БЕЙБІТШІЛІК ПЕН АДАМЗАТ ҚАУІПСІЗДІГІНЕ ҚАРСЫ ҚЫЛМЫСТАРДЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ

Жоспар
Кіріспе

1 БЕЙБІТШІЛІК ПЕН АДАМЗАТ ҚАУІПСІЗДІГІНЕ ҚАРСЫ ҚЫЛМЫСТАР
2 БЕЙБІТШІЛІККЕ ҚАРСЫ ҚЫЛМЫСТАР
3 СОҒЫС ҚЫЛМЫСТАРЫ
4 АДАМЗАТҚА ҚАРСЫ ҚЫЛМЫСТАР
5 ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚОРҒАУ АЯСЫНДАҒЫ АДАМДАР МЕН ҰЙЫМДАРҒА ҚАРСЫ ҚЫЛМЫС
6 МЕМЛЕКЕТТІҢ КОНСТИТУЦИЯЛЫҚ ҚҰРЫЛЫСЫ МЕН ҚАУІПСІЗДІГІНЕ ҚАРСЫ ҚЫЛМЫСТАР
7 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ СЫРТҚЫ ҚАУІПСІЗДІГІНЕ ҚАРСЫ ҚЫЛМЫСТАР

Қылмыстық кодекстің Жалпы бөлімінің 2-бабында қылмыс-тық құқық қорғау объектілерінің қатарына тұңғыш рет бейбітшілік пен адамзаттың қауіпсіздігі мүддесі қосылып отыр.
Осыған орай Қылмыстық кодекстің Ерекше бөлімінде бейбітшілік пен адамзаттың қауіпсіздігіне карсы қылмыстарға жеке тарау берілген. Мұндай қылмыстар халықаралық қылмыстарға жатады. Мұндай кылмыстар үшін жауаптылықтың негізгі қайнар көзі Халықаралық әскери трибунал Жарғысы (Нюрн-берг, 1948) болып табылады. Осы Жарғыда бейбітшілік пен адамзаттың қауіпсіздігіне қарсы кылмыстардың жауаптылығының негіздері және олардың түрлері: 1) бейбітшілікке қарсы қылмыстар; 2) соғыс қылмыстары; 3) адамзатқа қарсы қылмыстар нақты көрсетілген. Халықаралық Конвенция 1948 жылы геноцидті, 1974 жылы апартеидті халықаралық қылмыстар деп жариялады. БҰҰ-ның 1991 жылғы 43 сессиясы бейбітшілік пен адамзатқа қарсы қылмыстар Кодексінің жобасын қарап, оны мемлекеттердің үкіметінің қарауына, пысықтауына жіберді. Осы көрсетілген Кодекс жобасына сәйкес бейбітшілік пен адамзаттың қауіпсіздігіне карсы қылмыстардың 12 құрамы керсетілген.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

БЕЙБІТШІЛІК ПЕН АДАМЗАТ ҚАУІПСІЗДІГІНЕ ҚАРСЫ ҚЫЛМЫСТАР
БЕЙБІТШІЛІК ПЕН АДАМЗАТ ҚАУІПСІЗДІГІНЕ ҚАРСЫ ҚЫЛМЫСТАРДЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ
ЖӘНЕ ТҮРЛЕРІ
Қылмыстық кодекстің Жалпы бөлімінің 2-бабында қылмыс-тық құқық қорғау
объектілерінің қатарына тұңғыш рет бейбітшілік пен адамзаттың қауіпсіздігі
мүддесі қосылып отыр.
Осыған орай Қылмыстық кодекстің Ерекше бөлімінде бейбітшілік пен адамзаттың
қауіпсіздігіне карсы қылмыстарға жеке тарау берілген. Мұндай қылмыстар
халықаралық қылмыстарға жатады. Мұндай кылмыстар үшін жауаптылықтың негізгі
қайнар көзі Халықаралық әскери трибунал Жарғысы (Нюрн-берг, 1948) болып
табылады. Осы Жарғыда бейбітшілік пен адамзаттың қауіпсіздігіне қарсы
кылмыстардың жауаптылығының негіздері және олардың түрлері: 1)
бейбітшілікке қарсы қылмыстар; 2) соғыс қылмыстары; 3) адамзатқа қарсы
қылмыстар нақты көрсетілген. Халықаралық Конвенция 1948 жылы геноцидті,
1974 жылы апартеидті халықаралық қылмыстар деп жариялады. БҰҰ-ның 1991
жылғы 43 сессиясы бейбітшілік пен адамзатқа қарсы қылмыстар Кодексінің
жобасын қарап, оны мемлекеттердің үкіметінің қарауына, пысықтауына жіберді.
