Ғылыми техникалық прогрестің ерекшеліктері
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Ғылыми техникалық прогрестің ерекшеліктері
2. Ғылыми . техникалық прогресстің мәні, даму бағыттары
3. Қазақстан Республикасындағы ғылыми.техникалық потенциалды талдау
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Негізгі бөлім
1. Ғылыми техникалық прогрестің ерекшеліктері
2. Ғылыми . техникалық прогресстің мәні, даму бағыттары
3. Қазақстан Республикасындағы ғылыми.техникалық потенциалды талдау
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Қазіргі ғылыми- техникалық прогресс өте тапшы шикізаттарды жасанды жолмен алған заттармен алмастырудың негізгі бағыттарының біріне айналдырып отыр. Бұл материалдарды өңдеудің жаңа әдістерін одан сайн жетілдіріп және іс жүзінде пайдалануды тездетеді.
Ғылыми техникалық революция жұмыс күшінің сапасын жақсартуға жол ашады. Демек,бұл білімберу жүйесінде де революциялық өзгерістер енгізеді. Осы бағытта капитализм едәуір икемділік көрсетті, білім мен ғылымнң мән- мағынасын дұрыс түсінді, оларға жағдай жасап, жан-жақты дамуына жол ашты.
Тәуелсіздікке қолы жеткен жас мемлекет Қазақстан үшін мұның маңызы зор. Білім беру жүйесін уақыт, өмір талабына сай қайта құру сөзсіз ізгі ниеттен туған, ұлы мақсатты көздейтін прцесс екендігін естен шығармаған абзал.
Ғылыми- техникалық революцияның дүниежүзілік шаруашылық жүйесіне тән ортақ жағдайлары мен заңдылықтары бар. Олардың негізгілері мыналар: шаруашылық салаларының және экономиканың құрылымдық өзгеріске ұшырауы ; техника мен технологияның бір типтегі түрлері; бірлескен жұмыс күшінің кәсіптік- мамандық құрылымының өзгеруі; - жұмыс күшінің сапасына деген талаптың өсуі; еңбек өнімділігі мен еңбек интенсивтілігінің артуы; жұмысшы күшінің әрдайым босап қалуы; өндірістік емес салада жұмыс істеушілердің үлес салмағының өсуі және т. б.
Ғылыми – техникалық прогрестің екі нысаны бар. Ол эколюциялық және эволюциялық нысандар. Бірінші нысанда өндіріске енгізілген техника мен технологияны жетілдіру және тарату прцестеті сол бұрынғы ғылыми- техникалық принципке негізделген. Ғылыми – техникалық прогрестің революциялық нысны өндірісте жаңа сападағы ғылыми – технкалық прнциптерді пайдалануға негізделген. Бұл процесс қазіргі заман – ғылыми- техникалық прогресс заманы екендігін көрсетеді.
Қазіргі ғылым мен техниканы адамдардың игілігіне қызмет еткізу үшін не қажеттің бәрі бар. Қазіргі ғылыми – техникалық прогресс қоғамдық өндірістің материалдық негізін түбегейлі өзгертті. Өндіріс пен еңбекті ұйымдастыру, басқару, еңбек жағдайын жақсарту және т. б. әлеуметтік – экономикалық мәселелерді шешуге қадам жасалды. Ғылыми-техникалық прогресс қоғамының басты өндіргіш күші адамның жан-жақты өсіп жетлуіне, оның әл-ахуалы мен рухани байлығын арттыруға әсерлі ықпал жасап келеді. Сөйтіп ғылыми-техникалық прогресс қоғамның барлық саласында дамытушы пәрменді күшке айналды.
Ғылыми техникалық революция жұмыс күшінің сапасын жақсартуға жол ашады. Демек,бұл білімберу жүйесінде де революциялық өзгерістер енгізеді. Осы бағытта капитализм едәуір икемділік көрсетті, білім мен ғылымнң мән- мағынасын дұрыс түсінді, оларға жағдай жасап, жан-жақты дамуына жол ашты.
Тәуелсіздікке қолы жеткен жас мемлекет Қазақстан үшін мұның маңызы зор. Білім беру жүйесін уақыт, өмір талабына сай қайта құру сөзсіз ізгі ниеттен туған, ұлы мақсатты көздейтін прцесс екендігін естен шығармаған абзал.
Ғылыми- техникалық революцияның дүниежүзілік шаруашылық жүйесіне тән ортақ жағдайлары мен заңдылықтары бар. Олардың негізгілері мыналар: шаруашылық салаларының және экономиканың құрылымдық өзгеріске ұшырауы ; техника мен технологияның бір типтегі түрлері; бірлескен жұмыс күшінің кәсіптік- мамандық құрылымының өзгеруі; - жұмыс күшінің сапасына деген талаптың өсуі; еңбек өнімділігі мен еңбек интенсивтілігінің артуы; жұмысшы күшінің әрдайым босап қалуы; өндірістік емес салада жұмыс істеушілердің үлес салмағының өсуі және т. б.
Ғылыми – техникалық прогрестің екі нысаны бар. Ол эколюциялық және эволюциялық нысандар. Бірінші нысанда өндіріске енгізілген техника мен технологияны жетілдіру және тарату прцестеті сол бұрынғы ғылыми- техникалық принципке негізделген. Ғылыми – техникалық прогрестің революциялық нысны өндірісте жаңа сападағы ғылыми – технкалық прнциптерді пайдалануға негізделген. Бұл процесс қазіргі заман – ғылыми- техникалық прогресс заманы екендігін көрсетеді.
Қазіргі ғылым мен техниканы адамдардың игілігіне қызмет еткізу үшін не қажеттің бәрі бар. Қазіргі ғылыми – техникалық прогресс қоғамдық өндірістің материалдық негізін түбегейлі өзгертті. Өндіріс пен еңбекті ұйымдастыру, басқару, еңбек жағдайын жақсарту және т. б. әлеуметтік – экономикалық мәселелерді шешуге қадам жасалды. Ғылыми-техникалық прогресс қоғамының басты өндіргіш күші адамның жан-жақты өсіп жетлуіне, оның әл-ахуалы мен рухани байлығын арттыруға әсерлі ықпал жасап келеді. Сөйтіп ғылыми-техникалық прогресс қоғамның барлық саласында дамытушы пәрменді күшке айналды.
1. Орысша-қазакша түсіндірме сөздік: Ғылымтану. Е. Арын, 2006.
2. Қаржы-экономика сөздігі. - Алматы: "Зияткер" ЖШС, 2007.
3. Қазақстан тарихы: Аса маңызды кезеңдері мен ғылыми мәселелері.
М.Қойгелдиев, Ө.Төлеубаев, Ж.Қасымбаев, т.б. — Алматы: 2007.
4. Қазақстанның қазіргі заман тарихы: Б. Ғ. Аяған. Алматы: Атамұра, 2009.
5.Баймуратов У.Б. Эффективность технического прогресса в промышленности Казахстана – Алматы.1973г. – 200с
2. Қаржы-экономика сөздігі. - Алматы: "Зияткер" ЖШС, 2007.
