Конституциялық – құқықтық нормалар, институттармен принциптер

1. Конституциялық . құқықтық нормалар ұғымы, олардың түрлері мен ерекшеліктері.
2. Құқықтық институттар.
3. Қазақстан Республикасы Конституциясының принциптері.

Конституциялық құқықтық нормаларға құқықтық нормалардың барлық белгілері тән. Оларды мемлекеттік органдар қабылдайды. Олар қоғамдық қатынастарды ретке келтіретін құрал болып табылады.
Құқықтық нормалар реттеушілік және қорғаушылық қызмет атқарады. Реттеушілік нормаларға құқықтық қатынас мүшелеріне субъективтік құқық беру және оларға заңдық міндеттеме жүктеу жолымен тәртіптің белгілі бәр нұсқасын белгілейтін конституциялық құқықтық нормалар жатады. Бұл, Конституцияның азаматтардың құқықтары мен бостандықтары бөлімінде анық көрінеді. Қорғаушылық нормаларға субъектілер тәртібін мәжбүрлеу шараларын белгілеу жолымен анықталатын конституциялық құқықтық нормалар жатады. Конституциялық құқық қорғау нормалары конституциялық құрылысты нығайтуда, азаматтың құқығы мен бостандығын қорғауда, саяси тұрақтылықты сақтауда үлкен рөл атқарады. Бұл нормаларға Президенттің импичменті туралы, Үкіметке, оның жекелеген мүшелеріне сенім көрсетпеу туралы конституциялық ережелер жатады.
Конституциялық құқықтық нормаларды түсіну үшін конституциялық реттеуші нормаларды өкілеттік беруші, тыйым салушы, міндеттеуші нормаларға бөлеміз.

1.«Қазақстан Республикасының конституциялық құқығы». С.К.Амандықова. Астана, 2001 жыл.
2.«Қазақстан Республикасының конституциялық құқығы». Ғ.Сапарғалиев. Алматы, 2004 жыл.
3.«Қазақстан Республикасының Конституциясы» Астана 2007 жыл.
4.«Салыстырмалы құқықтану негздері» Табанов. Алматы, 2003 ж.
5.«Құқық негіздері ».С.Д.Баққұлов Алматы, 2004 ж.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Конституциялық – құқықтық нормалар, институттармен принциптер
Жоспары:
1. Конституциялық – құқықтық нормалар ұғымы, олардың түрлері мен
ерекшеліктері.
2. Құқықтық институттар.
3. Қазақстан Республикасы Конституциясының принциптері.

1. Конституциялық – құқықтық нормалар ұғымы, олардың түрлері мен
ерекшеліктері
Конституциялық құқықтық нормаларға құқықтық нормалардың барлық
белгілері тән. Оларды мемлекеттік органдар қабылдайды. Олар қоғамдық
қатынастарды ретке келтіретін құрал болып табылады.
Құқықтық нормалар реттеушілік және қорғаушылық қызмет атқарады.
Реттеушілік нормаларға құқықтық қатынас мүшелеріне субъективтік құқық беру
және оларға заңдық міндеттеме жүктеу жолымен тәртіптің белгілі бәр нұсқасын
белгілейтін конституциялық құқықтық нормалар жатады. Бұл, Конституцияның
азаматтардың құқықтары мен бостандықтары бөлімінде анық көрінеді.
Қорғаушылық нормаларға субъектілер тәртібін мәжбүрлеу шараларын белгілеу
жолымен анықталатын конституциялық құқықтық нормалар жатады. Конституциялық
құқық қорғау нормалары конституциялық құрылысты нығайтуда, азаматтың құқығы
мен бостандығын қорғауда, саяси тұрақтылықты сақтауда үлкен рөл атқарады.
Бұл нормаларға Президенттің импичменті туралы, Үкіметке, оның жекелеген
мүшелеріне сенім көрсетпеу туралы конституциялық ережелер жатады.
Конституциялық құқықтық нормаларды түсіну үшін конституциялық
реттеуші нормаларды өкілеттік беруші, тыйым салушы, міндеттеуші нормаларға
бөлеміз.
ҚҰҚЫҚТЫҚ НОРМАЛАР

