Әлемдік экономиканың локомотиві

Жоспар
Кіріспе

1 Қазақстанның қаржы секторы
2 Қор биржасының дамымауы

Әлемдік экономиканың локомотиві АҚШ-тағы былтырғы қаржылық «сілкініс» өзге көптеген дамыған және дамушы елдердің экономикасына қатты әсер етті. Әсіресе, әлемдік қор биржалары биыл қаңтар айының орта тұсында соңғы 80 жылда болмаған құлдырау қарқынына жетті. Ұлы дағдарыстан кәрі құрлық¬тың қор рыноктары да орасан зор зиян шегуде. Мұнай мен металл бағасының арзандап кетуінен ши¬кі¬заттық компаниялардың акцияла¬ры да құнсызданып жатыр. Blo¬om¬berg агенттігінің хабарлауынша, 10 қазанда несие рыногындағы дағ¬дарыстың және экономикалық тоқыраудың әсерінен әлемдегі беделді деген қор индекстерінің барлығы құлдырады. Мәселен, ағылшынның FTSE 100 8,85 пайызға, немістің DAX Xetra 30 7,01 пайызға, француздың САС 40 7,73 пайызға, ал кәрі құрлыққа ортақ Dow Jones Stoxx 600 7,51 пайызға құнсызданды. Ал бізде ше? 9 қазандағы мәлімет бойынша, Темірбанктің (22,4 пайызға), Центркредит¬банктің (20,2 пайызға), Қазкоммерцбанктің (17,4 пайызға), Kazakhmys Pls (15 пайызға), “Қаз¬мұнайгаз” өндіру барлау” АҚ-тың (13 пайызға), БТА банктің (8,8 пайызға), Халық банкінің (4,6 пайыз¬ға), сондай-ақ “Қазақ¬те¬леком” АҚ-тың жай акцияларының бағасы төмендеді. KASE қазақ¬стандық қор биржа¬сының индексі өткен аптада 12,1 пайызға құл¬ды¬рады. KASE-нің вице-президенті Андрей Цалюктің айтуынша, қор рыногындағы құл¬ды¬рау¬ға батыс елдері рыногындағы жағымсыз ахуал әсер етуде.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Әлемдік экономиканың локомотиві АҚШ-тағы былтырғы қаржылық сілкініс өзге
көптеген дамыған және дамушы елдердің экономикасына қатты әсер етті.
Әсіресе, әлемдік қор биржалары биыл қаңтар айының орта тұсында соңғы 80
жылда болмаған құлдырау қарқынына жетті. Ұлы дағдарыстан кәрі құрлықтың қор
рыноктары да орасан зор зиян шегуде. Мұнай мен металл бағасының арзандап
кетуінен шикізаттық компаниялардың акциялары да құнсызданып жатыр.
Bloomberg агенттігінің хабарлауынша, 10 қазанда несие рыногындағы
дағдарыстың және экономикалық тоқыраудың әсерінен әлемдегі беделді деген
қор индекстерінің барлығы құлдырады. Мәселен, ағылшынның FTSE 100 8,85
пайызға, немістің DAX Xetra 30 7,01 пайызға, француздың САС 40 7,73
пайызға, ал кәрі құрлыққа ортақ Dow Jones Stoxx 600 7,51 пайызға
құнсызданды. Ал бізде ше? 9 қазандағы мәлімет бойынша, Темірбанктің (22,4
пайызға), Центркредитбанктің (20,2 пайызға), Қазкоммерцбанктің (17,4
пайызға), Kazakhmys Pls (15 пайызға), “Қазмұнайгаз” өндіру барлау” АҚ-тың
(13 пайызға), БТА банктің (8,8 пайызға), Халық банкінің (4,6 пайызға),
сондай-ақ “Қазақтелеком” АҚ-тың жай акцияларының бағасы төмендеді. KASE
қазақстандық қор биржасының индексі өткен аптада 12,1 пайызға құлдырады.
KASE-нің вице-президенті Андрей Цалюктің айтуынша, қор рыногындағы
құлдырауға батыс елдері рыногындағы жағымсыз ахуал әсер етуде.
Осы орайда Қазақстанның қаржы секторы да бірқатар қиындықтарға душар
болды. Халықаралық нарықтағы қаржылық тұрақсыздық қаупінің Қазақстан
экономикасына әсер етпеуі үшін мемлекеттің мәселені жүйелі және жедел қолға
алатын тетіктерін құру Елбасының биылғы Жолдауында нақты айтылды. Соған
байланысты шаралар жүргізіліп жатыр. Еліміздің банктері сырттан алған
қарыздарын өтей бастады. Бірақ, бұл жерде зер сала қарайтын мәселе, әлемдік
экономикада болып тұратын түрлі тәуекел мен белгісіздік жағдайында
тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін сенімді басқару жүйесін құру шаралары әлі
де болса назар аударуды қажет етеді.
Дағдарыс бізге неге әсер етті? Егер АҚШ-пен салыс-тырып қарайтын
болсақ, мынадай көрініс алдан шығады. Америкада қазір ақша массасы
өтімділігінің тапшылығы сезілуде. Ел экономикасының секторларында түрлі
