HTML негіздері



МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 5

1 HTML НЕГІЗДЕРІ 7
1.1 HTML НЕГІЗДЕРІНЕ КІРІСПЕ 7
1.2 ТЕКСТТЕРДІ ФОРМАТТАУ 10
1.3 ТАҚЫРЫПТАР МЕН АБЗАЦТАРДЫ ФОРМАТТАУ 12
1.4 ТІЗІМДЕР 13
1.5 ГИПЕРСІЛТЕМЕЛЕР 15
1.6 ИНТЕРНЕТ ПРОТОКОЛДАРЫ ТУРАЛЫ КІШКЕНЕ ТҮСІНІК 15
1.7 ӨЗІНДІК ГИПЕРСІЛТЕМЕЛЕР 16
1.8 ГРАФИКАНЫ ҚОЮ ТЕГІ 17
1.9 СУРЕТТІ ГИПЕРСІЛТЕМЕ 19
1.10 ФИЛЬМДЕР 19
1.11 ФОНДЫҚ МУЗЫКА 19
1.12 БЕТТЕРДІҢ ПАРАМЕТРЛЕРІН ТУРАЛАУ 20
1.13 ФРЕЙМДЕР. ФРЕЙМДЕР ДЕГЕНІМІЗ НЕ? 21
1.14 ТАБЛИЦАЛАР 23
1.15 ТАБЛИЦАНЫҢ ТЕГІ 25

2. ЭЛЕКТРОНДЫҚ ОҚУЛЫҚТЫ ҚҰРУ 27
2.1 ОҚУЛЫҚТЫҢ МАЗМҰНЫ 27
2.2 ОҚУЛЫҚТЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ 28
2.3 ОҚУЛЫҚТЫҢ ТИТУЛ БЕТІ 30

3 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ 35
3.1 ЖҮЙЕНІ ҚҰРУҒА ЖӘНЕ ЕНГІЗУГЕ КЕТКЕН ШЫҒЫН ЕСЕПТЕУЛЕРІ 35
3.2 ЭКОНОМИКАЛЫҚ СФЕРАСЫНЫҢ ЕСЕПТЕУЛЕРІ 37

4 БИЗНЕС.ЖОСПАР БӨЛІМІ 39
4.1 АННОТАЦИЯ 39
4.2 РЕЗЮМЕ 39
4.3 КӘСІПОРЫННЫҢ СИПАТТАМАСЫ 41
4.4 МЕНЕДЖМЕНТ 42
4.5 ӨНІМНІҢ СИПАТТАМАСЫ 43
4.6 МАРКЕТИНГ ЖОСПАРЫ 44
4.7 ӨНДІРІСТІК ЖОСПАР 45
4.8 ҚАРЖЫЛЫҚ ЖОСПАР 45

ҚОРЫТЫНДЫ 47

ТҮЙІН 48

ҚОСЫМШАЛАР 50

ҚОСЫМША 1. ТИТУЛ БЕТТІҢ HTML.КОДЫ 50
ҚОСЫМША 2. ОҚУЛЫҚТЫҢ ЕКІНШІ БЕТІНІҢ HTML.КОДЫ 55
ҚОСЫМША 4. 1 ТАРАУДЫҢ МАЗМҰНЫНЫҢ HTML.КОДЫ 56
ҚОСЫМША 5. ТЕСТ БЕТІНІҢ HTML.КОДЫ 57
ҚОСЫМША 6. «ӘДЕБИЕТТЕР» БЕТІНІҢ HTML.КОДЫ 61
ҚОСЫМША 7. “PEREHODKK” БЕТІНІҢ HTML.КОДЫ 62
ҚОСЫМША 8. “ZASTAVKA” БЕТІНІҢ HTML.КОДЫ 63
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 64
КІРІСПЕ

XXI – ғасыр білім мен техниканың дамыған заманы. Негізінен қазіргі заманда барлық өндіріске ыңғайлы сан-алуан программалар түрі бар. Оларды атап өтетін болсақ, Delphi, C++, Pascal, Perl, HTML, Visual Basic тағы сол секілді көптеген программалар бар. Мен осы тілдердың ішінде HTML тілінде дипломдық жұмысымды жасауды ұйғардым. Себебі, бұл тілде Интернет терезелеріне WEB-парақтарын құру болып табылады. Менің дипломдық жұмысымның негізгі мақсаты – HTML тілінде “Дискретті математика” пәнінен электрондық оқулық құру. Қәзіргі кезде негізінен білім жүйесінің барлық сатылары үшін электронды оқулықтар жасаумен шұғылданып келеді. Электронды оқулық студенттер немесе оқушы және оқырман қауым үшін дайын материал. Студенттер мен оқушылар немесе кез-келген оқырман үшін электрондық оқулық өз білімдерін жетілдіріп, толықтырып отыра алатын және нәтижелік емтиханға дайындалуға көмектесетін мәліметтер базасы болып келеді. Электронды оқулықтармен жұмыс істеу әрбір оқушының студенттің немесе кез келген оқырманның өз мүмкіндігін есепке ала отырып, оқып үйрену ісін жеке дара жүргізу болып саналады.
Дипломдық жұмыстың мақсаты "Дискретті математика" пәні бойынша электронды оқулық дайындау. Бұл мақсатқа жету үшін электрондық оқулықтар, оларды пайдаланудың тиімділіктері, қазіргі кездегі электрондық оқулық жасауға мүмкіндік беретін кұралдар, электрондық оқулық жасауға қойылатын талаптар, тестілеу технологиясы зерттелініп, теориялық мағлұматтар дипломдық жұмыста қарастырылады. Электрондық оқулықты мен негізінен екі нұсқасы бойынша көрсетемін: қазақ және орыс тілдерінде бір формада көрсетіліп шығады. Мен электрондық оқулықты HTML тілінде жазатын болғандықтан, осы тілдің мүмкіндіктеріне қысқаша тоқталып өтсек. HTML – документтері HTTP (Hyper Text Transfer Protocol – гипертекстті беруді жузеге асыратын протокол) протоколын қолданып жібереді. Бұл протокол жоғарғы дәрежедегі протокол. Өте көп мәліметтер структурасын басқарады. Бұл протоколдың көмегімен Web – көрсеткіштер мен Web – серверлер бір – бірімен сұхбаттасуға мүмкіндік алды. Web – көрсеткіштер қолданушылардан документті алатын Web – сервердің адресін қабылдайды, содан соң серверге HTTP – сұраныс жібереді.
HTML тiлiнде кодтау пайдалануға мүмкiндiгiнше қарапайым, жеңiл етiп ұйымдастырылған. Ол жоғары деңгейлi программалау тiлiне жатпайды.
Ең алдымен Web бет құрудың ең ыңғайлы құралын таңдап алу керек. Әрине ол - HTML тiлi. Бiрақ HTML тiлiнде программалу үшiн арнайы орта құрылмаған. Себебi Web бет құру мен оны безендiруде тек бiр ортаны ғана пайдалану оның мүмкiндiктерiн шектейдi. Сондықтан көп жағдайларда HTML тiлiнде программалау кәдiмгi мәтiндiк редакторлардың көмегiмен жүзеге асырылады да, web беттiң графикалық безендiрiлуi және анимациялық мүмкiндiктерi басқа орталарда iске асырылады. Windows ортасында NotePad (Блокнот) редакторы HTML-дың ең кеңiнен тараған құралы. Ол Windows жүйесiнiң барлық нұсқаларында кездеседi.
XXI – ғасыр білім мен техниканың дамыған заманы болғандықтан, Интернет жүйесінің дамуына байланысты, мен өзімнің дипломдық жұмысымды электрондық оқулық құрумен байланыстырдым.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

