«Адамдарды саудаға салумен күрестің қылмыстық – құқықтық және криминологиялық проблемалары»

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 71 бет
Таңдаулыға:

Диплом жұмысының тақырыбы: «Адамдарды саудаға салумен күрестің қылмыстық - құқықтық және криминологиялық проблемалары»

МАЗМҰНЫ

Кіріспе . . . 4

1 Жеке адамға қарсы қылмыстардың жалпы сипаттамасы

1. 1 Жеке адамға қарсы қылмыстардың түсінігі . . . 8

1. 2 Жеке адамға қарсы қылмыстардың түрлері . . . 14

1. 3 Адамдарды саудаға салу қылмысының жеке адамға қарсы қылмыстар тарауындағы орны . . . 19

2 Адамды саудаға салу қылмысының қылмыстық-құқықтық сипаттамасы

2. 1 Адамды саудаға салудың объектісі және объективті жағы . . . 27

2. 2 Адамды саудаға салудың субъектісі және субъективті жағы . . . 33

3 Адамды саудаға салудың халықаралық мәні және онымен күресу жолдары

3. 1 Адамдарды саудаға салуға қарсы әрекетінің қылмыстық-құқықтық саясатын қалыптастырудың концептуалдық негіздері . . . 41

3. 2 Адамды саудаға салумен күресудің құқықтық негіздері . . . 49

Қорытынды . . . 65

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . . 70-72

Кіріспе

Дипломдық жұмыстың жалпы сипаттамасы. Қазақстан Республикасы Конституциясының 1 - бабына сәйкес «Қазақстан Республикасы өзін демократиялы, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады; оның ең қымбат қазынасы - адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары[1] .

Қазақстан халқын толғандыратын мәселелердің қатарында соңғы жылдары әрбір азаматтың өмір сүруіне қауіпсіз жағдайлар қалыптастыру, бостандық және жеке басқа қол сұғушылық конституциялық құқығын сенімді қорғауды қамтамасыз ету мәселелері де алдыңғы қатарға шыға бастады. Азаматтардың конституциялық құқықтарына қылмыстардың ауыр және ерекше ауыр санаттары ең үлкен зиян тигізеді. Адамды кепілге алу қылмысы да осы санатқа жатады.

Қылмыстылықпен тиімді күресуге ықпал ететін бағыттардың бірі - қылмыстық заңнаманы жетілдіру, атап айтқанда адамды сату үшін қылмыстық жауапкершілікті бекітетін бөлігінде. Қазақстан Республикасының қылмыстық заңнамасын жетілдіру бірқатар бастапқы қылмыстық - құқықтық ережелерді қайта қарастырумен қатар, қылмыстық - құқықтық нормаларды қалыптастыру үшін елеулі маңызы бар салыстырмалы түрде жеке мәселелерді шешуді талап етеді. Олардың бірі - қылмыстық кодекстің ерекеше бөліміндегі кейбір нақты нормалардың құрылымдарын нақтылап анықтау қажеттілігі. Бұл адамды сату құрамына да қатысты. Сондықтан да берілген тақырып қазіргі таңда өзекті болып табылады.

Диплом жұмысының өзектілігі . 1961 жылғы Қаз ССР ҚК-іне қарағанда бұл ҚР ҚК-інде «Жеке адамға қарсы қылмыстар» бірінші тұр, Қылмыстық кодекстің Ерекше бөлімі содан басталады[2] .

Тәуелсіз Қазақстан мемлекетінің басты міндеттерінің бірі өз азаматтарының бостандықтары мен заңды құқықтарын барынша қорғау болып табылады. Қазақстан мемлекеті адам құқықтары жөніндегі халықаралық нормаларды толық қуаттай отырып, оны бұлжытпай жүзеге асыруға толық кепілдік береді. Оның айғағы азаматтардың саяси, еңбек, әлеуметтік және басқа да құқықтарының Казақстан Республикасының Конституциясында толық, жан-жақты көрініс табуы болып табылады.