3. Қазақстан тарихы: Аса маңызды кезеңдері мен ғылыми мәселелері.
М.Қойгелдиев, Ө.Төлеубаев, Ж.Қасымбаев, т.б. — Алматы: 2007.
4. Қазақстанның қазіргі заман тарихы: Б. Ғ. Аяған. Алматы: Атамұра, 2009.
5.Баймуратов У.Б. Эффективность технического прогресса в промышленности Казахстана – Алматы.1973г. – 200с
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Ғылыми техникалық прогрестің ерекшеліктері
2. Ғылыми – техникалық прогресстің мәні, даму бағыттары
3. Қазақстан Республикасындағы ғылыми-техникалық потенциалды
талдау
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Қазіргі ғылыми- техникалық прогресс өте тапшы шикізаттарды жасанды
жолмен алған заттармен алмастырудың негізгі бағыттарының біріне айналдырып
отыр. Бұл материалдарды өңдеудің жаңа әдістерін одан сайн жетілдіріп және
іс жүзінде пайдалануды тездетеді.
Ғылыми техникалық революция жұмыс күшінің сапасын жақсартуға жол
ашады. Демек,бұл білімберу жүйесінде де революциялық өзгерістер енгізеді.
Осы бағытта капитализм едәуір икемділік көрсетті, білім мен ғылымнң мән-
мағынасын дұрыс түсінді, оларға жағдай жасап, жан-жақты дамуына жол ашты.
Тәуелсіздікке қолы жеткен жас мемлекет Қазақстан үшін мұның маңызы
зор. Білім беру жүйесін уақыт, өмір талабына сай қайта құру сөзсіз ізгі
ниеттен туған, ұлы мақсатты көздейтін прцесс екендігін естен шығармаған
абзал.
Ғылыми- техникалық революцияның дүниежүзілік шаруашылық жүйесіне тән
ортақ жағдайлары мен заңдылықтары бар. Олардың негізгілері мыналар:
шаруашылық салаларының және экономиканың құрылымдық өзгеріске ұшырауы ;
техника мен технологияның бір типтегі түрлері; бірлескен жұмыс күшінің
кәсіптік- мамандық құрылымының өзгеруі; - жұмыс күшінің сапасына деген
талаптың өсуі; еңбек өнімділігі мен еңбек интенсивтілігінің артуы; жұмысшы
күшінің әрдайым босап қалуы; өндірістік емес салада жұмыс істеушілердің
үлес салмағының өсуі және т. б.
Ғылыми – техникалық прогрестің екі нысаны бар. Ол эколюциялық және
эволюциялық нысандар. Бірінші нысанда өндіріске енгізілген техника мен
технологияны жетілдіру және тарату прцестеті сол бұрынғы ғылыми- техникалық
принципке негізделген. Ғылыми – техникалық прогрестің революциялық нысны
өндірісте жаңа сападағы ғылыми – технкалық прнциптерді пайдалануға
негізделген. Бұл процесс қазіргі заман – ғылыми- техникалық прогресс заманы
екендігін көрсетеді.
Қазіргі ғылым мен техниканы адамдардың игілігіне қызмет еткізу үшін
не қажеттің бәрі бар. Қазіргі ғылыми – техникалық прогресс қоғамдық
өндірістің материалдық негізін түбегейлі өзгертті. Өндіріс пен еңбекті
ұйымдастыру, басқару, еңбек жағдайын жақсарту және т. б. әлеуметтік –
экономикалық мәселелерді шешуге қадам жасалды. Ғылыми-техникалық прогресс
қоғамының басты өндіргіш күші адамның жан-жақты өсіп жетлуіне, оның әл-
ахуалы мен рухани байлығын арттыруға әсерлі ықпал жасап келеді. Сөйтіп
ғылыми-техникалық прогресс қоғамның барлық саласында дамытушы пәрменді
күшке айналды.
Ғылыми-техникалық революцияның ықпалымен рыноқктық қатынасқа
байланысты еңбекшілердің қоғам алдына қоятын талаптарының ауқымы өсті,
түрлері көбейді. Қазір қарапайым адамдар еңбек және тұрмыс жағдайын
жақсарту және сауықтыру, еңбек ақы мөлшерін жұмыс күшінің ұдайы өндірісінің
талабына сәйкестендіру, кәсіпорындарға жұмысшы бақылауын кең түрде қолдану,
өндірісті басқару және әлеуметтік мәселелерді шешуге хақылы болуын,
қоршаған ортаны аялау жөнінде өкіметтің, атқарушы органдардың батыл шешім
қабылдауын, еңбекке деген құқықты іске асыру, экономикалық, әлеуметтік,
экологиялық және соғыс қауіпсіздігін қамтамасыз ету, осы саладағы
жетістіктердің бәрін де бейбіт мақсатқа пайдалану және т.б. талаптарды
өткір қойып отыр.
Қазіргі технологияның дамуы өндірістің табиғи фактордан тәуелсіздігін
бәсеңдетсе, екінші жағынан, оның рөлі барған сайын күшейіп ( мысалы, ұдайы
өндіріс процесінде бұрын ескерілмеген немесе жете ескерілмеген ресурстар ),
әуе және космос кеңістігі, дүниежүзілік мұхит т.б.. еніп отыр. Осылайша
табиғат ресурстарын экономикалық айналымға қамту көлемі барған сайын арта
түсуде. Бұдан бір тұтас экологиялық-экономикалық ұдайы өндірістік жүйе
қалыптасты деп қорытынды жасауға болады. Заманымыздың ғұлама ғалымы
академик Вернадскийдің сөзімен айтқанда, бұл – ноосфера дәуірінің басталуы.
1. Ғылыми техникалық прогрестің ерекшеліктері
Өндіргіш күштердін тарихи өркендеуінің нәтижесі қазіргі ғылыми
техникалык прогресс. Сондықтан, қазіргі заман ғылыми-техникалык
немесе технологиялық революция заманы. Олай болса осы кұбылыстың
басты көріністері және мәні қандай?
20 ғасырдың елуінші жылдарынын басталған ғылыми - техникалық
ревалюцияның өзіне тән қазіргі көріністерді және ерекшеліктері
бар. Олар мыналар:
- ғылыми- техникалық прогресс кең ауқымды, әмбебап сипатка ие болды. Ол
коғам өмірінің барлык жактарын камтиды, тұрмыс жағдайына да, ұдайы өндіріс
фазаларына да ықпал етті. Өндіріс пен еңбекті үйымдастыру жэне басқару
жүйесін мүлдем өзгертті;
- ғылым мен өндірістің интергациялык катынасы жоғары дәрежеге жетті.
Экономикалық әсу-ерлеудің факторлары мен кайнар көздерін, шаруашылык
қүрылымын және т. б. жағдайларды күрт өзгертті;
- жаңа принципті техника мен технология жасалып өндіріске енгізілуде.