1. Ерусалимский Я.М., «Дискретная математика: теория, задачи, приложения». М., Вузовская книга, 1998.
2. Донской А.С., «Дискретная математика», Симферополь, 2000.
3. Кузнецов О.П,, Адельсон-Вельский Г.М., Дискретная математика для инженера. М., Энергоатомиздат, 1988.
4. Лавров И.А., Максимова Л.Л., «Задачи по теории множеств, математической логике и теории алгоритмов». М., Наука, 1975.
5. Гаврилов Г.П., Сапоженко А.А., «Сборник задач по дискретной математике», М., 1975.
6. Мальчук Е.В., «Самоучитель HTML и CSS», М., «Вильямс», 2006.
7. Холмогоров В., «Основы WEB-мастерства: учебный курс», СПб, «ПИТЕР», 2000.
8.Федорчук А., «Как создаются WEB-сайты»:краткий курс», СПб, «ПИТЕР», 2000.
9. WEB-дизайн: книга Якоба Нильсена, СПб, «Символ Плюс», 2001.
10. Яблонский С.Б., «Введение в дискретную математику». М., Высшая школа, 2001.
11. Л.Омельченко, А .Федоров Самоучитель Microsoft Front Page 2000. «ПИТЕР». Санкт-Петербург, 2000.
12. Методическая инструкция. Система менеджмента качества. Дипломное проектирование (дипломная работа). Общие требования к организации, содержанию и проведению. Шымкент, ЮКГУ, 2005.
13. Методические указания по разработке бизнес-планов для студентов технических и экономических специальностей / Уркумбаев М.Ф., Уркумбаев Б.Ф., Аманбаев Б.Б., Акылов Т.К., Есиркепова А.М. Шымкент, ЮКГУ им.М.Ауезова, 2006.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 5
1 HTML НЕГІЗДЕРІ 7
1.1 HTML НЕГІЗДЕРІНЕ КІРІСПЕ 7
1.2 Тексттерді форматтау 10
1.3 Тақырыптар мен абзацтарды форматтау 12
1.4 Тізімдер 13
1.5 Гиперсілтемелер 15
1.6 Интернет протоколдары туралы кішкене түсінік 15
1.7 Өзіндік гиперсілтемелер 16
1.8 Графиканы қою тегі 17
1.9 Суретті гиперсілтеме 19
1.10 Фильмдер 19
1.11 Фондық музыка 19
1.12 Беттердің параметрлерін туралау 20
1.13 Фреймдер. Фреймдер дегеніміз не? 21
1.14 Таблицалар 23
1.15 Таблицаның тегі 25
2. ЭЛЕКТРОНДЫҚ ОҚУЛЫҚТЫ ҚҰРУ 27
2.1 ОҚУЛЫҚТЫҢ МАЗМҰНЫ 27
2.2 ОҚУЛЫҚТЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ 28
2.3 оқулықтың титул беті 30
3 Экономикалық бөлім 35
3.1 Жүйені құруға және енгізуге кеткен шығын есептеулері 35
3.2 Экономикалық сферасының есептеулері 37
4 Бизнес-жоспар бӨлімі 39
4.1 Аннотация 39
4.2 Резюме 39
4.3 КӘСІПОРЫННЫҢ СИПАТТАМАСЫ 41
4.4 МЕНЕДЖМЕНТ 42
4.5 Өнімнің сипаттамасы 43
4.6 Маркетинг жоспары 44
4.7 Өндірістік жоспар 45
4.8 Қаржылық жоспар 45
ҚОРЫТЫНДЫ 47
ТҮЙІН 48
ҚОСЫМШАЛАР 50
ҚОСЫМША 1. ТИТУЛ БЕТТІҢ HTML-КОДЫ 50
ҚОСЫМША 2. ОҚУЛЫҚТЫҢ ЕКІНШІ БЕТІНІҢ HTML-КОДЫ 55
ҚОСЫМША 4. 1 ТАРАУДЫҢ МАЗМҰНЫНЫҢ HTML-КОДЫ 56
ҚОСЫМША 5. ТЕСТ БЕТІНІҢ HTML-КОДЫ 57
ҚОСЫМША 6. ӘДЕБИЕТТЕР БЕТІНІҢ HTML-КОДЫ 61
ҚОСЫМША 7. “PEREHODKK” БЕТІНІҢ HTML-КОДЫ 62
ҚОСЫМША 8. “ZASTAVKA” БЕТІНІҢ HTML-КОДЫ 63
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 64

