Дене тәрбиесінің әдістемелік принциптері

Жоспар
Кіріспе

1.Дене тәрбиесінің әдістемелік принциптері
2. Дене тәрбиесінің әдістері
3. Оқу . жаттығу сабағының құрылымы

Анықтамалар, ұғымдар, сөз мағыналары сіздерге тәрбиенің принциптері мен әдістері, жаттығу, қозғалысқа үйрету негіздері, бұлшық ет релаксациясын пайдалану, психикалық сапаларды қалыптастыру, жеке тұлғаның қасиеті мен сипаты, сонымен бірге, мәдениет, спорт және туризмнің психотерапевтік мүмкіндіктерін кіргізетін атаудың мазмұнды жағын сіздерге ашады.

Негізгі ұғымдар, сөз мағыналары

Дене тәрбиесінің әдістемелік принциптері - спорттық жаттығудың міндеттерін шешу кезінде ұстану қажет негізгі ережелері (жүйелілік, бір ізділік, саналылық, белсенділік, қол жетерлік, жекелеу, беріктік, прогрессивті көрнекілік).
Дене тәрбиесінің әдістері - спортшыны сайыстық қызметке даярлаудағы міндеттерді шешу үшін нақтылы жаттығуда дене тәрбиесі құралдарын қолдану тәсілдері.
Дене тәрбиесінің әдістері - спортшыны сайыстық қызметке даярлаудағы міндеттерді шешу үшін нақтылы жаттығуда дене тәрбиесі құралдарын қолдану тәсілдері.
Дене тәрбиесінің формалары:
- міндетті оқу сабақтары - гуманитарлық пәндердің блоктық цикліндегі теориялық оқытудың барлық кезеңінде барлық мамандықтар бойынша 408 сағаттан кем емес шамада, жоғары оқу орындарының оқу жоспарларында жоспарға енетін дене тәрбиесінің негізгі формасы;
- өздігінен шұғылданған сабағы - дене тәрбиесі кафедрасының әдістемелік тұрғыда қатысуымен сабақтан тыс уақытта спорт түрлері бойынша өз мүмкіндіктерін жетілдіру, қозғалыс-қимылдық тапсырмаларын барынша тиімді меңгеруге мүмкіндік туғызатын дене тәрбиесінің формасы;
- күн режіміндегі дене жаттығулары - негізгі мақсатына студенттердің демалысын, оқу еңбегі мен тұрмыстағы жағдайын сауықтыру, ақыл, ой және дене жұмыс қабілеттілігін арттыру, денсаулықты нығайту кіретін дене тәрбиесінің негізгі бағыттарының бірі;
- сауықтыру және денені шынықтыру, спорттық шаралары - сабақ уақытынан тыс кезде ұйымдастырылатын дене мәдениетімен, спортпен студент жастарды тұрақты шұғылдандыруға қатыстыратын тәрбие формасы;
- оқу-жаттығу сабақтары - негізгі спорттық қызмет түріне жақын, сонымен бірге жалпы және арнайы жұмыс қабілеттілігін арттыратын жарыстық жаттығуларды, әдістерді пайдалану, жаңа оқу материалдарын тереңдетіп оқып, үйрену және бекіту негізіне кіретін спортпен шұғылдануды ұйымдастырудың бастауыш формасының бірі;

Пән: Спорт
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

1.Дене тәрбиесінің әдістемелік принциптері
2. Дене тәрбиесінің әдістері
3. Оқу - жаттығу сабағының құрылымы

Дене сапаларын тәрбиелеу, қозғалыс дағдыларын қалыптастыру.

Анықтамалар, ұғымдар, сөз мағыналары сіздерге тәрбиенің принциптері
мен әдістері, жаттығу, қозғалысқа үйрету негіздері, бұлшық ет релаксациясын
пайдалану, психикалық сапаларды қалыптастыру, жеке тұлғаның қасиеті мен
сипаты, сонымен бірге, мәдениет, спорт және туризмнің психотерапевтік
мүмкіндіктерін кіргізетін атаудың мазмұнды жағын сіздерге ашады.