Осы көрсетілген Кодекс жобасына сәйкес бейбітшілік пен адамзаттың
қауіпсіздігіне карсы қылмыстардың 12 құрамы керсетілген.
Халықаралық нормада осы тұрғыдағы қылмыстарға нақты тұрақты
анықтамалар беру мен оларды топқа белу әлі аяқталған жоқ, мүның өзі
мемлекеттердің ұлттық қылмыстық кодексін қабылдауда осы мәселеде белгілі
бір қиындықтар туғызып отыр. Бірақта Қазақстан Республикасының жаңа
Қылмыстық кодексінің 4-тарауында халықаралық кұқықтың жұрт таныған
принциптері мен нормаларына негізделген осы тұрғыдағы қылмыстар үшін
жауаптылық кезделген.
Бейбітшілік пен адамзаттың қауіпсіздігіне қарсы кылмыс-тардың топтық
объектісі халықаралық құкық нормаларымен белгіленген Жалпыға бірдей
бейбітшілік пен халықаралық қауіпсіздік болып табылады. Осы қылмыстардың
кейбір құрам-дарының міндетті белгісі қылмыстың. заты (Мысалы, ҚК-тің 158-
бабындағы — химиялық, биологиялык және жаппай қырып-жоятын қарулар) болады.
Объективтік жағынан осы топқа жататын қылмыстар коғамға қауіпті іс-
әрекеттер арқылы жүзеге асырылады. Бейбітшілік пен адамзаттың
қауіпсіздігіне қарсы қылмыстар дені формальдық құрамға жатады. Тек қана
Қылмыстық кодекстің 161 -бабындағы қылмыс — экоцид құрамы үшін қоғамға
қауіпті зардап — экологиялық апаттың болуы қажет. Субъективтік жағынан осы
тараудағы барлық қылмыстар тікелей қасақаналық пен, ал қайсыбір құрамдар
белгілі бір мақсатпен (160, 163-баптар) жасалады.
Қылмыстың субъектісі — 16-ға толған есі дұрыс, жай адамдар. Кейбір
қылмыс құрамының субъектісі — арнаулы субъект мемлекеттік жауапты қызмет
атқаратын адам (157-баптың 2-тармағы), қызмет бабын пайдаланған адам (164-
баптың 2-тар-мағы). Тікелей объектісіне байланысты талданып отырылған
қылмыс құрамдары мына төмендегідей топтарға бөлінеді.
Бейбітшілікке қарсы кылмыстар: Басқыншылық соғысты жоспарлау, әзірлеу,
тұтандыру немесе жүргізу (156-бап). Бас-қыншылық соғысты тұтандыруға
насихат жүргізу және жария түрде шақыру (157-бап). Жаппай қырып-жою қаруын
өндіру немесе тарату (158-бап).
Соғыс қылмыстары: Соғыс жүргізудің тыйым салынған құралдары мен
әдістерін қолдану (159-бап). Жалдамалылық (162-бап).
Адамзатқа қарсы қылмыстар: Геноцид (160-бап). Экоцид (161-бап).
Халықаралық қорғау аясындағы адамдар мен ұйымдарға қарсы қылмыс:
Қылмысты халықаралық қорғау аясындағы адамдарға немесе ұйымдарға шабуыл
жасау (163-бап).
Әлеуметтік, нәсілдік ұлттық, діни, тектік-топтык және рулық
астамшылдықты насихаттауға немесе үгіттеуге жол бермеу жөніндегі
конституциялық принципке қол сұғу; әлеуметтік, ұлттық, рулық, нәсілдік
немесе діни араздыкты қоздыру (164-бап).

