Инвестиция мәні және оның экономикалық мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... 3
І. Тарау. Инвестиция мәні және оның экономикалық мазмұны ... ... ... .5
1.1. Инвестицияның мәні және оның түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2. Инвестициялық қызметті басқару ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11
ІІ. Тарау. Қазақстан Республикасының инвестициялық тартымдылығы ... ... ... ... 16
2.1.Шетелдік инвестицияларды тартудың Қазақстан экономикасы үшін маңызы ... ... ... 16
2.2. Қазақстандағы инвестицияны басқару ерекшеліктері ... ... ... ... ...20
2.3. Шетелдік инвестицияларды тартудың нысандарымен бағыттары ... ... ... ... ... .23
Қорытынды ... ... ... ... ..26
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... 28
І. Тарау. Инвестиция мәні және оның экономикалық мазмұны ... ... ... .5
1.1. Инвестицияның мәні және оның түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2. Инвестициялық қызметті басқару ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11
ІІ. Тарау. Қазақстан Республикасының инвестициялық тартымдылығы ... ... ... ... 16
2.1.Шетелдік инвестицияларды тартудың Қазақстан экономикасы үшін маңызы ... ... ... 16
2.2. Қазақстандағы инвестицияны басқару ерекшеліктері ... ... ... ... ...20
2.3. Шетелдік инвестицияларды тартудың нысандарымен бағыттары ... ... ... ... ... .23
Қорытынды ... ... ... ... ..26
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... 28
Инвестиция дамушы елдердің экономикасын алға жылжыту үшін өте қажет болып табылады. Инвестиция макро және микро деңгейде өте үлкен рол атқарады. Ол негізі, елдің бүгіні мен болашағын анықтайды, жеке шаруашылық субъектін және экономиканың дамуының локомативі болып табылады. Республикамыздың экономикасына шетел инвестициясын тарту және оны енгізу республика экономикасының өндірістік потенциялын көтеруге, шетелден техникалық және басқару жаңалықтарын енгізетін қажетті құрал болып табылады.
Кәсіпкерлік, инвестициялық қызмет және бүтіндей экономиканың жағдайы белгілі бір дәрежеде мемлекет саясатына байланысты. Өзінің араласуымен мемлекет бұл процестерді тежеуі немесе жылдамдатуына мүмкіндік береді.
Нарықтық экономика өзінің көптеген жақсы қасиеттеріне қарамастан, кәсіпкерлік және инвестициялық қызметті, сонымен қатар жалпы қоғам және әр бір азаматты қызықтыратын экономикалық, әлеуметтік процестерді автоматты түрде реттей алмайды. Ол кірістің әлеуметтік әділ бөлінуіне, еңбек құқығына кепілдік бермейді және қоғамның қорғалмаған бөлігіне қолдау көрсетпейді.
Жеке бизнесмендер белгілі бір қанағаттандырарлық кіріс келтірмейтін жобалар мен салаларға капитал салмайды, бірақ бұл қоғам мен мемлекет үшін өте қажет (көмір өндірісі, темір жол транспорты, жолдар, ауыл шаруашылығы, т. б.). Нарықтық экономика көптеген актуалды мәселелерді шеше алмайды. Сондықтан мемлекет барлығын өз қамқорлығына алуы тиіс.
Мемлекет ел ішіндегі құқықтық тәртіпті және ұлттық қауіпсіздікті сақтауы, инвестициялық қызметтің дамуының негізі болып табылады. Егер аталған жағдайлар орындалмаса, онда кез-келген елдің экономикасы дұрыс дамымайды және ол елге инвестициялық салымдар жүрмейді.
Кәсіпкерлік, инвестициялық қызмет және бүтіндей экономиканың жағдайы белгілі бір дәрежеде мемлекет саясатына байланысты. Өзінің араласуымен мемлекет бұл процестерді тежеуі немесе жылдамдатуына мүмкіндік береді.
Нарықтық экономика өзінің көптеген жақсы қасиеттеріне қарамастан, кәсіпкерлік және инвестициялық қызметті, сонымен қатар жалпы қоғам және әр бір азаматты қызықтыратын экономикалық, әлеуметтік процестерді автоматты түрде реттей алмайды. Ол кірістің әлеуметтік әділ бөлінуіне, еңбек құқығына кепілдік бермейді және қоғамның қорғалмаған бөлігіне қолдау көрсетпейді.
Жеке бизнесмендер белгілі бір қанағаттандырарлық кіріс келтірмейтін жобалар мен салаларға капитал салмайды, бірақ бұл қоғам мен мемлекет үшін өте қажет (көмір өндірісі, темір жол транспорты, жолдар, ауыл шаруашылығы, т. б.). Нарықтық экономика көптеген актуалды мәселелерді шеше алмайды. Сондықтан мемлекет барлығын өз қамқорлығына алуы тиіс.
Мемлекет ел ішіндегі құқықтық тәртіпті және ұлттық қауіпсіздікті сақтауы, инвестициялық қызметтің дамуының негізі болып табылады. Егер аталған жағдайлар орындалмаса, онда кез-келген елдің экономикасы дұрыс дамымайды және ол елге инвестициялық салымдар жүрмейді.
1. Қазақстан Республикасының "Инвестиция туралы" заңы 8,01,2003жыл.
2. Қ Б Бердалиев "Қазақстан экономикасын басқару" Алматы
2001 ж.
З. Үмбеталиев А, Керімбек Ғ "Кәсіпорын экономикасы және кәсіпкерлік" Алматы 2002 ж.
4. Д. М. Мадиярова "Сыртқы экономикалық саясат және
экономикалық қауіпсіздік" Алматы 1999 ж.
5. Нүрғалиев Қ Р "Қазақстан экономикасы" Алматы 1999 ж.
6. Ежеквартальный журнал статистическое обозрение
Казахстана. 2002 г № 1
7. Қазақстан және оның өңірлері. № 1-2003 ж. Қ.Р.
статистикалық агенттігі, Алматы 2002 ж
8. Қазақстан 1991-2001 жылдар. Қ.Р. статистикалық агенттігі.
2001 жыл.
2. Қ Б Бердалиев "Қазақстан экономикасын басқару" Алматы
2001 ж.
З. Үмбеталиев А, Керімбек Ғ "Кәсіпорын экономикасы және кәсіпкерлік" Алматы 2002 ж.
4. Д. М. Мадиярова "Сыртқы экономикалық саясат және
экономикалық қауіпсіздік" Алматы 1999 ж.
5. Нүрғалиев Қ Р "Қазақстан экономикасы" Алматы 1999 ж.
6. Ежеквартальный журнал статистическое обозрение
Казахстана. 2002 г № 1
7. Қазақстан және оның өңірлері. № 1-2003 ж. Қ.Р.
статистикалық агенттігі, Алматы 2002 ж
8. Қазақстан 1991-2001 жылдар. Қ.Р. статистикалық агенттігі.
2001 жыл.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
І. Тарау. Инвестиция мәні және оның экономикалық мазмұны ... ... ... .5
1.1. Инвестицияның мәні және оның
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2. Инвестициялық қызметті
басқару ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11
ІІ. Тарау. Қазақстан Республикасының инвестициялық
тартымдылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... .16
2.1.Шетелдік инвестицияларды тартудың Қазақстан экономикасы үшін
маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ..1 6
2.2. Қазақстандағы инвестицияны басқару ерекшеліктері ... ... ... ... ...20
2.3. Шетелдік инвестицияларды тартудың нысандарымен
бағыттары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..26
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ...28
Кіріспе.