Негізгі ұғымдар, сөз мағыналары

Дене тәрбиесінің әдістемелік принциптері - спорттық жаттығудың
міндеттерін шешу кезінде ұстану қажет негізгі ережелері (жүйелілік, бір
ізділік, саналылық, белсенділік, қол жетерлік, жекелеу, беріктік,
прогрессивті көрнекілік).
Дене тәрбиесінің әдістері - спортшыны сайыстық қызметке даярлаудағы
міндеттерді шешу үшін нақтылы жаттығуда дене тәрбиесі құралдарын қолдану
тәсілдері.
Дене тәрбиесінің әдістері - спортшыны сайыстық қызметке даярлаудағы
міндеттерді шешу үшін нақтылы жаттығуда дене тәрбиесі құралдарын қолдану
тәсілдері.
Дене тәрбиесінің формалары:
- міндетті оқу сабақтары - гуманитарлық пәндердің блоктық цикліндегі
теориялық оқытудың барлық кезеңінде барлық мамандықтар бойынша 408 сағаттан
кем емес шамада, жоғары оқу орындарының оқу жоспарларында жоспарға енетін
дене тәрбиесінің негізгі формасы;
- өздігінен шұғылданған сабағы - дене тәрбиесі кафедрасының әдістемелік
тұрғыда қатысуымен сабақтан тыс уақытта спорт түрлері бойынша өз
мүмкіндіктерін жетілдіру, қозғалыс-қимылдық тапсырмаларын барынша тиімді
меңгеруге мүмкіндік туғызатын дене тәрбиесінің формасы;
- күн режіміндегі дене жаттығулары - негізгі мақсатына студенттердің
демалысын, оқу еңбегі мен тұрмыстағы жағдайын сауықтыру, ақыл, ой және дене
жұмыс қабілеттілігін арттыру, денсаулықты нығайту кіретін дене тәрбиесінің
негізгі бағыттарының бірі;
- сауықтыру және денені шынықтыру, спорттық шаралары - сабақ уақытынан тыс
кезде ұйымдастырылатын дене мәдениетімен, спортпен студент жастарды тұрақты
шұғылдандыруға қатыстыратын тәрбие формасы;
- оқу-жаттығу сабақтары - негізгі спорттық қызмет түріне жақын, сонымен
бірге жалпы және арнайы жұмыс қабілеттілігін арттыратын жарыстық
жаттығуларды, әдістерді пайдалану, жаңа оқу материалдарын тереңдетіп оқып,
үйрену және бекіту негізіне кіретін спортпен шұғылдануды ұйымдастырудың
бастауыш формасының бірі;
Сабақтың жалпы тығыздығы - сабақтың барлық өткізілу уақытына
педагогикалық ақталған уақыт қатынасы түрінде ұсынылған оқу, оқу-жаттығу
процесінің сандық сипаттамасы түрлерінің бірі;
Сабақтың моторлы тығыздығы - сабақты жалпы уақытындағы жаттығуды
орындауға кеткен уақыты қатынасының сандық сипаттағы көрінуі;
Жалпы дене дайындығы - адамды әртүрлі жұмыстарды орындауға даярлайтын
ағзаның функциональдық мүмкіндіктерін, қозғалыс сапаларын, біліктілік,
дағдылар, дене сымбатын дамытып, жетілдіруге бағытталған оқу процесі;
Арнайы дене даярлығы - мақсаты нақтылы анықталған жұмысты орындауға.
Үйренушіге сәйкес келетін даярлық беретін мақсатты бағыттағы оқу процесі;
Қарқынды дене жүктемесі - өзіне дене және психофизиологиялық
жүктемелермен әсер етілуі кезінде адамның сыналатын күштену дәрежесі.
Дене (қозғалыстық) даярлығын - спорттық даярлықтың бөлімі ретінде
адамға және табиғатқа қоғам туралы төменде көрсетілген білім мен
біліктіліктің, яғни философия, әлеуметтану, педагогика, психология,
анатомия, физиология, химия, физика, математика және т.б. ғылымдарда
алынған білім мен біліктіліктің сонымен бірге, әртүрлі халықтардың
тәрбиелеу дәстүрлерінің жиынтығы ретінде қарастырудың маңызы бар. Дене
дайындығы адам ағзасының тыныс алудағы, ас қорытудағы, жүрек қан тамыры мен
жүйке жүйесі және тірек-қозғалыс аппараты қызметтерінің қажеттіліктерімен
қатар психикалық көрінулермен және мақсаттармен корреляциялық байланыстағы
тіршілікке қажетті қасиеттердің сапалық артуына мүмкіндік туғызады.
Дене дайындығы негізіне мыналар жатады: жаттығу процесі-көп реттік
қайталау жолымен және жаттығумен қандай да бір қимылдық әрекетті орындауға
үйренуге – жаттығудың әсеріне байланысты биологиялық, яғни функциональдық
және морфологиялық бейімділігі.
Жаттыққандық жағдайының дәрежесі бұлшық ет қажуының қалпына келгеннен
кейінгі жұмыс қабілеттілігінің арту жағдайына тірі ағзаның өту қасиетіне
байланысты болады, яғни дене жүктемелерінің артуымен, демалыс пен жұмыс
сәттерінің сәйкес кезектесуімен қалпына келудің ең жоғарғы сатысы.