БЕЙБІТШІЛІККЕ ҚАРСЫ ҚЫЛМЫСТАР
Басқыншылық соғысты жоспарлау, әзірлеу, тұтандыру немесе жүргізу
(156бап)
Қылмыстың тікелей объектісі — халықтар арасындағы бейбітшілік.
Мемлекеттердің бейбіт қатар өмір сүруі және дос-тығы.
Объективтік жағынан қылмыс басқыншылық соғысты жос-парлау, әзірлеу
немесе тұтандыру арқылы жүзеге асырылады. Біріккен, Ұлттар Ұйымының Бас
Ассамблеясы өзінің 1974 жылғы 14 желтоқсандағы 3314 (XXIX) қарарында тұнғыш
рет бас-кыншылықтын (агрессияның) анықтамасын берген. Онда біріккен Ұлттар
Ұйымынын, Жарғысына сай келмейтін тұрғыда бір мемлекеттің өзінің қарулы
күштерін екінші мемлекеттің егемендігіне, аумақтық тұтастығына және саяси
тәуелсіздігіне қарсы қолдану немесе басқадай тәсілдерді пайдалану арқылы
оларға ықпал етуі басқыншылық (агресоия) деп танылады деп көрсетілген.
Қылмыстың объективтік жағы бірнеіше балама әрекеттерден тұрады. Оның
біріншісі — басқыншыілық соғысты жоспарлау. Жоспарлауға халықаралық құқық
нормаларына қайшы түрде бейбіт тұрғындарға қарсы соғыс әрекеттерін
жүргізудің арнаулы жоспарларын жасау, соғыс әрекеттерін жүргізуге
бағытталған әр түрлі әдістемелік құралдар жасау, соғыстың құрбаны болатын
мемлекетті белгілеу, басқыншылық соғыс әрекеттерін жүргізудің мерзімін және
көлемін белгілеу әрекеттері жатады.
Басқыншылық соғысты әзірлеуге жоспарланған ұрыс әрекеттерін жүзеге
асыруға арналған нақты іс-қимылдарға көшулер жатады. Мысалы соғыс
техникасын көптеп шығара бастау; қарулы күштердің санын күрт көбейту, азық-
түлік немесе жағар-жанар май қорларын ұлғайту соғыс жағдайына сай келетін
жаттығуларды жүзеге асыру, тұрғындарды соғыс ісіне моральдық тұрғыдан
бейімдеп дайындау т.с.с. әрекеттер жатады. Басқыншылық соғысты тұтандыруға
осындай соғысты кез келген тұрғыда бастау жатады. БҰҰ Бас Ассамблеясының
1974 жылғы 4 желтоқсандағы қаулысына сәйкес басқыншылық актісіне: бір
мемлекеттің қарулы күштерінің басқа мемлекеттің аумағына басып кіруі немесе
соғыс жолымен басып алуы, аннексия жасауы; басқа мемлекеттің аумағын
бомбалау немесе басқа мемлекетке қарсы кез келген қару түрлерін қолдану;
басқа мемлекеттің құрылықтағы, теңіздегі немесе әуедегі күштеріне қарсы
шабуыл жасау, т.с.с. әрекеттер жатады.
Көрсетілген қылмыс формальдық құрамға жатады, сондықтан да занда
көрсетілген — басқыншылық соғысты жоспарлау, әзірлеу немесе тұтандыру
әрекеттерінің біреуі іске асырылған уақыттан бастап қылмыс аяқталған деп
танылады. Қылмыс субъективтік жағынан тікелей қасаканалықпен істеледі.
Қылмыстың субъектісі арнаулы. Қазакстан Республикасының жауапты мемлекеттік
қызмет атқаратын лауазымды адамдары, оныңтүсінігі Қылмыстық кодекстің 307-
бабының 2-тармағында берілген. Қылмыстық кодекстін 156-бабының 2-тармағында
осы қылмыстың ауырлататын түрі — басқыншылық соғысты жүргізгені үшін
жауаптылық белгіленген. Басқыншылық соғысты жүргізу деп тұтандырылған соғыс
ертін аяғына дейін жеткізу, алға қойған мақсатқа толық жету әрекеттерін
жалғастыруды айтамыз.

