Дюркгейм Эмиль

І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Дюркгейм Эмиль
2. Дюркгейм еңбектері
3. Дюркгейм әлеуметтану пәні мен әдістері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Эмиль Дюргеймнің (1858-1917)- француз социялогы, сологияны ғылым, мамандық және оқу пәні ретінде қалыптастырушылардың бірі. Францияның солтүстік-шығысындағы Эпинал қаласында 1858 жылы 15 сәуірде Раввин әулетінің отбасында дүниеге келді. Париждегі Жоғары қалыпты мектепті тамамдаған кейін,провинциалды лицейлерге бірнеше жыл бойы сабақ берді.1887 жылы Бордо қаласындағы университетте әлеуметтік ғылым және педагогикаоқытушысы қызметіне тағайындалды.Он жылдан соң ол бұл жерде Фрациядағы ең алғашқы әллеуметтік кафедрасын басқарды.
1896 жылы Дюркгейм социялогия тарихында елеулі оқиға болған жаңа мерзімді басылымға басшылық ете бастады.Ол 1896 жылы – 1913 жылдар аралығында редакциялаған L`Annee BaGi Sociologique журналы, ең алғашқы рет дюркгеймдік мектеп зерттеулерінің нәтижелерін жариялай бастады.Бұл жылнама Франциядағы түрлі бәсекелесуші топтар арасындағы дюркгеймдік социалогия үстемдігінің негізгі институционалдық факторы болды.
Журнал қызметкері кәбіне оның бас редакторының идеяларына негізделген күшті ғылыми ағымды қалыптастырды.Бұ кейін “Француз социялогиясының мектебі”- деген атқа ие болып, осы елдегі социялогияныңдамуын бірнеше он жылдыққа айқындап берді.

1. Социология /Под.ред.роф. В.Н Лавриенко М.1998
2. Тощенко Ж.Т. Социология –М.1998
3. Сорокин П.А. Адам. Қоғам М:1992

Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Дюркгейм Эмиль
Дюркгейм Эмиль (Durkheim, Emile) (1858–1917) – француз ойшылы,
кәсіби әлеуметтанудың негізін салушы.
Эмиль Дюргеймнің (1858-1917)- француз социялогы, сологияны ғылым,
мамандық және оқу пәні ретінде қалыптастырушылардың бірі. Францияның
солтүстік-шығысындағы Эпинал қаласында 1858 жылы 15 сәуірде Раввин
әулетінің отбасында дүниеге келді. Париждегі Жоғары қалыпты мектепті
тамамдаған кейін,провинциалды лицейлерге бірнеше жыл бойы сабақ берді.1887
жылы Бордо қаласындағы университетте әлеуметтік ғылым және
педагогикаоқытушысы қызметіне тағайындалды.Он жылдан соң ол бұл жерде
Фрациядағы ең алғашқы әллеуметтік кафедрасын басқарды.
1896 жылы Дюркгейм социялогия тарихында елеулі оқиға болған жаңа
мерзімді басылымға басшылық ете бастады.Ол 1896 жылы – 1913 жылдар
аралығында редакциялаған L`Annee BaGi Sociologique журналы, ең алғашқы рет
дюркгеймдік мектеп зерттеулерінің нәтижелерін жариялай бастады.Бұл жылнама
Франциядағы түрлі бәсекелесуші топтар арасындағы дюркгеймдік социалогия
үстемдігінің негізгі институционалдық факторы болды.
Журнал қызметкері кәбіне оның бас редакторының идеяларына негізделген
күшті ғылыми ағымды қалыптастырды.Бұ кейін “Француз социялогиясының
мектебі”- деген атқа ие болып, осы елдегі социялогияныңдамуын бірнеше он
жылдыққа айқындап берді.
1902 жылы Дюркгейм атақты Сорбоннаға шақырылады.Нәтижесінде оның
әллеуметтік бойынша лекциялық-курсының негізінде “Тәрбие және әллеуметтану
туралы ғылымдар” кафедрасы құрылып, ол оған да жетекшілік етеді.Дюркгейм
тек қана француз социялогиясын қалыптастырып қана қоймай, сонымен бірге пән
ретіндегі социялогия шеңберінен шығып, француздың интеллектуалды және тіпті
саяси дағдарыстарына белсене қатысты.