Сапалык жаңа өндіріс аппараты қалыптасып келеді. Бірлескен жүмыс күші даму
үстінде;
- қазіргі ғьшыми -техникалық прогрестің ерекшеліктерінің бірі-
микроэлектрониканын жедел қаркынмен дамуы және пайдаланылуы.
Микроэкономикалық техниканың негізінде электрондык акпарат,
жасанды интеллектуалды элементтерді бойына дарытқан электронды
есептеу машиналары, икемді автоматтандырылған өндіріс пайда болды. Бүл
казірдің өзінде, әсіресе келешекте қоғамдық өндірісті дамытудың негізгі
факторына айналары сөзсіз;
- ғылыми -техникалык прогресті каркынды дамуы қоғамдык өндірісті алға
бастыруда ғылымның рөлінің өскендігінің айкын корінісі. Ғылым мен өндіріс
қосылып біртұтас процеске айналды. Демек, ғылым өндіргіш күштердің тікелей
элементіне айналғандығы жөнінде айткымыз келеді. Осының негізінде:
- қалдықты аз қалдыратын немесе тіпті қалдықсыз технология өмірге келді.
Мүның экономикалык және экологиялык маңызы өз алдына ереше, өндіріске озык
технологияны пайдалну қазіргі ғылыми- техникалық революцияның негізгі
көріністерінің бірі, машина компонентіне және элементтеріне жаңа сапалық
езгерістер енді. Бұл жағдай адамның өндірістегі орны мен рөлін мүлдем
өзгертті, жүмысты күрделендірді, жаңа биік талаптар қойылды, казіргі ғылыми
-техникалық революция әлемдік сипатқа ие болды, бүкіл дүниежүзілік
құбылысқа айналды, биотехника кең өріс алды.
Қазіргі ғылыми- техникалык прогресс өте тапшы шикізаттарды жасанды
жолмен алған заттармен алмастырудың негізгі бағыттарының біріне айналдырып
отыр. Бүл материалдарды өңдеудің жаңа әдістерін одан сайн жетілдіріп жэне
іс жүзінде пайдалануды тездетеді.
Ғылыми техникалык революция жұмыс күшінің сапасын жақсартуға жол ашады.
Демек,бұл білімберу жүйесінде де революциялық өзгерістер енгізеді. Осы
бағытта капитализм едәуір икемділік көрсетті, білім мен ғылымнң мән-
мағынасын дұрыс түсінді, оларға жағдай жасап, жан-жақты дамуына жол ашты.
Тәуелсіздікке колы жеткен жас мемлекет Қазакстан үшін мүның маңызы зор.
Білім беру жүйесін уақыт, өмір талабына сай қайта құру сөзсіз ізгі ниеттен
туған , үлы максатты көздейтін прцесс екендігін естен шығармаған абзал.
Ғылыми- техникалық революцияның дүниежүзілік шаруашылық жүйесіне тән
ортак жағдайлары мен заңдылықтары бар. Олардың негізгілері мыналар:
шаруашылық салаларының және экономиканың құрылымдық өзгеріске ұшырауы ;
техника мен технологияның бір типтегі түрлері;
бірлескен жұмыс күшінің кәсіптік- мамандық құрылымының өзгеруі; -жұмыс
күшінің саттасына деген талаптың өсуі; еңбек өнімділігі мен еңбек
интенсивтілігінің артуы; жұмысшы күшініл әрдайым босап калуы; өндірістік
емес салада жұмыс істеушілердің үлес салмағының өсуі және т. б.
Ғылыми - техникалық прогрестің екі нысаны бар. Ол эколюциялық және
эволюциялык нысандар. Бірінші нысанда өндіріске енгізілген техника мен
технологияны жетілдіру жэне тарату прцестеті сол бұрынғы гылыми-техникалық
принципке негізделген. Ғылыми - техникалык прогрестің революциялық нысыны
өндірісте жаңа сападағы ғылыми - технкалық прнциптерді пайдалануға
негізделген. Бұл процесс казірғі заман - ғылыми-техникалык прогресс заманы
екендігін корсетеді.
Қазіргі ғылым мен техниканы адамдардың игілігіне кызмет еткізу үшін не
қажеттің бәрі бар. Қазіргі гылыми - техникалық прогресс коғамдық өндірістің
материалдык негізін түбегейлі өзгертті. Өндіріс пен еңбекті ұйымдастыру,
басқару, еңбек жағдайын жақсарту және т. б. әлеуметтік -экономикалык
мәселелерді шешуге кадам жасалды. Ғылыми-техникалык прогресс қоғамының
басты өндіргіш күші адамның жан-жақты өсіп жетлуіне, оның әл-ахуалы мен
рухани байлығын арттыруға әсерлі ыкпал жасап келеді. Сөйтіп ғылыми-
техникалық прогресс коғамның барлық саласындадамытушы пәрменді күшке
айналды.
Жалпы алғанда, аса маңызды ғылыми-техникалык проблемаларды шешу жөнінде
арнаулы кешенді бағдарламалар жасалып, олардың жүзеге асырылуын қамтамасыз
ету, жаңа техниканы жасау жэне меңгеру мерзімдерін едәуір қысқарту; ғылым
мен өндірістің өзара байланысын күшейту; салалық ғылыми мекемелердегі
зерттеулердің дәрежесі мен аякталған ғылыми жүмыстардың нэтижелерін
өндірісте пайдалану; жаңадан жасалатын және шығарылатын бұйымдардың
техникалык дәрежесін бағалау жүйесін жақсарту, ескірген өнімді өндірістен
дер кезінде алу; ғылыми зерттеу және жобалау конструкторлық ұйымдардын
тәжрибелік - өндірістік базасын нығайту; зерттеулер мен талдамалардың
бағыты мен ғылыми мекемелердің ұйымдык қрылымын бүгінгі күн талаптарына
сәйкес дер кезінде белгілеп, өзгертіп отыру; жоғарғы оқу орындарының
ғылыми әлеуетін халық шаруашылык міндеттерін шешуге пайдалану
тиімділігін арттыру - міне осы мәселелердің барлығын аймақтык деңгейде шешу
үшін "Оңтүстік әлеует " технопарк моделі ұсыныльш отыр.
Технологиялык өндіріс әдісінің даму сатылары бар. Ол коғам
дамуының тарихымен ұласып жатады. Сондыктан жекелеген коғамдык экономикалық
формациялардың даму тарихы технологиялык өндіріс әдісі бірден пайда болған
жок;әлі тарихи ұзақ мерзімді қамтитын күрделі процесс.
Ғылыми - техникалық прогрестің екі нысаны бар. Ол эколюциялык және
эволюциялық нысандар. Бірінші нысанда өндіріске енгізілген техника мен
технологияны жетілдіру және тарату прцестері сол бұрынғы ғылыми-техникалық
принципке негізделген. Ғылыми - техникалык прогрестің революциялык нысаны
өндірісте жаңа сападағы ғылыми - технкалык прнциптерді пайдалануға
негізделген. Бұл процесс қазіргі заман - ғылыми-техникалык прогресс заманы
екендігін көрсетеді.