Басқыншылық соғысты тұтандыруға насихат жүргізу және жария түрде шақыру
(157-бап)
Қылмыстың тікелей объектісі мемлекеттердін. өзара бейбіт өмір сүру
және өзара тату қарымқатынаста болу мүддесі болып табылады. Қылмыс
объективтік жағынан басқыншылық соғысты тұтандыруға насихат жүргізу және
жария тұрде шақыру арқылы жүзеге асырылады.
Басқыншылық соғысты тұтандыруға шақырулар ашық немесе көмескі түрде
болуы мүмкін. Шақыруларды жүзеге асырудың нысандары сан алуан ауызша,
жазбаша, белгі берулер арқылы болуы мүмкін. Ең бастысы осы шақырулар
басқыншылық соғысты тұтандыруға қызмет етуі қажет. Мұндай шақырулар жария
түрде болуы шарт. Жариялылыққа — кінәлының үшінші бір адамның қатысқан
(митингілерде, жиналыстарда, топтасқан адамдар) алдында соғысты
насихаттайтын іс-әрекеттерін жүзеге асыруы немесе байланыс құралдары, почта
арқылы соғысқа шақырулар мәтінін жұртқа жіберу, листовкалар тарату, осындай
мағынадағы үндеулерді, плакаттарды, суреттерді көрнекті жерлерге іліп кою
сияқты әрекеттер жатады. Қылмыс құрамы жағынан формальдық құрамға жатады
және осы баптың диспозициясында көрсетілген іс-әрекетті — басқыншылық
соғысқа жария түрде шақырған сәттен бастап қылмыс аяқталған деп танылады.
Кылмыстың субъектісі — 16-ға толған есі дұрыс кез келген, адам.
Қылмыс субъективтік жағынан тек тікелей қасақаналықпен істеледі.
Бұқаралық ақпарат құралдарын пайдаланып жасалған не мемлекеттік
жауапты қызмет атқарып отырған лауазымды адам жасаған дәл сол әрекет — осы
қылмыстың ауырлататын түріне жатады (157:баптың 2-тармағы).
Бұқаралық ақпарат құралдарына — баспасөз құралдары, радио, теледидар
т.с.с. жатады. Мемлекеттік жауапты қызмет атқаратын лауазымды адамға
мемлекеттің міндетін және мемлекеттік органдардын өкілеттілігін тікелей
орындау үшін Қазақстан Республикасының Конституциясында, Қазақстан
Республикасының Конституциялық және өзге де заңдарында белгіленетін
қызметтерді атқаратын адамдар, сол сияқты мемлекеттік қызмет туралы
зандарда белгіленген мемлекеттік қызметшілердің жоғары, бірінші және екінші
лауазым санаттарына жататын лауазымда істейтін адамдар жатады (ҚК-тін 307-
бабының түсіндірмесінін. 2-тармағы).

Жаппай кырып-жою қаруын өндіру немесе тарату (158-бап)

Қылмыстың тікелей объектісі бейбітшілік қауіпсіздігі және бейбіт қатар
өмір сүру қауіпсіздігі болып табылады.
Қылмыстың затына Қазақстан Республикасында халықаралық шарттар бойынша
ендіруге тыйым салынған жаппай қырып- жоятын қарулар немесе олардың басқа
түрлері, химиялық, биологиялық заттар жатады. Жаппай қырып-жоятын қаруларға
— ядролық қарулар жатады. Химиялық қаруларға — уландыратын, тұншықтыратын
немесе нерв жүйелеріне басқадай әсер ететін қарулар жатады. Биологиялыққа —
әр түрлі бактерия, вирус, адамдарды, жануарларды, өсімдіктерді жаппай
ауруға шалдықтыратын заттар жатады.
