Рональд Рейганның билігі жылдарындағы америка. Билл Клинтон жүргізген ішкі және сыртқы саясатты талдау



Кіріспе 3
1.тарау. Рональд Рейган . АҚШ.тың 40.президенті (1981.1988) 5
1.1 Американың 40.президенті Р. Рейган 5
2.тарау. Рональд Рейганның билігі жылдарындағы Америка 5
2.1 Президент әкімшілігінің ішкі және сыртқы саясаты 5
2.2 Неоконсерватизмнің өркендеуі 7
2. Б. Клинтон әкімшілігі мен саясаты 8
2.2 Президенттік биліктің екінші мерзімінде 8
3. Билл Клинтон жүргізген ішкі және сыртқы саясатты талдау 12
3.1 Бір полярлы әлем жүйесінің қалыптасуы кезеңіндегі АҚШ әкімшілігінің саясаты 12
Қорытынды 15
Пайдаланылған әдебиеттер 17
1970-жылдардың соңында АҚШ экономикасы бұрын-соңды мұндай тұрақсыздық жағдайға түспеген болатын. Дәл осы кезеңде «Американың экономикалық қайта өрлеуі» атты бағдарлама дүниеге келген еді. Бұл бағдарламаның негізінде мемлекеттің реттеушілік әлеуетін күшейту сол арқылы капиталистік бәсекені арттыра түсу көзделді. Бұл экономикалық саясат «рейганомика» деп аталып, оны президент Рональд Рейган әкімшілігі жүзеге асыруға құлшына кірісті.
Рональд Уилсон Рейган Дуайт Д. Эйзенхауэрдан соң екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі американдық тарихта екі президенттік мерзім бойы билік етіп, өз лауазымынан жоғары қоғамдық беделге ие болған екінші президент болатын.
Егер де журналистердің, саясаттанушылардың және тарихшылардың түсініктемелеріне сенетін болсақ, ол американдық саясатта Франклин Д. Рузвельттен кейінгі ең көп өзгерістер енгізген президент болып табылады.
Біздер мұның куәсі ретінде жақында ғана оның қайтыс болғаннан кейінгі жерлеу рәсіміне қатысушылар санының көптігі мен оны ардақтап қоюдың сән-салтанатынан-ақ байқағанымызды айтуымызға болады.
Рональд Рейганның АҚШ мемлекетiнiң тарихында алатын орны ерекше және оның саяси бейнесi ғалымдар арасында әрқашанда тартыс туғызады, сондықтан да Рональд Рейганның бейнесiн қарастыру орынды деп есептеймiз. XX ғасырдың соңғы онжылдығында әлемдік қарым-қатынастарда тектоникалық күрделі өзгерістер болып тұңғыш рет әлем тарихында евразиялық емес держава гегемонияға ие болды. Бұл онжылдық Америка Құрама Штаттарының бұдан былай жападан жалғыз супердержава екендігін паш етті. КСРО-ның экономикалық және саяси ұтылысының нәтижесінде бүкіләлемдік саяси аренада нағыз глобальдық деңгейдегі мемлекет АҚШ болып қалды.
«Қазіргі әлемнің аса ірі державасы Америка Құрама Штаттарымен жан-жақты қатынастарды дамыту сыртқы саясатта басым орын алады. Біздің мемлекетіміз үшін Америкамен ынтымақтастық әлемдік қоғамдастықта халықаралық орынды нығайту және ұлттық мүдделерді ілгерілетумен тікелей байланысты.
АҚШ-тың жалпы әлемдік процестерге ықпалы сөзсіз. Бұл орасан зор әскери-саяси ресурстарға және экономикалық қуатқа иелік ететін көбінесе ғаламдық процестердің дамуына шешуші ықпал ететін, әлемде стратегиялық тұрақтылықтың жай-күйін көбінесе анықтап беретін мемлекет. АҚШ дербес күш ретінде, сондай-ақ халықаралық ұйымдар туы астында әрекет ете отырып, іс жүзінде планетаның көптеген аймақтарында жанжалдарды реттеуге белсене қатысады. Американың осы заманғы әлемдік экономикаға ықпалы оның ұлтттық экономикасының мөлшері және күш-қуатымен ғана емес, Халықаралық Валюта Қоры, Халықаралық қайта құру және даму банкі сияқты халықаралық институттар, басқа да ұжымдық қаржы және сауда-экономикалық ұйымдар американ қағидаттары мен құндылықтарына сәйкес жұмыс істеуімен де айқындалады. Американың ішкі рыногы осы заманғы елдердің көпшілігінің экспорты бағдарланған экономикалық дамуының маңызды шарты болып табылады. Аса ірі трансұлттық корпорациялардың 40 пайызының АҚШ-та штаб-пәтері бар» .
І Жалпы теориялық әдебиеттер