Инвестиция дамушы елдердің экономикасын алға жылжыту үшін өте қажет
болып табылады. Инвестиция макро және микро деңгейде өте үлкен рол
атқарады. Ол негізі, елдің бүгіні мен болашағын анықтайды, жеке шаруашылық
субъектін және экономиканың дамуының локомативі болып табылады.
Республикамыздың экономикасына шетел инвестициясын тарту және оны енгізу
республика экономикасының өндірістік потенциялын көтеруге, шетелден
техникалық және басқару жаңалықтарын енгізетін қажетті құрал болып
табылады.
Кәсіпкерлік, инвестициялық қызмет және бүтіндей экономиканың жағдайы
белгілі бір дәрежеде мемлекет саясатына байланысты. Өзінің араласуымен
мемлекет бұл процестерді тежеуі немесе жылдамдатуына мүмкіндік береді.
Нарықтық экономика өзінің көптеген жақсы қасиеттеріне қарамастан,
кәсіпкерлік және инвестициялық қызметті, сонымен қатар жалпы қоғам және әр
бір азаматты қызықтыратын экономикалық, әлеуметтік процестерді автоматты
түрде реттей алмайды. Ол кірістің әлеуметтік әділ бөлінуіне, еңбек құқығына
кепілдік бермейді және қоғамның қорғалмаған бөлігіне қолдау көрсетпейді.
Жеке бизнесмендер белгілі бір қанағаттандырарлық кіріс келтірмейтін
жобалар мен салаларға капитал салмайды, бірақ бұл қоғам мен мемлекет үшін
өте қажет (көмір өндірісі, темір жол транспорты, жолдар, ауыл шаруашылығы,
т. б.). Нарықтық экономика көптеген актуалды мәселелерді шеше алмайды.
Сондықтан мемлекет барлығын өз қамқорлығына алуы тиіс.
Мемлекет ел ішіндегі құқықтық тәртіпті және ұлттық қауіпсіздікті
сақтауы, инвестициялық қызметтің дамуының негізі болып табылады. Егер
аталған жағдайлар орындалмаса, онда кез-келген елдің экономикасы дұрыс
дамымайды және ол елге инвестициялық салымдар жүрмейді.
Сонымен қатар шетел инвестицияларының тікелей салымы негізінен мұнай
газ комплекстеріне екенін айта кету керек. Металлургия саласына да салынған
инвестиция көлемі артуда. Бұл жағдайлар қазіргі таңда Қазақстанда тек
кәсіпкерлікпен ғана айналысып қоймай, кәсіпкерлерді қызықтыратын мүліктік
көзқарастарын қорғай алады деп сенімді айта аламыз. Курстық жұмысының
мақсаты: Қазақстан Республикасының инвестициялық жағдайын нақты ашып
көрсету.
1. Тарау.Инвестиция мәні және оның экономикалық мазмұны
1.1. Инвестицияның мәні және оның түрлері.
"Инвестиция" термині латынның "іnvest" сөзінен шыққан, "қаржы салу"
дегенді білдіреді. Кең мағынада инвестиция капиталды болашақта оның көлемін
көбейту мақсатымен салуды білдіреді. "Инвестиция" түсінігі көпқырлы және
мұнда бірнеше мағыналы түсініктерді көруге болады:
- ең алдымен, инвестициялау туралы сөз болғанда өндіріс процессі жүзеге
асырылатын технология, құрал жабдықтар туралы айтылады,
- құнды қағаздар сатып алу;
- инвестиция әртүрлі операциялардың тізбекті орындалуымен байланысты
белгілі бір процессті көрсететіндіктен бірнеше шектеулі мағынада
талқыланады; әлеуметтік-экономикалық жағдайлар бойынша бұл процесті
экономпкалық дамуын қамтамасыз ететін белгілі бір механизм ретінде
бағалауға болады.
Инвестиция ұғымы қай кезде пайда болды, оны дәл басып айту қиын.
Әйтседе шамамен инвестиция ұғымының қоғамдық катынаста қалай пайда
болғанын, не түрткі болғанын айыруға болады. Инвестиция бастапқы кезеңде,
яғни заңды тұлғалар (кәсіпорындар) жоқ кезде жеке түлғалар арасындағы күн
көрістің мұқтаждығынан туындағанын байқау қиын емес. Казіргі қоғамда да
мұндай жеке тұлғалар арасындағы қатынастардың бар екенін жоққа шығара
алмамыз. Келе-келе қоғамдық сананың артуымен инвестициялық; процестсрдің
өрісі кеңейе түсті. ХІV-ғасырда Алтын Орда державасының Каффа қаалсына
Генуялық саудагерлердің қолөнер, тұрмыстық бұйымдармен , шикізат өңдеуге
Алтын Орда ханынан рұқсат алып Алтын Орда қазынасына мол түсім түсіргенін
білеміз. Бұл сол кездегі Инвестициялық процестің болғанын көрсетеді. ХV-
ғасырдың орта шенінің өзінде Инвестиция процесінің халықаралық деңгейде
болғанын көреміз. ХVІ ғасырда Англияда мануфактураның дамуымен І
инвестициялық процесс ішкі қатынаста тіршілік көзшік, мол түсімі ретінде
жүзеге асты.
ХVІІІ-ғасырдан бастап батыс елдері отарлаған колонияларын бір-біріне
сатып жолға беруі Инвестиция процесінің аясын кеңейге түсті.
Қазақстанды патша үкіметі отарлап қазба байлық көздерін ағылшын
көпестеріне ХІХ-ғасырдың соңғы ширек дәуірінде Спасскі, Успенскі, Атбасар-
мыс, Риддерлік полиметалл, Қарағанды, Екібастұз, Таулы Алтай, Жезқазган,
Ленгір кендерін патша үкіметі шетелдік капиталистерге жалға (концессия)
бергені тарихтан белгілі. Қазақтың кең даласына Инвестиция патша үкіметінің
саясатымен келгенін көрсетеді. Мәселен Ембіде "Леман және К.Мұнай
компаниясының" 1907 жылы ағылшындарға концессия шартымен жалға беріліп
"Орал- Каспий" қоғамы құрылған. Басқа да "Орыс бас мұнай компаниясы", "Роял
Датч Шил", "Нобель ағайындылар" серіктестігі Казақстанның қазба байлық
кендерінде өз кәсіпорындарын ашты. 1917ж. Ембідегі акционерлік
қоғамдастықтың инвестиция түсімі 60 млн. сомды құраған.
1918 ж. құрылған Кеңес Үкіметі шетел кәсіпорындарын құруға карсы
болды. Бұл үкімет қоғамдық меншікке негізделген жаңа экономикалық саясаттың
құрылымын іштей жабық экономиканы қолдады.
Казақстанда инвестиция процесі тек өз тәуелсіздігімізді алған соң ғана
қайта дами бастады.