КІРІСПЕ

XXI – ғасыр білім мен техниканың дамыған заманы. Негізінен қазіргі
заманда барлық өндіріске ыңғайлы сан-алуан программалар түрі бар. Оларды
атап өтетін болсақ, Delphi, C++, Pascal, Perl, HTML, Visual Basic тағы сол
секілді көптеген программалар бар. Мен осы тілдердың ішінде HTML тілінде
дипломдық жұмысымды жасауды ұйғардым. Себебі, бұл тілде Интернет
терезелеріне WEB-парақтарын құру болып табылады. Менің дипломдық жұмысымның
негізгі мақсаты – HTML тілінде “Дискретті математика” пәнінен электрондық
оқулық құру. Қәзіргі кезде негізінен білім жүйесінің барлық сатылары үшін
электронды оқулықтар жасаумен шұғылданып келеді. Электронды оқулық
студенттер немесе оқушы және оқырман қауым үшін дайын материал. Студенттер
мен оқушылар немесе кез-келген оқырман үшін электрондық оқулық өз
білімдерін жетілдіріп, толықтырып отыра алатын және нәтижелік емтиханға
дайындалуға көмектесетін мәліметтер базасы болып келеді. Электронды
оқулықтармен жұмыс істеу әрбір оқушының студенттің немесе кез келген
оқырманның өз мүмкіндігін есепке ала отырып, оқып үйрену ісін жеке дара
жүргізу болып саналады.
Дипломдық жұмыстың мақсаты "Дискретті математика" пәні бойынша электронды
оқулық дайындау. Бұл мақсатқа жету үшін электрондық оқулықтар, оларды
пайдаланудың тиімділіктері, қазіргі кездегі электрондық оқулық жасауға
мүмкіндік беретін кұралдар, электрондық оқулық жасауға қойылатын талаптар,
тестілеу технологиясы зерттелініп, теориялық мағлұматтар дипломдық жұмыста
қарастырылады. Электрондық оқулықты мен негізінен екі нұсқасы бойынша
көрсетемін: қазақ және орыс тілдерінде бір формада көрсетіліп шығады. Мен
электрондық оқулықты HTML тілінде жазатын болғандықтан, осы тілдің
мүмкіндіктеріне қысқаша тоқталып өтсек. HTML – документтері HTTP (Hyper
Text Transfer Protocol – гипертекстті беруді жузеге асыратын протокол)
протоколын қолданып жібереді. Бұл протокол жоғарғы дәрежедегі протокол.
Өте көп мәліметтер структурасын басқарады. Бұл протоколдың көмегімен Web –
көрсеткіштер мен Web – серверлер бір – бірімен сұхбаттасуға мүмкіндік
алды. Web – көрсеткіштер қолданушылардан документті алатын Web – сервердің
адресін қабылдайды, содан соң серверге HTTP – сұраныс жібереді.
HTML тiлiнде кодтау пайдалануға мүмкiндiгiнше қарапайым, жеңiл етiп
ұйымдастырылған. Ол жоғары деңгейлi программалау тiлiне жатпайды.
Ең алдымен Web бет құрудың ең ыңғайлы құралын таңдап алу керек. Әрине
ол - HTML тiлi. Бiрақ HTML тiлiнде программалу үшiн арнайы орта құрылмаған.
Себебi Web бет құру мен оны безендiруде тек бiр ортаны ғана пайдалану оның
мүмкiндiктерiн шектейдi. Сондықтан көп жағдайларда HTML тiлiнде
программалау кәдiмгi мәтiндiк редакторлардың көмегiмен жүзеге асырылады да,
web беттiң графикалық безендiрiлуi және анимациялық мүмкiндiктерi басқа
орталарда iске асырылады. Windows ортасында NotePad (Блокнот) редакторы
HTML-дың ең кеңiнен тараған құралы. Ол Windows жүйесiнiң барлық
нұсқаларында кездеседi.
XXI – ғасыр білім мен техниканың дамыған заманы болғандықтан, Интернет
жүйесінің дамуына байланысты, мен өзімнің дипломдық жұмысымды электрондық
оқулық құрумен байланыстырдым.

1 HTML НЕГІЗДЕРІ

1 HTML НЕГІЗДЕРІНЕ КІРІСПЕ

HTML тілінде жазуды үйрену үшін бұл қандай тіл екендігін түсініп алу
керек. HTML бұл HiperText Markup Language (гипермәтіндік бөліктеу тілі).
Бұл компьютерлік тіл, оның өзінің ерекше ережелері бар.
Ең алдымен HTML – тілін үйрену үшін мысалы бар тексттерді htm
кеңейтілулері бар файлдарда сақтаймыз. Негізінен HTML – файлдардың html
немесе htm деген кеңейтілулері болады. Бірінші кеңету MS DOS – тың
мақұлдауын қанағаттандырады. Екінші сәл болса саырақ келеді. Екі кеңейтуді
де қолдана беруге болады. Байқағанымыздай, HTML – документ адам
тіліндегідей тілде жазылады, бірақ түсініксіз сөздермен жазылады. Одан да
мысал келтіріп көрейік.
HTML
HEAD
Title Алғашқы Web – бет Title
HEAD
BODY
H1 Алғашқы Web – беттің мысалы H1
P Бұл Web – бет алғашқы құрған мысал болып табылады. Осылай кішкене
беттермен құра бастап, үйрене де түсеміз. Бұл мысалды міндетті түрде html
немесе htm кеңейтулі файлда сақтау керек екенін ұмытпаңыз. P
BODY
HTML
Төмендегі сурет 1 – де көріп отырғанымыздай, Web – беттің көп бөлігін
текст алып жатыр. Бірақ мұнда бізге түсініксіз болып отырғаны бұл “”
, “” , үлкен немесе кіші белгілері болып отыр. Олар не үшін керек?

Сурет 1. Web – документтің дайын күйінде көрсетілуі

Бұл сөздер тегтер деп аталады. Тегтер текстер мен текст емес
элементтерді форматтауға қолданылады: графика, қосымша объектілер, Java –
апплеттер және т.б. Бір сөзбен айтқанда, тегтер тексттерді HTML
документтің ішінде форматтайды. Айталық, егер сіз қандай да бір тексттің
бір бөлігін курсив түрінде белгілегіңіз келсе немесе тақырып түрінде
форматтағыңыз келсе, онда оны төменде көрсетілген сәйкес тегтер арасына қоя
аласыз.
Бұл текст белгіленеді I Курсивпен I
HАл мынау тақырыпH
Бұл жерде H және H тегтері біздің мысалды бетімізде қолданылды
– сіз оны таныған шығарсыз. Бұлар бірінші дәрежелі тақырыпты білдіреді.
Сонымен қатар екінші, үшінші, төртінші, бесінші, алтыншы дәрежелі
тақырыптарды білдіретін тегтер бар. Біз мысалдарда текстті екі жұп тегтің
арасына қоямыз. Мұндай жұп тегтің түрі екеу – ақ: ашылатын және жабылатын.
Жоғарыда қарастырған мысалымызда ашылатын тегтер I және H болып
табылады, ал жабылатын тегтер – I және H . Ал мынау белгі “” –
жабылған тегтің белгісі болып табылады. Ойлап қарасаңыз жатқан логика.
Текстте қандай да бір форматтау қолдану керек болса , онда оны көрсету
керек , яғни қай фрагментке қолдану керек екенін көрсету керек.
Форматталатын тексттік фрагменттің басы мен соңын көрсету керек. Ашылған
және жабылған тегтер дәл сондай фрагменттерге көрсетеді. Жұп тегтің ішіндн
тег болуы мүмкін. Төмндегі мысалды қарастырамыз.
B Бұл жартылай қалың текст, I ал бұл және курсивті I . B
B тегі текстті жартылай қалың етіп белгілейді. Бұл тегтің ішінде
және бір жұп тег бар, ол курсивті етіп белгілейді. Бұл дегеніміз B және
I тегтеріндегі текст тек қана жартылай қалың емес, сонымен қатар курсивті
болып та белгіленеді. I тегі B тегінің ішінде жатыр деп айтады. Web –
көрсеткіш мұны жақсы түсінеді, ненің неге екенін, сөйті текстті дұрыс етіп
шығарады. Егер сіз былай етіп істесеңіз:
B Бұл жартылай қалың текст, I ал бұл және курсивті B .I
сізді ол танымауы да әбден мүмкін. Бір сөзбен айтқанда, әрбір ашылған тегке
жабылған тег сәйкес келуі керек. Жоғарыда қарастырылғандай қателіктің
тууына жол бермеуіңіз керек. Әйтпесе сіздің бетіңіздің істемеуі мүмкін.
Тегтер салыну дәрежесі бойынша ажыратылады. Жоғарыда көрсетілген
мысалда B тегі бірінші дәрежелі салынуда болды, ал I тегі екінші
болды.
Ең алғашқы тег кейінгі ішіндегі тегке ата – ана (родительский) , ал
іштегі тег оның баласы (дочерний) болып табылады. Сонымен қатар баласы
басқа ішіндегі тегтерге ата – ана (родительский) бола алады. Біздің
мысалда I тегі B тегінің баласы (дочерний), ал B тегі BODY
тегінің баласы (дочерний ) болып табылады, яғни ол I және B - ға
да ата – ана (родительский) бола алады. Сондай – ақ, жалғыз тегтер де
болады. Мысал ретінде текстке сурет қоя алатын тегті – IMG айтуға
болады. Документке сурет қою үшін тексттік фрагменттің шекарасын көрсетудің
керегі жоқ , тек қана суретті қоятын орынды көрсетсе жеткілікті болады.
Сонда да HTML – дің көптеген тегтері жұп болып келеді. Ал енді P және
P тегтері не үшін керек деп сұраңыз? Олар арнайы текстті көрсетеді,
листингке, тақырыптарға қатысы жоқ, яғни тексттің бөлек абзацы басқа осы
сияқты абзацтардан бөлек кеңістікті. Мысал үшін тексттің жалғыз абзацын
екіге бөліп көрейік, не шығар екен. Төмендегі мысалға қарайық. Бұл мысалды
1.html кеңейтілуі бар файлда сақтаймыз.