1. Назарбаев Н.Ә. Сындарлы он жыл-Алматы: Атамұра, 2003.-240 бет.
2. Назарбаев Н.А. На пороге ХХІ века.-Алматы: Өнер, 1996.-288с.
3. Назарбаев Н.А. Эпицентр мира.-Астана: Елорда, 2001.-294с.

ІІ Дереккөздер (әдебиеттер)

1. Современные Соединённые Штаты Америки: Энциклопедический справочник. – М.: Политиздат, 1988. – 542 с.: карт.
2. Калишева Н.Х. История политических и правых учений. – А.: КазГЮУ, 2002. – 178 с.

І. Монографиялар мен мақалалар
1. Американские президенты: 41 исторический портрет от Джорджа Вашингтона до Билла Клинтона. – Ростов-на- Дону: Феникс, 1997. – 640с.
2. Иванян Э.А. Рональд Рейган: Хроника жизни и времени. – М.: Мысль, 1991. – 411 с.
3. Рейган Р. Жизнь по американски. – М.: Новости, 1992. – 752с.: ил.
5. Д.и А.Мирошниковы 100 политиков.- Москва, 2000г.

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі:  Курстық жұмыс
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:   
Жоспары

Кіріспе 3
1-тарау. Рональд Рейган – АҚШ-тың 40-президенті (1981-1988) 5
1.1 Американың 40-президенті Р. Рейган 5
2-тарау. Рональд Рейганның билігі жылдарындағы Америка 5
2.1 Президент әкімшілігінің ішкі және сыртқы саясаты 5
2.2 Неоконсерватизмнің өркендеуі 7
2. Б. Клинтон әкімшілігі мен саясаты 8
2.2 Президенттік биліктің екінші мерзімінде 8
3. Билл Клинтон жүргізген ішкі және сыртқы саясатты талдау 12
3.1 Бір полярлы әлем жүйесінің қалыптасуы кезеңіндегі АҚШ әкімшілігінің
саясаты 12
Қорытынды 15
Пайдаланылған әдебиеттер 17