Реттеуші
Қорғаушы

өкілеттік тыйым міндеттеуші
беруші салушы

Өкілеттік беруші конституциялық құқықтық нормалар субъективтік
құқықтық жағымды мамұнда белгілейді. Ол субъектіге, яғни мемлекеттік
органдарға, қоғамдық бірлестікке, азаматтарға қандай да бір жағымды әрекет
жасауға құқық береді. Осындай құқық беруші нормалар көп жағдайда
азаматтарға беріледі. Бұлар азаматтардың саяси, экономикалық, әлеуметтік
құқықтары туралы конституциялық нормалар. Құқық беруші нормаларға ҚР
Президентінің, Парламентінің, Үкіметінің, Конституциялық Кеңесінің
конституциялық өкілеттігін анықтайтын нормалар жатады.
Тыйым салу нормалары адамдардың белгілі бір қасиетті әрекеттеріне
ұстамдылық жауапкершілігін белгілейді. Айталық, Конституция діни негізде
саяси партиялар құруға, заңсыз қарулы құрамалар ұйымдастыруға тыйым салады.
Тыйым салушы конституциялық нормалар мемлекеттің конституциялық негіздерін,
заңдылық пен құқықтық тәртіпті қорғауды көздейді. Бұл туралы Конституцияда
анық айтылған. 5-баптың 3-тармағында Мақсаты немесе іс әрекеті
Республиканың конституциялық құрылысын күштеп өзгертуге, оның тұтастығын
бұзуға, мемлекет қауіпсіздігіне нұсқан келтіруге, әлеуметтік, нәсілдік,
ұлттық, діни, тектік, топтық және рулық араздықты қоздыруға бағытталған
қоғамдық бірлестіктер құруға тыйым салынады делінген.
Міндеттеуші конституциялық нормалар адамдардың, қоғамдық
бірлестіктердің, мемлекеттік органдардың белгілі бір жағымды әрекеттержасау
жауапкешілігін белгілейді. Конституция Парламент Палаталары Төрағаларына
бірқатар жауапкершілік жүктейді.
Құқық саласының құқықтық нормаларынан конституциялық құқықтық
нормаларды ажырататын ерекшеліктер:
1. Конституциялық құқықтық нормалар ерекше қоғамдық қатынастарды реттейді.
Конституциялық құқықтық нормалар адам мен азаматтың құқықтық мәртебесінің
негіздерін бекітуге қатысты конституциялық құрылыс негіздерін нығайту мен
мемлекеттік органдар жүйесін анықтауға байланысты қатынастарды реттеуді
көздейді.
2. Конституциялық құқықтық нормалардың үлкен заңдық күші бар. Басқа
құқықтық нормалар Конституцияға қайшы келмеуі тиіс. Барлық басқа
нормативтік актілер Конституция негізінде шығарылады. Конституция
қағидаларына қайшы келмейтін құқықтық актілердің күші жойылуы тиіс.
Конституциялық нормаларды қорғау құқығы Конституциялық Кеңеске және
Прокуратураға берілген.
3. Материалдық және іс жүргізуші конституциялық құқықтық нормалар өзіндік
қырымен ерекшеленеді. Қылмыстық, азаматтық, әкімшілік құқықтан айырмашылығы
конституциялық құқықтың конституцияық нормаларды жүзеге асырудың жалпы
біржақты тәртібін белгілейтін мамандандырылған іс жүргізуші саласы жоқ.
Дегенмен, Конституциялық құүқықытық нормалар мен реттелетін қоғамдық
қатынастарттобының әр қайсысының да өзіндік іс жүргізу нормалары бар.
Мысалы, Парламенттің заңдар қабылдауының белгілі бір тәртібі, Президент
импичментінің, Парламентке депутаттар сайлауын өткізу, референдум өткізу
тәртібі конституциялық нормалармен бегіленеді.

