелері болады.
Гиперсілтеме — бұл басқа ^УеЪ-құжаттың адресі байланыскан мәтіннін
фрагменті немесе құрамдас объектісі (мысалы, сурет).
Броузерде қарағанда мәтіндік гиперсілтемелер түсі мен асты сызылумен ,
ал графикалық гиперсілтемелер жақтауымен ерекше-ленеді. Маустың көрсеткішін
гиперсілтеме болып келетін объектіге бағыттағанда, көрсеткіш пішінін
өзгертіп, алақан бейнесін қабылдайды. Гиперсілтемені шерткенде броузер
автоматты түрде бұл сілтеме нүскаған \¥еЬ-құжатты, тіпті бұл құжат басқа
континентте орналаскан компьютерде болса да, жүктейді. Осылай, гиперсілте-
мелер бойынша бір құжаттан басқасына өтіп жүріп, \¥еЪ-кеңістігі бойынша
саяхат жасауға болады.
Ең танымал жөне кең тараған броузер — №ізсаре Кауі§аіог, одан соң —
Іпіегпеі Ехріогег. Ол \Үіпсіо"\Ү8 95 операциялық жүйесіне қоса тіркеледі.
2 Тарау. Жергілікті желілер
Компьютерлерді жергілікті желіге біріктіру (бірліктен бірнеше
жүздіктерге дейін) түрлі типті кабельдер көмегімен, желілік карта немесе
желілік адаптер аталатын арнайы құрылғы арқылы жүзеге асады. Адаптер
компьютердің аналық тақшасындағы кеңейту слотына қондырылады.
Компьютерлерді қосуға болатын көптеген өдістер бар. Компьютерлердің
түрі көбейген сайын әдістері де көбеюде . Әр қосылу — деректер үшін жаңа
маршрут. Желі топологиясы — бұл оның геометриялык. пішіні немесе
компьютерлердің бір-біріне қатысты физикалық орналасуы. Желі топологиясы
түрлі желілерді салыстыру жөне жіктеу әдісін береді. Топологияның үш
негізгі типі бар (жұлдызша, сақина және шина).
Жұлдызша топологиясы бар желідегі барлық компьютерлер орталық
компьютерлермен немесе концентратормен жалғастырылған. Мұндай желідегі екі
компьютер арасында тікелей қосылу болмайды. 39-суретте Жүлдызша
топологиясы бар желі көрсетілген.
Мұндай жүйе қарапайым және тиімді, деректер пакеттері өр компьютерден
концентраторға бағытталады. Концентратор өз кезегінде пакеттерді тиісті
жеріне жеткізеді. Мұндай топологияның

6-сурет Жұлдызша топлогиясы бар желі

негізгі жетістігі мынада: компьютерлер мен концентратор арасындағы
жекелеген жалғағыштар істен шыққанмен, бүкіл желі жұмыс істей береді.
Жүлдызша топологиясының кемшілігі оның негізгі жетістігінен
туындайды: егер концентратор бүзылса, онда ол бүкіл желіні түгел істен
шығарады.
Сақина топологиясына тән бір нәрсе — жалғағыштардың соңғы нүктесі
болмайтыны; деректер берілетін біртүтас сақина құраған (міндетті түрде
шеңбер емес) желі түйықталған. Мұндай сақинада бір нүктеден қозғау алған
деректер ақыр аяғывда желінің басына барады. Осывдай ерекшеліктен деректер
сақинада барлық уақытта бір бағытта қозғалады. 40-суретте Сақина
топологиялы желі мысалы келтірілген
7-сурет Сақина топологиясы бар желі

Сақинаның Жұлдызшадан бір ерекшелігі — оған барлык. желілік
компьютерлер арасында үзіліссіз жол қажет, өйткені желінің бір жері істен
шықса, бүкіл желі тоқтап қалады. Сақинаның тағы бір осал жері — деректер
біреулердің желілік компьютері арқылы өтетіндіктен де, ақпаратты бөгде
ұстап қалуына мүмкіндік береді.
Шина топологиясы бір жеткізетін каналды , әдетте шина деп аталатын
коаксиалды кабельді пайдаланады. Барлық желілік компьютерлер шинаға
тікелей қосылады. Мұндай желінің үлгісі 8-суретте бейнеленген.