Кіріспе

1970-жылдардың соңында АҚШ экономикасы бұрын-соңды мұндай тұрақсыздық
жағдайға түспеген болатын. Дәл осы кезеңде Американың экономикалық қайта
өрлеуі атты бағдарлама дүниеге келген еді. Бұл бағдарламаның негізінде
мемлекеттің реттеушілік әлеуетін күшейту сол арқылы капиталистік бәсекені
арттыра түсу көзделді. Бұл экономикалық саясат рейганомика деп аталып,
оны президент Рональд Рейган әкімшілігі жүзеге асыруға құлшына кірісті.
Рональд Уилсон Рейган Дуайт Д. Эйзенхауэрдан соң екінші дүниежүзілік
соғыстан кейінгі американдық тарихта екі президенттік мерзім бойы билік
етіп, өз лауазымынан жоғары қоғамдық беделге ие болған екінші президент
болатын.
Егер де журналистердің, саясаттанушылардың және тарихшылардың
түсініктемелеріне сенетін болсақ, ол американдық саясатта Франклин Д.
Рузвельттен кейінгі ең көп өзгерістер енгізген президент болып табылады.
Біздер мұның куәсі ретінде жақында ғана оның қайтыс болғаннан кейінгі
жерлеу рәсіміне қатысушылар санының көптігі мен оны ардақтап қоюдың сән-
салтанатынан-ақ байқағанымызды айтуымызға болады.
Рональд Рейганның АҚШ мемлекетiнiң тарихында алатын орны ерекше және
оның саяси бейнесi ғалымдар арасында әрқашанда тартыс туғызады, сондықтан
да Рональд Рейганның бейнесiн қарастыру орынды деп есептеймiз. XX ғасырдың
соңғы онжылдығында әлемдік қарым-қатынастарда тектоникалық күрделі
өзгерістер болып тұңғыш рет әлем тарихында евразиялық емес держава
гегемонияға ие болды. Бұл онжылдық Америка Құрама Штаттарының бұдан былай
жападан жалғыз супердержава екендігін паш етті. КСРО-ның экономикалық және
саяси ұтылысының нәтижесінде бүкіләлемдік саяси аренада нағыз глобальдық
деңгейдегі мемлекет АҚШ болып қалды.
Қазіргі әлемнің аса ірі державасы Америка Құрама Штаттарымен жан-
жақты қатынастарды дамыту сыртқы саясатта басым орын алады. Біздің
мемлекетіміз үшін Америкамен ынтымақтастық әлемдік қоғамдастықта
халықаралық орынды нығайту және ұлттық мүдделерді ілгерілетумен тікелей
байланысты.
АҚШ-тың жалпы әлемдік процестерге ықпалы сөзсіз. Бұл орасан зор әскери-
саяси ресурстарға және экономикалық қуатқа иелік ететін көбінесе ғаламдық
процестердің дамуына шешуші ықпал ететін, әлемде стратегиялық тұрақтылықтың
жай-күйін көбінесе анықтап беретін мемлекет. АҚШ дербес күш ретінде, сондай-
ақ халықаралық ұйымдар туы астында әрекет ете отырып, іс жүзінде планетаның
көптеген аймақтарында жанжалдарды реттеуге белсене қатысады. Американың осы
заманғы әлемдік экономикаға ықпалы оның ұлтттық экономикасының мөлшері және
күш-қуатымен ғана емес, Халықаралық Валюта Қоры, Халықаралық қайта құру
және даму банкі сияқты халықаралық институттар, басқа да ұжымдық қаржы және
сауда-экономикалық ұйымдар американ қағидаттары мен құндылықтарына сәйкес
жұмыс істеуімен де айқындалады. Американың ішкі рыногы осы заманғы елдердің
көпшілігінің экспорты бағдарланған экономикалық дамуының маңызды шарты
болып табылады. Аса ірі трансұлттық корпорациялардың 40 пайызының АҚШ-та
штаб-пәтері бар[1].
Әрине КСРО мемлекетінің ыдырауы Д. Буштың президенттік ету кезеңіне
дөп келгенімен (оны Р.Рейганның ізбасары деп қабылдады, себебі ол Р.Рейган
кезеңінде вице-президент еді) бұл процеске септігін тигізген тарихи
тұлғаның бірі осы Р.Рейган болатын. Сондықтан да курстық жұмыстың
өзектілігі біздер үшін айқын бола түседі.
Деректік шолу. Рональд Рейганның саяси тарих сахнасынан кеткеніне де
және қайтыс болған кезеңінен де көп уақыт өте қойған жоқ. Дегенмен оның
президенттік ету кезеңіне байланысты орыс тіліндегі әдебиеттер көп-ақ[2].
Тіпті Э.А. Иванянның Рональд Рейган: Хроника жизни и времени атты кітабы
оның президенттігі аяқталғанына екі-үш жыл өтпей-ақ, ізін суытпай жатып
жазылды. Кітапта идеологиялық біржақтылық басым болғанымен автордың
Рейганның саясаткерлігіне тәнті екендігі айқын менмұндалап тұр.
Рональд Рейганның өзі жазған Американдық өмір атты мемуары қызықты
та, қарапайым тілменен баяндалған[3]. Әзірге қазақ тілінде жазылған
жұмыстар жоқтың қасы десем шындықтан алшақтай қоймаспын. Келешекте бұл
кемшіліктің орны толар деген үміттемін.
Сондықтан да мен курстық жұмыстың мақсаты
Біз жоғарыда діттеп көрсеткен мақсатқа жету үшін курстық жұмыс
міндеттері мыналарды қамтиды:
-
Курстық жұмыстың құрылымы кіріспеден, ... тараудан, қорытынды мен
пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1-тарау. Рональд Рейган – АҚШ-тың 40-президенті (1981-1988)

