Ерте орта ғасырдағы (VI-X) және дамыған ғасырлардағы мемлекет (X-XIII)

Жоспар
Кіріспе

1.Қазақстан аумағындағы ерте орта ғасырдағы мемлекеттер (VI.IX ғғ).
2.Дамыған ортағасырлық мемлекеттер (X.XIII ғғ.).

VI ғасырдың басында бүгінгі қазақ жерінде аса күрделі бетбұрыстар болған. Алтай-Сібір, Моңғолия жерінде түрік тайпаларының үстем тап өкілдері бірігіп, әскер күшіне сүйенген Түрік қағанаты атты ерте феодалдық мемлекет құрды. Олардың жері шығыс Кореядан бастап, Орта Азияның жерінде қамтылған. Қазақстанда бұл қағандықтың құрамына кірген.
Бұл мемлекет туралы жазба деректер түрік тайпаларының өз тілінде жазылған "Үлкен күлтегін", "Таныкөк" құлпытастарындағы жазуларынан белгілі. Махмұд Қашқари, Рашид-ад-диннің тарихи жазбаларынан көптеген құнды деректер алуға болады. Византия, Қытай тарихшылары да мол мәлімет береді. Қазақстанның тарихында бұл мерзім "Түрік дәуірі" (VI-XIII ғ.ғ.) деген атпен белгілі. Қазақ жерінде көрсетілген мерзімде бірнеше феодалдық мемлекеттер өздерінің саяси-әкімшілік биліктерін жүргізді.