тұрақсыздық пен нарықтық қысым байқалады. Ал Қазақстан экономикасының
дамуында ақша массасының өтімділігі жоғары. Бірақ қор биржасын қорландыру
және қаржылық құралдарды таңдау төменгі деңгейде қалып тұр. Мәселен, Алматы
биржасының қорландырылуы 90 миллиард долларды құраса, АҚШ-та оның мөлшері
20 триллион доллар шамасында. Айырмашылық жер мен көктей. Елімізде құнды
қағаздар мен қор биржасы туралы алғашқы ресми құжат 1991 жылдың 11
маусымында қабылданған екен. Алғашқы эмитенттер сол кезден бері бұл
институттың игілігін көруде. Сол кезде елімізде қор биржалары жауыннан
кейінгі саңырауқұлақша қаптап кетті. Бірақ 1996 жылдың аяғына қарай
солардың үшеуі ғана, дәлірек айтсақ, Орта-азиялық қор биржасы, Қазақстан
банктераралық валюта биржасы, Қазақстанның халықаралық қор биржасы қалды.
Бірақ құнды қағаздар айналымын бір жүйеге түсіру үшін кейінгі алты жылдан
астам уақыт ішінде 295 нормативтік актілер қабылданды. Ақыр аяғында 2003
жылы Қазақстан республикасындағы Акционерлік қоғамдар туралы және Құнды
қағаздар рыногы туралы заң күшіне еніп, әңгіме өзегіне алынып отырған сала
бір ізге түсті. Міне, содан бергі уақыт ішінде қор биржасындағы эмитенттер
саны өспей, өссе де мардымсыз күйінде келеді. Қазіргі таңда республика қор
биржасында А категориялы 34 эмитенттің облигациялары, 20 эмитенттің
акциялары айналымға түскен. В категориялы эмитенттерде бұл көрсеткіш
тиісінше 11 және 21. Қазақстан секілді ұдайы және іркіліссіз даму арнасына
бір түсіп алған мемлекеттің қор биржасында аттары аталуға тиіс мұндай
компаниялардың саны кемі екі есе, нақты көрсеткіштерге жүгінсек, қазіргіден
4-5 есе көп болуға тиіс. Мұның себебі жеке кәсіпкерлік иелерінің
экономикалық сауатсыздығы. Иә олар 1000 доллардан 2000, 10000, 100000
доллар, тіпті миллион доллар жасауды білді, бірақ әріге шаба алмай тұр.
Миллион долларлық капиталы бар кәсіпкер енді шүкір, осыдан айырылып
қалмайын деген көзқарастан арыла алмай жүр. Олардың бар білетіні –
банктерден несие алып сонымен жұмыс істеу. Олар пайызсыз ақша табудың
жолын, яғни кәсіпорын облигациясын не акциясын шығарып биржа арқылы сату
одан әлдеқайда пайдалырақ екенін түсінбей келеді. Әйтпесе бізде кемі В
категориясында жүретін жеке фирмалар жеткілікті. Сонымен қатар, бізде әлі
күнге дейін дамыған елдердегідей диллерлік, брокерлік қызметтер дұрыс жұмыс
істей алмай келеді. Мұны қазақшалап делдалдық деуге болар. Сол делдалдар
болашақ эмитенттермен түсінік жұмыстарын өте сылбыр жүргізуде. Олар қор
биржасы эмитенті болудың артықшылықтарын компаниялар басшыларына дәлелдеп
бере алмай жүрген сияқты. Мәселен, қазіргі ең пайдалы сала мұнай өндіріп
сатумен айналысатын кәсіпорындардың санының өзі қор биржасындағы қазіргі
эмитенттердің жалпы санынан көп, бірақ олардан биржамен байланыс
орнатқандары санаулы. Эмитенттердің негізгі бөлігін екінші деңгейдегі
банктеріміз және солардың еншілес кәсіпорындары құрайды.
Қор биржасының дамымауының тағы бір себебі Қазақстанда инвестицияны
күтіп тұрған еңбек алаңының көптігі. Ақша банктікі болғандықтан, олар
бұл мүмкіндікті неге басқа біреудің қолына беріп қоюға тиіс?! Кастодиандық
құқық оларға осылайша еншілес кәсіпорындарды көбейтуге жол ашып беріп
тұр. Кастодиандық құқық мүмкіндігін Ұлттық банк те пайдалануда. Ол
мемлекеттік жинақтаушы зейнетақы қорына, қор биржасына, ипотекалық қорға
кастодиан. Екінші деңгейдегі банктер сақтандыру, зейнетақы қорларына,
лизингтік компанияларға неге кастодиан банк болып отыр.
Несиелік сенімнің дағдарысы әлемдік қор рыноктарындағы құлдырауды
одан әрі ушықтырып отыр. Өйткені, банкротқа ұшырағандардың көбісі бағалы
қағазды кепілге қою арқылы несие алғандар. Ал шығынға ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.