Қазіргі ғылым мен техниканы адамдардың игілігіне қызмет еткізу үшін не
қажеттін бәрі бар. Қазіргі ғылыми - техникалык прогресс қоғамдық өндірістің
материалдык негізін түбегейлі өзгертті. Өндіріс пен еңбекті ұйымдастыру,
баскару, еңбек жағдайын жақсарту және т. б. әлеуметтік -экономикалык
мәселелерді шешуге кадам жасалды. Ғылыми-техникалық прогресс қоғамының
басты өндіргіш күші адамның жан-жақты өсіп жетуіне, оның әл-ахуалы мен
рухани байлығын арттыруға әсерлі ыкпал жасап келеді. Сөйтіп ғылыми-
техникалык прогресс қоғамың барлык саласындадамытушы пәрменді күшке
айналды.
2. Ғылыми – техникалық прогресстің мәні, даму бағыттары
Адамзат баласы өз басынан әр түлі қоғамдық өндіріс әдістерін
өткізгені тарихтан белгілі. Олардың даму дәрежесін сиппайтын ортақ
көрсеткіш бар. Ол-еңбек құралдары. Экономикалық дәуірдің айырмашылығы не
нәрсе өндірілетіндігінде емес, оны қалай және қандай еңбек құралдарымен
өндірілетіндігінде. Шындығында еңбек құралы қоғамның өсу дәрижесін
анықтайды. Ұзақ мерзімді қамтыған қоғам дамуының тарихы, еңбек құралдарының
даму тарихы десе де болады.Қазіргі ғылыми-техникалық прогресс сонау ерте
заманнан басталған еңбек құралдары дамуының түпкі нәтижесі және шарықтау
шегі.
Бір кезде ең қарапайым құралдарына негізделгең қоғамдық құрылыс
үстіміздегі ғасырдың екінші жартысында технологиялық өндіріс ретінде ең
жоғары дәрежесіне жетті. Осы технологиялық өндіріс әдісі дегеніміз не?
Қоғамдық өндірісті дамытуға тек қана еңбек құралының болуы жеткіліксіз.Оған
қоса қажетті материалдар,тиісті технологиялар,қуаттар ақпараттар және
өндірісті ұйымдастыру керек. Осылардың жиынтық мазмұны технологиялық
өндіріс әдісі деп аталады. Демек; те хнологиялық өндіріс әдісі дегеніміз
қоғамдық өндірісті дамытуға қажетті еңбек құралы,материалдар,технологиялар,
қуаттар, ақпараттар және өндірісті ұйымдастырудың жиынтығы. Бұл
арифметикалық сандық қосынды емес,сапалық категориялар. Технологиялық
өндіріс әдісінің даму сатылары бар. Ол қоғам дамуының тарихымен ұласып
жатады. Сондықтан жекелеген қоғамдық экономикалық формациялардың даму
тарихы технологиялық өндіріс әдісі бірден пайда болған жоқ;әлі тарихи ұзақ
мерзімді қамтитын күрднлі процесс.
Алғашқы қауым тұсында адамдар ең қарапайым еңбек құралдарын
пайдалады.Сондықтан олар табиғатқа бағынышты еді.Бертін келе от жағу пайда
полды.Осы бір қарапайым құбылыс адам қоғамының дамуындағы тұңғыш
революциялық қадам еді.Ол металлургия өндірісінің өмірлік өзегіне
айналды.Тас,қола,темір ғасырлары атағына ие болған әр түрлі технологиялық
өндіріс әдістері өмірге келді.Осы технологиялық әдістердің бәрі де бір ғана
энергетикалық күшке негізделіп дамыды.
Құл иеленуші, әсіресе феодалдық қоғамда технологиялық өндіріс
әдістері елеулі табыстарға жетті.Олардың қозғаушы күштері сол кездегі
мақсаттарға байланысты маериалдық өндірісті дамыту қажеттігі.Жаңа
технология,техника пайда болды да өндірісті және еңбекті ұйымдастыруға
өзгерістер енгізілді.Мұның бәрі туып келе жатқан жаңа қоғам-капиталистік
қоғамның талаптарына сай келмеді. Капитализмге мүлдем басқаша технологиялық
өндіріс әдістері қажет болды. Ол тек қанаеңбек құралының дамуының жаңа
сапалық белгілерімен, ірі машиналы өндіріске жетудің жолдарымен
белгіленеді.Ал ірі машиналы өндіріс бірден пайда болған жоқ,оның тарихи
даму және қалыптасу белестері бар. Ірі машиналы өндірістің құрылуы бірнеше
кезеңнен тұрады. Олар: жай кооперция мануфактура,фабрика.
Жай кооперация дегеніміз белгілі бір өндіріс процесінде немесе
түрліше,бірақ бір-бірімен өзара байланысты өндіріс процестерінде көп адам
,жоспарлы түрде,бірақ бір-бірімен қатар, өзара әрекетте жұмыс істейтін
еңбек нысаны.
Екінші кезең- манифактура (XVI ғасырдың орта шенінен XVII ғасырдың 70-
жылдарына дейін орын алды.).Манифактура машина әлі пайда болмаған, еңбек
бөлінісіне негізделген коопнрация. Осы кезле еңбек бөлінісі, қолмен
істейтін еңбек құралы шарықтау шегіне жетті, жиынтық жұмысшылар пайда болды
және капитал қоғамына қажетті алғы шарттар қаланды. Өмірге үшінші кезең-
фабрика(XVIII ғасырдың соңы ) келді.Ол ірі машиналы өндіріске
негізделген.Фабрика дамуы ұзақ мерзімді қамтып, үнемі сапалық өзгерістерде
болатын тарихы кезеңдері басынан өткізді. Қазіргі әр алуан, көп нұсқалы
негізге сүйенген жаңа технологиялық өндіріс әдісі- фабрика дамуының түпкі
жиынтық нәтижесі. Ғылыми- техникалық прогресте осы фабрика дамуының сапалық
қорытындысы.
Өндіргіш күштердің тарихи өркендеуінің нәтижесі қазіргі ғылыми
техникалық прогресс. Сондықтан, қазіргі заман ғылыми-техникалық немесе
технологиялық революция заманы. Олай болса осы құбылыстың басты көріністері
және мәні қандай?
-ғылыми- техникалық прогресс кең ауқымды, әмбебап сипатқа ие болды.
Ол қоғам өмірінің барлық жақтарын қамтиды, тұрмыс жағдайына да, ұдайы
өндіріс фазаларына да ықпал етті. Өндіріс пен еңбекті ұйымдастыру және
басқару жүйесін мүлдем өзгертті;
-ғылым мен өндірістің интергациялық қатынасы жоғары дәрежеге жетті.
Экономикалық өсу-өрлеудің факторлары мен қайнар көздерін, шаруашылық
құрылымын және т. б. жағдайларды күрт өзгертті;
-жаңа принципті техника мен технология жасалып өндіріске енгізілуде.