Қылмыс объективтік жағынан химиялық, биологиялық, сондай-ақ Қазақстан
Республикасының халықаралық шартымен тыйым салынған жаппай қырып-жою
қаруының басқа да түрін өндіру, алу немесе өткізу арқылы сипатталады,
Өндіруге көрсетілген заттарды кез келген түрде дайындау, жасау әрекеттері
жатады. Алуға — көрсетілген қылмыстың заттарын кез келген тәсілмен — сатып
алу, айырбасқа алу, сыйға алу, қарызы үшін алу, талантараж жолымен алу
т.с.с. жүзеге асырулар жатады. Өткізуге — көрсетілген заттарды тегін немесе
ақы алып тарату әрекеттері жатады.
Қылмыс кұрамы формальдық және ол занда көрсетілген осы әрекеттердің
біреуін істеген уақыттан бастап аяқталған деп та-нылады. Қылмыстың
субъектісі — 16-ға толған кез келген есі дұрыс адам.
Қылмыс субъективтік жағынан тек қана тікелей қасақана-лыкпен істеледі.

СОҒЫС ҚЫЛМЫСТАРЫ
Соғыс жүргізудін тыйым салынған құралдары мен әдістерін қолдану (159-
бап)
Соғыс жүргізуді реттейтін бірсыпыра зандылық күші бар халықаралық
актілермен конвенциялар бар. Оларға 1856 жылы 16 сәуірде Парижде
қабылданған теңіздегі соғыс туралы Декларация; 1868 жылы 11 желтоқсанда
Санкт-Петербургте қабылданған жарылатын немесе күйдіретін қаруды қолдануды
жою жөніндегі Декларация, 1899 және 1907 жылдары Гаагада қабылданған
Декларациялар, 1949 жылы Женева конвенциясы (соғыс құрбандарын қорғау
туралы), 1954 жылы 14 мамырдағы Гаага конвенциясы (соғыс жағдайында мәдени
құндылықтарды қорғау туралы) және тағы басқалары.
Қылмыстың тікелей объектісі халықаралық құқық норма-ларымен
белгіленген соғыс жүргізудің құралдары мен әдістерін қолдануды реттейтін
қоғамдық қатынастар.
Кылмыс объективтік жағынан әскери тұтқындарға немесе әскери емес
тұтқындарға қатыгездікпен қарау, әскери емес тұрғындарды күштеп кешіру,
басып алынған аумақта ұлттық мүлікті тонау, Қазақстан Республикасының
халықаралық шар-тымен тыйым салынған құралдар мен әдістерді әскери жан-
жалда қолдану арқылы жүзеге асырылады.
Әскери тұтқындарға соғысушы жақтың қарулы күштерінің
қатарына жататын адамдар, партизандар, әскери жасақтарының мүшелері,
қарсыласу қозғалыстарының қатысушылары, азаматтық немесе ұлт-азаттық
қозғалысының қатысушылары, сондай-ақ қолға түскен әскери журналистер,
әскери-медициналық, әскери-заңгер қызметкерлер, интенданттық қызмет немесе
басқадай қызмет көрсететін адамдар жатады. 1949 жылғы "Соғыс тұтқындарымен
қатынас жөніндегі" Женева конвенциясына сәйкес соғыс тұтқындарына
ізгілікпен қарау белгіленген, оларға қатыгездікті қолдануға тыйым салынған.
Әскери емес тұтқындарға — соғысқа қатыспаған, бірақ жау
колына түсіп қалған бейбіт тұрғындар жатады. Женева конвенциясында бейбіт
тұрғындарға қатыгездікті қолдануға тыйым салынған.
Әскери емес тұрғындарды күштеп көшіруге бейбіт тұрғын- дарды өздері
мекендеген жерлерден басқа жаққа зорлықпен еріксіз көшіру, қоныс аудартулар
жатады.