Дюркгейм еңбектері
Көзі тірісінде Дюркгейм Төрт кітап шығарды:”Қоғамдық еңбек белісі
туралы” (1893), “Социялогия әдісі” (1895), “Өзін-өзі әлтіру” (1897) және
“Діни әмірдің қарапайым формалары” (1912).
Дюркгейм өзінің әлеуметтік көзқарастар жүйесін құрған теориялық-
методологиялық база “социологизм” деп аталды. Ол социологиялық реализмнің
бір түрі деп есептеледі.Бұл бағыттың басты ерекшелігі номинализмге қарама-
қарсы қойылуына болды. Социологиялық реализм өзінің парадигмасыретінде
адамзат қоғамын ерекше шындық ретінде мойындау қажеттілігі мен
міндеттілігін көрсетті. Социология пайда болғанға дейін арнайы оқу пән
ретінде мұндай әлеуметтік шындықты зерттеумен бірде-бір ғылым саласы
айналысқан емес.
Социологиялық әдіс ережелерінде Дюркгейм қоғамның психологиялық
фактілерге сәйкес келмейтін өзінің жеке шындығы . Әлеуметтік шындықтың
мұндай ерекше сипатын мына фактіден көруге болады, біз бұл шындықты
қалауымыз бойынша жойып жібере алмаймыз.Қоғам біздің ойларымыз бен
тілектерімізге қарама-қарсы тұрады, себебі ол табиғат объективттілігімен
салыстыруға болатындай объевтивтілігімен ие, алайда ол екеуі бірдей емес.
Дәлме-дәл айтсақ, социологизм дербес жалпы социологиялық теория
ретінде әлеуметтік өмірге қандай-да бір ерекше анықтама беруге немесе
түсіндіруге талпынбайды.Бұл философиялық-социологиялық тұжырымдаманың мәні
белгілі бір бастапқы позицияны тұжырымдауға саяды: яғни ,адам болмысындағы
әлеметтік шындықтың басты жән ерекше маңызын мойындау және де бұ болмысты
түсіндіруде социологиялық әдістерді қолдану. Қоғам қарапайым өзіне тән
ерекшелік ғана емес, сонымен біге доминантты, жоғарғы шындық деп
мойындалғандықтан, қоршаған әлемде болып жатқаның бәрін түсіндірудін
социологиялық әдісі ең дұрысы деп жарияланадыюОл өзге әдістерді не жоққа
шығаруы не жеке оқиға ретінде өзіне қосып алуы тиіс.

Социологизмнің онтологиялық жағы, әлеуметтік шындықтың басқа да-
физикалық биологиялық, психологиялық шындықтарға қатысты автономия орнатуы
болып табылады.Ол негізделген, тұрақты және белгілі бір заңдар әрекетіне
бағынады. Осылайша,социялогияны өзге ғылымдардан ерекшелейтін, сондай-ақ
өзінің жеке зерттеу пәні бар ғылым салалары айналысатын фактілер
түсіндірілетін және бағыланатын болғаны сияқты, оның да пәні бағыланатын
және түсіндірілетін болуы тиіс.
Осыдан келіп “әлеуметтік факт теориясы” шығады. Әлеуметтік шындықтың
мазмұнын, Дюркгейм бойынша болмыстың не экономикалық,не құқықтықтық және
басқа да фактілерін жатқызуға болмайтын әлеуметтік фактілер құрайды.Бұл
әлеуметтік фактілердің мынадай өз алдына дербес сипаттамалары бар:
Ғылым мен дін арасындағы қарым-қатынас осы ғылым саласы дамуының
“классикалык” кезеңдегі барлық социологтардын дерлік зерттеу тақырыптар
ішінен негізгілерінің бірі болады (бұған билік етуші таптың ұстемдігі мен
ол құрған меншік формасын нығайта отырып,діни идеология әлеуметтік
кұрылымнан келіп шығады деген тұжырыммен шектелген Марксті қосуға
болмайды).
XIX ғасырдын аяғындағы әлеуметтік ғылымдарда діни наным мен ғылым
арасындағы ымыраға келмейтін қарама-қайшылық туралы идея күш ала
бастады,онын үстіне қоғамдық прогрестің дамуына қарай екіншісі
біріншініңәлеуметтік әмірдегі маңызын тәмәндетіп дәйекті түрде ығыстырып
шығарады. Дюркгеймге келетін болсақ ол негізінен бүл қайшылықты
мойындайды,сонымен бірге,егер қоғамның барлық мүшелерін біріктіруші қандай
да бір ортақ сенйм болған қоғам өз құрылымы мен оны құрайтын бөлшектер
арасында жеткілікті түрде мықты байланысты сақтап қалуға болатындығына
кәміл сенді.
Дюркгейм өз еңбектерінде барлық әлеуметтік институттардын
функционалдықсебептілігі туралы идеясын біршамадәйекте жүргізеді.Таза
ұтымды тәсіл тұрғысынан келгенде қандай да бір әлеуметтік институт немесе
қарапайым дәстүр, әдет-ғұрып орхайкалық орынсыз,мәнсіз болып көрінуі
мүмкін.Алайда,егер олар ұзақ уақыт бойы өмір сұрап келсе,демек олар белгілі
бір әлеуметтік қажеттілікті қанағаттандыруға бағытталатындағы және егер
жойылмаған болса онда оны жеткілікті түрде қанағаттырып отырғаны.
Парасаты ойлау тұрғысынан келгенде сізде дінге көзқарасыңыз бойынша
ұстанатын екі жеткілікті анық позициялар болуы мүмкін.Сіз қудайға не
сенесіз,не сенбейсіз. Бірінші жағдайда сіэ адам санасы жетпейтін жоғары
“Шындықтың”бар екенін мойындаймыз,Бұл “Шындық”социология зерттейтін
тақырыптардан тыс тұрады.Екінші жағдайда құдайға сену -бұл ұтымды дүниеде
орын ала алмайтын нәрселерге қатысты жай ғана иррационалды соқыр
сенім.Алайда социолог үшін дінде маңыздырағы бұл анық екі қатынастағы -не
дінге сену,не оған қарсы шығудың бірде-біреуі болып табылмайды.Үшінші
балама бар.Дюркгейм діннің өзіндік айқын емес теориясын жасады.Онда дінің
кілті сенім емес дінге бет бұрғандар іске асыратын әлеуметтік ритуалдар
болып табылады.Дін-әлеуметтік ынтымақтастық кілті,ал діни нанымдар өзінің
жеке құқығы бойынша емес,әлеуметтік топтың символы ретінде
маңызды.Сондықтан да дін әлеуметтік әмірде басты ролъ атқаратындарға
қатысты ұтымды емес феномен мысалы ретінде маңызға ие болады.

Дюркгейм әлеуметтану пәні мен әдістері
Объект дегеніміз – бізді қоршап тұрған объективтік нақтылы өмір, ол
қоғам, адамдар, оның алуан түрлі бірліктері (отбасы, топ, тап, әлеуметтік
мекемелер, институттар, мемлекет, т.б.), тіпті адамның өзі, оның барлық іс-
әрекеті, қызметі, санасы, тәртібі, т.б. Бұлар зерттелетін объекті болғаннан
кейін субъектіден тәуелсіз, тыс өмір сүреді. Оларды адам өзінің теориялық
немесе практикалық мәселелерін шешу арқылы алға қойған мақсатына жету үшін
пайдаланады. Осыдан әлеуметтанудың пәні шығады. Әрбір ғылымның пәні
зерттеушінің қалауы мен таңдауының негізінде алынған кез келген қоғамдағы
құбылыс. Процесс немесе көкейкесті мәселесінің артықшылығын, қасиеттерін,
сапасын, логикалық тұрғыдан жан-жақты талдау негізінде адамдардың немесе
әлеуметтік ұйымдардың бірігіп, ұйымдасып еңбек етуін, қызмет атқаруын,
жұмыс істеуін, жалпы материалдық, рухани іс-әрекеттердің, олардың
арасындағы алуан түрлі қатынастардың бір-біріне әрекетін, түрлерін жан-
жақты терең танып, білуді әлеуметтанудың пәні деп айтады. Бұл зерттеулердің
басты мақсаты – объект, құбылыс, процесс және мәселелер арасындағы басты,
қажетті, тұрақты, қайталанатын, мәнді, маңызды байланыс, қатынастарды
логикалық тұрғыдан зерттеу. Бұл байланыс-қатынастардың сапалық жағынан
өзгешелігін көрсету. Әлеуметтану пәнінің байланыс, қатынастар жиынтығы
әлеуметтік қоғамның біртұтас жүйесін құрайтын нақтылы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.