8-сурет Шина топологиясы бар желі
Шина топологиясы бар желіде деректер екі бағытга бірдей жылжиды.
Кабель-шинаның екі шетінде арнайы бұқтырмалар (терминаторлар) орнатылған.
Сақина жағдайындағыдай, желінің бір жеріндегі қосылудың бұзылуы жұмысты
бірден токтатады. Шина желісіндегі деректердің қауіпсіздігі Сакина
желісіндегідей, оның осал түсы — бүкіл желінің деректері өр желілік
компьютерден өтеді.
Деректерді беру жылдамдығымен, оның құнына сәйкес өзгешеленетін
деректерді берудің түрлі технологиялары (тәсілдері) бар. Ең танымалдары:
Еnthernet, АКСNЕТ және ІВМ Token ring.
Еnthernet технологиясын 1973 жылы бір топ американ зерттеушілері Раlо
Аltо зерттеу орталығында жасады. Еnthernet желілері жұлдызша түрінде де,
шина түрінде де құрыла береді. Канал ретінде коаксиалды кабель
қолданылғанда, Еnthernet желісі шина сияқты кескінделеді. Егер есулі қос
өткізгіш қолданылған болса, Еnthernet жұлдызша кескінделеді. АRСNЕТ
технологиясы Datapoint Согрогаtіоп фирмасында 1968 жылы жасалған. АRСNЕТ
технологиясының желісі де, Еnthernet желісі сияқты, екі топология бойынша
(жұлдызша немесе шина) құрыла алады. Токеп Rіпg жұлдызша топологиясы
бойынша көп пайдаланушы кіруге болатын станция аталатын ІВМ арнайы
құрылысымен (Мulti-stаіоп Ассеss Unit, МАU) орталық хаб ретінде жұмыс
істейді. Бірақ онымен байланысу үшін әр

9-сурет Tokin Ring желісі
компьютердің екі кабелі бар, біреуі бойынша ол деректерді жібереді,
басқасы бойынша — қабылдайды. 42-суретте Тоkіп Rіпg-тің ІВМ желісіндегі
деректер маршруты көрсетілген.
Осылайша, Tokin Ring желісі сақина секілді дерлік, бірақ жұлдызша
сияқты безендірілген.
Жергілікті желіде ақпарат жеткізу жылдамдығы 5-тен 100 Мбитс-қа дейін
жетеді.
Жергілікті есептеу желілері бірыңғай жөне иерархиялық болып бөлінеді.
Бірыңғай желі — барлық компьютерлері тең құқылы және бірдей қызмет
орындайтын жергілікті желі. Олар желіге аз ғана — 10-15-тен көп емес
компьютерлер санын біріктіру үшін қолданылады. Бірыңғай желілерде сервер
дегеніміз — ресурстары осы сөтте басқа компьютерден де алына беретін
компьютер, сервер бір мезгілде клиент те бола алады, яғни өзі ресурстар
беретін компьютердің ресурстарын пайдаланады. Жергілікті ресурстың ортаққа
айналдырылуы компьютерді пайдаланушымен, ОЖ құралдарымен жасалады. Қажет
болған жағдайда ол өзін пайдалануға арналған парольді де белгілейді.
Бірыңғай желілердегі операциялық жүйелер ортақ ақпараттық ресурстардың
оқылуын және редакциялануын, бөтен компьютерден программаларды қосуға
мүмкіндік беретін тікелей басқарудың құралдарын қамтамасыз етеді.
ОЖ Windows 95-те компьютерлік жүйенің желілік мүмкіндіктерін
пайдаланатын екі программа бар:
MS Еnthernet программасы — пошталық алмасу программасы, ол хабарлар мен
файлдардың нақты пайдаланушыларға (жұмыс станцияларына) немесе топтың
барлық пайдаланушыларына жіберілуін қамтамасыз етеді;
Sһесdu1е+ программасы әркімнің өз жұмысының кестесін жобалау және кажет
болған жағдайда ол жөнінен желідегі жұмыс тобынын басқа пайдаланушыларымен
бір пікірге келу. келісу құралы (мысалы. ортақ жиналыстарды, бірлесіп
істейтін жұмыстардың жай-жапсарын пысықтау үшін).
Иерархиялық желілер. Иерархиялык жергілікті желілерде бір немесе
бірнеше сервер болады. (43 сур.)
Иерархиялық желілердегі сервер — бөлектенетін ресурстардың тұрақты
сақтау қоймасы. Сервердін өзі тек иерархияның одан жоғары деңгейіңдегі
сервердің клиенті бола алады. Серверлер әдетте жоғары өнімді
компьютерлерден , бәлкім, бірнеше параллельді жұмыс істейтін
процессорлардан, үлкен сыйымдылыкты винчестерлерден, жоғары жылдамдықты
желілік картадан (100 Мбитс жөне одан да көп) тұрады.

10-сурет Иерархиялық желі
Серверде ақпаратты ұйымдастыру және сақтау амалын арнайы адам — желінің
басщрушысы белгілейді. Бірлесе пайдаланатын ақпараттың сақталуы үшін
жауапкершілік те соның мойнында.
Жергілікті иерархиялық желілерде мәліметтерді өңдеу екі объектінің:
клиент пен сервер арасына бөлінген. Клиент, жоғарыда айтып өткеніміздей,
жұмысшы станциясы, бұл сөздің мағынасына жұмысшы станциясын пайдаланушыны
да қосуға болады. Бірақ сонымен бірге жұмысшы станциясынан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.