1.1 Американың 40-президенті Р. Рейган

Р. Рейганның ерекшелігі — алдына қойған жоспарды іске асыруға соңына
ергендердің бәрін жұмылдырып, оларды сендіре білу қабілетінде.
Оның президенттік жылдарында американдықтардың көзқарасында түбегейлі
өзгерістер жасалынды. Олар дағдарыстан мемлекеттің реттеушілік көмегінсіз
шыға алмайтынын түсінді. Бұл демократ Картерге оңай тимеді. Өйткені
демократтар береке мемлекетін қатты қолдайтын еді, ал осы өзгерістер
республикандықтарға тиімді болды. Дүниежүзілік саясатта басталған өзгеріс
әкімшілікті осалдығы үшін қатты сынауға сылтау болды. 1980 жылы
республикандық Рональд Рейган жеңді, ол мемлекеттің араласуын қысқартуға
және белсенді сыртқы саясат жүргізуге шақырды.
Салықтарды азайту мен АҚШ-тың орталық банкі федералдық резервтік
басқару есептесу ставкасын өсіріп, Р.Рейган елді тура экономикалық шокқа
душар етті. Жұмыссыздық екі есе өсті. Әлеуметтік шығындарды әжептәуір
қысқартып, әкімшілік бейбіт кезеңде жаппай қарулану программасын жүзеге
асырды. Американ әскері ең жаңа қару-жарақпен қаруланды. 1983 жылдан бастап
космостық орналасу элементтік (СОИ) ракетаға қарсы қорғаныс жасау жұмысына
кірісті[4]. Р.Рейган өте айлакер саясаткер еді. Ол антикоммунистік бағытта
болса да 1985 жылы коммунист М.С.Горбачевпен келіссөз жүргізді.
Дүниежүзілік саясатта қырғи қабақ соғысты аяқтаған жаңа бағыт бастауы
басталды. Рейган 1984 жылы қайта сайланды.