Дене тәрбиесі мен жаттығудың принциптері

Дене тәрбиесі жүйесіндегі оқу-жаттығу процесін табысты жолға қою үшін
жаттығудың ғылыми-әдістемелік негізі өңделіп дайындалған. Әрбір жаттығу
ғылымилық, салалылық, жан-жақтылық және белсенділік, қайталау және
жүйелілік, біртіндеушілік, қол жеткізу, сол сияқты жекеленумен,
көрнекілікпен және беріктік принциптерінде жоспарланады және жүзеге
асырылады.
Ғылымилық принципі - оқытып, үйрету әдісіне ғылыми жолмен келудің
мысалы ретінде, жаттығудың және бүкіл жаттығу циклдарының элементтерін
негіздеуді білдіреді.
Жан-жақтылық принципі - жан-жақты даму деңгейінің артуы жоғары жұмыс
қабілеттілігінің басты өсу жағдайы. Жан-жақты дайындалу барысында спортшыда
арнайы әдіс және айла тәсілдерін орындауы үшін қажетті дене сапаларын
дамытуды қамтамасыз ететін сан түрлі қозғалыс дағдылары жетілдіріледі. Жан-
жақты спорттық даярлық үйлесімді дене дамуы мен адамгершілік, өнегілілік
және ерік-жігерлілік сапаларын жетілдіруді алдын-ала қарастырады. Дене және
әдістік даярлығы адамгершілік және ерік-жігерлілік сапалары бөлінбейтін,
өзара бірлескен бірегей процесс.
Сапалылық және белсенділік прициптері - бұл жаттығудың мақсаттары мен
міндеттерін түсіну, оқу-жаттығу процесі құралдарын сапалы түрде және
белсенді түрде пайдалану.
Егер дене жаттығуы мен әдістік тәсілдер құштарлықпен, жете түсінген
белсенділікпен, бұл шұғылданулардың пайдалы екенін ұғынып, орындалса, онда
жаттығу материалдарын меңгеру барынша терең ұғымды болады. Әрбір
шұғылданушыға жеке жауапкершілік сезімімен өз бетінше және белсенді жаттыға
білу қажет.
Қайталау және жүйелілік принципі. Апта, ай, жыл және көп жылдар
барысындағы жүйелі жаттығу процесінде алынған білімді дамытуды және
нығайтуды алдын-ала қарастырады. Жаттығулар мына жүйелер бойынша өткізілуі
тиіс: жеңілден-ауырға, қарапайымнан күрделіге, белгіліден белгісізге.
Шұғылданудың арасындағы үзіліс спорттық нәтижеге әсерін тигізеді. Жұмыс
қабілеттілігі төмендейді және жинақталған әдістік, тәсілдік дағдыларын
жоғалтады. Сондықтан, дене тәрбиесі жүйесінде екі жыл сайын спорттық
дәрежелерді қайта дәлелдеу ережесі бар. Мысалы, екі жыл бойы шыңға шығудың
сәйкес келетін дәрежедегі қиындықтарынан өтпесе, онда ол өзінің спорттық
дәрежесі біліктілігін бір дәрежеге түсірген болып есептеледі және белгілі
дәрежедегі жаттығу циклынан өтпелі шыңға шығуға рұқсат етілмейді. Мұндай
ережелер басқа спорт түрелерінде де алдын-ала қарастырылған.
Жаттығумен шұғылданудан кейінгі ағзаның функциональдық жағдайын үш
фазаға бөлуге болады. Бірінші - қажу барлық өзіне тән белгілермен ағзаның
төмендеген жұмыс қабілеттілігімен көрінеді. Екінші - ағзаның бастапқы
деңгейдегі жұмысқа қабілеттілігін қалпына келтіру. Үшінші - жұмыс
қабілеттілігін бастапқысынан жоғары деңгейге дейін арттыру. Әрбір фазаның
ұзақтығы жаттыққандық дәрежесіне, қарқындылығына және созылу уақытына
байланысты. Егер келесі шұғылдану бірінші фазамен, яғни қажу кезеңімен
сәйкес келсе, онда ағзада артық қажу деп аталатын созылмалы қажу дамиды.
Егер келесі шұғылдану екінші фазамен сәйкес келсе, онда артық қажу
болмайды, бірақ жұмыс қабілеттілігінің артуы үшін алғы шарттар
жасалынбайды. Үшінші фазадағы қайталап шұғылдану барынша үлкен тиімділік
береді.
Педагогикалық бақылаулар мен физиологтардың экспериментальдық
зерттеулері әрбір жаттығудың созылу ұзақтығы 1,5 нан 2,5 сағатқа дейінгі
аптасына 2-3 реттік жаттығумен шұғылдануды ұсынуға мүмкіндік береді. Ал
спортшыларға жаттығумен жиі шұғылдану, яғни аптасына 4-6 ретке дейін және
жекелеген сабақтарға барынша ұзақ уақыт бөлу ұсынылады. Ең жоғары
жүктемемен берілетін жаттығу сабақтарын аз жүктелемік сабақтармен
кезектестіріп бөлу қажет.
Біртіндеушілік принципі - адамның тіршілік әрекетіндегі негізгі
принциптеріне ғылыми көзқарасын көрсетеді. И.П.Павлов, көптеген
міндеттердің шешілуі алғашқыда мүлдем орындалмайтын сияқты болып