Қазақстан Республикасында Конституцияға сәйкес адам құқықтары мен бостандықтары танылады және оларға кепілдік беріледі. Адам құқықтары мен бостандықтары әркімге тумысынан жазылған, олар абсолютті деп танылады, олардан ешкім айыра алмайды, заңдар мен өзге де нормативтік құқықтық актілердің мазмұны мен қолданылуы осыған қарай анықталады делінген Конституцияның 1, 2-тармағында. Яғни "Республиканың азаматы өзінің азаматтығына орай құқықтарға ие болып, міндеттер атқарады" (Конституцияның 12-бабының 3-тармағы) . Адамның және азаматтың өз құқықтары мен бостандықтарын жүзеге асыруы басқа адамдардың құқықтары мен бостандықтарын бұзбауға, конституциялық құрылыс пен қоғамдық имандылыққа нұқсан келтірмеуге тиіс (5-тармақ) . Конституцияның II бөлімі адам және азамат, оның құқығы, бостандығы мен міндеттеріне тікелей арналған. Заңға сәйкес республиканың кез келген азаматының нәсіліне, ұлтына, тіліне, әлеуметтік тегіне, дінге көзқарасына тағы басқа да белгілеріне қарамастан құқықтар мен бостандықтар теңдігіне кепілдік беріледі (14-баптың 2-тармағы) . Конституцияда адам және азаматтық туралы арнайы тарау бар. Азаматтық құқық пен бостандыққа; саяси құқықтар мен бостандықтарға; экономикалық және әлеуметтік құқықтарға Қазақстан Республикасы Конституциясында ерекше мән беріледі. Конституцияда жария етілген азаматтардың осындай құқықтары мен бостандықтарын қорғауды қылмыстық заң өзінің басты міндеттерінің бірі деп санайды (1-бап) [3] .

Адам құқықтарын және бостандықтарының сақталуына бақылауды және қорғауды жүзеге асыратын маңызды институттардың бірі үкіметтік емес құқықтарын қорғау ұйымдары болып табылады. Қазақстанда қоғамдық сектордың бастапқы құрылуы 90 жылдардың басына келеді, яғни бұл кез мемлекеттің өмірінде экономикалық және қоғамдық - саяси реформаның болып жатуымен сипатталады. Тәуелсіздікті алғаннан бері Қазақстанның үкіметтік емес секторын қалыптасу және ұйымдастыру процестерін өтті. Қазір олар қызметтің 30-ға жуық бағыттарын қамтиды, құрамында тұрақты негізде 35 мыңға жуық адам, қызмет жасайды, уақытша негізде 50 мың адам, консультант, сарапшы қызметтерін атқарады, ал ерікті негізде - 100 мың өз еркімен қатысушылар жұмыс жасайды. Қазақстанда 3, 5 мың әр түрлі үкіметтік емес құқық қорғау органдары тіркелеген.

Адам және азамат құқықтары мен бостандықтары құқықтың ерекше саласы болып табылады. Өйткені оның құрамында адамзаттың ортақ өмір сүруіне қажетті құндылықтар: өмір сүру бостандықтары жеке автономия және т. б. жинақталған. Бұл құндылықтар адам құқықтарында өзінің нормативті жағынан бекітілген және құқықтық құралдарымен институт арқылы қамтамасыз етілген. Қазақстан әлемдік реформа бағытымен дами отырып адам құқығын ең жоғары құндылық ретінде жариялады және бұл салада халықаралық стандарттарға сүйенеді.

ҚР адам және азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау саласында ұлттық заңдылыққа сүйенеді. Қазақстанның халықаралық конвенцияларға қосылуы адам құқықтары мен бостандықтарын қорғау және сақтау саласында әлем стандарттарына қол жеткізуінің басты факторы болып табылады.