2. Құқықтық институттар
Барлық заңдық нормалар бір-бірімен тығыз байланысты, өзара тәуелді,
өзара негізделеген және бірыңғай жүйе құрайды. Құқық жүйесі – нақтылы түрде
қалыптасқан құқықтың ішкі құрылымы. Құқық жүйесі құқықтық институт және
құқық саласы деген екі элементтен тұрады. Құқық институты – бірыңғай
қоғамдық қатынастардың жеке, шартты түрде дербес түрлерін реттейтін құқық
нормаларының жиынтығы. Мысалы, конституциялық құқықта – азаматтық
институты, азаматтық құқықта – сыйға тарту, сатып алу-сату институты.
Конституциялық құқық өзіндік мемлекеттік құқықтық институтқа ие.
Құықытық институт заңдылық мазмұнының жақындығы бойынша топтасқан құқықтық
нормалар жиынтығы. Құқықтық нормалар конституциялық құқық саласын құқықытық
институттар арқылы құрайды. Конституциялық құқықтың конституциялық
институты конституциялық құқық нормаларының ықпалындағы қоғамдық
қатынастардың белгілі бір учаскелерін реттеуді көздейді. Әр құқықтық
институт шартты түрде конституциялық құқық саласының дербес құқықтық
нормалар тобын білдіреді.
Конституциялық құқықтың құқықтық институты қоғамдық қатынастардың
ірі немесе шағын тобын реттей алады. Конституциялық құқықтық институттың
кез келген басқа құқықтық институттар сияқты өз құрылымы бар. Бұл құрылымды
құрайтындар әр қилы заңдық мазмұнмен сипаталады. Мұндай әр қилылық қоғамдық
қатынастардың тиісті бір бөлігін реттеуді қамтамасыз етеді. Бүкіл
әрқилылығына қарамастан құқықытық институттың нормалары ортақ құқықтық
принциптермен, идеялармен бірлестірілген. Айталық, қабылдау негіздеріне
қарамастан азаматтық институты азаматтардың бірлігі мен теңдік
принциптерімен бірлестіріледі. Қүқық институты кей кездері жекелеген
нормативтік актілерді бекітеді. Арнаулы заң қабылданған солазаматтық
институтттың алалық. Бұл азаматтық қатынастарды реттейтін барлық құқықытық
нормалар осы заңның ішінде деген сөз емес. Азаматтық туралы негіз боларлық
нормалар ҚР Конституциясында жазылған.

3. Қазақстан Республикасы Конституциясының принциптері
Құқықтық принциптер мемлекеттік органдардың, азаматтардың, олардың
бірлестіктерінің, лауазымды адамдардың қызметін үйымдастырудың белгілі бір
бағыттарын қарастыратын құқықтық нормативтік идеялар болып табылады.
Конституциялық принциптер Конституцияда және конституциялық құрылысты, оның
қызметін ұйымдастыру бағытын анықтайтын құқықтық нормативтік идеялар.
Конституциялық принциптер Конституция қабылданар кезеңде қалыптасқан
экономикалық, саяси, әлеуметтік, этникалық факторлармен және мемлекет пен
қоғам дамуының стратегиялық идеяларымен қамтамасыз етіледі. Әлем таныған
халықаралық құқық нормаларын да назардан тыс қалдыруға болмайды. Республика
конституциясында Қазақстан халықаралық құқық принциптері мен нормаларын
құрметтейтіндігі атап айтылған. Қазақстан Республикасы Конституциясы
нормаларын талдау нәтижесі бойынша конституциялық принциптерді екі топқа
бөлуге болады:
1) Конституцияда айқындалған принцип
2) Конституцияда айқындалмаған принцип. Бұл принцип конституциялық
қағидаларды талдау аясында рәсімделеді.
Конститтуция Қазақстан Республикасының қызметіне негіз боларлық
принциптерді орнықтырады. Қазақстан Республикасы қызметіне негіз боларлық
принциптер туралы конституциялық ереже Қазақстан мемлекетіне, оның
органдарына және Қазақстан қоғамына, оның қоғамдық саяси институттарына
арналады.
Қазақстан Республикасындағы қоғамдық келісім принципі бірінші орында
тұрады. Өйткені қоғам әртүрлі топтарға, ұлттарға, тектерге, конфессияларға
бөлінеді. Сондықтан қалыпты қоғамдық келісімнің маңызы айрықша. Мемлекеттік
органдардың құқық қорғаушылық қызметінің де қоғамдық келісімді нығайтуға
қосар үлесі зор. Мемлекет қоғамдық саяси бірлестіктерден қоғамдық келісімді
бұзуға бағытталған әрекеттерге жол бермеуді талап етеді. Қоғамдық келісімді
қолдау мемлекеттің, оның органдарының ғана емес, сондай ақ қоғамдық саяси
институттардың, тұтастай қоғамның міндеті.
Бұл орайда Қазақстан Респуликасындағы жағдай қанағаттанарлықтай.
Азаматтардың олардың қоғамдық бірлестіктерімен ұйымдарының сан мыңдаған
ұсыныс тілектерін ескере отырып, Республикалық Референдум өткізу:
1) референдумға ерікті түрде қатысу және азаматтардың өз қалауын еркін
айту.
2) Жабық сайлау кезінде ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.