көрінетінін, біртіндеушілік және байқап орындаудың нәтижесінде
қанағаттанарлық деңгейде, шешімін табатынын атап көрсеткен болатын. Жаттығу
кезеңінде жүктеменің бір қалыпты өсуі, орындалатын жұмыстың көлемімен
қарқындылығының артуы, міндеттер мен қимылдық әрекеттердің біртіндеп
күрделенуі - бұл жағдайлардың барлығы біртіндеушілік принципіне
негізделген.
Ағза органдары мен жүйелері жаттығуда қарқынды жұмысқа бірден
қосылмайды, сондықтан әрбір шұғылдану сабағында дене қыздырынуын алдын-ала
орындау қажет. Барлық жаттығу процесі біртіндеп, жүктемені шамалап
арттырумен құрылуы тиіс, бұған шұғылданудың бір циклынан басқасына сатылап
өту есебінен жетуге болады.
Бір жаттығу циклында (апталық, айлық және жылдық) орта қарқындылықпен
шұғылдану ұзақтығының деңгейі шамамен бірдей болады, ал келесі циклда олар
артады.
Қол жеткізу принципі - жаттығумен шұғылдану жүйесінің
шұғылданушылардың дайындық деңгейі мен тәуелділігін көрсетеді. Қол жеткізу
жүйелелілік және біртіндеушілік принциптерімен тығыз байланысты.
Шұғылданудағы қол жеткізу туралы шұғылданушылардың қимыл әрекеттері бойынша
тұжырым жасауға болады. Егер қайсы бір әдістік тәсілді шұғылданушылардың
көпшілігі ойланбастан, күрделі қателермен орындаса, ал кейбіреулері
қиындығына байланысты мүлдем орындай алмаса, онда бұл тәсіл шұғылданушылар
үшін бұл кезеңде қол жетерлік емес.
Жекелеумен үйлесімді үндестіктегі ұжымшылдық принципі - командалық
спорт түрлері ұжымдарындағы жаттығу процесінде ең жақсы нәтижелер береді.
Бірақ команда әртүрлі адамдардан тұрады. Әрбір спортшының өзіне тән дене
дамуы және әдістік-тәсілдік дайындық, еңбек, демалыс, тамақтану және т.б.
өзіндік ерекшеліктері болады. Олардың бұл жеке ерекшеліктері есепке алу
ұжымдық жаттығу өте қажет. Спортшылардың жеке тұлғалық ерекшеліктері күшке,
шапшаңдыққа, төзімділікке, әдіске және т.б. тесттер мен бақылау
жаттығуларын алу, сұқбаттасу негізінде айқындалады. Жаттығу процесін құру
және жоспарлау барысында команда мүшелерінің жеке ерекшеліктерін жүктемені
белгілі бір шамамен мөлшерлеп беруді есепке алу қажет.
Көрнекілік принципі - жаттықтырушы белгілі бір әдісті немесе тәсілді
қалай орындауды тек түсіндіріп қоймайды, сонымен бірге оның бүтіндей және
сағат бойынша қалай орындалатынын көрсетеді. Көрнекілік үшін фотографиялық
материалдар мен киноленталар, плакаттар мен суреттерді табысты пайдалануға
болады. Көрнекілік үйренетін әдісті шапшаң және сапалы оқытып, үйретуді
арттырады, бірақ қандай да бір, әдісті соқыр көшірмелеуге болмайды.
Көрнекілікті жаттығу процесінің барлық сатыларында пайдалану қажет. Оқытып,
үйретудің басында жетік орындалатын әдісті көрсету қажет; одан әрі оны
жаттығу кезінде қалай орындалатыны түрінде көрсетеді, қатесін көрсетіп және
түзеткеннен кейін әдісті орындаудың әртүрлі ерекшеліктерін салыстырып,
талдау. Осылардың барлығын техникалық құралдардың жәрдемімен жасауға
болады, алайда мысалдың күші оларға барынша жоғары әсер етеді. Жеткілікті
дәрежеде дайындалған спортшы жолдастарына қарап теңеледі, яғни ұжымдық
жаттығудың ерекшелігімен қорытындыланады.
Беріктік принципі - жинақталған біліктіліктің орнықтылығымен, әдістік
және тәсілдік даярлықтың деңгейімен анықталады. Психологтар тапсырылған
материалдарды меңгерудің 4 деңгейін айырмалайды:
Бірінші деңгей - (тынығу - басқалардың арасынан оқытылып, үйретілетін
нысанды айыра білумен және оны нысандардың жиынтығы арасынан таңдай білумен
сипатталады.
Екінші деңгей - (кескінді, суреттерді қайта үйрету, репродукция)
оқытылып, үйретілетін материалдарды жатқа білетін материалдар шегінен
шықпай көрсете білумен сипатталады.
Үшінші деңгей (біліктілік) - оқытылып, үйретілетін материал бойынша
практикалық міндеттерді шеше білумен, нақтылы жағдайда белгілі жалпы
әдістерді қолданумен сипатталады.
Төртінші деңгей (шығармашылық) - қызмет аясындағы туындаған
мәселелерді шешудің әдістері және жаңа тәсілдерін жасай білумен
сипатталады.