Коммерциялық тәжірибеде инвестициялардың келесідей түрлері
қарастырылады:
- физикалық активтердегі инвестиция
- ақша активтеріндегі инвестиция
- материалды емес активтердегі инвестиция
Физикалық активтер болып өндірістік мекемелер және құрылыстар, сондай-
ақ машиналар мен құрал-жабдықтардың кез келген түрлері түсіндіріледі. Ақша
активтері болып жеке және занды тұлғалардан ақша соммаларын алу құқығы
түсіндіріледі. Мәселен, банктегі депозиттер, облигациялар, акциялар және
т.б. Материалды емес активтер ретінде қызметкерлердің мамандығын көтеру
немесе қайта оқыту бағдарламасын жүргізу, сауда белгілерін өндеу,
лицензиялар алу және т.б. нәтижесінде фирмамен алынған құндылықтар
түсіндіріледі.
Құнды қағаздарға жасалатын инвестициялар портфелді инвестициялар деп
аталады, ал физикалық активтерге жасалатын инвестициялар көбіне нақты
активтердегі инвестициялар деп аталады. Инвестицияның бұл екі түрі де
экономикада үлкен мәнге ие.
Нақты активтегі инвестициялардың барлық түрлерін келесідей негізгі
топтарға бөлуге болады:
- тиімділікгі көтерудегі инвестициялар. Мұның мақсаты ең алдымен құрал-
жабдықтарды ауыстыру, қызметкерлерді оқыту немесе тиімді өндіріс жағдайлары
бар аймақтарға өндірістік қуаттылықлы ауыстыру есебінен шығындарды
төмендету үшін жағдайлар жасау болып табылады.
Өңдірісті кеңейтудегі инвестициялар. Мұндай инвестициялаудың міндеті
бар өндірістің шеңберінде бұрынғы нарықтарды қайта құру үшін тауарлар
шығару мүмкіндігін кеңейту болып табылады.
- Жаңа өндіріске инвестициялар. Мұндай инвестициялар
бұрын ешқашан шығарылмаған тауарлар (немесе қызметтің жаңа
түрін) өндіретін жаңа кәсіпорын құруды қамтамасыз етеді, немесе
бұрыңғы шығарылып жүрген тауарлармен жаңа нарықтарға
шығуға әрекет жасау.
Мемлекеттік басқару органдарының талаптары қанағаттандыру үшін
жасалатын инвестициялар. Инвестицияның бұл түрі фирма үкіметтің талаптарын
қанағаттандыру қажеттілігі туындайтын жағдайда жүргізіледі.
Нарықтық экономика жағдайында инвестицияны жүзеге асыруды фирма
қызметінің "еркін" нысаны ретінде қарастыруға болмайды. Инвестияны жүзеге
асырмау фирманың бәсекелік позициясын жоғалтуына әкеледі. Сондықтан барлық
мүмкін болатын инвестицияларды екі топқа бөлуге болады:
-Пассивті инвестициялар, бұлескірген құрал-жабдықтарды ауыстыру, жаңа
қызметкерлерді дайындау есебінен фирманың операциялардағы салымының
пайдалылық көрсеткіштерін нашарлатпау жағдайын қамтамасыз ететін
инвестициялар, яғни туралап қалған өндіріске немесе қарқынын
бәсендеткен өндіріске тікелей инвестицияның құйылуы;
- активті инвестициялар, бұл жаңа технологияларды еңгізу, сұранысы
жақсы тауарларды шығаруды ұйымдастыру, жаңа нарықтарды басып алу, немесе
бәсекелес фирмаларды жою есебінен фирманың бәсеке қабілеттілігін және оның
пайдалылығын көтеруді қамтумасыз ететін инвестициялар, яғни өндірісті
жаңадан ашу, жаңа құрылымдық кешен құру.
Кәсіпорыңды құру немесе сатып алу кезінде жүзеге асырылатын
инвестицияларды бастапқы инвестициялар немесе нетто- инвестициялар деп
атайды. Өз кезегінде брутто-иивестициялар нетто- инвестициялармен
реинвесткциялардан тұрады. Реинвестиция - бұл кәсіпорынның негізгі
қорларының құрамын қолдау мақсатымен жаңа бос инвестициялық қаржылардың
өндірістің жаңа кұралдарын жасау, немесе алуға бағыттау арқылы
инвестициялық процесті жалғастыру болып табылады.
Кеңейтуге кететін, яғни өндірістік потенциалды арттыруға кететін
инвестициялар экстенсивті инвестициялар деп аталады.
Кәсіпорын қызметінің объектілеріндегі инвестициялар әртүрлі нысандарда
жүзеге асырылады. Осымен байланысты инвестицияларды жіктеу жүргізіледі (1.1
суретте көрсетілген).
Инвестициялардың әртүрлі белгілер бойынша жіктелуі
Қаржыларды салуға байланысты нақты және қаржылық
инвестициялар болып бөлінеді.
Инвестициялауға қатысу сипаты бойынша тікелей және
тікелей емес инвестициялар болып бөлінеді.
Тікелей инвестициялар - бұл инвестициялау және қаржы салу объектілерін
таңдауда инвестордың тікелей қатысуы болып табылады. Тікелей
инвестициялауды негізінен инвестициялау механизмін жақсы білетін және
инвестициялау объектісі туралы нақты мәлімттері бар дайындалған инвесторлар
жүзеге асырады.
Тікелей емес инвестициялар басқа жақтардың (инвестициялық немесе басқа
қаржы делдалдары) жанама қатысуы арқылы жүргізілетін инвестициялауды
айтамыз. Барлық инвесторлардың инвестициялау объектісін тиімді таңдау және
оны басқару үшін жеткілікті мамандығы болмайды. Мұңдай жағдайда олар
инвестициялық және басқа қаржы делдалдары шығаратын құнды қағаздарды сатып
алады.
3. Инвестициялаудың кезеңі бойынша қысқа мерзімді және
ұзақ мерзімді инвестициялар болып бөлінеді:
Қысқа мерзімді инвестициялар бір жылдан аспайтын кезеңге капитал салу
болып табылады. Мәселен, қысқа мерзімді депозиттік салымдар, қысқа мерзімді
жинақ сертификаттарын сатып алу және т.б.
Ал ұзақ мерзімді инвестициялар бір жылдан жоғары кезеңге капитал салу
болып табылады.
4. Меншік нысандары бойынша инвесторларды жеке, мемлекеттік,
шетелдік, және біріккен инвестициялар деп бөледі.
Жеке инвестициялар - бұл жеке тұлғалармен, сондай-ақ мемлекеттік емес
меншік нысанындағы кәсіпорындармен жүргізілетін қаржы салымдары.
Мемлекеттік инвестицияларды бюджет қаржылары, бюджеттен тыс қорлар мен
заем қаржылары есебіне орталық және жергілікті басқару және билік
органдары, сонымен қатар жеке және заем қаржылары есебінен мемлекеттік
кәсіпорындар мен мекемелер жүзеге асырады.
Шетелдік инвестициялар - бұл шетелдік азаматтармен, заңды
тұлғалар жәке мемлекетпен жүргізілетін капитал салымы.
Біріккеи инвестициялар- бұл берілген ел мен шетелдік мемлекет
субъектілерімен жүзеге асырылатын капитал салымы.
5. Аймақтық белгілері бойынша ел ішіндегі инвестициялар және шетелдегі
инвестициялар болып бөлінеді.