Адамның өміріне және денсаулығына, жыныстық тазалығына, бостандығына, ар-намысы мен қадір-қасиетіне қастандық жасауға бағытталған қауіпті іс-әрекеттер жеке адамға карсы қылмыстар деп танылады. Мұндай қылмыстар жасалғанда адамға елеулі зиян келеді не оның өміріне, денсаулығына, занды құқықтары мен бостандығына қауіп тенеді. Мұндай қылмыстардың тектік (түрлік) объектісі - жеке адам, ал тікелей объектісі - оның өмірі, денсаулығы, ар-намысы, қадір-қасиеті. Қылмыстың тікелей объектісіне байланысты бұл тарауды мынадай топтарға бөлуге болады:

1. Өмірге қарсы қылмыстар (КК-тін. 96-102 баптары) ;

2. Денсаулыққа қарсы қылмыстар (ҚК-тін. 103-111, 114-116 баптары) ;

3. Өмірге және денсаулыққа кауіп төндіретін қылмыстар (ҚК-тін 112, 113, 117-119 баптары) ;

4. Адамның жыныстық тазалығына және жыныстық бостандығына қарсы қылмыстар (КК-тін 120-124 баптары) ;

5. Адамның және азаматтың жеке басының бостандығына қарсы қылмыстар (ҚК-тің 125-128 баптары) ;

6. Адамның және азаматтың ар-намысы мен қадір-қасиетіне қарсы қылмыстық-құқықтық қылмыстар (ҚК-тің 129, 130 баптары) .

Қазақстан Республикасының Конституциясы әр адамның денсаулығын қорғауға кепілдік береді (29-бап) . Осы конституциялық ережені жүзеге асырудың бір нысаны - денсаулыққа, қарсы жасалған қылмыс үшін жауаптылық белгілеу.

Денсаулыққа қарсы қылмыстарға денсаулыққа зиян келтірудің әртүрлі тәсілдері жатады, олар үшін жауаптылық КҚ-тің 110-111-баптарында көзделген.

Диплом жұмысының мақсаты . Адамдарды саудаға салумен күрестің қылмыстық - құқықтық және криминологиялық проблемаларын зерттеу.

Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі 2006 жылдың 2 наурыз айында заңмен енгізілген толықтырулар және өзгертулермен қоса Ерекше бөлімнің 1-тарауының 128-бабында адамды саудаға салғандық үшін жауаптылық көздейді. Осы баптың диспозициясында: "Адамды сатып алу-сату немесе оған қатысты өзге де мәмілелер жасау, сол сияқты оны пайдалану не азғырып көндіру, тасу, беру, жасыру, сондай-ақ пайдалану мақсатында өзге де іс-әрекеттер жасау"-дейді. Бірінші бөлігінің санкциясы бойынша мүлкі тәркіленіп немесе онсыз бес жылға дейінге мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады. Бұл қылмыстың дәрежеленген және ерекше дәрежеленген түрлері көзделген.

Ал, ҚР ҚК-ң Ерекше бөлімінің 133-бабымен кәмелетке толмағандарды саудаға салғандық үшін жауаптылық көзделген. Заң шығарушының бергенінде аталған екі норма аралас құрамды. Оларды бір бірінен ажыратып тұрған тек қылмыстардың тектік немесе топтық объектілері мен жәбірленушілердің жас белгілері. Әрине заңшығарушы 133-баппен көзделген қылмыстың жәбірленушісінің жас шамасына қарай дәрменсіз болатындығын ескере отырып, тағайындалатын жазалардың мөлшерін 128-бапқа қарағанда біршама қаталырақ белгілеген. Мысалы, ҚК-ң 133-6. 1-бөлігінің санкциясы бойынша мүлкі тәркіленіп не онсыз бес жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады. Сондықтан, кәмелетке толмағандарды саудаға салу қылмысы адамды саудаға салу қылмысына қарағанда санатына қарай ауырырақ.

Тұлғаның ар-ожданы және қадір қасиетіне қарсы қылмыстар тобын жала жабу және қорлау сынды екі құрам құрайды. Оларды оқыту барысында ҚР-ның Жоғарғы сотының Пленумы 1992 жылы 18 желтоқсанда қабылдаған №6 18. 06. 2004 жылы өзгертулер енгізілген №10 нормативтік «Жеке тұлға және заңды тұлғаның ар ожданы, қадір-қасиеті және іскерлік репутациясын қорғау жөніндегі заңдылықтарды қолданудың сот тәжірибесі жөніндегі» қаулысымен танысу қажет.

