Биология жүйелердің экологиялық негіздері

Жоспар
Кіріспе

1 Биология жүйелердің экологиялық негіздері.
2 Экологиялық бөлімдері

Биология жүйелерді класикалық экология зерттейді. Экологияда биологиялық (тірі) жүйелердің төмендегідей негізгі ұйымдасу деңгейлерін бөліп көрсетуге болады: молекулалық (тендік). Жасушалық,ұлпалық, мүшелік, ағзалық, популяциялық-түрлік, биоценоздық, биогеоценоздық (экожүйелер) биосфералық.
Әрбір деңгейде қоршаған ортамен өзара әсерлесу (зат, энергия және ақпараттармен алмасу есебінен) нәтижесінде өзіне тән ерекшелікпен сипаталатын функционалдық жүйелер түзіледі.
Уэбастер бойынша жүйе дегеніміз «бір тұтас бүтінді түзнтнтін, реттелген түрде өзара әрекеттесетін және өзара байланысты компоненттер». Олай болса, жүйенің негізгі элементеріне компоненттер, байланыстар, шекаралар жатады
Жүйелердің үш түрін бөліп көрсетеді:
1) оқшауланған, яғни көршілес жүйелермен зат пен энергия алмасуы болмайды
2) жабық яғни көршілес жүйелермен энергия алмасады, бірақ зат алмасуы болмайды
(мысалы, космос кемесі).
3) ашық, яғни көршілес жүйлермен зат және энергия алмасуыболады. Барлық биологиялық жүйелер- ашық жүйелер. Себебі ,олар сыртқы ортамен затпен, энергиямен және ақпаратпен алмасып отырады.

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Биология жүйелердің экологиялық негіздері.

Биология жүйелерді класикалық экология зерттейді. Экологияда
биологиялық (тірі) жүйелердің төмендегідей негізгі ұйымдасу деңгейлерін
бөліп көрсетуге болады: молекулалық (тендік). Жасушалық,ұлпалық, мүшелік,
ағзалық, популяциялық-түрлік, биоценоздық, биогеоценоздық (экожүйелер)
биосфералық.
Әрбір деңгейде қоршаған ортамен өзара әсерлесу (зат, энергия және
ақпараттармен алмасу есебінен) нәтижесінде өзіне тән ерекшелікпен
сипаталатын функционалдық жүйелер түзіледі.
Уэбастер бойынша жүйе дегеніміз бір тұтас бүтінді түзнтнтін,
реттелген түрде өзара әрекеттесетін және өзара байланысты компоненттер.
Олай болса, жүйенің негізгі элементеріне компоненттер, байланыстар,
шекаралар жатады
Жүйелердің үш түрін бөліп көрсетеді:
1) оқшауланған, яғни көршілес жүйелермен зат пен энергия алмасуы болмайды
2) жабық яғни көршілес жүйелермен энергия алмасады, бірақ зат алмасуы
болмайды
(мысалы, космос кемесі).
3) ашық, яғни көршілес жүйлермен зат және энергия алмасуыболады. Барлық
биологиялық жүйелер- ашық жүйелер. Себебі ,олар сыртқы ортамен затпен,
энергиямен және ақпаратпен алмасып отырады.
Молекулалық (гендік) деңгйде биологиялық жүйе
Биологиялық белсенді ірі молекулалар-ақуыз, нуклеин қышқылдары,
көмірсулардың қызметі түрінде көрінеді. Осы деңгейден тірі материяға тән
қасиеттер сәулелі энергияның органикалық заттардың химиялық энергиясына
айналуы арқылы жүретін зат алмасу, тұқым қуалаушылықтың котаушы
құрылымдардың (ДНҚ,РНҚ)көмегімен тасымалдануы байқалады. Бұл деңгейге
құрылымдардың ұрпақтарды тұрақтылығын тән.
Жасушалық деңгейде биологиялық белсенді молекулалар біртұтас жүеге
қосылады. Жасушалық ұйымдасуына байланысты барлық ағзалар бір жасушалы
және көп жасушалы болып бөлінеді.
Ұлпалық деңгейде құрылысы мен атқаратын қызметі ұқсас жасушалардың
жиындығынан ұлпа түзіледі. Ол шығу тегі мен атқаратын қызметінің ортақтығы
бойынша бірікен жасушалардың жыйындығын құрайды. Мүшелік денгейде
ұлпалардың бірнеше типтері функционалдық жағынан өзара байланыса отырып,
белгілі бір мүшені құрайды.
Ағзалық деңгейде бірқаттар мүшелердің өзара әсері жеке ағзаның
біртұтас жүйесінің түзелуіне әкелді.
Папуляциялық-түрлік деңгейде шығу тегі, тіршілік жағдайлары және
мекен ету орталықтарының орталықтығы арқылы байланысқан біртекті
ағзалардың жыйындығы түзіледі. Бұл деңгейде жалпы алдынғы элементарлық
эвалюциялдық өзгерістер жүреді.
Биоцентездық денгйде біргек тіршілік ететін және бір-бірімен
байланысқан түрлердің комплекісі-биоцентез деп аталатын біртұт\ас жүйені
түзеді.
Биогенценоздық (экожүйелік) –түрлік құрамы бойынша әр түрлі ағзаларды
мекен ету ортасымен өзара байланыста біріктіретін (биотопта) тірі
материяның ұйымдасыуының жоғары денгейі.
Биосфералық- ғаламшар шекарасындағы барлық тіршілік белгілерін
қамтитын анағұрлым жоғары сатыдағы табиғи жүйелердің қалыптасқан денгейі.
Бұл денгейде тірі ағзалардың әрекетімен байланысты ғаламдық
ауқымдағы барлық зат айналымдары жүзепге асады.
Биологиялық жүелердің иерархиялық ұйымдасмуының маңызды нәтижесі –
компоненттердің күрделірек функционалдық жүйелерге бірігуі барысында бұл
жаңа жүйелерде сапалық жағынан жаңа алдыңғы деңгейде болмайтын қасиеттер
пайда болады. Мұндай сапалық жаңа қасиеттерді – эмерженттік деп атайды
(ағылшын тілінен аударғанда emergent – кенеттен пайда болған). Экологиялық
деңгейдің эмерженттік қасиеттерін, оның құрамына кіретін компоненттерінің
қасиеттеріне сүйеніп болжауға болмайды, яғни анағұрлым жоғары ұйымдасу
деңгейінің барлық қасиетінтөменгі деңгейлердің қасиеттерін қарап алдын ала
болжауға болмайды. Мысалы, экожүйенің қасиеттерін жеке популяциялар туралы
мәліметтерге ғана сүйеніп айтуға болмайды. Орманды тұтас алып зерттеп қана
қрймай, осы ормандағы жеке ағаштарды да зерттеу қажет.
Жоғарыда аталған құбылыс Берталанфи (1969 ж.) принциінде көрінеді.
Бұл принцип бойыеша біртұтас бүтін тек қана оны құрайтын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.