Дене тәрбиесінің әдістері

Дене және әдістік даярлығы деңгейінің тұрақтылығы жаттығуды дұрыс
жоспарлаумен және өткізумен іске асады. Сонымен бірге жоғарыда аталған
барлық принциптердің барлығын есепке алу қажет және жаттығу процесін арнайы
жаттығулар мен әдістердің көптігімен ластамау керек. Сол сияқты, жаңа
әдістерді іс жүзінде меңгеру, бекіту үшін жеткілікті деңгейде негіз
жасалынбаса үйретуді бастамау керек.
Жаттығудың әдістері мен құралдары оқу-жаттығу процесінің міндеттерін
орындауды қамтамасыз етуі тиіс. Осы міндеттерге сәйкес оқытып, үйретудің
әдістері мен құралдарын мына топтарға бөлуге болады:
- жан-жақты дамыту;
- әдіске үйрету және оны жетілдіру;
- тәсілге үйрету және оны жетілдіру;
- адамгершілікке, өнегелілікке тәрбиелеу;
- психологиялық даярлық және ерік-жігер сапаларын тәрбиелеу;
- таңдаған спорт түрінің немесе дене жаттығулары жүйелерінің жалпы және
жекелеген мәселелері бойынша теориялық дайындық.
Денені дамытудың негізгі құралдары: табиғаттың, жаратылыстың қозғаушы
күштері (ауа, күн, су); еңбектің және тұрмыстық гинетикалық жағдайы; дене
жаттығулары. Жоғарыда аталған құралдар кешенді, өзара үйлесімді үндестікте
қолданылуы тиіс.
Дене жаттығуларымен шұғылданғандар белгілі дәрежеде жүктеме алады.
Бұл жүктеме бір жаттығудағы немесе бір жаттығу циклындағы жаттығуды орындау
көлемімен қарқындылығынан жинақталады. Оны километрмен (циклдық жаттығулар
үшін) сипаттауға болады. Қарқындылық жүктеменің белгілі бір көлемін орындау
жылдамдығымен анықталады.
Жаттығуды орындау әдістері мыналардай болады: бір қалыпты, үзіліспен,
бақылаумен, қайталаумен, жарыстық, ауырлықпен, сол сияқты, шегіне дейін
ойындық және айналма.
Бір қалыпты әдіс жаттығудың негізгі бөлімінде тұрақты сақталатын
жүктеменің белгілі бір қарқындылық деңгейімен сипатталады. Бір қалыпты әдіс
барлық жаттығу кеңесінің барысында, негізінен ағзаны жарыстан кейін жұмысқа
бейімдеп, тарту және дайындық кезеңінде жалпы төзімділікті дамыту үшін
пайдаланылады.
Үзілістік әдіс үзіліссіз жұмысты орындау кезіндегі қарқындылықтың
деңгейінің өзгеруімен сипатталады. Бұл әдісті әмбебап деп санауға болады,
өйткені ол жаттықтырушылар мен үйренуші шәкірттер үшін, әсіресе өз бетінше
жаттығу кезінде кең мүмкіндік туғызады. Жүктеменің өзгеруі
жаттықтырушылардың өзін-өзі сезінуіне сәйкес біртіндеп жүреді. Мұнда ұзақ
қашықтыққа жүгіру кезінде ауысымдық жылдамдықпен жүгіруді қолдануға болады
(фартлек).
