Ежелгі үнді мәдениеті. Қоғамдык құрылысы

Кіріспе
Негізгі бөлім
1.Ежелгі Үнді мәдениеті
2. Қоғамдык құрылысы
3. Ежелгі Үндістандағы құқық
4. Ману заңы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Үндістан жер көлемі және халқының саны жөнінен өте ерте уақыттардың өзінде-ақ Азия елдерінің ішіндегі ең ірілеріне жататын.
Біздің дәуірге дейінгі үшінші мыңжылдықта Үндістанның батыс-солтүстік жағында мемлекеттер болып, ол мемлекеттерде мәдениеті жоғары, өздерінің жазу әдебиеті бар тайпалар өмір сүргені мәлім. Ежелгі Үндістанның мәдениеті бірінші мыңжылдықта гүлденіп, көрші халықтарға да әсерін қатты тигізді. Үндістан буддизм дінінің отаны.
Үндістанның географиялық жағдайы өте күрделі және әртүрлі болатын. Үндістанның жері үлкен түбек, материк сияқты аумақты, басқа дүниеден екі мүхитпен және Гималай тауымен бөлініп тұр. Түбектің ортасы-Деккан жартыаралдың ең ежелгі бөлімі. Ол джунглиден, саваннадан, таулы және тасты жерлерден тұрады, құрғақшылық жиі болуына байланысты адамның өмір сүруіне қолайсыз еді. Адамдардың тұруына ең жақсы, пайдаға асатын жерлер Үндістанның батыс-солтүстік жағындағы Инд және Ганг өзендерінің арасында орналасқан аллювиалды тегіс алқаптар. Суы мол, жерлері құнарлы, климаты жұмсақ, сондықтан ежелгі кезеңнен-ақ осында ірі мемлекеттер пайда болды.

1. Мәдениеттану: жоғарғы оқу орындары мен колледж студенттеріне арналған оқулық. Алматы: Раритет, 2005.- 416 бет.
2. Мәдениеттану негіздері: Оқулық. - Алматы: Дәнекер, 2000.
3. kk.wikipedia.org

Пән: Мәдениеттану
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе
Негізгі бөлім
1.Ежелгі Үнді мәдениеті
2. Қоғамдык құрылысы
3. Ежелгі Үндістандағы құқық
4. Ману заңы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Үндістан жер көлемі және халқының саны жөнінен өте ерте уақыттардың
өзінде-ақ Азия елдерінің ішіндегі ең ірілеріне жататын.
Біздің дәуірге дейінгі үшінші мыңжылдықта Үндістанның батыс-солтүстік
жағында мемлекеттер болып, ол мемлекеттерде мәдениеті жоғары, өздерінің
жазу әдебиеті бар тайпалар өмір сүргені мәлім. Ежелгі Үндістанның мәдениеті
бірінші мыңжылдықта гүлденіп, көрші халықтарға да әсерін қатты тигізді.
Үндістан буддизм дінінің отаны.
Үндістанның географиялық жағдайы өте күрделі және әртүрлі болатын.
Үндістанның жері үлкен түбек, материк сияқты аумақты, басқа дүниеден екі
мүхитпен және Гималай тауымен бөлініп тұр. Түбектің ортасы-Деккан
жартыаралдың ең ежелгі бөлімі. Ол джунглиден, саваннадан, таулы және тасты
жерлерден тұрады, құрғақшылық жиі болуына байланысты адамның өмір сүруіне
қолайсыз еді. Адамдардың тұруына ең жақсы, пайдаға асатын жерлер
Үндістанның батыс-солтүстік жағындағы Инд және Ганг өзендерінің арасында
орналасқан аллювиалды тегіс алқаптар. Суы мол, жерлері құнарлы, климаты
жұмсақ, сондықтан ежелгі кезеңнен-ақ осында ірі мемлекеттер пайда болды.