Ел ішіндегі инвестициялар (ішкі инвестициялар) - бұл берілген ел
территориясында орналасқан объектілерді инвестициялауға қаржы салу.
Шетелдегі инвестициялар - бұл шетелдік инвесторлардың объектілерді
инвестициялауға қаржы салуы.
1.2. Инвестициялық қызметті басқару.
Микродеңгейде инвестициялық қызметті басқару инвестициялық нарықтың
дамуын болжамдау мен және жағдайын бағалаумен тікелей байланысты.
Инвестициялық нарық - бұл жекелеген нарықтардың (нақты және қаржылық
инвестициялау объектілерінің) жиынтығы, бұл келесі құрамда бөлінеді: Нақты
капитал салымының нарығы, жекелендірілген объектілердің нарығы,
қозғалмайтын мүліктер нарығы, нақты инвестициялаудың басқа объектілерінің
нарығы, қор нарығы, ақша нарығы (сурет 1.2)
Сурет 1.2
Инвестициялық нарық құрамының сипаттамасы.
Капитал салымдары нарығы отаңдық инвестициялық нарықтың ең мяңызды
сегменттерінің бірі болып есептеледі. Бұл нарықты инвестициялау нысаны
болып барлық түрлердегі капитал салымдары көрінеді - жаңа құрылысқа,
кеңейтуге, реконструкцияға, техникалық қайта жабдықтауға капитал салу.
Жекелендірілген объектілер нарығы мемлекеттік кәсіпорыпдарды
жекешелендіру процесімен байланысты кең даму алды. Бұл нарықта нақты
инвестицияның негізі аукционда толығымен сатылатын немесе толық еңбек
ұжымдарымен шығатын кәсіпорындар болып табылады.
Қозғалмайтын мүліктер нарығы белгілі бір дамумен байланысты
инвестициялық нарықтың дербес элементі ретінде көрінеді.
Нақты инвестициялаудың басқа объектілерінің нарығы коллекция
заттарына, қымбат бағалы металлдарға және басқа материалды құндылықтарға
инвестиция жасау операцияларының жиынтығы ретінде қарастырылады. Мұндай
инвестициялау біздің елімізде белгілі бір роль атқармайды.
Қор нарығы (немесе құнды қағаз нарығы) ұйымдасқан және
ұйымдастырылмаған нысандарда белгілі бір даму жағдайына ие.
Ақша нарығы депозиттік салымдар сияқты қаржылық
инвестициялау объектілерімен байланысты инвестициялық нарық элементтерінің
құрамына кіреді.
Инвестициялық нарықты мұндай түрде жіктеу оның дамуын талдаумен
болжамдауды тереңдетілген түрде жүзеге асыруға, елдің экономикалық даму
этапында инвестициялаудың ерекше объектілерін анықтауға мүмкіндік береді.
Жалпы инвестициялық нарық жағдайы сұраныс, ұсыныс, баға және бәсеке
сияқты оның элементтерімен сипатталады. Сонымен катар инвестициялық
нарықтың белсенділік дәрежесі (оның жекелеген элементтерінің
арақатынасы) нарық конюнктурасын зерттеу жолымен анықталады.
Нарық конюнктурасы - бұл инвестициялық нарықта сұраныс, ұсыныс, баға
және бәсеке деңгейінің арақатынасын анықтайтын факторлар жүйелерінің пайда
болу нысанын білдіреді.
Инвестициялық нарық коныонктурасын зерттеу келесідей 3 этапты қамтиды:
- Инвестициялық белсенділікті ағымдық қадағалау. Бұл этап оның
жекелеген элементтерін (сұраныс, ұсыныс, баға, бәсеке) сипаттайтын
көрсеткіштердің мақсатты жүйелерін құруды талап етеді.
- Инвестициялық нарықтың ағымдағы коньюнктурасын талдау және оның
дамуының қазіргі тенденциясын анықтау. Бұл этаптың міндеті нарықта өткен
кезеңмен салыстыру бойынша қадағалау кезеңінде болатын өзгерістерді анықтау
болып табылады.
- Инвестициялық қызмет стратегиясының негізгі бағыттарын таңдау үшін
инвестициялық нарық коньюнктурасын болжамдау.
Бұл этаптың негізгі міндеті- болжамдарды өндеу (инвестициялық ) -
болжамдарды өңдеу (инвестициялық климатты құрайтын және болашақтағы
инвестициялық нарық жағдайына әсер ететін факторлар тенденциясын анықтау).
Инвестициялық нарық коньюнктурасын болжамдау процесін төрт
жүйелі сатылар түрінде көрсетуге болады:
- Бірінші сатыда инвестициялық нарық дамуының макроэкономикалық
көрсеткіштерін бағалау мен болжамдау жүзеге асырылады. Бұл
бағалаудың нәтижесі елдегі инвестициялық климатты ашықтауға және
оның экономикалық дамуындағы жекелеген этаптарында инвестициялық қызмет
жағдайларының тиімділігін анықтауға мүмкіндік береді.
- Екінші сатысында экономика салаларының инвестициялық тартымдылығын
бағалау мен болжамдау жүргізіледі. Бұл бағалаудың нәтижесі инвестициялық
қызметтің салалық диверсификациясы үшін қолданылады.
- Үшінші сатысында аймақтардың инвестициялық тартымдылығын бағалау
мен болжамдау жүзеге асырылады. Бұл бағалаудың нәтижесі инвестициялық
қызметтің аймақтық диверсификациясы үшін, әсіресе нақты инвестициялау
сферасында қолданылады.
- Төртінші сатысында жеке компаниялар мен фирмалардың инвестициялық
тартымдылығы бағалау жүзеге асырылады. Бұл бағалаудың нәтижесі тактикалық
инвестициялық шешім қабылдау үшін қолданылады.
Инвестициялық нарықты болжамдаудың мұндай жүйелілігі инвестициялық
қызмет стратегиясын өңдеу үшін сенімді мәліметтер алуға мүмкіндік береді.
Инвестициялық нарық дамуының макроэкономикалық көрсеткіштерін зерттеу
болжамдаудың ең күрделі этапы болып табылады. Ол кең көлемді мәліметтерді
талап етеді. Болжамдау келесілерді қамтиды:
- инвестициялық нарық коныонктурасының динамикасына ықпал ететтін
көрсеткіштер тізімін құру;
- инвестициялық нарықаың ағымдағы коньюнктурасын таддау;
- инвестициялық нарық дамуына әсер ететін фактролардың өзгерістерін
зертгеу және оның дамуына болжам жасау.
Тарау. Қазақстан Республикасының инвестициялық тартымдылығы.
2.1. Шетелдік инвестицияларды тартудың Қазақстан экономикасы үшін маңызы.
Шетелдік инвестицияларды пайдалану қай ел үшін болса да объективті
қажеттілік. Ол, ел экономикасын халықаралық еңбек бөлінісі жүйесіне кеңінен
қатыстырып, мұқтаж салаларға капиталдар келтірудің тиімді жолы.
90-жылдардың орта шенінде дүние жүзіндегі қаржы капиталы 3 трлн.