Зерттеудің практикалық маңызы. Адамды саудаға салу қылмысы нақты статистикалық мәліметтер ала алмадық. Бірақ жалпы қылмыстың Республика көлемінде жасалғаны бойынша мәлімет алдық. Ол соңғы жеті жылдың ішінде мынадай денгейде болды. Қазақстан Республикасының Бас Прокуратурасының құқықтық статистика және ақпарат орталығының 2007-2013 жылдарындағы қылмыс денгейінің деректері келесідей. 126433 (2007 ж. ), 125950 (2008 ж. ), 119690 (2009 ж. ), 129323 (2010ж. ), 205131 (2011ж. ), 284897 (2012ж. ), 356952 (2013ж. ) . Әрине бұл жерде жалпы қылмыс санының өсуі байқалады.

Диплом жұмысының міндеттері . Жұмыстың мақсатына сай мынадай міндеттер қарастырылды:

- адамды саудаға салу қылмысының қылмыстық құқықтық сипаттамасы;

- адамды саудаға салумен күресудің құқықтық негіздері

- адамды саудаға салудың халықаралық мәні және онымен күресу жолдары т. б. мәселелерді зерттеу барысында тақырыптың мәнін ашу.

Зерттеу деңгейі. Қазақстан Республикасы Конституциясының адамның өмірі, құқықтары мен бостандығы туралы баптары, Қазақ ССР-і және Қазақстан Республикасы қылмыстық заңдары негізінде қылмыстық құқықтық мәселелердің шешілуіне өз үлесін қосқан ғалымдар З. О. Ашитов, Н. М. Абдиров, А. Н. Ағыбаев, Қ. Ә. Бәкішев, Б. М. Жүнісов, Г. М. Мұқашев, И. И. Рогов, А. А. Смағұлов және т. б. ғалымдардың еңбектерін айтуға болады.

Қазақ ССР-нің Қылмыстық кодексіне байланысты қылмыс міндеттемелерінің қылмыстық-құқықтық мәселелеріне арналған Л. М. Вайсберг, У. С. Жекебаев, Р. Н. Судакованың ғылыми еңбектері бар.

Қорғауға ұсынылатын негізгі ережелер:

Адамдарды сату, оны құлдыққа салумен күрес бүгінгі құқық қорғау органдарының басты қызметі. Әрине, біздің жерімізде мұндай ауыр қылмыстар әзірге орын алған жоқ, оның бетін әрі қылсын. Алайда «сақтықта қорлық жоқ» деген қағиданы есте ұстауымыз керек. Мұндай әрекеттермен әрбір азамат белсене күресуі, құқық қорғау органдарына көмекші болуы тиіс.

Диплом жұмысын қорыта келе, мынадай ұсыныстар жасағым келеді:

Адамдарды сату, оны құлдыққа салумен күрес бүгінгі құқық қорғау органдарының ең бірінші қатал да өзекті мәселесі болуға тиіс;
Әрбір адам өз құқығын қорғауға тырысу керек;
Елімізде адамдарды сату проблемасын мәңгілікке жоғалту керек;

Адам сатумен айналысқан адамдарға өте қатал жаза беру керек.

Берілген дипломдық жұмыстың әдістемелік негізін қазақстандық және ресейлік авторлардың еңбектері, Қазақстан Республикасының қылмыстық заңнамасы, мерзімдік басылымдардан алынған материалдар құрады.

Дипломдық жұмыстың құрылымы . Кіріспеден, үш бөлім және қорытынды, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1 Жеке адамға қарсы қылмыстардың жалпы сипаттамасы

1. 1 Жеке адамға қарсы қылмыстардың түсінігі

Қазақстанның жаңа ҚК Ерекше бөлімінің жүйесі «Жеке тұлғаға қарсы қылмыстар» тарауынан басталады. Осыдан ҚР Конституциясымен бекітілген басты құндылықтар адам және азаматтық жеке тұлғасы екенін көреміз[4] .