2-тарау. Рональд Рейганның билігі жылдарындағы Америка

2.1 Президент әкімшілігінің ішкі және сыртқы саясаты

60—70 жылдардың қолайсыз экономикалық әлеуметтік және саяси
тенденциялары, қылмыстың өсуі мен көптеген қалалардағы нәсілдік антогонизм,
ал президент Картер кезіндегі экономикадан құлдырау мен инфляция көптеген
американдықтарды түңілтті. Олардың үкіметке, оның баяғыда пісіп жетілген
әлеуметтік-экономикалық мәселелердi шешуге деген қабілетіне сенімсіздігі
ілгері өсті.
Рейганның билік басына келуі АҚШ саясатындағы жаңа кезеңге жол ашты.
Картер әкімшілігінің билікте болған екінші кезеңінің өзінде АҚШ-тың билеуші
топтарында ұлтшылдық және күшпен шешу үрдісі белең ала бастап еді. Алайда
Рейган билік келген алғашқы күннен бастап-ақ іске асырылған жұмыстар бірден
көзге түсті.
Ол АҚШ қайта қарулануы және Совет Одағына қатысты тоқтату саясатын
қайта қалпына келтіруі тиіс деп мәлімдеді.
Р.Рейганның мәлімдемесі ел президенті ретінде ендігі кезеңге АҚШ-тың
ішкі және сыртқы саясатын айқындап берді[5]. Мұнда АҚШ-тың күш-қуатын қайта
жаңғырту ниеті байқалды. Бұдан екі күн өткеннен кейін АҚШ-тың қорғаныс
министрі К. Уэйнбергер басты миссиям Американы қайта қаруландыру деп
жариялады. Бұл АҚШ-тың ресми билігінің көзқарасын білдірді.
Рейган және оның командасы төнетін қауіпті алдын ала көріп, тиісті
шараларды қолға алды. Рейган Ақ үйге келгенге дейін алдымен Қазіргі заманғы
зерттеулер институтын құрған еді. Ол Рейганға түрлі идеялар, баспасөзбен
қалай қарым-қатынас жасау керектігі жөнінде ұсыныстар дайындап отырды. Оған
ең алдымен баспасөзбен байланысты барынша азайту ұсынылды. Сонымен бірге ол
маңайына өте таланты адамдарды топтастырып алды, олардың 80 проценті
республикандықтар болды.
Алайда мұның бәрі үнемі айын оңынан туғыза бермеді. Жиі-жиі олқылықтар
орын алып тұрды. Дегенмен ол сайлаушылардың сеніміне селкеу түсіре алмады.
Ол әлеуметтік төлемдерді азайтып, миллиондаған адамдардың жағдайын
нашарлатқанымен, ол өзінің көптеген отандастарына телефон соғып жұбатып
отырды.
Ол саяси принциптегі актер еді, өзін және саясатын американдық
құндылықтармен және дәстүрмен бірегейлендіре алды. Оның керемет қасиеті
өзіне нық сенімі және оптимистік көзқарасы болды.
Оның президент қызметіне келе сала белсенді әрекеті және кадрларды
жылдам ауыстырып, саяси-іскерлік шешімдер қабылдауы сайлаушылардың
көкейінде жаңа президенттің келуіне орай саяси жаңалықтар іске асырылып
жатыр деген түсінік орнықтырды. Ең алдымен ол президенттік институттың
төмендеп кеткен беделін қалпына келтірді, таза ұлттық саясат жүргізді[6].
Рейган және оның жақын кеңесшілерінің президенттікке мұқият
дайындалғандығы оның 198081 жылдардағы кадрлық саясатынан көрінеді.
Кабинет деңгейінен төмен президент уәкілдерінің тұруына айрықша назар
аударылды. Олар Ақ үйдің саясатын жүргізді. Бұл жоғары дәрежелі
шенеуніктерді өз министрліктеріне жіберерден алдын ала Рейганның сенімді
адамдарды арнайы дайындықтан өткізді. 300 маңызды кадрлық тағайындаулар
партиялық белгісіне негізделді. Бұндай оқиға 1960 жылдан бері болмаған еді.
Жаңадан тағайындалғандардың 80 проценті республикандықтар болды.
Президенттіктің алғашқы мерзімінде кеңесшілердің екі шеңбері қоршап
тұрды. Ішкі шеңбер мынаадй үштіктен тұрды: штаб бастығы Джеймс Бейкер,
кабинет басшысы Эдвард Миз және жұртшылықпен байланысқа жауапты Майкл
Дивер. Екінші шеңбердегілерге Президентке кіру рұқсаты берілмеген, бірақ
үштікке хабар жеткізіп тұратындардан тұрды. 1980 жылы Миздың
ұйымдастыруымен кабинеттің 7 комитеті құрылды, сөйтіп кабинет мүшелерін Ақ
үйге бағынышты етіп қойды. 1985 жылы сәуірде бұл 7 комитет қайта 2 комитет
болып құрылды[7]. Атап айтсақ: ішкі саясат жөніндегі кеңес және
экономикалық саясат жөніндегі кеңес.
Жалпы атқарушы органдағы әкімшілік-ұйымдастыру шаралары 1980-81
жылдары билікті Ақ үйге шоғырландыруға және мекемелерді басқаратын саяси
шенеуніктерді бағынышты етіп ұстауға бағытталды. Рейган президенттігінің
екінші кезеңінде билікті барынша бір қолға шоғырландыру нәтижесінде
үштіктің орнын жалғыз адам - Дональд Рейган басып, жұмысты ыдыратып алды.
Ол іскерлігі төмен, ұжымдық басқаруға қабілетсіз адам еді.
1987 жылы штаб бастығы Дональд Рейган отставкаға кетуге мәжбүр болып,
оның орнын саяси тәжірибесі мол Говард Бейкер басты.
Рейган Ақ үйде байланыстар жөніндегі заң бюросына Макс Фридерсдорф
басшылық еткен кәсіпқой команда жасақтай алды.