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Ерте орта ғасырдағы (VI-X) және дамыған ғасырлардағы мемлекет (X-XIII).
1.Қазақстан аумағындағы ерте орта ғасырдағы мемлекеттер (VI-IX ғғ).
VI ғасырдың басында бүгінгі қазақ жерінде аса күрделі бетбұрыстар болған.
Алтай-Сібір, Моңғолия жерінде түрік тайпаларының үстем тап өкілдері
бірігіп, әскер күшіне сүйенген Түрік қағанаты атты ерте феодалдық мемлекет
құрды. Олардың жері шығыс Кореядан бастап, Орта Азияның жерінде қамтылған.
Қазақстанда бұл қағандықтың құрамына кірген.
Бұл мемлекет туралы жазба деректер түрік тайпаларының өз тілінде жазылған
"Үлкен күлтегін", "Таныкөк" құлпытастарындағы жазуларынан белгілі. Махмұд
Қашқари, Рашид-ад-диннің тарихи жазбаларынан көптеген құнды деректер алуға
болады. Византия, Қытай тарихшылары да мол мәлімет береді. Қазақстанның
тарихында бұл мерзім "Түрік дәуірі" (VI-XIII ғ.ғ.) деген атпен белгілі.
Қазақ жерінде көрсетілген мерзімде бірнеше феодалдық мемлекеттер өздерінің
саяси-әкімшілік биліктерін жүргізді.
2.Дамыған ортағасырлық мемлекеттер (X-XIII ғғ.).
Қарахан мемлекеті (942-1210 жж.). Қарахан мемлекетінің құрылуы.
X ғасырдың орта кезінде Жетісу аумағында және Шығыс Түркістанның
(Қашғардың) бір бөлігінде әлеуметтік құрылымы біршама дамыған Қарахан
мемлекеті пайда болды. Орталыға Баласағұн қаласы. Қарахан мемлекеті
тарихының бастапқы кезеңі жөнінде сенімді мағлұматтар деректемелерде
сақталмаған, ал алғашқы Қарахандар туралы әңгімелер жартылай аңыз сипатында
болып келеді.
Жазба деректерге қарағанда, Қарахан мемлекетінің құрылып, оның дамуының
алғашқы кезенің саяси тарихында, қарлұқ тайпалар бірлестігінің орны ерекше
болған. Мәселен: Қараханид мемлекетінің негізін қалаушы Сатұқ Бограхан (915-
955 жж.), Қарлұқ қағаны Білге Қыдырханның немересі. Сатұқ Бограхан Таразды
билеуші Оғұлшаққа қарсы шығып, оны талқандайды, сөйтіп Тараз бен Қашқарды
бағындырады; 942 жылы ол Баласағұнда билеушісін құлатып, өзін жоғарғы қаған
деп жариялайды. Жаңа билік иелерінің басшысы өзін "қара қаған " немесе
"қара хан" деп атады. Осыдан келіп тарихта бұл әулет қарахандықтар әулеті
деп аталды. Шынына келгенде, Қарахан мемлекетінің тарихы осы уақыттан
басталды.
VI ғасырдың басында бүгінгі қазақ жерінде аса күрделі бетбұрыстар болған.
Алтай-Сібір, Моңғолия жерінде түрік тайпаларының үстем тап өкілдері
бірігіп, әскер күшіне сүйенген Түрік қағанаты атты ерте феодалдық мемлекет
құрды. Олардың жері шығыс Кореядан бастап, Орта Азияның жерінде қамтылған.
Қазақстанда бұл қағандықтың құрамына кірген.
Бұл мемлекет туралы жазба деректер түрік тайпаларының өз тілінде жазылған
Үлкен күлтегін, Таныкөк құлпытастарындағы жазуларынан белгілі. Махмұд
Қашқари, Рашид-ад-диннің тарихи жазбаларынан көптеген құнды деректер алуға
болады. Византия, Қытай тарихшылары да мол мәлімет береді. Қазақстанның
тарихында бұл мерзім Түрік дәуірі (VI-XIII ғ.ғ.) деген атпен белгілі.
Қазақ жерінде көрсетілген мерзімде бірнеше феодалдық мемлекеттер өздерінің
саяси-әкімшілік биліктерін жүргізді.
Қазақстанда алғашқы қауымдық құрылыстан кейін V ғасырдан феодалдық
қатынастар орнай бастады (немісше феод- жер, аль- иесі, яғни жердің
иесі деген ұғымды береді.). Ортағасырлық тайпалардың арасында негізгі екі
тап: феодалдық табы мен шаруалар табы қалыптасады. Феодалдар мал мен жердің
негізгі иесі болады. Феодалдық қатынастардың орнауы Қазақстанның
оңтүстігінде басқа өңірлерге қарағанда жедел жүрді. Орта ғасырлардағы
Қазақстан тарихының басты ерекшеліктерінің бірі осы феодалдық-патриархаттық
қатынастардың орнауы болды.
Оғыз мемлекеті (9-11 ғасырлардың басы). 9-10 ғасырлар Сырдың орта, төменгі
ағысында, сонымен қатар Батыс Қазақстанды да қосып алатын территориясында
оғыз тайралардың саяси бірлестігі құрылды. Оғыз деген терминнің
этимологиясы әлі де анықталмаған. Махмуд Қашғари, Марвази енбектерінде,
оғыздарға жататын руларды атап кеткен: қынық, баят, язғыр, имур, қарабулақ,
тутырка, т.б. Оғыздар 2 экзогамды фрактриядан құрылған. Бұлар — бузук және
үшүк (учук).
Оғыз мемлекеті
8 ғасыр ортасында түргештер мұрасы үшін қарлұқтармен болған күресте
оғыздардың едәуір бөлігі Жетісуды тастап, Шу алқабына кетеді. Осы жерде
олардың Көне Гузия деп аталатын ордасы болды. 9 ғасыр бас кезінде
оғыздардың көсемі қарлұқтармен, қимақтармен одақтасып, қанғар-печенег
бірлестігін күйретеді, сөйтіп Сырдың төменгі жағы мен Арал өңірі мен
даласын басып алады. 9 ғасыр соңында олар хазарлармен одақ құрып,
печенегтерді жеңеді де, Орал мен Еділ арасын қоластына қаратады.
Печенегтермен соғыс олардың саяси бірлігін күшейтіп, тайпалардың оғыздық
одағын құруға мүмкіндік берді. Оғыздар құрамына Сырдария алқабы мен Арал-
Каспий далаларының үнді-европа, финн-угор тектес ежелгі компоненттері және
Жетісу мен Сібірдің халаджылар, жағарлар, чаруктер, қарлұқтар, имурлер,
байандұрлар тайпалар кірді. Оғыздардың этникалық қауымдастығының құрылуы
ұзақ процесс болды.
9 ғасыр соңы мен 11 ғасыр басында оғыз тайпалары Сырдың төменгі ағысынан
Еділдің төменгі бойына дейінгі орасан зор территорияны мекендейді. Оғыздар
туралы алғашқы дерек тер 9-10 ғасырлардың басы араб деректерінде мысалы, әл-
Якубидің (9 ғасыр) еңбегінде айтылады.
Орта Азия мен Шығыс Еуропаға және Орталық Азияға баратын керуен жолдарының
тоғысқан жерінде жатқан Янгикент қаласы 10 ғасыр оғыз мемлекетінің
астанасына ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.