Бақылау әдісі спортшының жаттығу деңгейін анықтау және одан әрі
жаттығу барысына өзгерістер ендіру үшін бақылау нормативін қолданумен
байланысты. Бақылау жалпы дене әдісін қолданудағы бойынша жүргізіледі.
Аралық (интервалды) әдіс - спецификалық міндеттерді шешу үшін
қолданылады, мысалы, жүрек-қан тамырлары жүйелерінің максимальды
мүмкіндіктерін қысқа мерзімде дамыту. Бұл әдіс жаттығулар сериясынан
кейінгі қарқындылығы бойынша жоғары және төменгі жүктеменің арасында аз
демалыспен көп реттік кезектестірумен қорытындыланады.
Қайталау әдісі - әдетті қарқындылығы бойынша максимальды қайталанатын
жүктеменің арасындағы демалыспен қорытындыланады. Мұнда жүктеме көлемі
әртүрлі болуы мүмкін.
Жарыстық әдіс - жаттығу процесінде жарыстық жүктемелерді пайдалануға
негізделген. Мұнда жаттығуда жарыстың спецификалық жағдайының көрінісін
елестету және барынша көп жарысқа қатысу қажет.
Ауырлықпен жаттығу әдісі - қосымша жүктемемен (ауырлық жүкпен)
жаттығуды орындауды қарастырады. Шегіне дейінгі жаттығуды орындау әдісі
жүктеменің жоғары деңгейімен сипатталады. Мұнда жаттығу шегіне дейінгі
жағдайда орындалса, яғни мұнда жаттығуды орындау іс жүзінде мүмкін
болмайтын жағдайға дейін.
Ойындық әдіс - шұғылданушы ойыншылардың өз бетінше әрекетіне сәйкес
келетін әртүрлі жағдайларда үйлесімділігіне негізделген. Бұл әдіс
белсенділіктің, шығармашылықты, әбжілдікті көрсетуіне ықпал етеді, дене
және ақыл, ой қызметінің сезім күйі және кешенді сипатымен айырмаланады.
Бұл әдістің барлық басымдылығымен қатар, оның мына кемшіліктерін
ескеру қажет: қандай да бір сапаларын дамыту үшін жеке жүктемелерін
мөлшерлеу мүмкін емес. Бұл әдісті ауыспалы кезеңдегі күшіне қалпына келтіру
кезінде және дайындық кезеңінде қозғалыс және шапшыңдық үйлесімділігін
дамыту үшін басқа әдістермен үйлесімділікте басымырақ қолданған дұрыс.
Айналма әдісі - жаттығуды белгілі бір үйлесімдікте орындауда әрбір
әдістің басымдылығын барынша тиімділікте пайдалануға мүмкіндік беретін
жаттығуда басымдық танытуға тиіс. Жаттығудың бұл әдісінде жаттығулармен,
тәсілдік әдістер ойынымен алмастырады. Жаттығуларды дұрыс кезектестіріп
іріктеу кезінде салыстырмалы түрде аз қажумен жүктеме жоғары қарқындылыққа
жетеді де жаттығудың көлемін арттыруда мүмкіндік береді.
Оқу-жаттығу процесінде әртүрлі өзгерістерді пайдалану төзімділік,
күш, шапшаңдық, әбжілдік және т.б. дене сапаларын барынша тиімді дамытуға
мүмкіндік береді.