долларға жетті. Бұл ақша дүниежүзілік қаржы рыногының негізі. Осы ұшан-
теңіз қаржының бір бөлігін Қазақстанға қалай тартуға болады? Тарту керек пе
жоқ па? Бұл арада екі удай әңгіме бар. Біріншісі, шет елдік инвестицияларды
Қазақстан экономикасына белсенді түрде тарту қажет. Ол үшін қолайлы
инвестициялық ахуал жасау керек деген ресми көзқарас. Екіншісі,
Қазақстанның байлығын оңды-солды таратып, халықаралық монополиялардың
тұзағына түсеміз және ол тұзақ бірте-бірте тынысыңды тарылтады, яғни елдің
экономикалық және саяси тәуелсіздігіне нұқсан келтіреді деген көзқарас.
Дүниежүзілік экономиканың объективті заңдары, капиталдар ауысуының
халықаралық тәжірибесі көрсеткеніндей Қазақстан бұл процестен аулақ тұра
алмайды. Бұл қазіргі дуниежүзілік шаруашылық пен халықаралық экономикалық
қатынастардың ерекше белгісі.
Егер, біздің мақсатымыз дүниежүзілік шаруашылыққа интеграциялану және
ашық экономика принциптерін қолдау болса, онда капиталдарды Қазақстанға
келтіру және оны импорттау ауадай қажет процесс. Олай болса біздің іс-
қимылдарымыздың басты бағыттарының бірі шетелдік инвестицияларды тарту және
оларды мүмкіндігінше тиімді пайдалану болуы тиіс.
Шетелдік инвестицияларды Қазақстанға тарту мынадай мәселелерді шешуге
көмектеседі:
1) экономикалық және техникалық прогресті жеделдету;
2) өндірістік аппаратты жаңарту мен қайта жарақтандыру;
өндірісті ұйымдастырудың үздік әдістерін үйрену;
рыноктық экономиканың талаптарына сай кадрларды дайындау.
Мәліметтерге жүгенсек өткен үш жыл ішінде (2006—2007 ж. ж.)
Қазақстанға тартылған шетел капиталының көлемі 5,9 млрд. долларға
жуықтаған. Мұның 28% несие, 22% займдар (қарыздар), қалған бөлігі мемлекет
кепілдігімен алынған тікелей инвестициялар. Үш жыл ішіндегі осы қаржының
60% - мұнай өңдеу өнеркәсібіне, 10% - түсті металлургияға, қалғаны газ бен
тамақ өнеркәсібін дамытуға жұмсалды. Бұл инвестициялардың 54% - АҚШ-тан,
6,8% - Ұлыбританиядан, 6,6% - Түркиядан және Оңтүстік Кореядан, Франциядан,
Жапониядан түсті.
Қандай елдің болса да экономикасына капитал келтіру сол елдегі
қалыптасқан инвестициялақ ахуалға байланысты.
Инвистициялық ахуал дегеніміз — күрделі қаржы келтіруге және оны
тиімді пайдалануға қолайлы саяси, экономикалық, заңдық, әлеуметтік,
тұрмыстық және т. б. факторлардың жиынтығы. Іскерлік тәуекелшілдіктің шегі
бар екендігін есте ұстаған жөн.
Шетелдік инвестициялар рыногындағы ахуал оларға мүқтаж шығыс Еуропа,
Тәуелсіз мемлекеттер достастығы елдерінің үлкен сұранысына байланысты
елеулі бәсекелік туғызып отыр. Капиталды импорттаушылар санының капиталды
экспорттаушылар санынан едәуір көп екенін ескерсек Қазақстанның
бәсекелестік қабілетін арттыруға мүмкін болған жағдайдың бәрін жасау керек.
Қызмет көрсету мен қажетті ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
І. Тарау. Инвестиция мәні және оның экономикалық мазмұны ... ... ... .5
1.1. Инвестицияның мәні және оның
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2. Инвестициялық қызметті
басқару ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11
ІІ. Тарау. Қазақстан Республикасының инвестициялық
тартымдылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... .16
2.1.Шетелдік инвестицияларды тартудың Қазақстан экономикасы үшін
маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ..1 6
2.2. Қазақстандағы инвестицияны басқару ерекшеліктері ... ... ... ... ...20
2.3. Шетелдік инвестицияларды тартудың нысандарымен
бағыттары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..26
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ...28
Кіріспе.
Инвестиция дамушы елдердің экономикасын алға жылжыту үшін өте қажет
болып табылады. Инвестиция макро және микро деңгейде өте үлкен рол
атқарады. Ол негізі, елдің бүгіні мен болашағын анықтайды, жеке шаруашылық
субъектін және экономиканың дамуының локомативі болып табылады.
Республикамыздың экономикасына шетел инвестициясын тарту және оны енгізу
республика экономикасының өндірістік потенциялын көтеруге, шетелден
техникалық және басқару жаңалықтарын енгізетін қажетті құрал болып
табылады.
Кәсіпкерлік, инвестициялық қызмет және бүтіндей экономиканың жағдайы
белгілі бір дәрежеде мемлекет саясатына байланысты. Өзінің араласуымен
мемлекет бұл процестерді тежеуі немесе жылдамдатуына мүмкіндік береді.
Нарықтық экономика өзінің көптеген жақсы қасиеттеріне қарамастан,
кәсіпкерлік және инвестициялық қызметті, сонымен қатар жалпы қоғам және әр
бір азаматты қызықтыратын экономикалық, әлеуметтік процестерді автоматты
түрде реттей алмайды. Ол кірістің әлеуметтік әділ бөлінуіне, еңбек құқығына
кепілдік бермейді және қоғамның қорғалмаған бөлігіне қолдау көрсетпейді.
Жеке бизнесмендер белгілі бір қанағаттандырарлық кіріс келтірмейтін
жобалар мен салаларға капитал салмайды, бірақ бұл қоғам мен мемлекет үшін
өте қажет (көмір өндірісі, темір жол транспорты, жолдар, ауыл шаруашылығы,
т. б.). Нарықтық экономика көптеген актуалды мәселелерді шеше алмайды.
Сондықтан мемлекет барлығын өз қамқорлығына алуы тиіс.
Мемлекет ел ішіндегі құқықтық тәртіпті және ұлттық қауіпсіздікті
сақтауы, инвестициялық қызметтің дамуының негізі болып табылады. Егер
аталған жағдайлар орындалмаса, онда кез-келген елдің экономикасы дұрыс
дамымайды және ол елге инвестициялық салымдар жүрмейді.
Сонымен қатар шетел инвестицияларының тікелей салымы негізінен мұнай
газ комплекстеріне екенін айта кету керек. Металлургия саласына да салынған
инвестиция көлемі артуда. Бұл жағдайлар қазіргі таңда Қазақстанда тек
кәсіпкерлікпен ғана айналысып қоймай, кәсіпкерлерді қызықтыратын мүліктік
көзқарастарын қорғай алады деп сенімді айта аламыз. Курстық жұмысының
мақсаты: Қазақстан Республикасының инвестициялық жағдайын нақты ашып
көрсету.
1. Тарау.Инвестиция мәні және оның экономикалық мазмұны
1.1. Инвестицияның мәні және оның түрлері.