Басып алынған аумақта ұлттық мүлікті тонауға — соғысушы жақтың өзі
басып алған мемлекеттің мүлкін жою, қирату немесе оларды талан-таражға
салып, өз мемлекетінің меншігіне алу әрекеттері жатады. ¥лттық мүлікке —
материалдық және рухани игіліктер жатады. Қазақстан Республикасынын халы-
қаралық шартымен тыйым салынған құралдар мен әдістерді, әскери жанжалды
қолдануға адамзатқа касірет әкелетін және қоршаған ортаны мақсатты түрде
ұзақ уакытқа залалдандыратын шараларды жүзеге асырулар жатады. Қазакстан
Республикасының халықаралық шарттарға сәйкес күйдіретін, жарылыс жасайтын
заттарды, зиянды газдарды, уландыратын немесе басқадай бактериологиялык
заттарды, жаппай қырып-жоятын қаруларды, химиялық, биологиялық қаруларды
соғыс жағдайында қолданбауға міндетті.
Қазақстан Республикасының халықаралық шартымен тыйым салынған жаппай
қырып-жою қаруын қолдану осы қылмыс құрамының ауырлататын түрі болып
табылады (159-бап-тың
2-тармағы).
Кылмыс құрамы формальдық, сондықтан да ол осы баптың диспозициясында
көрсетілген әрекеттердің біреуін істеген уақыттан бастап аяқталған деп
танылады.
Қылмыстың субъектісі — 16-ға толған кез келген есі дұрыс адам.
Субъективтік жағынан қылмыс тікелей қасақаналықпен істеледі.

Жалдамалылық (162-бап)
Біріккен Ұлттар Ұйымы Бас Ассамблеясынын 1976 жылғы
30 қарашадағы №3134 қарарына сәйкес жалдамалыны жалдануға азғырып көндіру,
оқытып-үйрету, қаржыландыру немесе өзге материалдық қамтамасыз ету, сондай-
ақ оны қарулы жанжалға немесе соғыс қимылдарына пақдалану қылмыстық
жазаланатын іс-әрекет деп танылған және барлық мемлекеттерді осы тұрғыдағы
қылмыспен күрес жүргізуге арналған қылмыстық-құқықтық норма қабылдауға
шақырған. Қауіпсіздік Кеңесі 1976 жылғы осы қарарды қуаттан, 1977 жылы 7
қарашада өзінің арнаулы 3214 нөмірлі қарарын қабылдаған. Қазақстан
Республикасы халықаралық құқық нормаларын басшылыққа ала отырып, жаңа
Қылмыстық кодекске жалдамалылық үшін қылмыстық жауаптылықты белгілейтін
арнаулы бапты енгізді. Қылмыстың тікелей объектісі халықаралық құқық
нормалары белгілеген соғыс жүргізудің құралдары мен әдістерін қолдануды
реттейтін қоғамдық катынастар.
Объективтік жағынан қылмыс заң диспозициясында көрсетілген бірнеше
тәсілдерді қолдану арқылы жүзеге асы-рылады. Атап айтқанда: 1) жалдамалыны
жалдануға азғырып көндіру, яғни қарулы жанжалға немесе соғыс кимылдарына
пайдалануға жалдау; 2) оқытып-үйрету, яғни жалданған адамды соғыс әрекетіне
немесе қарулы жанжалға тікелей қатысуға әзірлеу; 3) қаржыландыру —
жалдамалыны ақша қаражатымен қамтамасыз ету; 4) өзге де материалдық
қамтамасыз ету — жалдамалыға киім-кешек, азық-түлік беру; 5) сондай-ақ оны
қарулы жанжалға немесе соғыс қимылдарына пайдалану — тікелей осындай
әрекеттерге қатыстырулар болып табылады.
Қылмыстық кодекстің 162-бабының ескертуіне сәйкес ма-териалдық сыйақы
алу немесе өзге де бас пайдасы мақсатында іс-әрекет жасайтын және қарулы
қақтығысқа қатысушы тараптың азаматы болып табылмайтын, оның аумағында
тұрақты тұрмайтын және ресми міндеттерді орыңдау үшін басқа мемлекет
жібермеген адам жалдамалы деп танылады.
Қылмыс кұрамы формальдық және ол заңда көзделген әрекеттердің біреуін
істеген уақыттан бастап аяқталған деп та-нылады.
Кылмыстың субъектісі 16-ға толған кез келген есі дұрыс адам.
Субъективтік жағынан қылмыс тікелей қасақаналықпен істеледі.
Адам өзінің қызмет бабын пайдаланып немесе ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.