Жеке тұлғаға қарсы қылмыстар деп адамның өмірі, денсаулығы, жыныстық бостандық, жыныстық қолсұғушылық, жеке бостандығы, ар-ожданы мен қадір қасиетіне қарсы жасалған қоғамға қауіпті әрекеттерді айтамыз. Бұндай қылмыстар жасалынуы нәтижесінде адамға мәнді зардап келтіріледі немесе оның өмірі, денсаулығы, заңды құқықтары мен бостандықтарына зардап келтіру қаупі туындайды.

Аталған қылмыстардың тектік (түрлік) объектісі болып жеке тұлға, тікелей объектісі болып жеке тұлғаның өмірі, денсаулығы, бостандығы, ар-ожданы табылады.

Тікелей объектісіне қарай, тарауды келесі топтарға бөлуге болады:

1. Адам өміріне қарсы қылмыстар (96-102 б. ҚК) ;

2. Денсаулыққа қарсы қылмыстар (103-111, 115, 116 б. 2, 3, 4 б. ҚК) ;

3. Өмір мен денсаулыққа қауіп төндіретін қылмыстар (112-114, 116 б. 1 б. , 117-119 ҚК) ;

4. Жыныстық қолсұғылмаушылық, жыныстық бостандыққа қарсы қылмыстар (120-124 б. ҚК) ;

5. Адамның жеке бостандығына қарсы қылмыстар (125-128 б. ҚК) ;

6. Адамның қадір-қасиеті, ар-ожданына қарсы қылмыстар (129, 130 б. ҚК) .

Адам өміріне қарсы қылмыстар ішінен үш түрлі қылмыстарды - кісі өлтіру (ҚР ҚК 96-100 бб. ), абайсызда қаза келтіру (ҚР ҚҚ 101 б. ) және өзін өзі өлтіру қаліне жеткізу. Өз ішінде адам өлтіру қарапайым өлтіру (ҚР ҚК 96 б. 1 б. ) ; жеңілдететін мән-жайларда адам өлтіру (ҚР ҚК 97-100 бб. ) ; ауырлататын мән-жайларда адам өлтіру (ҚР ҚК 96 б. 2 б. «а» дан «н» тармағына дейін) .

Адам өміріне қарсы қылмыстарды зерттеу барысында 23 желтоқсан 1994 ж. ҚР Жоғарғы сотының Пленумының № 11 «Азаматтардың өмірі және денсаулығына қарсы қолсалушылық үшін жауапкершілікті реттейтін заңдылықты соттардың қолдануы жөнінде» қаулысы мен танысу қажет[3] . Онда қарапайым адам өлтіру, жеңілдететін және ауырлататын мән-жайлардағы адам өлтіру мен байланысты көптеген сұрақтарға түсіндірмелер жоғырланған.

Адам өлтіру - жеке тұлғаға қарсы ең ауыр қылмыс. ҚК 96 б. 1 бөлімі адам өлтіру - басқа адамға қарсы қасақана қаза келтіру деп аныќтайды.

Адам өлтірудің объектісі - азаматтығы, ұлттық, нәсілдік ерекшелігі, шыққан тегі, жасы, әлеуметтік жағдайы, кәсібі, денсаулығы, білімі, ақылына тәуелсіз кез-келген адамның өмірі. Қылмыстық заң кісі өлтіру деп тек қана басќа адамның өміріне жәбірленушінің еркінен тыс қасақана қаза келтіру жағдайы емес, оның келісімімен өлтірілген (фатаназия) жағдайын да жатқызады. Жәбірленушінің тұлғасына қатысты қате адам өлтіру үшін жауапкершілікке әсерін тигізеді.

Адам өлтіру әрі іс-әрекет, әрі әрекетсіздік арқылы жасалады - Адам өміріне қаза келтіру физикалық (жарақат келтіру, буындыру, улау т. б. ) және психикалық (қорқыту, үркіту, лақап ақпарат тарату ж. т. б. ) түрде кездеседі.