2.2 Неоконсерватизмнің өркендеуі

Рейганның билік еткен жылдардағы жаңалығы неоконсерватистік ойын
ортаға салып, іске асыруы болды.
Көптен бері федералды деңгейде елді басқармаған консерваторлар бұл
көңіл-күйлерді өз пайдасына аударуға даяр болды. Американдықтарға олардың
үкімет өкілдігін шектеу концепциясы, АҚШ-тың қорғаныс қабілетін арттыру
ойлары мен олар қазіргі қоғамға тән хаос пен бәрін жасау мүмкінділігі деп
санаған кауіптен дәстүрлі құндылықты қорғау керек деп санағандығы қатты
ұнады.
Бұл консерватизмнің ұлғаюы көптеген себептерге ие болды. 80-жылдарда
дін ұйымдарының белсенділігі мен ықпалы артты. Осылай Інжіл догматтарына
сенімдері мол ортодоксальды көңіл-күйде болған христиандар есірткілерді
қабылдау көп әсерін тигізген қылмыстың өсуімен өнегеліліктің құлдырауына
қатты абыржыды.
XIX ғасырдың аяғы XX ғасырдың басында консервативтік негізгі
қағидаларына өзгерістер енгізді. Ол еркін нарықтық қатынастар, алуан
түрлілік және саяси демократия принциптерін қабылдады[8]. ХХ ғасырдың 70
жылдарынан Батыстағы консервативтік ой-пікірдің жетекші бағыты жаңарған
консерватизмге (неоконсерватизмге) айналды. Ол жеке адамның құқықтары мен
бостандықтарының басымдығын мойындауға бет бұрды. Би төбе топ,
аристократиялық көзқарастар тұрғысынан да бәсеңдетті. Мемлекеттің
экономикалық және әлеуметтік қызметтері едәуір шеттетілді. Мемлекеттік
меншік жекешелендіріле бастады. Мұның бәрі жаңарған консерватизмге жаңа леп
беріп, Батыс елдерінде орта таптың идеологиясына айналдырып, оның үстіне ол
XX ғасырдың 70 жылдарында экономикасы құлдырауды тоқтатудың жолын таба
білді. Бұл оның абыройын арттыра түсті. Технологиялық революцияның жаңа
дәуір қажеттілігіне жауап беретін экономиканың құрылымын қайта қарауға тура
келді. Бұрынғы тұрмыс дәрежесін көтеруге бағытталған дәстүрдің орнына
ынталандыратын жаңа жүйе енгізілді. Жұмысшылардың өмір сүру сапасына баса
назар аударылды. Жаңарған консерватизм либералдық және социалистік бірқатар
адамгершілік түсініктерді біріктіріп қабылдады. Жаңарған консерватизм
өкілдеріне Д. Белл, 3. Бжезинский, Н. Кристолл және т.б. жатады. Олардың
қатарына бұрын АҚШ президенттері Р. Рейган, Д. Буш, Англияның бұрынғы
премьер-министрі М. Тэтчер, қазіргі ГФР-дің канцлері Г. Коль және т.б.
кіреді.