"Инвестиция" термині латынның "іnvest" сөзінен шыққан, "қаржы салу"
дегенді білдіреді. Кең мағынада инвестиция капиталды болашақта оның көлемін
көбейту мақсатымен салуды білдіреді. "Инвестиция" түсінігі көпқырлы және
мұнда бірнеше мағыналы түсініктерді көруге болады:
- ең алдымен, инвестициялау туралы сөз болғанда өндіріс процессі жүзеге
асырылатын технология, құрал жабдықтар туралы айтылады,
- құнды қағаздар сатып алу;
- инвестиция әртүрлі операциялардың тізбекті орындалуымен байланысты
белгілі бір процессті көрсететіндіктен бірнеше шектеулі мағынада
талқыланады; әлеуметтік-экономикалық жағдайлар бойынша бұл процесті
экономпкалық дамуын қамтамасыз ететін белгілі бір механизм ретінде
бағалауға болады.
Инвестиция ұғымы қай кезде пайда болды, оны дәл басып айту қиын.
Әйтседе шамамен инвестиция ұғымының қоғамдық катынаста қалай пайда
болғанын, не түрткі болғанын айыруға болады. Инвестиция бастапқы кезеңде,
яғни заңды тұлғалар (кәсіпорындар) жоқ кезде жеке түлғалар арасындағы күн
көрістің мұқтаждығынан туындағанын байқау қиын емес. Казіргі қоғамда да
мұндай жеке тұлғалар арасындағы қатынастардың бар екенін жоққа шығара
алмамыз. Келе-келе қоғамдық сананың артуымен инвестициялық; процестсрдің
өрісі кеңейе түсті. ХІV-ғасырда Алтын Орда державасының Каффа қаалсына
Генуялық саудагерлердің қолөнер, тұрмыстық бұйымдармен , шикізат өңдеуге
Алтын Орда ханынан рұқсат алып Алтын Орда қазынасына мол түсім түсіргенін
білеміз. Бұл сол кездегі Инвестициялық процестің болғанын көрсетеді. ХV-
ғасырдың орта шенінің өзінде Инвестиция процесінің халықаралық деңгейде
болғанын көреміз. ХVІ ғасырда Англияда мануфактураның дамуымен І
инвестициялық процесс ішкі қатынаста тіршілік көзшік, мол түсімі ретінде
жүзеге асты.
ХVІІІ-ғасырдан бастап батыс елдері отарлаған колонияларын бір-біріне
сатып жолға беруі Инвестиция процесінің аясын кеңейге түсті.
Қазақстанды патша үкіметі отарлап қазба байлық көздерін ағылшын
көпестеріне ХІХ-ғасырдың соңғы ширек дәуірінде Спасскі, Успенскі, Атбасар-
мыс, Риддерлік полиметалл, Қарағанды, Екібастұз, Таулы Алтай, Жезқазган,
Ленгір кендерін патша үкіметі шетелдік капиталистерге жалға (концессия)
бергені тарихтан белгілі. Қазақтың кең даласына Инвестиция патша үкіметінің
саясатымен келгенін көрсетеді. Мәселен Ембіде "Леман және К.Мұнай
компаниясының" 1907 жылы ағылшындарға концессия шартымен жалға беріліп
"Орал- Каспий" қоғамы құрылған. Басқа да "Орыс бас мұнай компаниясы", "Роял
Датч Шил", "Нобель ағайындылар" серіктестігі Казақстанның қазба байлық
кендерінде өз кәсіпорындарын ашты. 1917ж. Ембідегі акционерлік
қоғамдастықтың инвестиция түсімі 60 млн. сомды құраған.
1918 ж. құрылған Кеңес Үкіметі шетел кәсіпорындарын құруға карсы
болды. Бұл үкімет қоғамдық меншікке негізделген жаңа экономикалық саясаттың
құрылымын іштей жабық экономиканы қолдады.
Казақстанда инвестиция процесі тек өз тәуелсіздігімізді алған соң ғана
қайта дами бастады.
Коммерциялық тәжірибеде инвестициялардың келесідей түрлері
қарастырылады:
- физикалық активтердегі инвестиция
- ақша активтеріндегі инвестиция
- материалды емес активтердегі инвестиция
Физикалық активтер болып өндірістік мекемелер және құрылыстар, сондай-
ақ машиналар мен құрал-жабдықтардың кез келген түрлері түсіндіріледі. Ақша
активтері болып жеке және занды тұлғалардан ақша соммаларын алу құқығы
түсіндіріледі. Мәселен, банктегі депозиттер, облигациялар, акциялар және
т.б. Материалды емес активтер ретінде қызметкерлердің мамандығын көтеру
немесе қайта оқыту бағдарламасын жүргізу, сауда белгілерін өндеу,
лицензиялар алу және т.б. нәтижесінде фирмамен алынған құндылықтар
түсіндіріледі.
Құнды қағаздарға жасалатын инвестициялар портфелді инвестициялар деп
аталады, ал физикалық активтерге жасалатын инвестициялар көбіне нақты
активтердегі инвестициялар деп аталады. Инвестицияның бұл екі түрі де
экономикада үлкен мәнге ие.
Нақты активтегі инвестициялардың барлық түрлерін келесідей негізгі
топтарға бөлуге болады:
- тиімділікгі көтерудегі инвестициялар. Мұның мақсаты ең алдымен құрал-
жабдықтарды ауыстыру, қызметкерлерді оқыту немесе тиімді өндіріс жағдайлары
бар аймақтарға өндірістік қуаттылықлы ауыстыру есебінен шығындарды
төмендету үшін жағдайлар жасау болып табылады.
Өңдірісті кеңейтудегі инвестициялар. Мұндай инвестициялаудың міндеті
бар өндірістің шеңберінде бұрынғы нарықтарды қайта құру үшін тауарлар
шығару мүмкіндігін кеңейту болып табылады.
- Жаңа өндіріске инвестициялар. Мұндай инвестициялар
бұрын ешқашан шығарылмаған тауарлар (немесе қызметтің жаңа
түрін) өндіретін жаңа кәсіпорын құруды қамтамасыз етеді, немесе
бұрыңғы шығарылып жүрген тауарлармен жаңа нарықтарға
шығуға әрекет жасау.
Мемлекеттік басқару органдарының талаптары қанағаттандыру үшін
жасалатын инвестициялар. Инвестицияның бұл түрі фирма үкіметтің талаптарын
қанағаттандыру қажеттілігі туындайтын жағдайда жүргізіледі.
Нарықтық экономика жағдайында инвестицияны жүзеге асыруды фирма
қызметінің "еркін" нысаны ретінде қарастыруға болмайды. Инвестияны жүзеге
асырмау фирманың бәсекелік позициясын жоғалтуына әкеледі. Сондықтан барлық
мүмкін болатын инвестицияларды екі топқа бөлуге болады:
-Пассивті инвестициялар, бұлескірген құрал-жабдықтарды ауыстыру, жаңа
қызметкерлерді дайындау есебінен фирманың операциялардағы салымының
пайдалылық көрсеткіштерін нашарлатпау жағдайын қамтамасыз ететін
инвестициялар, яғни туралап қалған өндіріске немесе қарқынын
бәсендеткен өндіріске тікелей инвестицияның құйылуы;
- активті инвестициялар, бұл жаңа технологияларды еңгізу, сұранысы
жақсы тауарларды шығаруды ұйымдастыру, жаңа нарықтарды басып алу, немесе
бәсекелес фирмаларды жою есебінен фирманың бәсеке қабілеттілігін және оның
пайдалылығын көтеруді қамтумасыз ететін инвестициялар, яғни өндірісті
жаңадан ашу, жаңа құрылымдық кешен құру.