Адам өлтіру кінәнің қасақаналық түрімен сипатталады. Кісі өлтірудің субъектісі (ҚР ҚК 96 б. ) 14 жасқа толған (ҚР ҚК 15 б. 2 б. ) есі дұрыс жеке адам. Өмірге қарсы басқа қылмыстар үшін қылмыстық жауапкершілік 16 жастан басталады.

Жеңілдетілген мән-жайлардағы кісі өлтіру анасының жаңа туған сәбиін өлтіруі, аяқ астынан пайда болған күшті жан күйзелісі жағдайында кісі өлтіру (аффект), қажетті қорғану шегінен асып кету жағдайында кісі өлтіру, қылмыс жасаған адамды ұстау үшін қажетті шаралардың шегінен асып кісі өлтіру.

Кісі өлтірудің ауырлататын мән-жайларын төрт топқа бөлуге болады, әр қайсысы қылмыс құрамының жеке элементін құрайды.

1. Қолсұғушылықтың объектісін сипаттайнын ауырлататын мән-жайлар:

- екі немесе оданда көп адамдарды өлтіру;

- адамның қызметтік іс-әрекетін жүзеге асыруы не кәсіби немесе қоғамдық борышын орындауына байланысты адамды не оның жақындарын өлтіру;

- дәрменсіз жағдайда екендігі айыпкерге белгілі адамды, сол сияқты адам ұрлау және адамды кепілге алумен ұстасқан;

- жүкті екендігі айыпкерге белгілі әйелді өлтіру.

2. Қолсұғушылықтың объективтік жағын сипаттайтын ауырлататын мән-жайлар:

- аса қатыгездікпен жасалған адам өлтіру;

- көптеген адамдардың өміріне қауіпті тәсілмен адам өлтіру.

3. Қылмыстың субъектісін сипаттайтын ауырлататын мән-жайлар;

- адамдар тобы, алдын ала сөз байласу арқылы адамдар тобы немесе ұйымдасқан топ арқылы жасалған кісі өлтіру;

- ҚР ҚК 97-100 баптарында көзделген әрекеттерді қоспағанда бұрын адам өлтірген адамның жасаған адам өлтіруі.

4. Қылмыстың субъективтік жағын сипаттайтын ауырлататын мән-жайлар:

- пайда табу мақсатымен сол сияқты жалданып қарақшылық, қорқытып алушылық, бандитизммен өш асқан кісі өлтіру;

- бұзақылық ниетте адам өлтіру;

- басқа қылмысты жасыру немесе оны жасауды жеңілдету мақсатымен жасалған, сол сияқты зорлау немесе жыныстық қатынас сипатындағы күш ќолдану әрекетімен ұштасқан;

- әлеуметтік, ұлттық, нәсілдік, діни өшпенділік немесе араздық не қанды кек себебімен адам өлтіру;

- жәбірленушінің мүшелерін немесе тәнін пайдалану мақсатымен жасалған адам өлтіру.

ҚР Жоғарғы Сот Пленумының 23 желтоқсан 1994 жылғы № 7 қаулысында[4] адам өлтірудің жеке саралаушы белгілері орын таппаған, себебі олар заңның жаңалығы боп табылады, ал кейбіреуін заң шығарушы саралаушы белгілер қатарынан алып тастаған, олардың өзектілігі - тек тарихи сипатта.

Абайсызда жаза келтіру (ҚК 101 б. ) қылмыстық менмендік немесе қылмыстық немқұрайлылықпен сипатталады. Бұл қылмыс құрамын кінәлінің әрекетінің субъективтік бағытының ерекшелігіне қарай, жанама қасақаналықпен жасалған, қос кінәлікпен жасалған кісі өлтіруден ажырата білу керек. ҚК 101 б. 2 б. ауырлататын мән-жай екі немесе одан да көп адамға абайсызда қаза келтіруді білдіреді.