2. Б. Клинтон әкімшілігі мен саясаты

2.2 Президенттік биліктің екінші мерзімінде

Сайлаудан кейін Клинтон әкімшілігінің негізгі проблемасы сайлаушыларға
уәде еткен әлеуметтік бағдарламаларды жүзеге асыру мен қатар балансты
бюджетіне жету болды. 2002 жылға дайындаған балалар мен мүгедектеріне
медициналық көмек колледж студенттеріне субсидиялар, яғни жәрдемақы беру
туралы балансты бюджет бағдарлама — жоспарына Клинтон Конгресс келісіміне
қол жеткізді.
Президенттігінің екінші мерзімі басталғанда халықаралық қатынастардағы
ірі жеңіске 1997 жылы мамыр айында кейбір Шығыс Европа елдерін НАТО
мүшелігіне алу жөнінде шешім қабылдануына жетті.
Сенат арқылы өткізіп ҚХР-на қалыпты сауда мен қатынастары мәртебесін
беру шешімін қабылдайды.
1999 жылы наурыз-маусым айларында АҚШ Сербияның Косово бойынша бейбіт
келісімге қол қоюға бас тартқаннан кейін, НАТО күштерімен Югославиядағы
әскери бомбылауларға қатысты. 1999 жылдың қазанында Клинтон сенатта ядролық
қаруды тыйым салу жөніндегі келісімді ратификациялауға қол жеткізе алмады.
Ішкі жағдайды 1998 жылы Конгресске белгіленген мерзіміне дейін 3 жыл
ішінде балансты бюджет бағдарламасын ұсынды. Экономикасын біршама қалпына
келтіру мақсатында, кейін АҚШ сыртқы саясатта жеке басының жарқырап
қатысуынан тартынып, ішкі саясатының басымдылығын өтеді. Оның бұл талпынысы
Құрама Штаттарының экономикалық проблемаларында шоғырлануына бағыт алғаны,
өзінің айқын көрінісін сыртқы саясатта табады, себебі оның тартылу орталығы
қауіпсіздік саясатынан ашық түрде сыртқы экономикалыққа көшті.
1999 жылдың жазынан кейін Вашингтон мен Пхеньян арасындағы қатынас
Солтүстік Кореяның ядролық амбицияларынан шиеленісті ел жеңілдіктерге жол
берді және болашақта атом бағдарламасына уәде етті. Алайда Ирак, Иран,
Ливия сияқты елдердің өздерінің еліне атом бомбасын иеленуге ұмтылғандықтан
Клинтонның бұл елдерге бақылау орнату шараларын алға қоюы бірінші орынға
шықты.
Осы жылдары қашқындардың көптеп ағылуын тоқтату жөніңдегі Кубамен
жүргізген келіссөздер сәтті болды.
Бұл сыртқы саясаттағы табыстарға қарамастан Клинтонға талай рет
жемқорлық айыбы тағылды. Президенттігінің бірінші мерзімінде-ақ прокурор
Кеннет Стерр Уайт Уотер Клинтонға қарсы іс бастап, Клинтон мен Хиллариді
жер жөнінде айыптады. Сонымен қатар оған көптеген федеративті заңдардың
бұзылуында негізгі себепкер ретінде айып тағылды.
1998 жылдың қаңтарында Стерр президенттік билікті асыра пайдалану,
әділеттік жолдарындағы кедергілер мен жалғандығы бойынша кінәләді. Тек 1999
жылы сенаттағы ұзақ жұмыстар, зерттеулер және қызу пікір-таластардың
нәтижесінде Клинтоннан барлық айыптар алынды.
Жалпы көптеген ғалымдардың, саясаттанушылардың айтуы бойынша адам
құқықтарын елде және шетелде қамтамасыз ете алу бұл Клинтон әкімшілігінің
орталық саяси мақсаты деп атап көрсетеді. Клинтон призидентінің билігі
демократия мен адам құқықтарының бүкіл әлемде бекуіне әсер етті дейді.
Клинтон әкімшілігі адам құқықтары келісімдердің қатаң түрде
орындалмауын бақылауды күшейту мақсатында әкімшілік бұйрығын шығарды,
зорлық-зомбылық құрбандарына, көмек көрсету туралы заңға қол қойды. Осыған
сәйкес мемлекеттердің БҰҰ фондына осындай көмек көрсету үшін жыл сайынғы
жарна көлемін көтерді. Адам құқықтарын қорғау жөнінде іс жүргізу барысында,
АҚШ көптеген мемлекеттердің саясатына араласып кетті. Мәселен, Қазақстанда
азаматтық және саяси құқықты жөніндегі бірқатар халықаралық факттердің қол
қоюына зор ықпал етті. Яғни, өзіне қарсы шыға алатын державаларды өз бағыты
мен ағысы бойында жүргізгісі келді. Куба, Ресей, Судан, Ирак, Иран және
Югославияның бұрынғы елдерін адам құқықтарына байланысты жағдайды
жақсартуға шақырған БҰҰ жанындағы комиссияға басқа елдермен қоса адам
құқықтары бойынша резолюциялар енгізді. Сонымен қатар басқа елдердегі болып