Кәсіпорыңды құру немесе сатып алу кезінде жүзеге асырылатын
инвестицияларды бастапқы инвестициялар немесе нетто- инвестициялар деп
атайды. Өз кезегінде брутто-иивестициялар нетто- инвестициялармен
реинвесткциялардан тұрады. Реинвестиция - бұл кәсіпорынның негізгі
қорларының құрамын қолдау мақсатымен жаңа бос инвестициялық қаржылардың
өндірістің жаңа кұралдарын жасау, немесе алуға бағыттау арқылы
инвестициялық процесті жалғастыру болып табылады.
Кеңейтуге кететін, яғни өндірістік потенциалды арттыруға кететін
инвестициялар экстенсивті инвестициялар деп аталады.
Кәсіпорын қызметінің объектілеріндегі инвестициялар әртүрлі нысандарда
жүзеге асырылады. Осымен байланысты инвестицияларды жіктеу жүргізіледі (1.1
суретте көрсетілген).
Инвестициялардың әртүрлі белгілер бойынша жіктелуі
Қаржыларды салуға байланысты нақты және қаржылық
инвестициялар болып бөлінеді.
Инвестициялауға қатысу сипаты бойынша тікелей және
тікелей емес инвестициялар болып бөлінеді.
Тікелей инвестициялар - бұл инвестициялау және қаржы салу объектілерін
таңдауда инвестордың тікелей қатысуы болып табылады. Тікелей
инвестициялауды негізінен инвестициялау механизмін жақсы білетін және
инвестициялау объектісі туралы нақты мәлімттері бар дайындалған инвесторлар
жүзеге асырады.
Тікелей емес инвестициялар басқа жақтардың (инвестициялық немесе басқа
қаржы делдалдары) жанама қатысуы арқылы жүргізілетін инвестициялауды
айтамыз. Барлық инвесторлардың инвестициялау объектісін тиімді таңдау және
оны басқару үшін жеткілікті мамандығы болмайды. Мұңдай жағдайда олар
инвестициялық және басқа қаржы делдалдары шығаратын құнды қағаздарды сатып
алады.
3. Инвестициялаудың кезеңі бойынша қысқа мерзімді және
ұзақ мерзімді инвестициялар болып бөлінеді:
Қысқа мерзімді инвестициялар бір жылдан аспайтын кезеңге капитал салу
болып табылады. Мәселен, қысқа мерзімді депозиттік салымдар, қысқа мерзімді
жинақ сертификаттарын сатып алу және т.б.
Ал ұзақ мерзімді инвестициялар бір жылдан жоғары кезеңге капитал салу
болып табылады.
4. Меншік нысандары бойынша инвесторларды жеке, мемлекеттік,
шетелдік, және біріккен инвестициялар деп бөледі.
Жеке инвестициялар - бұл жеке тұлғалармен, сондай-ақ мемлекеттік емес
меншік нысанындағы кәсіпорындармен жүргізілетін қаржы салымдары.
Мемлекеттік инвестицияларды бюджет қаржылары, бюджеттен тыс қорлар мен
заем қаржылары есебіне орталық және жергілікті басқару және билік
органдары, сонымен қатар жеке және заем қаржылары есебінен мемлекеттік
кәсіпорындар мен мекемелер жүзеге асырады.
Шетелдік инвестициялар - бұл шетелдік азаматтармен, заңды
тұлғалар жәке мемлекетпен жүргізілетін капитал салымы.
Біріккеи инвестициялар- бұл берілген ел мен шетелдік мемлекет
субъектілерімен жүзеге асырылатын капитал салымы.
5. Аймақтық белгілері бойынша ел ішіндегі инвестициялар және шетелдегі
инвестициялар болып бөлінеді.
Ел ішіндегі инвестициялар (ішкі инвестициялар) - бұл берілген ел
территориясында орналасқан объектілерді инвестициялауға қаржы салу.
Шетелдегі инвестициялар - бұл шетелдік инвесторлардың объектілерді
инвестициялауға қаржы салуы.
1.2. Инвестициялық қызметті басқару.
Микродеңгейде инвестициялық қызметті басқару инвестициялық нарықтың
дамуын болжамдау мен және жағдайын бағалаумен тікелей байланысты.
Инвестициялық нарық - бұл жекелеген нарықтардың (нақты және қаржылық
инвестициялау объектілерінің) жиынтығы, бұл келесі құрамда бөлінеді: Нақты
капитал салымының нарығы, жекелендірілген объектілердің нарығы,
қозғалмайтын мүліктер нарығы, нақты инвестициялаудың басқа объектілерінің
нарығы, қор нарығы, ақша нарығы (сурет 1.2)
Сурет 1.2
Инвестициялық нарық құрамының сипаттамасы.
Капитал салымдары нарығы отаңдық инвестициялық нарықтың ең мяңызды
сегменттерінің бірі болып есептеледі. Бұл нарықты инвестициялау нысаны
болып барлық түрлердегі капитал салымдары көрінеді - жаңа құрылысқа,
кеңейтуге, реконструкцияға, техникалық қайта жабдықтауға капитал салу.
Жекелендірілген объектілер нарығы мемлекеттік кәсіпорыпдарды
жекешелендіру процесімен байланысты кең даму алды. Бұл нарықта нақты
инвестицияның негізі аукционда толығымен сатылатын немесе толық еңбек
ұжымдарымен шығатын кәсіпорындар болып табылады.
Қозғалмайтын мүліктер нарығы белгілі бір дамумен байланысты
инвестициялық нарықтың дербес элементі ретінде көрінеді.
Нақты инвестициялаудың басқа объектілерінің нарығы коллекция
заттарына, қымбат бағалы металлдарға және басқа материалды құндылықтарға
инвестиция жасау операцияларының жиынтығы ретінде қарастырылады. Мұндай
инвестициялау біздің елімізде белгілі бір роль атқармайды.
Қор нарығы (немесе құнды қағаз нарығы) ұйымдасқан және
ұйымдастырылмаған нысандарда белгілі бір даму жағдайына ие.
Ақша нарығы депозиттік салымдар сияқты қаржылық
инвестициялау объектілерімен байланысты инвестициялық нарық элементтерінің
құрамына кіреді.
Инвестициялық нарықты мұндай түрде жіктеу оның дамуын талдаумен
болжамдауды тереңдетілген түрде жүзеге асыруға, елдің экономикалық даму
этапында инвестициялаудың ерекше объектілерін анықтауға мүмкіндік береді.
Жалпы инвестициялық нарық жағдайы сұраныс, ұсыныс, баға және бәсеке
сияқты оның элементтерімен сипатталады. Сонымен катар инвестициялық
нарықтың белсенділік дәрежесі (оның жекелеген элементтерінің
арақатынасы) нарық конюнктурасын зерттеу жолымен анықталады.
Нарық конюнктурасы - бұл инвестициялық нарықта сұраныс, ұсыныс, баға
және бәсеке деңгейінің арақатынасын анықтайтын факторлар жүйелерінің пайда
болу нысанын білдіреді.