Сурет 2. Абзац тегін форматтау

1.2 Тексттерді форматтау

HTML – дің негізін қарастырдық, енді нақты тегтерге және олардың
мүмкіндіктерін қарастырайық. Ең алдымен қарапайым текстті форматтауды
қарастырамыз. Оның мүмкіндігі көптеген текстік процессорлардың аналогы
болып табылады. Қарапайым текстті жұп тегтің BODY және BODY арасына
орналастырса жеткілікті. Web – көрсеткіш жоғарыдағы мысалдар сияқты
терезеден көрсетеді. Егер бөлек символдарды бөлек түспен немесе бөлек етіп
белгілегіңіз келсе, онда HTML сізге сәйкесінше тегтерді ұсына алады.
Таблица 1.1 – ден олардың ең негіздерін қарастыра аламыз.

Таблица 1. Символдарды форматтау тегі
Тегтер
Сипаттамасы
B ... ... ... ... ...B Жартылай қалың текст

BIG ... ... ... ...BIG Текстті стандартты шрифттен үлкен

қылып көрсету

BLINK ... ... ...BLINK Жылжымалы текст. Бұл тегті тек қана
Netscape Navigator ғана қолдай алады

I ... ... ... ... ... I Курсив

SMALL ... ... .SMALL Текстті стандартты шрифтен кіші қылып
көрсету
STRIKE ... ... .STRIKE Қаралау шрифт

SUB ... ... ... ...SUB Жоғарғы индекс

SUP ... ... ... ...SUP Төменгі индекс

TT ... ... ... ... .TT Моноенді шрифт. Моноенді шрифт деп
барлық символы бірдей енді болатын
шрифтті айтады

U ... ... ... ... ...U Асты сызылған текст

Мына тегтерді қолданып бірнеше мысал құрайық.
B Жартылай қалың текст B
BIG Үлкен BIG және SMALL кіші SMALL
Судың химиялық формуласы – HSUP2SUP0
Тегтердің бірнешеуінгің бірі FONT және FONT жұбы болып табылады.
FONT және FONT тегтері шрифттің түсі мен өлшемдерін анықтап
береді. Олар мынадай күйде болады.
FONT [FACE=”{Шрифттің аты}”] [SIZE=”{Шрифттің өлшемі}”]
[COLOR=”#{Шрифт түсінің коды}””{Түстің аты}”]
... ... ... ... ...
FONT
Сіз көріп тұрғандай, бұл тегтің атрибуттар деп аталатын қосымша
параметрлері бар. FONT тегінің атрибуттары өте көп, бірақ біз олардың
тек негізгі үшеуін ғана қарастырамыз. Бұл атрибуттар шрифттің керекті
параметрлерін береді. Есте сақтаңыз, олар тек ашылған тегте ғана
көрсетіледі, керісінше болуы мүмкін емес.
Атрибут FACE шрифттің түрін береді. Мысалы “Arial” немесе “Courier
New”. Берілген түрдің аты жақшаның ішінде теңнен соң жазылады. Бірден
бірінен соң бірін үтір арқылы беруге болады.
Атрибут SIZE шрифттің өлшемін береді. Web – көрсеткіш әртүрлі
шрифттің тек қана жеті өлшемін көрсете алады. Бұл өлшемдер 1 – ден 7 – ге
дейін өсуі бойынша нөмірленген.
Атрибут COLOR сіздің текстіңізді түрлі түске бояйды, бірақ
кемпірқосақтың барлық түсімен емес. Себебі әрбір компьютерде бірдей
көрінбеуі мүмкін, яғни әр компьтердің видеокртасы әртүрлі болуы мүмкін.
Сондықтан бір жүйеге келтірген.

1.3 Тақырыптар мен абзацтарды форматтау

Біз осы уақытқа дейін HTML – дің ішіндегі жеке символдар мен сөздерді
форматтауды қарастырдық. Көбіне қарай жүгіруге тура келеді, яғни қандай да
бір блок тексттің қалай форматталатынын қарастыруымыз керек. Кейбір жұп
тегтердің тексттік блокқа жауап беретінін біз қарастырғанбыз. Бұлар H1 –
H6 әр дәрежелі тақырыптарды форматтайтын тегтер болып табылады және
сонымен қатар оларға сәйкес жабылатын тегтер мен P қарапайым абзац
тегі.
Тег Hx ... ...Hx , x – 1 – ден 6 – дейінгі сандар. Олар
тақырыптың дәрежесін білдіреді. Ондағы текстті сәйкесінше тақырып
дәрежесіне айналдырады. Web – көрсеткіш тақырыптарды үлкен шрифтпен
көрсетеді , яғни қарапайым тексттен ерекше етіп көрсетеді.
Тег P ... .P тексттерді бөлек – бөлек абзацтарға бөледі.
Онда мынадай атрибуттың болуы мүмкін: ALIGN=”leftcenterright”, абзац
тексттерінің туралануына мүмкіндік береді. Мұндағы үш мәннің бәрі
қолданылады: left, center және right , сәйкесінше сол жақтық , ортаңғы
және оқ жақтық туралауды білдіреді.
P ALIGN=” center ” Бұл текст ортаға тураланған P

