Әдебиет сабағында көрнекіліктерді қолдану арқылы оқушылардың танымдық қабілеттері мен құзыреттіліктерін арттыру

1 Сөздiк көрнекiлiк
2 Заттық көрнекiлiк
3 Сызбалы көрнекiлiк

Орыс мектептеріндегі «Қазақ әдебиеті» пәнін оқыту айрықша көңіл бөлуді қажет ететіндігі, еліміздің ертеңгі болашағына деген үлкен міндеттен туындап отырғаны бәрімізге мәлім. Оқушыларға әдебиеттің құдіретін, оның адам баласы жаратылғаннан бері бірге жасасып келе жатқандығын, мәңгілік жаңарып, жасарып отыратын үрдіс екенін айта отырып, оны тиімді жолдармен, яғни әртүрлі көрнекілік түрлері арқылы олардың саналарына жеткізу керек.
Көрнекiлiк – әрбiр сабақтың тiрегi. Мұғалiм кейбiр түсiнуге қиын, көп күш жұмсауды керек ететiн мәселелердi жеңiл, тез, оңай меңгерту, түсiндiру, таныту үшiн көрнекiлiктi қолданады.
Әдебиет пәнi сабағында мынадай көрнекiлiктер пайдалануға болады: 1) сөздiк көрнекiлiк; 2) заттық көрнекiлiк; 3) сызбалық көрнекiлiк; 4) суреттi-түсiндiрмелi көрнекiлiк.
Сөздiк көрнекiлiк. Басқа пәндерден гөрi әдебиет сабағында жиi қолданылатын көрнекiлiк. Сөз арқылы жазушы кейiпкер бейнесiн, оның қарым-қатынастық көрiнiстерiн, табиғат суретiн әсем кестелеп, көркемдеп, оқырманына жеткiзе бiледi. Олай болса, жазушы мақсатын, шығарма тақырыбын, оның тiл ерекшелiгiн, шығарма көркемдiгiн, кестелi суреттердi, кейiпкерлердiң өзiндiк, даралық ерекшелiктерiн, сол туындының өзiне, одан алынған дәйектi мысалдарға сүйену, жүгiну, үзiндi келтiру арқылы ғана дәлелдеуге, оқушыны иландырып, сендiруге болады. Сөздiк көрнекiлiктiң жүйесiн дұрыс қолданғанда ғана оның тиiмдiлiгiн арттыра аламыз. Сөздiк көрнекiлiктi шартты түрде бастамалы, сипаттамалы, дәлелдемелi, жинақтамалы деп төртке бөлiп қарастыру керек.
Осы аталған сөздік көрнекіліктердің түрлерін жүйелі түрде әдебиет пәнi сабағында қолдану арқылы оқушылардың ойлау қабiлетiн дамытуға, ой-қиялын жетiлдiруге, әрбiр сөзге мән бере қарауға, сөздi, сөйлемдi орнымен қолдануға, сөз мәнiн дұрыс түсiнуге, айшықты, көркем, тартымды сөйлеуге, ойын орынды дәлелдермен жеткiзе бiлуге үйрететiн боламыз.

1. Бейсенова С. Оқытудың әдістемелік жүйесі// Педагогика. – 2008 – 46-б.
2. Құрманбаева К.С. //Оқу орыс тілінде жүретін мектептердің 5-сыныбына арналған «Қазақ әдебиеті» оқулығының әдістемесі». – А.: Білім: 2003. – 8-б.
3. Қыраубайқызы А., С.Мақпырұлы, К.Құрманбай// Қазақ әдебиеті. Әдістемелік нұсқау. – Мектеп, 2008.
4. Нұрмағамбетова М. // «Қазақ тілі мен әдебиеті орта мектепте» журналы, №1. – Қаңтар-ақпан, 2009. – 23-б.
5. Қазақ тілі мен әдебиеті журналы. – 2010.
6. 12 жылдық білім беру журналы.