жатқан дау-жанжалдарға араласпай қоймады. Босниядағы соғысты тоқтату үшін
жасалған Оситон келісіміне басшылық етті. Осы уақытта көптеген
мемлекеттерде билікке талас, өзара тартыс, азамат соғыстарда болып жатқан
еді. Бұл мәселелерді шешу үшін АҚШ өз үлесін қосты. Косовада этникалық
тазалауды тоқтату үшін белсенді еңбек етті. Клинтон және оның әкімшілігі
демократиялық партияның өкілдері болғандықтан, ол барлық жерде демократия
орнатуға тырысты. Осыған орай орай олар Слободан Милошевич режимін биліктен
тайдыруға серб демократиялық қозғалысына көмектесті. Индонезияның
демократиясы құрылымын қолдап отырды, сондай-ақ Шығыс Тимордың тәуелсіз
болу жолындағы тарихи қадамдарына әсер етті. Барлығы әділетті және тең болу
керек деді Клинтон. Сондықтан екі американдық құрлықтарда сайлаулардың
еркін және шынайы өтуін қамтамасыз етті. АҚШ қолдауымен және олардың үгіт-
насихаты арқасында бұл құрлықтарда Кубадан басқа барлық елдер демократиялық
жолды таңдап алды. Қазірдің өзінде АҚШ демократиялық қоғам, мемлекет құруға
көмектесіп авторитарлы режимге қатты қысым жасауда. Демократиялық
мемлекеттердің әлемдік ұйымы демократия әрекеттестігінің құрылтайшысы
болып табылады. Бұрынғы Югославия мен Руанда елдеріндегі нәсілшілдік
сакясатты жүргізген билік басындағыларды соттау үшін халықаралық
трибуналдың құрылуына Клинтон әкімшілігі жетекшілік жасап және олардың
қызметіне өз үлесін қосуда. Мұнда әскери қылмыс пен байланысты
мәселелерімен айналысатын бірінші арнайы өкілді тағайындады. Геноцид немесе
басқа да бұқаралық қаталдыққа потенциалды түрде алып келетін әр түрлі
жағдайлар туралы саясаткерлерге алдын-ала хабар етуге және барлаушы
ресурстардың жұмылдыруына мүмкіндік беретін арнайы органдарды құрды. Ауыр
жағдайларда өндірілген тауарлардың импортын болдырмау үшін әр түрлі
этникалық кодекстер жасалды. Сондай-ақ бір қатар дамушы елдерде бүгінгі
күнге дейін балалар күші қолданылуда, бұл әрекеттерге шек қою жағынан
күресті. Күрес барысында балалар еңбегін жою жөніндегі Халықаралық еңбек
ұйымы дайындаған халықаралық бағдарламаның іске асырылуына жыл сайын 30
млн. доллар қаражатын шығарған болатын.
Дін бостандығы Клинтон саясатының айнымас бір бөлігі болды. Алғашқы
рет еркін діни наным жөнінде консультативті комитет тағайындалды.
Халықаралық еркін діни нанымы туралы заңға қол қойды. Дін бостандығы
туралы баяндамасының дайындық әр елде, Ауғанстан, Бирма, Қытай, Иран, Ирак,
Судан, Сербия, қоса дін бостандығы туралы баяндамалар оқыды. Аталмыш
елдердің қоса алу себебі бүл мемлекеттерде белгілі бір дінге жан-тәнімен
сенушілікке ұмтылған құбылыстар, дін бостандығын бұзған жағдайлар байқалды.
Әртүрлі мемлекеттік ағылған босқындарға көмектесті. Оларға
баспаналарды ұсыну үрдісінің заңды түрде орындалуын қамтамасыз ететін
соттық келісімді реформаларды шешуде арнайы жеңілдіктер әйелдер мен
балаларға берілді. Бұл босқындардың ішінде көбісі иммигранттар болды. АҚШ
енді иммиграциялау шаралары жөнінде заң қабылдады. Иммиграция заңды және
қолдау көрсетуі тиіс құбылыс ретінде қарады. Никарагуа мен Орталық
Америкаға көмектесу туралы заң 1998 жылы қабылданды. Ал одан кейін 1998
жылы Гайти босқындарының иммиграциясы атты заң қабылданды. Яғни Клинтон
және оның әкімшілігінің басты мәселелерінің бірі халықаралық туризм
жағдайын жақсарту. Әлеуметтік қамсыздану мен қорғауды жүзеге асырды. 1997
жылы әйелдерге күш қолдануға қарсы күрес туралы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
АҚШ президенті
Ақш және халықаралық қатынастар
80-ЖЫЛДАРДАРЫ АҚШ ЭКОНОМИКАСЫ
Әлемдік саясат ұғымы
Рональд Рейган
Қытай – Америка қатынастарының дамуы
Екіжақты және аймақтық деңгейдегі ынтымақтастыққа негізделген АҚШ-тың сыртқы саясатындағы Жапонияның ролі
Америка мен Жапонияның тарихы
АҚШ-тың қазіргі саясаттағы ролі (соңғы 10 жыл)
АҚШ екінші дүниежүзілік соғыс жылдарында
Пәндер