1. Ежелгі Үнді мәдениеті

Буддизм - көне Үнді философиясының басты ағымы, буддизм дінінің
негізінде дүниеге келген. Негізін қалаушы - біздің дәуірімізге дейінгі 560-
480 жылдары Гималайдың бауырындағы Капилавасту мемлекетінде өмір сүрген
Сидхартха Готама (философиялық әдебиеттердің көбінде Сидхарта Гаутама деп
жазылып жүр). Жас шағында бақытты, төрт құбыласы тең болып өмір сүрген
Гаутама өмірдің кәрілік, ауру, өлім секілді жағымсыз құбылыстарымен
кездескен соң адамды азап-қасіретке толы мұндай өмірден құтқару керек деп
шешті.
Сидхартханың бұл шешімі туралы белгілі қазақ жазушысы Мұхтар Әуезов
өзінің "Будда" еңбегінде жақсы баяндады: "Адам біткен ауырады, қартаяды,
өледі. Ендеше несіне бұл адам өмір сүріп жүр? Бір сағатта ауырып қалатын
болса, сағат сайын әлі азайып, сиқы бұзылып, қартаятын болса, болжаусыз бір
сағатта өліп қалатынын біліп отырғанда не қуаныш, не жұбаныш бола алады.
Бұны біле тұра қызық көріп қуануға бола ма? Бұл жөн емес, бұдан құтылу
керек" ("Абай" журналы. 1918 ж., №3).
Азапты өмірден құтылудың екі жолы бар: сыртқы дүниені өзгерту арқылы
адамдардың бәріне ортақ утопия құру және өзіндік "Менді" өзгерту,
өзгеріске, яғни, ішкі болмыстың қасіретіне ұшырамайтын "ішкі утопияны"
құру. Будда екінші, экзистенциалдық жолды таңдап, тақуалық өмір кешуге,
адамзаттың рухани ұстазына айналуға бел байлайды. Әкесінің үйінен кетіп,
Урувилланың маңындағы Бодхи ағашының астындағы оңаша жерге орналасқан
Сидхартха ханзада жеті күннен соң қасіретті өмірден тазару жолдарын тауып,
нұрланады. Азап шегу мен қасіретке толы өмірден құтылудың жолын ол төрт
ақиқат арқылы белгілейді:
1) өмір - тынымсыз күрес, азап, бейнет;
2) азап, бейнет нәпсіден, құмарлық-құштарлықтан (өмір сүруге құмарлық,
рахатқа құмарлық, өлуге құмарлық) туады;
3) азаптың себебі бар. Оны танып-білуге болады;
4) азап пен бейнеттен құтылу жолы сегіз қағидадан тұрады.
Буддизм өмірге құмарлықты жеңу оңай емес деп түсіндіреді. Ол үшін
дұрыс жол таңдап алу қажет, ал оған дұрыс көре білу, дұрыс ой, дұрыс сөз,
дұрыс іс-әрекет, дұрыс өмір салты, дұрыс күш-жігер, дұрыс назар, дұрыс
көңіл бөлу секілді адамгершілік принциптерден тұратын сегіздік жол кіреді.
Осы қасиеттерді сақтай отырып өмір сүру арқылы нирванаға, тыныштыққа жетуге
болады.
Үнді философиясының басқа бағыттары сияқты буддизм де өлі материяның,
органикалық дүниенің және жанды дүние элементтерінің арасында себептілік
бар екендігін мойындайды және соңғы себептілікті ерекше бөліп көрсетеді
(карма теориясы). Буддистер карманы адамның өмірін ең басты бақылаушы деп
есептемегенімен, адамдарды карманың бар екендігін ұмытпауға шақырады, сол
арқылы ізгілікке жетелейді. Адамгершіліктік ластану ағынның барлық
элементтерін кірлетеді, сондықтан оны бірте-бірте жойып, мүлдем тазару
жолымен нирванаға жетуге болады. Нирвана адамдәрдың көпшілігі үстіртін
түсініп жүргендей жәй ғана рахатқә бөлену емес, зұлымдық пен нәпсіні тыю
жолымен жансыз, сезімсіз абсолютке айналу, сананы өшіру, бір сөзбен
айтқанда, абсолюттік тыныш күйге жету.
Буддизм нирванаға жетуге көмектесетін белсенді әрекет жасау емес, көп
ойлап, пайымдауға негізделген медитация - йога деп көрсетеді. Тұлға
элементтер мен сана ағынынан тұрады, ал элементтердің арасында адамның өз
ойларын бір нүктеге жинақтау қабілеті - йога аса құнды. Буддизм бұл қабілет
әр адамның бойында бар, мәселе оны дамыта білуде деп есептейді, яғни, көп
нәрсе адамның өзіне байланысты. Осы факторды ерекше атап көрсету керек,
себебі буддизм адамныңжетілуі оның өз қолында, адам бейнет-қасіреттен өз
күшімен, сыртқы күштердің, қоғамның әсерінсіз, өзіндік моральдық және
интеллектуалдық жетілудің негізінде құтылуға қабілетті деп пайымдайды.
Нирвана теориясы адам рухының еркіндігінің, оның материалдық дүниеден,
қоғамдағы касталарға бөлінуден тәуелсіздігінің жақсы дәлелі. Осы себепті
Будда философиясы өзінен кейінгі көптеген философиялық ағымдарға, әсіресе
Батыс философиясына қатты әсер етті, ал буддизм діні әлемде қазіргі кезде
де кең тәрап отыр.
Чарвака-локаята - философиялық әдебиетте Көне Үнді философиясындағы
материалистік деп қабылданған бағыт (локаятиктер). "Чарвака-локаята"
сөзінің мағынасы белгісіз. Зерттеушілердің бір тобы тарихта Чарвака деген
ойшыл болған деп болжамдайды, басқа бір ғалымдар бұл ағымның негізін салушы
Брихаспәти деп есептейді, ал кейбір ғалымдар чарвака-локаятаның болған-
болмағандығы белгісіз деген пікір білдіреді. Бірақ Көне Үнді
ескерткіштерінде бұл ағым туралы мәліметтер кездеседі, сондықтан да соңғы
болжам негізсіз.
Чарвака-локаятаның материалистік сипаты оның таным теориясында айқын
көрінеді. Таным-праманың негізі - прамана ретінде локаятиктер логикалық
түйін-тұжырымдарды емес, ақиқат екендігі күмән туғызбайтын қабылдауды ғана
мойындайды, оның негізі - түйсіктер. Олардың пікірінше, адамдар көбіне ой
түйіндеулерге сенеді де, қателеседі, ал оларда ақиқат сирек кездеседі,
басқә сенімді адамның пікірі де біз үшін таным негізі бола алмайды. Чарвака-
локаяталар о дүниеге сенбейді, бұ дүние ғана бар және бұ дүниедегі болмыс
пен онда өмір сүруші заттар мәңгі және өзгермейтін төрт элементтен: жер,
от, су және ауадан тұрады деп есептейді. Сана, ақыл және сезім мүшелерінің
негізі де осы элементтер, олар мақұлық дүниеден өткенде ыдырайды.
Локаятиктер жанның, Құдайдың бар екендігін терістейді. Олар адам өмірінің
мән-мақсаты - осы нақты өмірде рахатқа бөлену, азап-қасіреттен аулақ болуға
ұмтылу деп түсінді, яғни чарвака-локаята гедонизм принципін ұстанды.