Өзін өзі өлтіру халіне жеткізудің міндетті шарты қатыгез қарау, қорқыту, адамдық қасиетін ұдайы қорлау, кінәлінің әрекеті мен жәбірленушінің өзін-өзі өлтіру арасындағы себептік байланыстан басқа, жәбірленушінің өлімі. Қылмыс өлім туындаудан басқа, оған оқталу болған уаќытта да аяќталған деп есептеледі. Өзін-өзі өлтіруге жеткізудің саралаушы белгісі жәбірленушінің кінәліге материалдық немесе өзге де тәуелділікте болуы.

Денсаулыққа қарсы қылмыстарға денсаулыққа зиян келтірудің түрлері, азаптау, сөз ауруларын жұқтыру, ИВТ/ЖҚТБ жұқтыру. Денсаулық сақтау істері бойынша ҚР Агентігі № 226 бұйрығымен 11 наурыз 2001 жылы бекітілген денсаулыққа зиян келтірудің ауырлығын бағғалаудың сот - дәрігерлік Ережелеріне сәйкес адамның денсаулығына келтірілген зиянның ауырлығы үш дәрежеге ауыр, орташа ауырлықтағы жеңіл деп бөлінеді.

Жалпы және кәсіби еңбек қабілетін, оның тұрақтылығын жоғалту дәрежесі де маңызды. Бет-әлпетінің қалпына келтіргісіз бұзылуынан тұратын денсаулыққа келтірілген зиянды анықтау кезінде эстетикалыќ ескеріледі.

Кінәсінің нысаны бойынша денсаулыққа зиян келтіру қасақана әрі абайсызда жасалады.

Денсаулыққа қасақана ауыр және орташа ауырлықтағы зиян келтіру, денсаулыққа ауырлататын және жеңілдететін мән-жайларсыз зиян келтіру; денсаулыққа ауырлататын мән-жайларда зиян келтіру; денсаулыққа жеңілдететін мән-жайларда зиян келтіру болып бөлінеді.

09. 12. 2004 ж. ҚР Заңы бойынша ҚР ҚК 106 б. ұрып-соғу»; ҚР ҚК 111 б. 3 б. «абайсызда денсаулыққа орташа ауырлықта, зиян келтіру» алынып тасталған, 108 б. «аффект жағдайында зиян келтіру»; 115 б. «Соз ауруларын жұқтыру жаңа редакцияда жасақталды, ҚР 108 б. бойынша жауапкершілік аффект жағдайында жасалған денсаулыққа зиян келтіру, тек ауыр зиян келтірілгені үшін жауапкершілікті көздейді, сүз ауруларын жұқтыру үшін (115 б. ҚК) ауыр зардапқа әкеп соқса және екі немесе одан да көп адамға әрі көрінеу кәмілетке толмағандарға қатысты жасалса жауапқа тартылады.

Тұлғаның өмірі мен денсаулығына қауіп төндіретін қылмыстар:

қорқыту (ҚК 112 б. ) ;
ауыстырып салу не өзгедей пайдалану үшін адамның органдарын немесе тінін алуға мәжбүр ету (ҚК 113 б. ) ;
медицина қызметкерінің кәсіптік міндеттерін тиісінше орындамауы (ҚК 114 б. ) ;
адамның иммун тапшылығы вирусын (ВИЧ/ЖҚТБ) жұқтыру (ҚК 116 б. 1б) ;
заңсыз аборт жасау (ҚК 117 б. ) ;
науқасқа көмек көрсетпеу (ҚК 118 б. ) ;
қауіпті жағдайда қалдыру (ҚК 119 б. ) [5, 166 б. ] .

Өлтіремін деп немесе денсаулыққа ауыр зиян келтіремін деп, сол сияқты адамның жеке басына өзге ауыр күш көрсетумен не мүлікті өртеп құртамын деп, жарылыс жасап немесе өзге жалпы қауіпті тәсілмен қорқыту үшін жауапкершілік бұл қорқытудың іске асатындығына ќауіптенудің жеткілікті негіздерінің бар екендігі кезінде туындайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.