Инвестициялық нарық коныонктурасын зерттеу келесідей 3 этапты қамтиды:
- Инвестициялық белсенділікті ағымдық қадағалау. Бұл этап оның
жекелеген элементтерін (сұраныс, ұсыныс, баға, бәсеке) сипаттайтын
көрсеткіштердің мақсатты жүйелерін құруды талап етеді.
- Инвестициялық нарықтың ағымдағы коньюнктурасын талдау және оның
дамуының қазіргі тенденциясын анықтау. Бұл этаптың міндеті нарықта өткен
кезеңмен салыстыру бойынша қадағалау кезеңінде болатын өзгерістерді анықтау
болып табылады.
- Инвестициялық қызмет стратегиясының негізгі бағыттарын таңдау үшін
инвестициялық нарық коньюнктурасын болжамдау.
Бұл этаптың негізгі міндеті- болжамдарды өндеу (инвестициялық ) -
болжамдарды өңдеу (инвестициялық климатты құрайтын және болашақтағы
инвестициялық нарық жағдайына әсер ететін факторлар тенденциясын анықтау).
Инвестициялық нарық коньюнктурасын болжамдау процесін төрт
жүйелі сатылар түрінде көрсетуге болады:
- Бірінші сатыда инвестициялық нарық дамуының макроэкономикалық
көрсеткіштерін бағалау мен болжамдау жүзеге асырылады. Бұл
бағалаудың нәтижесі елдегі инвестициялық климатты ашықтауға және
оның экономикалық дамуындағы жекелеген этаптарында инвестициялық қызмет
жағдайларының тиімділігін анықтауға мүмкіндік береді.
- Екінші сатысында экономика салаларының инвестициялық тартымдылығын
бағалау мен болжамдау жүргізіледі. Бұл бағалаудың нәтижесі инвестициялық
қызметтің салалық диверсификациясы үшін қолданылады.
- Үшінші сатысында аймақтардың инвестициялық тартымдылығын бағалау
мен болжамдау жүзеге асырылады. Бұл бағалаудың нәтижесі инвестициялық
қызметтің аймақтық диверсификациясы үшін, әсіресе нақты инвестициялау
сферасында қолданылады.
- Төртінші сатысында жеке компаниялар мен фирмалардың инвестициялық
тартымдылығы бағалау жүзеге асырылады. Бұл бағалаудың нәтижесі тактикалық
инвестициялық шешім қабылдау үшін қолданылады.
Инвестициялық нарықты болжамдаудың мұндай жүйелілігі инвестициялық
қызмет стратегиясын өңдеу үшін сенімді мәліметтер алуға мүмкіндік береді.
Инвестициялық нарық дамуының макроэкономикалық көрсеткіштерін зерттеу
болжамдаудың ең күрделі этапы болып табылады. Ол кең көлемді мәліметтерді
талап етеді. Болжамдау келесілерді қамтиды:
- инвестициялық нарық коныонктурасының динамикасына ықпал ететтін
көрсеткіштер тізімін құру;
- инвестициялық нарықаың ағымдағы коньюнктурасын таддау;
- инвестициялық нарық дамуына әсер ететін фактролардың өзгерістерін
зертгеу және оның дамуына болжам жасау.
Тарау. Қазақстан Республикасының инвестициялық тартымдылығы.
2.1. Шетелдік инвестицияларды тартудың Қазақстан экономикасы үшін маңызы.
Шетелдік инвестицияларды пайдалану қай ел үшін болса да объективті
қажеттілік. Ол, ел экономикасын халықаралық еңбек бөлінісі жүйесіне кеңінен
қатыстырып, мұқтаж салаларға капиталдар келтірудің тиімді жолы.
90-жылдардың орта шенінде дүние жүзіндегі қаржы капиталы 3 трлн.
долларға жетті. Бұл ақша дүниежүзілік қаржы рыногының негізі. Осы ұшан-
теңіз қаржының бір бөлігін Қазақстанға қалай тартуға болады? Тарту керек пе
жоқ па? Бұл арада екі удай әңгіме бар. Біріншісі, шет елдік инвестицияларды
Қазақстан экономикасына белсенді түрде тарту қажет. Ол үшін қолайлы
инвестициялық ахуал жасау керек деген ресми көзқарас. Екіншісі,
Қазақстанның байлығын оңды-солды таратып, халықаралық монополиялардың
тұзағына түсеміз және ол тұзақ бірте-бірте тынысыңды тарылтады, яғни елдің
экономикалық және саяси тәуелсіздігіне нұқсан келтіреді деген көзқарас.
Дүниежүзілік экономиканың объективті заңдары, капиталдар ауысуының
халықаралық тәжірибесі көрсеткеніндей Қазақстан бұл процестен аулақ тұра
алмайды. Бұл қазіргі дуниежүзілік шаруашылық пен халықаралық экономикалық
қатынастардың ерекше белгісі.
Егер, біздің мақсатымыз дүниежүзілік шаруашылыққа интеграциялану және
ашық экономика принциптерін қолдау болса, онда капиталдарды Қазақстанға
келтіру және оны импорттау ауадай қажет процесс. Олай болса біздің іс-
қимылдарымыздың басты бағыттарының бірі шетелдік инвестицияларды тарту және
оларды мүмкіндігінше тиімді пайдалану болуы тиіс.
Шетелдік инвестицияларды Қазақстанға тарту мынадай мәселелерді шешуге
көмектеседі:
1) экономикалық және техникалық прогресті жеделдету;
2) өндірістік аппаратты жаңарту мен қайта жарақтандыру;
өндірісті ұйымдастырудың үздік әдістерін үйрену;
рыноктық экономиканың талаптарына сай кадрларды дайындау.
Мәліметтерге жүгенсек өткен үш жыл ішінде (2006—2007 ж. ж.)
Қазақстанға тартылған шетел капиталының көлемі 5,9 млрд. долларға
жуықтаған. Мұның 28% несие, 22% займдар (қарыздар), қалған бөлігі мемлекет
кепілдігімен алынған тікелей инвестициялар. Үш жыл ішіндегі осы қаржының
60% - мұнай өңдеу өнеркәсібіне, 10% - түсті металлургияға, қалғаны газ бен
тамақ өнеркәсібін дамытуға жұмсалды. Бұл инвестициялардың 54% - АҚШ-тан,
6,8% - Ұлыбританиядан, 6,6% - Түркиядан және Оңтүстік Кореядан, Франциядан,
Жапониядан түсті.
Қандай елдің болса да экономикасына капитал келтіру сол елдегі
қалыптасқан инвестициялақ ахуалға байланысты.
Инвистициялық ахуал дегеніміз — күрделі қаржы келтіруге және оны
тиімді пайдалануға қолайлы саяси, экономикалық, заңдық, әлеуметтік,
тұрмыстық және т. б. факторлардың жиынтығы. Іскерлік тәуекелшілдіктің шегі
бар екендігін есте ұстаған жөн.
Шетелдік инвестициялар рыногындағы ахуал оларға мүқтаж шығыс Еуропа,
Тәуелсіз мемлекеттер достастығы елдерінің үлкен сұранысына байланысты
елеулі бәсекелік туғызып отыр. Капиталды импорттаушылар санының капиталды
экспорттаушылар санынан едәуір көп екенін ескерсек Қазақстанның
бәсекелестік қабілетін арттыруға мүмкін болған жағдайдың бәрін жасау керек.
Қызмет көрсету мен қажетті ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz