Еуропа пәлсапасындағы әлеуметтік және мәдени эволюция теориясы

Жоспар
Кіріспе

1 Әлеуметтік дарвиншілдер
2 Әлеуметтік дарвинизмнің тұйыққа тірелуі

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Еуропа пәлсапасындағы әлеуметтік және мәдени эволюция теориясы ағартушылық
дәуірде пайда болды. ХVІІ ғасырдың өзінде-ақ Томас Гоббс әлеуметтік
даривинизмнің негізін қалады. Ол: адам өмірі жан-жануарлардың тіршілігіне
ұқсас деді. Яғни, өмір сүру - азулы, күштіге ғана тән. Қырқыс - қоғамдық
өмірдің ажырамас бөлігі.

1798 жылы шыққан Тұрғын халықтардың заңдары жайлы тәжірибе атты кітабында
болашақта адамзат саны артып, аштық болатындығын, кедейлер қырылып, байлар
ғана аман қалатындығын, т.б. Мальтузиан апаты төнетіндігін жазды.

Томас Роберт Мальтус (1766-1834) қоғамдағы әлсіздер - кедейлер деп ұқты.
Оларды азайту үшін көбеюіне тыйым салу керек деген пікірді жақтады. Осы
бастамамен кедейлерге арнайы жұмыс үйлері ұйымдастырылып, онда түрмедегі
секілді әйелдер мен еркектер екі бөлек ұсталды. Бұл олардың жұптасып
көбеймеулерінің алдын алған түрі еді.

Мальтус өлгеннен кейін араға 30 жыл салып, ағылшындар кедейлердің де
қоғамға керек екендігін түсінді. Өйткені, мемлекет ретінде көркейіп даму
үшін миллиондаған арзан жұмысшы күші қажет болды. Мальтус көзқарасының
адамгершілікті жақтайтын гуманизмге үш қайнаса сорпасы қосылмайтыны, қайта
құлиеленушілікке ұқсас, таптық алалаушылық екендігі осыдан-ақ белгілі
болды.
Еуропа пәлсапасындағы әлеуметтік және мәдени эволюция теориясы
ағартушылық дәуірде пайда болды. ХVІІ ғасырдың өзінде-ақ Томас Гоббс
әлеуметтік дарвинизмнің негізін қалады. Ол: адам өмірі жан-жануарлардың
тіршілігіне ұқсас деді. Яғни, өмір сүру - азулы, күштіге ғана тән. Қырқыс
- қоғамдық өмірдің ажырамас бөлігі. 1798 жылы шыққан Тұрғын халықтардың
заңдары жайлы тәжірибе атты кітабында болашақта адамзат саны артып, аштық
болатындығын, кедейлер қырылып, байлар ғана аман қалатындығын, т.б.
Мальтузиан апаты төнетіндігін жазды.

Дарвин - нәсілшіл теоретик
Мальтусты жаратпай тастағаннан кейін идеологтар әлеуметтік теңсіздікке
жаңаша негіз іздей бастады. Таңдаулы нәсіл ғана өмір сүруі керек деген
теорияны жақтауға енді Чарльз Дарвин шақырылды. Оның теориясының табиғи-
ғылыми жағы жақсы танымал болып қалған еді.

Дарвиннің пікірінше, жан-жануарлардың күштілері қалып, әлсіздері
жойылып отырады. Адам да - дамыған жануар. Өзара қырқыс нәтижесінде
күштілері жеңіп, әлсіздерінің құруы табиғи нәрсе.

Осы тұста Дарвиннің жақын туысы, ағылшын психологы Фрэнсис Гэлтон
(1822-1911) Дарвинның эволюциясына негіздеп Евгеника (грек сөзі, eugenes
- асыл тұқымды) деген теория ұсынды. Ол қолдан асыл тұқымдандырылған мал
сияқты түрлі тәсілдермен адамды да қолдан текті, анағұрлым дарынды етуді
көздеді.

Әлеуметтік дарвиншілдер

Әлеуметтік дарвинизм идеясын жақтаған белсенділердің бірі - Герберт
Спенсер. Ол Күштілер ғана өмір сүреді! (survival of the fittest) идеясын
таратты. Ол өзінің Прогресс: оның заңдары мен себептері және Басталу
негіздері (1860) еңбектерінде әлеуметтік даму жайында жаңаша түсініктер
енгізді. Спенсер: Табиғаттың әмбебап заңы: өмір сүру жанталасында қабілеті
аз тіршілік иесі өлуі тиіс! (the universal law of Nature - a law that a
creature not energetic enough to maintain itself must die) деді.

Қоғамдағы теңсіздікті құптаған әрі мемлекеттің экономикаға араласқанына
қарсы шыққан Уильям Самнерді, сондай-ақ, танымал американдық әлеуметтанушы
әрі реформашы Албион Смолланы, Густав Ратценхофер және т.б.-ды әлеуметтік
дарвиншілдер қатарында атауға болады.

Әлеуметтік дарвинизмнің тұйыққа тірелуі

Әлеуметтік дарвинизм қоғамдық өмірді табиғи іріктелу, өмір сүру үшін
күрес, қоғам дамуы үшін қақтығыс керек деген секілді биологиялық үрдістер
шеңберінде қарастырды. Ал, шындап келгенде, өмір қырқыс па? Күштілер ғана
тірі қалып, әлсіздер жойылып кетіп жатыр ма? Егер бұл құбылыс жан-
жануарлардан бастау алды десе, қайда ежелгі алып динозаврлар? Нағыз күш
иесі солар емес пе еді? Керісінше, бүгінгі күні тіршілік етіп жатқан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.