Сөзбен (вербальды) және көрнекілікпен (сенсорлы) әсер ету әдістері

Үйренушіге кіріспе пікірлесу, әңгімелесу, түсіндіру, сипаттау түрінде
белгілі бір әдісті, жаттығуды және т.б. белгілі бір көлеміндегі білімді
беру процесі мен тәсілдері, яғни дене тәрбиесі процесінде барлық жерде
қолданылатын сөзбен түсіндіру әдісінің мәні.
Жаңа орындалатын қозғалыс актысы туралы жаттықтырушының немесе оның
дайындаған үйренушісінің бүтіндей мағлұмат алуына мүмкіндік жасау үшін
нақтылы әрекет тікелей көрсетумен, оны баяу қарқында демонстрациялаумен,
оның күрделілігі мен ерекшеліктерін түсіндіру үшін тоқтаумен іске
асырылады.
Дыбыстарды, сигналдарды, музыканы пайдалану дене жаттығуларының,
қозғалыстың кеңістік және уақыттық сипаттамасын белгілеуге жәрдемдеседі.
Көрсетілген әдістерді тиімді қолданудың мысалы ретінде қозғалыстың
қарқындылығын, жылдамдығын, жүгіру уақытын және т.б. жарық және дыбыстық
белгілер қызмет етеді.

Қозғалысқа оқытып, үйрету негіздері

Дене жаттығуларын оқытып, үйрету әдістемесіне бір қозғалыс әрекетіне
үйрету және қозғалыс жүйесіне үйрету қарастырылады. Бір дене жаттығуына
үйретудің үш сатысы айырмаланады:
- бастапқы қозғалысты үйренумен танысу сатысы;
- тереңдетіп үйрену және жетілу сатысына өту кезеңі;
- жетілдіру, дағдыларды бекіту, әртүрлі жағдайларды ұтымды пайдалану
біліктілігін қалыптастыру.
Мұнда бұрынғы қозғалыс тәжірибесінен білім қоры негізінде
шұғылданушылардың қозғалыс әрекеттерін меңгеруге жалпы дайындығын
(психикалық, қозғалыс үйлесімділігі, дене даярлығы) тесттер жәрдемімен
анықтайды.
Қозғалыс жүйесін меңгеруді дене тәрбиесінің білім беру жағына
жатқызуға болады. Студентке меңгеруге қажетті қозғалыс минимумы ЖОО
оқытушылары мен жаттықтырушыларының оқу жоспарымен, бағдарламасы
айқындалған.
Қозғалыс жүйесін табысты меңгеру мыналарға тәуелді:
- ұтымды көлемін таңдау;
- қозғалыс мөлшерімен жалпы және арнайы әдістік арасындағы қажетті ара
қатынасты анықтау;
- танысудың алғашқы деңгейіне дейін қозғалыс дағдылары мен біліктілік
деңгейге келтіруге қажетті іріктеген қимылдық қозғалыстарды анықтау;
- оларды меңгерудің үйлесімді бір ізділікпен міндеттерін шешу;
- мына педагогикалық ережелерді қолдану негізінде қозғалысты ұтымды
жүйелендіру, қарапайымнан күрделіге, жеңілден қиынға, белгіліден
белгісізге, жалпыдан жекеге және т.б.;
- бұрын маманданған және жүйеленген әдістік әрекетті үйренудің ұтымды
жүйесін таңдау.
Жоғарыда аталған жағдайлар дене тәрбиесі процесінде спортшыларды
әдістік дайындау және студенттерді сәйкес қозғалыс дағдыларын, біліктілігін
қаруландыру, міндеттерін табысты шешудің алғы шарттары болып табылады.
Мына сұрақтарға жауап берумен байланысты міндеттерді шешудің
маңыздылығы зор: әдістік әрекетті үйренудің ұзақтығы және үйренудің
ұсынылған бір ізділігін қолданудың дұрыстығы анықталған ба.
Жүзеге асырудың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.