Сапалық жаңа өндіріс аппараты қалыптасып келеді. Бірлескен жұмыс күші даму
үстінде;
-қазіргі ғылыми -техникалық прогрестің ерекшеліктерінің бірі-
микроэлектрониканың жедел қарқынмен дамуы және пайдаланылуы.
Микроэкономикалық техниканың негізінде электрондық ақпарат, жасанды
интеллектуалды элементтерді бойына дарытқан электронды есептеу машиналары,
икемді автоматтандырылған өндіріс пайда болды. Бұл қазірдің өзінде, әсіресе
келешекте қоғамдық өндірісті дамытудың негізгі факторына айналары сөзсіз;
-ғылыми –техникалық прогрестің қарқынды дамуы қоғамдық өндірісті алға
бастыруда ғылымның рөлінің өскендігінің айқын көрінісі. Ғылым мен өндіріс
қосылып біртұтас процеске айналды. Демек, ғылым өндіргіш күштердің тікелей
элементіне айналғандығы жөнінде айтқымыз келеді. Осының негізінде:
-қалдықты аз қалдыратын немесе тіпті қалдықсыз технология өмірге
келді. Мұның экономикалық және экологиялық маңызы өз алдына ереше,
өндіріске озық технологияны пайдалну қазіргі ғылыми- техникалық
революцияның негізгі көріністерінің бірі, машина компонентіне және
элементтеріне жаңа сапалық өзгерістер енді. Бұл жағдай адамның өндірістегі
орны мен рөлін мүлдем өзгертті, жұмысты күрделендірді, жаңа биік талаптар
қойылды, қазіргі ғылыми –техникалық революция әлемдік сипатқа ие болды,
бүкіл дүниежүзілік құбылысқа айналды, биотехника кең өріс алды.
Ғылым мен практикада дәлелдегеніндей, интенсивтендіру қоршаған ортаны,
табиғатты әлсіретпейді, қайта оның сол қалпында сақталып, жетіліп отыруына,
табиғи қалпында қоры таусылмай ұдайы өндіріліп тұруына ықпал етеді.
Адамдардың табиғатқа ықпалы қай қоғамда да қандай шаралар қабылдап, оны
ақылмен ойластырып, ұйымдастырып іске асыратындығына байланысты. Біздің
еліміз жағдайында табиғатқа көзқарас, оны аялау, қорғау, сақтау мәселесіне
жете көңіл бөлінбей келгені өкінерлік жағдай. Қандай мөлшерде, қаншаға
түссе де ең алдымен өндірістік жоспарды орындау керек деген принцип
табиғатқа, адам баласына орны толмас зиян келтіріп келгенін айтпасқа
болмайды. Арал теңізі, Семей, Капустин Яр полигондарына байланысты жайлар,
аймақтық мәселе дер едік.Өйткені республика халқына, табиғатына, оның
болашағына тигізген қайғы-қасіретін бір мемлекет күшімен жою қиын, оған
әлемдік деңгейде бірлескен шаралар жүйесі керек. Дүниежүзілік мұхит,
теңіздер де олардың мұнай өндірумен ( бұл өндірудің 25 проценті) байланысты
қатты ластанып отыр, тіпті ондағы өсімдіктер мен хайуанаттар дүниесіне зор
қауіп төнуде. Сондай-ақ егістік жерлерде минерал тыңайтқыштарын орынсыз
енгізудің адамзат пен табиғатқа зиянды әсер- ықпалы қаншама десеңізші.
Сондықтан экологиялық проблемалар қазір дүниежүзілік көлемде қатты
шиеленіскен күйде. Табиғаттан алуды ғана білу жеткіліксңз, оны сақтап ,
қорғау туралы кең бағдарламалық шараларлы тез арада іске асыру бүкіл
адамзаттың, болашақтың ең басты міндеті.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Ғылыми техникалық прогрестің ерекшеліктері
2. Ғылыми – техникалық прогресстің мәні, даму бағыттары
3. Қазақстан Республикасындағы ғылыми-техникалық потенциалды
талдау
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Қазіргі ғылыми- техникалық прогресс өте тапшы шикізаттарды жасанды
жолмен алған заттармен алмастырудың негізгі бағыттарының біріне айналдырып
отыр. Бұл материалдарды өңдеудің жаңа әдістерін одан сайн жетілдіріп және
іс жүзінде пайдалануды тездетеді.
Ғылыми техникалық революция жұмыс күшінің сапасын жақсартуға жол
ашады. Демек,бұл білімберу жүйесінде де революциялық өзгерістер енгізеді.
Осы бағытта капитализм едәуір икемділік көрсетті, білім мен ғылымнң мән-
мағынасын дұрыс түсінді, оларға жағдай жасап, жан-жақты дамуына жол ашты.
Тәуелсіздікке қолы жеткен жас мемлекет Қазақстан үшін мұның маңызы
зор. Білім беру жүйесін уақыт, өмір талабына сай қайта құру сөзсіз ізгі
ниеттен туған, ұлы мақсатты көздейтін прцесс екендігін естен шығармаған
абзал.
Ғылыми- техникалық революцияның дүниежүзілік шаруашылық жүйесіне тән
ортақ жағдайлары мен заңдылықтары бар. Олардың негізгілері мыналар:
шаруашылық салаларының және экономиканың құрылымдық өзгеріске ұшырауы ;
техника мен технологияның бір типтегі түрлері; бірлескен жұмыс күшінің
кәсіптік- мамандық құрылымының өзгеруі; - жұмыс күшінің сапасына деген
талаптың өсуі; еңбек өнімділігі мен еңбек интенсивтілігінің артуы; жұмысшы
күшінің әрдайым босап қалуы; өндірістік емес салада жұмыс істеушілердің
үлес салмағының өсуі және т. б.
Ғылыми – техникалық прогрестің екі нысаны бар. Ол эколюциялық және
эволюциялық нысандар. Бірінші нысанда өндіріске енгізілген техника мен
технологияны жетілдіру және тарату прцестеті сол бұрынғы ғылыми- техникалық
принципке негізделген. Ғылыми – техникалық прогрестің революциялық нысны
өндірісте жаңа сападағы ғылыми – технкалық прнциптерді пайдалануға
негізделген. Бұл процесс қазіргі заман – ғылыми- техникалық прогресс заманы
екендігін көрсетеді.
Қазіргі ғылым мен техниканы адамдардың игілігіне қызмет еткізу үшін
не қажеттің бәрі бар. Қазіргі ғылыми – техникалық прогресс қоғамдық
өндірістің материалдық негізін түбегейлі өзгертті. Өндіріс пен еңбекті
ұйымдастыру, басқару, еңбек жағдайын жақсарту және т. б. әлеуметтік –
экономикалық мәселелерді шешуге қадам жасалды. Ғылыми-техникалық прогресс
қоғамының басты өндіргіш күші адамның жан-жақты өсіп жетлуіне, оның әл-
ахуалы мен рухани байлығын арттыруға әсерлі ықпал жасап келеді. Сөйтіп
ғылыми-техникалық прогресс қоғамның барлық саласында дамытушы пәрменді
күшке айналды.
Ғылыми-техникалық революцияның ықпалымен рыноқктық қатынасқа
байланысты еңбекшілердің қоғам алдына қоятын талаптарының ауқымы өсті,
түрлері көбейді. Қазір қарапайым адамдар еңбек және тұрмыс жағдайын
жақсарту және сауықтыру, еңбек ақы мөлшерін жұмыс күшінің ұдайы өндірісінің
талабына сәйкестендіру, кәсіпорындарға жұмысшы бақылауын кең түрде қолдану,
өндірісті басқару және әлеуметтік мәселелерді шешуге хақылы болуын,
қоршаған ортаны аялау жөнінде өкіметтің, атқарушы органдардың батыл шешім
қабылдауын, еңбекке деген құқықты іске асыру, экономикалық, әлеуметтік,
экологиялық және соғыс қауіпсіздігін қамтамасыз ету, осы саладағы
жетістіктердің бәрін де бейбіт мақсатқа пайдалану және т.б. талаптарды
өткір қойып отыр.
Қазіргі технологияның дамуы өндірістің табиғи фактордан тәуелсіздігін
бәсеңдетсе, екінші жағынан, оның рөлі барған сайын күшейіп ( мысалы, ұдайы
өндіріс процесінде бұрын ескерілмеген немесе жете ескерілмеген ресурстар ),
әуе және космос кеңістігі, дүниежүзілік мұхит т.б.. еніп отыр. Осылайша
табиғат ресурстарын экономикалық айналымға қамту көлемі барған сайын арта
түсуде. Бұдан бір тұтас экологиялық-экономикалық ұдайы өндірістік жүйе
қалыптасты деп қорытынды жасауға болады. Заманымыздың ғұлама ғалымы
академик Вернадскийдің сөзімен айтқанда, бұл – ноосфера дәуірінің басталуы.
1. Ғылыми техникалық прогрестің ерекшеліктері
Өндіргіш күштердін тарихи өркендеуінің нәтижесі қазіргі ғылыми
техникалык прогресс. Сондықтан, қазіргі заман ғылыми-техникалык
немесе технологиялық революция заманы. Олай болса осы кұбылыстың
басты көріністері және мәні қандай?
20 ғасырдың елуінші жылдарынын басталған ғылыми - техникалық
ревалюцияның өзіне тән қазіргі көріністерді және ерекшеліктері
бар. Олар мыналар:
- ғылыми- техникалық прогресс кең ауқымды, әмбебап сипатка ие болды. Ол
коғам өмірінің барлык жактарын камтиды, тұрмыс жағдайына да, ұдайы өндіріс
фазаларына да ықпал етті. Өндіріс пен еңбекті үйымдастыру жэне басқару
жүйесін мүлдем өзгертті;
- ғылым мен өндірістің интергациялык катынасы жоғары дәрежеге жетті.
Экономикалық әсу-ерлеудің факторлары мен кайнар көздерін, шаруашылык
қүрылымын және т. б. жағдайларды күрт өзгертті;
- жаңа принципті техника мен технология жасалып өндіріске енгізілуде.
Сапалык жаңа өндіріс аппараты қалыптасып келеді. Бірлескен жүмыс күші даму
үстінде;
- қазіргі ғьшыми -техникалық прогрестің ерекшеліктерінің бірі-
микроэлектрониканын жедел қаркынмен дамуы және пайдаланылуы.
Микроэкономикалық техниканың негізінде электрондык акпарат,
жасанды интеллектуалды элементтерді бойына дарытқан электронды
есептеу машиналары, икемді автоматтандырылған өндіріс пайда болды. Бүл
казірдің өзінде, әсіресе келешекте қоғамдық өндірісті дамытудың негізгі
факторына айналары сөзсіз;
- ғылыми -техникалык прогресті каркынды дамуы қоғамдык өндірісті алға
бастыруда ғылымның рөлінің өскендігінің айкын корінісі. Ғылым мен өндіріс
қосылып біртұтас процеске айналды. Демек, ғылым өндіргіш күштердің тікелей
элементіне айналғандығы жөнінде айткымыз келеді. Осының негізінде:
- қалдықты аз қалдыратын немесе тіпті қалдықсыз технология өмірге келді.
Мүның экономикалык және экологиялык маңызы өз алдына ереше, өндіріске озык
технологияны пайдалну қазіргі ғылыми- техникалық революцияның негізгі
көріністерінің бірі, машина компонентіне және элементтеріне жаңа сапалық
езгерістер енді. Бұл жағдай адамның өндірістегі орны мен рөлін мүлдем
өзгертті, жүмысты күрделендірді, жаңа биік талаптар қойылды, казіргі ғылыми
-техникалық революция әлемдік сипатқа ие болды, бүкіл дүниежүзілік
құбылысқа айналды, биотехника кең өріс алды.
Қазіргі ғылыми- техникалык прогресс өте тапшы шикізаттарды жасанды
жолмен алған заттармен алмастырудың негізгі бағыттарының біріне айналдырып
отыр. Бүл материалдарды өңдеудің жаңа әдістерін одан сайн жетілдіріп жэне
іс жүзінде пайдалануды тездетеді.
Ғылыми техникалык революция жұмыс күшінің сапасын жақсартуға жол ашады.
Демек,бұл білімберу жүйесінде де революциялық өзгерістер енгізеді. Осы
бағытта капитализм едәуір икемділік көрсетті, білім мен ғылымнң мән-
мағынасын дұрыс түсінді, оларға жағдай жасап, жан-жақты дамуына жол ашты.
Тәуелсіздікке колы жеткен жас мемлекет Қазакстан үшін мүның маңызы зор.
Білім беру жүйесін уақыт, өмір талабына сай қайта құру сөзсіз ізгі ниеттен
туған , үлы максатты көздейтін прцесс екендігін естен шығармаған абзал.
Ғылыми- техникалық революцияның дүниежүзілік шаруашылық жүйесіне тән
ортак жағдайлары мен заңдылықтары бар. Олардың негізгілері мыналар:
шаруашылық салаларының және экономиканың құрылымдық өзгеріске ұшырауы ;
техника мен технологияның бір типтегі түрлері;
бірлескен жұмыс күшінің кәсіптік- мамандық құрылымының өзгеруі; -жұмыс
күшінің саттасына деген талаптың өсуі; еңбек өнімділігі мен еңбек
интенсивтілігінің артуы; жұмысшы күшініл әрдайым босап калуы; өндірістік
емес салада жұмыс істеушілердің үлес салмағының өсуі және т. б.
Ғылыми - техникалық прогрестің екі нысаны бар. Ол эколюциялық және
эволюциялык нысандар. Бірінші нысанда өндіріске енгізілген техника мен
технологияны жетілдіру жэне тарату прцестеті сол бұрынғы гылыми-техникалық
принципке негізделген. Ғылыми - техникалык прогрестің революциялық нысыны
өндірісте жаңа сападағы ғылыми - технкалық прнциптерді пайдалануға
негізделген. Бұл процесс казірғі заман - ғылыми-техникалык прогресс заманы
екендігін корсетеді.
Қазіргі ғылым мен техниканы адамдардың игілігіне кызмет еткізу үшін не
қажеттің бәрі бар. Қазіргі гылыми - техникалық прогресс коғамдық өндірістің
материалдык негізін түбегейлі өзгертті. Өндіріс пен еңбекті ұйымдастыру,
басқару, еңбек жағдайын жақсарту және т. б. әлеуметтік -экономикалык
мәселелерді шешуге кадам жасалды. Ғылыми-техникалык прогресс қоғамының
басты өндіргіш күші адамның жан-жақты өсіп жетлуіне, оның әл-ахуалы мен
рухани байлығын арттыруға әсерлі ыкпал жасап келеді. Сөйтіп ғылыми-
техникалық прогресс коғамның барлық саласындадамытушы пәрменді күшке
айналды.
Жалпы алғанда, аса маңызды ғылыми-техникалык проблемаларды шешу жөнінде
арнаулы кешенді бағдарламалар жасалып, олардың жүзеге асырылуын қамтамасыз
ету, жаңа техниканы жасау жэне меңгеру мерзімдерін едәуір қысқарту; ғылым
мен өндірістің өзара байланысын күшейту; салалық ғылыми мекемелердегі
зерттеулердің дәрежесі мен аякталған ғылыми жүмыстардың нэтижелерін
өндірісте пайдалану; жаңадан жасалатын және шығарылатын бұйымдардың
техникалык дәрежесін бағалау жүйесін жақсарту, ескірген өнімді өндірістен
дер кезінде алу; ғылыми зерттеу және жобалау конструкторлық ұйымдардын
тәжрибелік - өндірістік базасын нығайту; зерттеулер мен талдамалардың
бағыты мен ғылыми мекемелердің ұйымдык қрылымын бүгінгі күн талаптарына
сәйкес дер кезінде белгілеп, өзгертіп отыру; жоғарғы оқу орындарының
ғылыми әлеуетін халық шаруашылык міндеттерін шешуге пайдалану
тиімділігін арттыру - міне осы мәселелердің барлығын аймақтык деңгейде шешу
үшін "Оңтүстік әлеует " технопарк моделі ұсыныльш отыр.
Технологиялык өндіріс әдісінің даму сатылары бар. Ол коғам
дамуының тарихымен ұласып жатады. Сондыктан жекелеген коғамдык экономикалық
формациялардың даму тарихы технологиялык өндіріс әдісі бірден пайда болған
жок;әлі тарихи ұзақ мерзімді қамтитын күрделі процесс.
Ғылыми - техникалық прогрестің екі нысаны бар. Ол эколюциялык және
эволюциялық нысандар. Бірінші нысанда өндіріске енгізілген техника мен
технологияны жетілдіру және тарату прцестері сол бұрынғы ғылыми-техникалық
принципке негізделген. Ғылыми - техникалык прогрестің революциялык нысаны
өндірісте жаңа сападағы ғылыми - технкалык прнциптерді пайдалануға
негізделген. Бұл процесс қазіргі заман - ғылыми-техникалык прогресс заманы
екендігін көрсетеді.
Қазіргі ғылым мен техниканы адамдардың игілігіне қызмет еткізу үшін не
қажеттін бәрі бар. Қазіргі ғылыми - техникалык прогресс қоғамдық өндірістің
материалдык негізін түбегейлі өзгертті. Өндіріс пен еңбекті ұйымдастыру,
баскару, еңбек жағдайын жақсарту және т. б. әлеуметтік -экономикалык
мәселелерді шешуге кадам жасалды. Ғылыми-техникалық прогресс қоғамының
басты өндіргіш күші адамның жан-жақты өсіп жетуіне, оның әл-ахуалы мен
рухани байлығын арттыруға әсерлі ыкпал жасап келеді. Сөйтіп ғылыми-
техникалык прогресс қоғамың барлык саласындадамытушы пәрменді күшке
айналды.
2. Ғылыми – техникалық прогресстің мәні, даму бағыттары
Адамзат баласы өз басынан әр түлі қоғамдық өндіріс әдістерін
өткізгені тарихтан белгілі. Олардың даму дәрежесін сиппайтын ортақ
көрсеткіш бар. Ол-еңбек құралдары. Экономикалық дәуірдің айырмашылығы не
нәрсе өндірілетіндігінде емес, оны қалай және қандай еңбек құралдарымен
өндірілетіндігінде. Шындығында еңбек құралы қоғамның өсу дәрижесін
анықтайды. Ұзақ мерзімді қамтыған қоғам дамуының тарихы, еңбек құралдарының
даму тарихы десе де болады.Қазіргі ғылыми-техникалық прогресс сонау ерте
заманнан басталған еңбек құралдары дамуының түпкі нәтижесі және шарықтау
шегі.
Бір кезде ең қарапайым құралдарына негізделгең қоғамдық құрылыс
үстіміздегі ғасырдың екінші жартысында технологиялық өндіріс ретінде ең
жоғары дәрежесіне жетті. Осы технологиялық өндіріс әдісі дегеніміз не?
Қоғамдық өндірісті дамытуға тек қана еңбек құралының болуы жеткіліксіз.Оған
қоса қажетті материалдар,тиісті технологиялар,қуаттар ақпараттар және
өндірісті ұйымдастыру керек. Осылардың жиынтық мазмұны технологиялық
өндіріс әдісі деп аталады. Демек; те хнологиялық өндіріс әдісі дегеніміз
қоғамдық өндірісті дамытуға қажетті еңбек құралы,материалдар,технологиялар,
қуаттар, ақпараттар және өндірісті ұйымдастырудың жиынтығы. Бұл
арифметикалық сандық қосынды емес,сапалық категориялар. Технологиялық
өндіріс әдісінің даму сатылары бар. Ол қоғам дамуының тарихымен ұласып
жатады. Сондықтан жекелеген қоғамдық экономикалық формациялардың даму
тарихы технологиялық өндіріс әдісі бірден пайда болған жоқ;әлі тарихи ұзақ
мерзімді қамтитын күрднлі процесс.
Алғашқы қауым тұсында адамдар ең қарапайым еңбек құралдарын
пайдалады.Сондықтан олар табиғатқа бағынышты еді.Бертін келе от жағу пайда
полды.Осы бір қарапайым құбылыс адам қоғамының дамуындағы тұңғыш
революциялық қадам еді.Ол металлургия өндірісінің өмірлік өзегіне
айналды.Тас,қола,темір ғасырлары атағына ие болған әр түрлі технологиялық
өндіріс әдістері өмірге келді.Осы технологиялық әдістердің бәрі де бір ғана
энергетикалық күшке негізделіп дамыды.