2. Қоғамдык құрылысы

Ежелгі Үндістанның әлдеқашаннан келе жатқан әлеуметтік-таптық жүйесі
касталарға, готраларға бөлінеді. "Каста" португал тілінен шыққан сөз, ол
тайпалық рудың тазалығын көрсетеді. Арийлер мен дравидтердің түстері әр
түрлі, сондықтан каста Үндістанда адамдардың түсімен де белгіленген.
Касталар бір аудандағы туысқан адамдар, жалпы мамандығы да, діни әдеттері
мен әлеуметтік деңгейіне де бірдей болған.
Касталарға брахмандар, кшатрийлер, вайшьялар, шудралар жатады. Жоғары үш
каста-екі туған, "двиджати", "движати-ариас". Жоғары касталар үстемдік
жасауға және жеңілдіктерге ие болуға құқылы.
Брахмандар. Пуруши деген алғашқы адамның ауызынан жаратылған. Оқу, білім,
дін ілімін, құрбандық шалу, өзіне және өзгеге арнап садақа үлестіру және
садақа алу ісін құдай брахманға белгілеген. Ману зандарының 96-бабында
(бірінші тарау) былай делінген: "Тірі нәрселердің бәрінің ішіндегі ең
қасиеттісі - жандылар, ал жандылардың ішінде адам, ал адамдардың ішінде
брахмандар болып саналады".
Бағыныштыларын қорғау, садақа үлестіру, құдайы құрбандық шалу, дін
ілімін оқып-тану істерін құдай кшатрийге белгіледі. Кшатрий Пурушидің
қолынан жаратылған. Тек кшатрийлер қарулануға құқығы бар.
Сот. Үндістанның соты патша және қоғамдағы соттар болып екіге ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.