1.4 Тізімдер

HTML – дегі тізімдерді форматтауды да қарастырсақ артық кетпес деп
ойлаймын. Тізім – бұл тексттегі абзацтардың реттелген, белгілі бір
символдармен белгіленген түрлері: маркирлік және нөмерлік. Маркирлік
тізімнің мысалы төменде көрсетілген.
• Один;
• Два;
• Три.
Ал мынау нөмерлік тізім:
1. Один;
2. Два;
3. Три.
HTML – маркирлік тізімді қалай құрса, нөмерлік тізімді де солай
құрастыра алады. Бұл екі түрлі тізім практика жүзінде бірдей, керек десеңіз
сәйкес тегтер арқылы құрылады. Маркирлік тізімде UL және UL жұп
тегтерінің арасына текстті орналастырса жеткілікті. Ал нөмерлікте OL
және OL тегтерінің арасына.Тізімнің әрбір қатары тег болып саналады.
LI
UL
LI один;
LI два;
LI три;
UL
LI тегі өте сезікті болып көрінеді. Себебі жоғарыдағы мысалда LI
жабылған жұбы жоқ. HTML – оны керек етпейді. UL тегінің тізімдегі
көріністерді басқаратын атрибуты бар:
UL [ COMPACT ] [ TYPE=”disccirclesquare”] ... ..U
COMPACT атрибуты Web – көрсеткіште тізімді жақсы және шағын етіп
көрсету үшін қолданылады.
TYPE атрибуты тізім белгіленетін белгіні орнатады. Мұнда оның үш
мәнінің біреуі қолданылады. Олар сәйкесінше іші боялған шеңбер, іші
боялмаған шеңбер және төртбұрыш деп бөлінеді. Егер бұлардың ешқайсысын
таңдамасаңыз, Web – көрсеткіш тізімді іші боялған шеңбермен белгілейді. Бұл
атрибутты LI тегі қолдайды. Осылай бөлек – бөлек, әртүрлі тізімдерді
форматтауға болады. Енді OL және OL тегтерін қарастырайық. Бұл
мәселе туралы жоғарыда айтылып өтілген сияқты. Бұл да нөмірленген тізім
сияқты беріледі. Мұндағы айырмашылық тек тегтердің ішіне жазылатын
атрибуттарында ғана болып саналады. Олар міндетті түрде көп.
OL [COMPACT ][TYPE=”AaIi1”] [START=”{Нөмір}”]
... ... ... ... ..
OL
Нөмерлік тег те тізімнің TYPE – атрибутын қолдайды. Ал қазір оның мәні
өзгереді. Бұл атрибуттың форматы мына түрде болады.
TYPE=”AaIi1”.
• Тізімді үлкен латын алфавиттерімен белгілейді.
• Кіші латын алфавиттерімен белгілейді.
• Үлкен рим цифрларымен белгілейді.
• Кіші рим цифрларымен белгілейді.
• Арабша цифрлармен белгілейді.
Егер бұл атрибуттардың ешқайсысы таңдалмаса, онда автоматты түрде араб
цифрларымен белгіленеді.

1.5 Гиперсілтемелер

Осы уақытқа дейін тексттер туралы айтқанымыз жетер. Енді бір қиынына
ұрынып көрсек қайтеді? Мысалы үшін гиперсілтемелер туралы.
Дәл осы гиперсілтемелер барлық HTML – документтерді бір – бірімен
байланыстырып, электронды шылауға (Паутина) байланыстырды. Осының көмегі
арқылы жеңіл түрде дүние жүзіне компьтердің қасынан кетпей саяхат қыла
аламыз. Гиперсілтемелер және олардың бір – бірімен байланысын қарастырып,
түсіну үшін ең алдымен интернет адрес туралы түсінік алуымыз керек. Ал енді
төменде гиперсілтемелерден алшақтап интернет протоколдары туралы
қарастырамыз.

1.6 Интернет протоколдары туралы кішкене түсінік

Сіз білетіндей, екі компьютер бір желіге жалғануы үшін олар бір – бірін
түсінуі қажет. Олар бір – бірімен бір тілде сөйлесуі керек, яғни бір –
бірімен анықталған форматтағы сигналдармен алмасуы керек. Мұндай қатал
анықталған және стандартта белгіленген сигналдар форматы протокол деп
аталады. Протоколдар физикалық болып (дәрежелер және линиядағы
сигналдардың формасы, линияның өзінің параметрлері, қабылдап беретін
құрылғылар: желілік карталар, модемдер және т.б. ) және логикалық (Желі
арқылы жіберілетін мәліметтер форматы, информацияны қысудың алгоритмдері ,
кедергіден қорғау және беріктікті қамтамасыз ету, компьтерлердің атын
өзгертудің әдістері) желінің мінездері. Протоколдар төменгі дәрежелі және
жоғарғы дәрежелі болып бөлінеді. Негізінен физикалық протоколдар – төменгі
дәрежелі, ал логикалық протоколдар – жоғарғы дәрежелі болып саналады.
Жоғарғы дәрежелі протоколдарың базасын төменгі дәрежелі протоколдар
құрайды.
Сонымен IP – протоколы төменгі дәрежелі болып табылады. Ол бүкіл
әлемдік желінің электрлік параметрлерін сипаттайды және онда берілетін
логикалық сигналдардың параметрлерін көрсетеді. IP – адрес информация
пакет арқылы беріліп жатқанын және ондағы әрбір пакеттің жіберушісі мен
қабылдаушысы бар екенін бақылайды. IP протоколы өте жоғарғы дәрежелі
TCP(Transfer Control Protocol – мәліметтерді беру протоколы) протоколының
базасын құрайды. Ол кедергіден қорғаудың әдістерін анықтайды және
мәліметтермен бірге берілетін қосымша информацияны.
HTML – документтері HTTP (Hyper Text Transfer Protocol – гипертекстті
беруді жузеге асыратын протокол) протоколын қолданып жібереді. Бұл протокол
жоғарғы дәрежедегі протокол. Өте көп мәліметтер структурасын басқарады. Бұл
протоколдың көмегімен Web – көрсеткіштер мен Web – серверлер бір – бірімен
сұхбаттасуға мүмкіндік алды. Web – көрсеткіштер қолданушылардан документті
алатын Web – сервердің адресін қабылдайды, содан соң серверге HTTP –
сұраныс жібереді. Web – сервер дисктерден сұраныс бойынша тапсырманы
іздейді және ол мәлімет табылса сол адрес сұраныс берушіге жібереді.

1.7 Өзіндік гиперсілтемелер

Жоғарыда айтылғандай, Web – серверден қандай да бір HTML – документті
алу үшін оған документтің аты мен клиенттік компьтердің адресі қамтылған
HTTP – сұраныс жіберу қажет. Сонымен қатар Web – көрсеткіштер HTTP –
сұранысты қолданушы керекті сервердің адресін енгізгеннен кейін өзі–ақ
жіберетінін білгеніңіз жөн. Содай – ақ гипертексттің ішінде өзінен басқа
бетке өткізеті гиперсілтемелердің де бар екенін естен шығармаған жөн.
Гиперсілтеме – бұл HTML – дің арнайы тегі. Онда параметр ретінде
керекті документтің адресі болады. Төменде гиперсілтеменің тегінің форматы
көрсетілген.
A HREF=”{Интернет – адрес }” ... ... ..A
Келіңіз бұрын құрылып қойылған беттерге гиперсілтеме жасап көрейік.
HTML
HEAD
TitleМысалдарды тізбелейтін бет Title
HEAD
BODY
H1 Мысалдарды тізбелейтін бетH1
UL
LIA HREF=”0.1.html”Қарапайым Web - бет A
LIA HREF=”1.1.html”Екі параграфты Web - бет A
LIA HREF=”1.2.html”Тегі бар Web - бет A
LIA HREF=”1.3.html”Тізімдер A
LIA HREF=”1.4.html”Тізімдерді анықтау A
UL
BODY
HTML

1.8 Графиканы қою тегі

Web – бетке графикалық көріністер жалғыз IMG тегінің көмегімен іске
асады.
Төменде оның форматы көрсетілген.
IMG SRC=”{Суреті бар файдың адресі}” [WIDTH=”{Ені}”]
[HEIGHT=”{Биіктігі}] [ALT=”{Альтернативный текст}”]
[BORDER=”{Шекараның қалыңдығы}”]
[ALIGN=”leftrighttoptexttopmidd leabsmiddlebaselinebottomabsbot tom”]
[VSPACE=”{Вертикаль бойынша текстке дейінгі аралық}”]
[HSPACE=”{Горизонталь бойынша текстке дейінгі аралық}”]
Көріп отырғандай, бұл тегтің атрибуты өте көп десек те болады. Шошып
кетпеңіз, мұндағы атрибуттардың ең негізгісі SRC, яғни суреті бар файлға
интернет – адрес береді. Бұл адрес қысқаша түрде және толық сервердің
адресі көрсетілуі де мүмкін.
IMG SRC=www.graphics - for - all.netcat1cat2cat3file1.gif
IMG SRC=”folder1folder2file2.gif”
WIDTH және HEIGH атрибуттары суретке пиксел түрінде оның ені мен
биіктігін өзгертуге жол береді.
Border атрибуты суреттің жиегінің қалыңдығын береді. Ол пиксель түрінде
беріледі.
ALIGN атрибуты суреттің орналасуына жауап береді. Ол төмендегідей мәндерді
қабылдауы мүмкін.
• Left – сурет сол жақ бетте орналасады, ал текст оның оң жағында;
• Right – сурет оң жақ бетте орналасады, ал текст оның сол жағында;
• Top – сурет жоғарғы ағымдық тізіммен түзуленеді;
• Texttop – сурет ең жоғары тұрған символ бойынша түзуленеді;
• Middle – суреттің ортасы тураланады;
• Absmiddle – суреттің ортасы ағымдық беттің ортасымен тураланады;
• Baseline – суреттің астыңғы жағы тураланады;
• Bottom – суретті төменгі жағы ағымдық бетпен тураланады;
• Absbottom – суреттің төменгі жағы ағымдық беттегі ең төменгі символмен
тураланады;

1.9 Суретті гиперсілтеме

Графикалық суретті гиперсілтемеге айналдыру өте оңай десек те болады.
Ол үшін сол баяғы A тегі қолданылады.
A HREF=www.coolsite.ru
IMG SRC=www.coolsite.ruimagesbanner.g if
A

1.10 Фильмдер

Сіз Web – бетте суретті орналастыруды үйрендіңіз. Келесі бір қадам
жасасаңыз – видеороликтер туралы көп мәлімет аласыз. Көзіңізге елестетіп
көріңі қандай да бір сайтқа кірдіңіз да кино көріп отырсыз. Мысалы төменде
қараңыз:
IMG SRC =”{Статикалық суреттің адресі}”
[DYNSRC=”{видеофильм файлының адресі}”]
[LOOP=” – 10{Қайталану саны}”]

1.11 Фондық музыка

Internet Explorer және тағы да бір мүмкіндікті иемденеді: ол Web –
бетке фондық музыканы ендіруге мүмкіндік береді. Ол егер сол бетті
қолданушы ашқан жағдайда іске қосылады, яғни музыка тыңдай аласыз. Ол
тегтің көмегімен іске асырылады. Ол төменде көрсетілген:
BGSOUND SRC=”{аудиофайлдың адресі}” [BALANCE=”{Стереобаланстың мәні}”]
[LOOP=” – 10 {Қайталану саны}”] [VOLUME=”{Дыбыстың жоғарлатқыш}”]
SRC атрибуты фондық музыкамен қосылатын аудиофайлдың адресін
көрсетеді. Бірақ ескеретін бір жайт бар, ол мынада аудиофайлдың форматы
мынадай болуы керек: WAV және MIDI .
BALANCE атрибуты дыбыс қорегінің кеңістіктегі жағдайын көрсетеді.
LOOP атрибуты бізге белгілі , яғни ол аудиороликтің қайталану санын
көрсетеді дейді. Егер мәні ретінде -1 немесе 0 болса, онда бұл музыка
мәңгі болады.
VOLUME атрибуты ойналып жатқан өлеңнің дыбысын жоғарылатады.

1.12 Беттердің параметрлерін туралау

Көптеген Microsoft Word дәрежесіндегі текстік процессорлар беттің
әртүрлі түстегі фонын ұсынады. Сіз виртуалды бетті тек ақ түспен емес,
түрлі түсті етіп, тіптен фон ретінде қандай –да бір суретті қоюыңызға
болады. Ия, бұл әрқашанда Web – бетті әдемі ете бермейді, бірақ кейде фонды
өзгертіп тұру өте пайдалы. HTML – аналогты түрін ұсынады. Сіз беттің фонын
өзіңізге белгілі BODY тегінің атрибуттарын пайдалана отырып өзгертуіңізге
болады. Сонымен қатар тексттің түсін және гиперсілтемелердің түсін
өзгертуге болады.
BODY тегінің форматын оның барлық атрибутымен мысал ретінде көрсетейік.
BODY [BACKGROUND=”{фондық сурет файлыың адресі}”]
[BGCOLOR=”{беттің фонының түсі}”] [TEXT=”{тексттің түсі}”]
[LINK=”{гиперсілтеменің түсі}”]
[VLINK=”{Қолданылған гиперсілтеменің түсі}”]
[ALINK=”{активті гиперсілтеменің түсі}”]
[BGPROPERTIES=”fixed”]
[LEFTMARGIN=”{сол жақ шекара}”] [RIGHTMARGIN=”{оң жақ шекара}”]
[TOPMARGIN=”{Жоғарғы шекара}”] [BOTTOMMARGIN=”{Төменгі шекара}”]
[SCROLL=”yesno”]
... ... ... ..
BODY
BACKGROUND атрибуты беттің фондық толуына сурет файлының адресін
береді. Егер суреттің геометриялық өлшемі беттің өлшемімен сәйкес келмесе,
онда сурет бірнеше рет қайталанып мазайка тәрізді болады.
BGCOLOR атрибуты беттің фонының түсін береді.
TEXT тексттің түсін береді.(Егер таңдамасаңыз, онда автоматты түрде қара
түсті таңдайды).
LINK , VLINK және ALINK атрибуттары барған, бармаған немесе активті
гиперсілтемелердің түсін береді. Активті гиперсілтеме дегеніміз – ол
тышқанмен үстіне апарған кездегіні айтады.
BGPROPERTIES атрибуты тек Internet Explorer ғана қолдайды. Оның
жіберілген Fixed мәні фондық суретті қыстыруға көмек береді.
LEFTMARGIN , RIGHTMARGIN, TOPMARGIN және BOTTOMMARGIN атрибуттары да
тек Internet Explorer ғана қолдайды және сәйкесінше оң жақ, сол жақ,
жоғарғы және төменгі жақтарының аралықтарын береді. Мән пиксел түрінде
беріледі.
SCROLL атрибуты егер Web – бет Web – көрсеткішке симаған жағдайда
оны барынша сидырып көрсетуге ұмтылады. Бұл үшін оған NO мәнін беріңіз. Ал,
егер керісінше, Yes мәнін берсеңіз барлығы керісінше болады.

1.13 Фреймдер. Фреймдер дегеніміз не?

Фреймдер барлық уақытта Web – дизанда нақты революция тудырып жүрді.
Фреймдерді қолдану өте ыңғайлы және сонымен қатар ол Web – бетке сән
береді. Оны қолданып Web – бетті бірнеше кіші бөлікке бөлуге болады.
Сонымен фреймдер қолданылады екен және өте жиі. Фрейм дегеніміз не? Ол
жоғарыда айтып өткендей, жалпақ тілмен айтқанда Web – көрсеткіштегі бірнеше
терезелерге бөлінген және оның әрқайсысы бөлек Web – бетті көрсетеді. Бұның
ең жақсы жері мұнда егер гиперсілтеме болса онда тек сол гиперсілтеменің
терезесі түрткен кезде өзгеруі мүмкін да қалған терезелер, яғни фреймдер
әрқашан да өз түрін өзгертпей тұруы мүмкін.
Төмендегі мысалға көңіл аударыңыз.
HTML
HEAD
TITLEФреймдерді қолданайық TITLE
HEAD
FRAMESET ROWS=”50,*”
FRAME SRC=”1.7.header.htm”NAME=”frmHeader ”
FRAMESET COLS=”100,*”
FRAME SRC=”1.7.contents.htm” Name=”frmContents” .
FRAME SRC=”1.7.1.htm” Name=” frmBody”
FRAMESET
FRAMESET
HTML
Мынаған көңіл аударыңыз, жоғарғы мысалда BODY - дің жұп тегінің
орнына мұнда FRAMESET тегінің жұбы қолданылуда. Ал енді тақырып бетін
құрайық.
HTML
HEAD
TITLEТақырыпTITLE
HEAD
BODY TEXT=”Blue”
H1Фреймдермен сайт құруH1
BODY
HTML
Енді төмендегі жоспар бетіне қараңыз онда да қызықты нәрселерді
табуыңызға болады.
HTML
HEAD
TITLEЖоспарTITLE
HEAD
BODY
pA HREF=”1.7.1.htm” Target=”frmBody” бет 1Ap
pA HREF=”1.7.2.htm” Target=”frmBody” бет 2Ap
pA HREF=”1.7.3.htm” Target=”frmBody” бет 3Ap
BODY
HTML
Бұл жерде А тегінде жаңа Target деген атрибут пайда болды.

1.14 Таблицалар

Басында HTML – ешқандай да таблицаларды ешқандай түрінде қолдамаған.
Бишара Web – дизайнерлер бұл бір пәледен шығудың амалын іздеумен болды.
Олар PRE және PRE тегтерінің арасына арнайы форматтағы тексттерді
салып қиналған еді. Ал қазір олар мұндай мәселеден құтылды, олар енді кез
–келген түрдегі кестені құра алады және еш қиындықсыз. Қазіргі кезде
таблица тек қана мәліметті көрсету үшін емес , сонымен қатар Web – бетті
әшекелеудің бір элеменоті ретінде қолдануға болады. Таблицаның көмегімен
тексттік фрагменттерді және суреттерді позициялауға болады.
Сіздің ең бірінші таблицаңыз өте қарапайым болады: сондағысы бірнеше
қатар мен баған ғана және бұл көбейту таблицасы болады. Ал енді бұл
таблицаны 14.htm деген атпен сақтайық.
HTML
HEAD
TITLEКөбейту таблицасыTITLE
HEAD
BODY
H1Көбейту таблицасы (1-ден 5-ке дейін)H1
TABLE BORDER=”2”
TRTDTDTD1TDTD2TDT D3TDTD4TDTD5TDTR
TRTD1TDTD1TDTD2TD TD3TDTD4TDTD5TDTR
TRTD2TDTD2TDTD4TD TD6TDTD8TDTD10TDTR
TRTD3TDTD3TDTD6TD TD9TDTD12TDTD15TDTR
TRTD4TDTD4TDTD8TD TD12TDTD16TDTD20TDT R
TRTD5TDTD5TDTD10TD TD15TDTD20TDTD25TD TR
TABLE
BODY
HTML
Міне бізде төмендегідей таблица пайда болды .Түріне қарасаң әжептеуір
сияқты өзі. Әрине енді өте әдемі деп айта салу қиын, бірақ мұнда ең басты
мақсат мұның құрылу принципін үйрену. Ал оны әшекейлеуді қашан да болса
үлгереміз. Біздің қарапайым деген таблицамыздың құрылымы өте қиын, яғни
мұнда бірінің ішіне бірі салынған тегтердің қиын көпдәрежелі структура. Ең
алдымен таблица Table және Table тегтерімен анықталады. Ал оның
қатарлары TR және TR тегтерімен анықталады. Әрбір қатардың ішіне
ячейкалар орын алады , яғни ол TD және TD тегтерімен іске асады.
Егер жоғарыдағы мысалға қарасаңыз мұның бәрін көресіз. HTML – да қарапайым
таблица құру өте оңай , бірақ бір ғана мәселе бар, ол бір біріне кірген
тегтерді теру.

Сурет 3. Көбейту таблицасы

1.15 Таблицаның тегі

Таблицаның тегі келесідей формсатта болады:
TABLE [BORDER=”{Рамканың қалыңдығы}”]
[CELLPADDING=”{шекара мен ячейканың арақашықтығы}”]
[CELLSPACING=”{ячейкамен арақашықтығы}”]
[WIDTH=”{Таблицаның ені}”] [HEIGHT=”{Таблицаның биіктігі}”]
[ALIGN=””] [BGCOLOR=”{Таблица фонының түсі}”]
[BORDERCOLOR=”{Рамканың түсі}”][BACKGROUND=”{Фондық суреттің адресі}”]
[FRAME=”noneabovebelowhsideslhs rhsvsidesvsidesbox”]
[RULES=”nonerowscolsall”]
TABLE
Ал енді осы тегтің барлық атрибуттарын қарастырайық.
BORDER атрибуты таблицаның рамкасының қалыңдығын пиксел түрінде
береді.
CELLPADDING атрибуты рамка мен ячейка арасындағы кеңістіктің өлшемін
пиксел түрінде береді.
CELLSPACING атрибуты таблица ячейкасы мен бос кеңістік арасындағы
аралықты пиксел түрінде береді.
Width және Height атрибуттары таблицаның өлшемін береді.
BGCOLOR және BACKGROUND атрибуттары сәйкес фонның түсі мен және таблица
үшін фондық суреттің адресін береді.

2. ЭЛЕКТРОНДЫҚ ОҚУЛЫҚТЫ ҚҰРУ

2.1 ОҚУЛЫҚТЫҢ МАЗМҰНЫ

Электрондық оқулықтың мазмұнын 050602 Информатика мамандығы үшін
Дискретті математика пәнінен типтік бағдарламасына сай етіп құрастырдық.
Электрондық оқулықты негізінен екі нұсқасы бойынша көрсеттік: қазақ және
орыс тілдерінде бір түрде көрсетіліп шығады. Оның қазақ тілінде қысқаша
мазмұны төменде келтірілген.
Тарау 1. Жиындарға қолданылатын амалдар
Жиындар; жиындардың элементтері, жиындардың берілу тәсілдері. Жиындарға
қолданылатын амалдар. Жиындарға қолданылатын амалдардың қасиеттері.
Тарау 2. Комбинаторика
Орналастырулар, алмастырулар және терулер. Рекуррентті арақатынастар.
Бином коэффициенттер. Қамту және аластау принципі. Туындатушы функциялар.
Тарау 3. Графтар теориясы
Графтар теориясының негізгі ұғымдары мен мәселелері. Графтардың
түрлері, олардың берілу тәсілдері. Графтардың элементтері. Графтардың ЭЕМ
де өрнектелуі. Эйлердік және гамильтондік графтар.
Хроматикалық саны. Эйлердің жазық графтар туралы теоремасы. Графтардың
санын бағалау. Куратовский теоремасы.
Тарау 4. Кодалау
Кодалау. Кодалау схемасы. Алфавитті кодалау. Бір мәнді кодалаудың
критериі. Макмиллан теңсіздігі.
Кедергіге тұрақты кодалар. Аз молшылықты кодалар. Информацияны ықшамдау
әдістері. Лемпел-Зив алгоритмы. Криптография элементтері. Ашық кілтпен
шифрлау.
Оқулықтың орыс тіліндегі мазмұны төмендегі 050602 Информатика
мамандығы үшін Дискретті математика пәнінен типтік бағдарламасынан көшерме
бойынша құрастырылған.
Глава 1. Операции над множествами
Множества; элементы множеств, задание множеств. Операции над
множествами. Свойства операций над множествами.
Глава 2. Комбинаторика
Перестановки, размещения, сочетания с повторениями. Рекуррентные
соотношения. Биномиальные коэффициенты. Принцип включения и исключения.
Производящие функции.
Глава 3. Теория графов
Основные понятия и задачи теории графов. Типы графов, способы задания
графов. Элементы графов. Представление графов в ЭВМ. Эйлеровы и
гамильтоновы графы. Деревья.
Глава 4. Кодирование
Кодирование. Схема кодирования. Алфавитное кодирование. Неравенство
Макмиллана.
Сжатие данных. Сжатие текстов. Словарь. Алгоритм Лемпела-Зива.
Шифрование. Криптография. Шифрование с помощью случайных чисел.
Шифрование с открытым ключом.

2.2 ОҚУЛЫҚТЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ

Жоғарыда айтылғандай, оқулық екі тілде жазылған. Ол мынадай бөлімдерден
тұрады:
Кіріспе (Введение);
Тарау 1. Жиындарға қолданылатын амалдар (Глава 1. Операции над
множествами);
Тарау 2. Комбинаторика (Глава 2. Комбинаторика);
Тарау 3. Графтар теориясы (Глава 3. Теория графов);
Тарау 4. Кодалау (Глава 4. Кодирование);
Тесттер (Тесты);
Әдебиеттер (Литература).
Сурет 4. Оқулықтың жалпы құрылымы.

Оқулықтың жалпы құрылымы жоғарыдағы 1 схемада көрсетілген. Оқу
материалы тараулар және параграфтарға бөлінген. Сондай-ақ, әр тараудан
кейін және жалпы курс бойынша тесттер келтірілген, яғни пайдаланушы өз
бетінше білім деңгейін тексере алады. Оқулық пайдаланушының бір бөлімінен
екінші бөліміне оңай өтетіндей жасалған. Мысалы, әр тараудан және
Кіріспе, Тесттер, Әдебиеттер бөлімдерінен жасалған сілтемелер
көмегімен мазмұнына немесе титул бетіне өтуге болады.

2.3 оқулықтың титул беті

Оқулық екі тілде (қазақша және орысша) құрастырылды. Жобаның титул
(бірінші) бетін сіз 1-суреттен байқайсыз. Аталып өткен терезені құрудың
мен ең оңай жолын қарастырып жасадым: MS WORD-та терілген дайын материалды
өңдеп, Файл мәзірінен WEB-парақ түрінде сақтау параметрін таңдап,
дайын болған HTML құжатқа сілтеме жасадым және фондық музыка енгіздім. Одан
кейін де электрондық оқулықтағы лекция парақтарына да осылайша A
HREF=”*.html” A сілтеме тегін қойдым. Бұл менің уақытым мен күш-
жігерімді үнемдеуіме мүмкіндік туғызды.

Сурет 5. Оқулықтың титул беті.
Егер сіз қажетіңізге қарай Дискретті математика немесе Дискретная
математика сілтемелерін шертсеңіз, сәйкесінше тілдегі оқу материалын
аласыз. Бізге керегі қазақ тіліндегі оқулық болсын делік. Төменде
көрсетілген сурет сұранысымыздан кейінгі ашылған терезе.

Сурет 6. Оқулықтың Мазмұн беті
Мазмұн терезесінде жеті сілтеме қарастырылған. Егер сіз тышқан
көмегімен курсорды сілтеменің үстіне алып барсаңыз, ол түсін өзгертеді.
Содержание парағы да дәл солай құрастырылған (Сурет 6).

Сурет 7. Оқулықтың Содержание парағы.
Бірінші сілтеме ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Алгоритмдеу және бағдарламалау негіздері
Алгоритмдеу және багдарламалау негіздері пәні бойынша электронды оқулық
Қазіргі замандағы Интернет - технологиялар және HTML
Гипермәтіндік байланыс
Гиперсілтемелер жасау
HTML. Фреймдер
Электрондық курстың құрылымы
JAVA-скриптердің құрылысы мен принциптері
Flash Macromedia тілінің сипаттамасы. Графикалық файлдардың пішімі
Гипермәтіндік белгілеулердің принциптері
Пәндер