Құл иеленуші, әсіресе феодалдық қоғамда технологиялық өндіріс
әдістері елеулі табыстарға жетті.Олардың қозғаушы күштері сол кездегі
мақсаттарға байланысты маериалдық өндірісті дамыту қажеттігі.Жаңа
технология,техника пайда болды да өндірісті және еңбекті ұйымдастыруға
өзгерістер енгізілді.Мұның бәрі туып келе жатқан жаңа қоғам-капиталистік
қоғамның талаптарына сай келмеді. Капитализмге мүлдем басқаша технологиялық
өндіріс әдістері қажет болды. Ол тек қанаеңбек құралының дамуының жаңа
сапалық белгілерімен, ірі машиналы өндіріске жетудің жолдарымен
белгіленеді.Ал ірі машиналы өндіріс бірден пайда болған жоқ,оның тарихи
даму және қалыптасу белестері бар. Ірі машиналы өндірістің құрылуы бірнеше
кезеңнен тұрады. Олар: жай кооперция мануфактура,фабрика.
Жай кооперация дегеніміз белгілі бір өндіріс процесінде немесе
түрліше,бірақ бір-бірімен өзара байланысты өндіріс процестерінде көп адам
,жоспарлы түрде,бірақ бір-бірімен қатар, өзара әрекетте жұмыс істейтін
еңбек нысаны.
Екінші кезең- манифактура (XVI ғасырдың орта шенінен XVII ғасырдың 70-
жылдарына дейін орын алды.).Манифактура машина әлі пайда болмаған, еңбек
бөлінісіне негізделген коопнрация. Осы кезле еңбек бөлінісі, қолмен
істейтін еңбек құралы шарықтау шегіне жетті, жиынтық жұмысшылар пайда болды
және капитал қоғамына қажетті алғы шарттар қаланды. Өмірге үшінші кезең-
фабрика(XVIII ғасырдың соңы ) келді.Ол ірі машиналы өндіріске
негізделген.Фабрика дамуы ұзақ мерзімді қамтып, үнемі сапалық өзгерістерде
болатын тарихы кезеңдері басынан өткізді. Қазіргі әр алуан, көп нұсқалы
негізге сүйенген жаңа технологиялық өндіріс әдісі- фабрика дамуының түпкі
жиынтық нәтижесі. Ғылыми- техникалық прогресте осы фабрика дамуының сапалық
қорытындысы.
Өндіргіш күштердің тарихи өркендеуінің нәтижесі қазіргі ғылыми
техникалық прогресс. Сондықтан, қазіргі заман ғылыми-техникалық немесе
технологиялық революция заманы. Олай болса осы құбылыстың басты көріністері
және мәні қандай?
-ғылыми- техникалық прогресс кең ауқымды, әмбебап сипатқа ие болды.
Ол қоғам өмірінің барлық жақтарын қамтиды, тұрмыс жағдайына да, ұдайы
өндіріс фазаларына да ықпал етті. Өндіріс пен еңбекті ұйымдастыру және
басқару жүйесін мүлдем өзгертті;
-ғылым мен өндірістің интергациялық қатынасы жоғары дәрежеге жетті.
Экономикалық өсу-өрлеудің факторлары мен қайнар көздерін, шаруашылық
құрылымын және т. б. жағдайларды күрт өзгертті;
-жаңа принципті техника мен технология жасалып өндіріске енгізілуде.
Сапалық жаңа өндіріс аппараты қалыптасып келеді. Бірлескен жұмыс күші даму
үстінде;
-қазіргі ғылыми -техникалық прогрестің ерекшеліктерінің бірі-
микроэлектрониканың жедел қарқынмен дамуы және пайдаланылуы.
Микроэкономикалық техниканың негізінде электрондық ақпарат, жасанды
интеллектуалды элементтерді бойына дарытқан электронды есептеу машиналары,
икемді автоматтандырылған өндіріс пайда болды. Бұл қазірдің өзінде, әсіресе
келешекте қоғамдық өндірісті дамытудың негізгі факторына айналары сөзсіз;
-ғылыми –техникалық прогрестің қарқынды дамуы қоғамдық өндірісті алға
бастыруда ғылымның рөлінің өскендігінің айқын көрінісі. Ғылым мен өндіріс
қосылып біртұтас процеске айналды. Демек, ғылым өндіргіш күштердің тікелей
элементіне айналғандығы жөнінде айтқымыз келеді. Осының негізінде:
-қалдықты аз қалдыратын немесе тіпті қалдықсыз технология өмірге
келді. Мұның экономикалық және экологиялық маңызы өз алдына ереше,
өндіріске озық технологияны пайдалну қазіргі ғылыми- техникалық
революцияның негізгі көріністерінің бірі, машина компонентіне және
элементтеріне жаңа сапалық өзгерістер енді. Бұл жағдай адамның өндірістегі
орны мен рөлін мүлдем өзгертті, жұмысты күрделендірді, жаңа биік талаптар
қойылды, қазіргі ғылыми –техникалық революция әлемдік сипатқа ие болды,
бүкіл дүниежүзілік құбылысқа айналды, биотехника кең өріс алды.
Ғылым мен практикада дәлелдегеніндей, интенсивтендіру қоршаған ортаны,
табиғатты әлсіретпейді, қайта оның сол қалпында сақталып, жетіліп отыруына,
табиғи қалпында қоры таусылмай ұдайы өндіріліп тұруына ықпал етеді.
Адамдардың табиғатқа ықпалы қай қоғамда да қандай шаралар қабылдап, оны
ақылмен ойластырып, ұйымдастырып іске асыратындығына байланысты. Біздің
еліміз жағдайында табиғатқа көзқарас, оны аялау, қорғау, сақтау мәселесіне
жете көңіл бөлінбей келгені өкінерлік жағдай. Қандай мөлшерде, қаншаға
түссе де ең алдымен өндірістік жоспарды орындау керек деген принцип
табиғатқа, адам баласына орны толмас зиян келтіріп келгенін айтпасқа
болмайды. Арал теңізі, Семей, Капустин Яр полигондарына байланысты жайлар,
аймақтық мәселе дер едік.Өйткені республика халқына, табиғатына, оның
болашағына тигізген қайғы-қасіретін бір мемлекет күшімен жою қиын, оған
әлемдік деңгейде бірлескен шаралар жүйесі керек. Дүниежүзілік мұхит,
теңіздер де олардың мұнай өндірумен ( бұл өндірудің 25 проценті) байланысты
қатты ластанып отыр, тіпті ондағы өсімдіктер мен хайуанаттар дүниесіне зор
қауіп төнуде. Сондай-ақ егістік жерлерде минерал тыңайтқыштарын орынсыз
енгізудің адамзат пен табиғатқа зиянды әсер- ықпалы қаншама десеңізші.
Сондықтан экологиялық проблемалар қазір дүниежүзілік көлемде қатты
шиеленіскен күйде. Табиғаттан алуды ғана білу жеткіліксңз, оны сақтап ,
қорғау туралы кең бағдарламалық шараларлы тез арада іске асыру бүкіл
адамзаттың, болашақтың ең басты міндеті.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz