Тасым кен орнындағы барлау бұрғылау жұмыстарының жобасы
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.1 Геологиялық және экономикалық жағдайлар ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.2 Ауданның геология.геофизикалық зерттеу тарихы ... ... ... ... ... ... ...
1.3 Стратиграфия ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.4 Тектоника ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.5 Мұнай.газдылығы және оның болашағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.6 Сулылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.7 Ұңғыманы қазу кезіндегі кездесуі мүмкін қиындықтар аймақ қабаттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.8 Керн алу аралықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.9 Болашағы бар қабаттарды ашу және сынау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.9.1 Қабаттарды сынаудың тәсілдері мен аралықтары ... ... ... ... ... ... ...
1.9.2 Өнімді қабатты ашу әдісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.10 Ұңғымадағы геофизикалық зерттеулер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2 ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ ... ... ... ... .
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдау және дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.2 Ұңғыма құрылысын жобалау және дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.3 Бұрғы тізбегінің құрылымын жобалау: бұрғы құбырлар тізбегін биіктікке есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.4 Ұңғыманы жуу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.4.1 Жуу сұйығының түрін таңдау және оның параметрлерін әр тереңдік аралықтары үшін тағайындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.4.2 Жуу сұйығының барлық түрі үшін саздың, судың химиялық реогенттердің ауырлатқыштың және т.б. материалдарын шығымдарын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.4.3 Жуу сұйығының дайындау химиялық өңдеу үшін және ұңғыма сағасына жабдықтарды таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.4.4 Ұңғыманы жуудың гидрафликалық есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.5 Бұрғылау қондырғысын таңдау бұрғылау жабдықтары мен мұнара.
2.6 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.6.1 Қашаудың түр . өлшемін моделін және олардың көрсеткіштерін, өндіріс статистикалық мәліметтер бойынша жобалау ... ... ... ... ... .
2.6.2 Бұрғылау тәсілдеріне байланысты әр теңдік аралықтары үшін жуу сұйығының шығымын жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.7 Ұңғымаларды бекіту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.7.1 Шегендеуші құбырлар тізбектерін жобалау және оларды беріктікке есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.7.2 Аралық және пайдалану құбырлар тізбегінің төменгі құрамы ... ...
2.7.3 Шегендеуші құбырлар тізбегін түсіруге дайындық жұмыстары және оларды түсіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.7.4 Цементтеу тәсілін таңдау және тізбектерді цементтеуге есептеу...
3 АРНАЙЫ БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4 ЕҢБЕК ҚОРҒАУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды талдау ... ... ... ... ...
4.2 Қорғаныс шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.2.1 Жалпылама шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.2.2 Өндірістік санитария ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.2.2.1 Жалпылама шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.2.2.2 Өндірістік шағын климат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.2.2.3 Өндірістік жарықтама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.2.2 Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.2.3 Электр қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.2.4 Өрт қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.3 Қоршаған ортаны қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
5 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5.1 Ұңғыма құрылысының уақытын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5.2 Ұңғыма құрылысына смета жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5.3 Жобалық ұңғыманы қазудың салыстырмалы тиімділігі. Техникалық экономикалық көрсеткіштер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.1 Геологиялық және экономикалық жағдайлар ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.2 Ауданның геология.геофизикалық зерттеу тарихы ... ... ... ... ... ... ...
1.3 Стратиграфия ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.4 Тектоника ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.5 Мұнай.газдылығы және оның болашағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.6 Сулылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.7 Ұңғыманы қазу кезіндегі кездесуі мүмкін қиындықтар аймақ қабаттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.8 Керн алу аралықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.9 Болашағы бар қабаттарды ашу және сынау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.9.1 Қабаттарды сынаудың тәсілдері мен аралықтары ... ... ... ... ... ... ...
1.9.2 Өнімді қабатты ашу әдісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.10 Ұңғымадағы геофизикалық зерттеулер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2 ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ ... ... ... ... .
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдау және дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.2 Ұңғыма құрылысын жобалау және дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.3 Бұрғы тізбегінің құрылымын жобалау: бұрғы құбырлар тізбегін биіктікке есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.4 Ұңғыманы жуу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.4.1 Жуу сұйығының түрін таңдау және оның параметрлерін әр тереңдік аралықтары үшін тағайындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.4.2 Жуу сұйығының барлық түрі үшін саздың, судың химиялық реогенттердің ауырлатқыштың және т.б. материалдарын шығымдарын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.4.3 Жуу сұйығының дайындау химиялық өңдеу үшін және ұңғыма сағасына жабдықтарды таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.4.4 Ұңғыманы жуудың гидрафликалық есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.5 Бұрғылау қондырғысын таңдау бұрғылау жабдықтары мен мұнара.
2.6 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.6.1 Қашаудың түр . өлшемін моделін және олардың көрсеткіштерін, өндіріс статистикалық мәліметтер бойынша жобалау ... ... ... ... ... .
2.6.2 Бұрғылау тәсілдеріне байланысты әр теңдік аралықтары үшін жуу сұйығының шығымын жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.7 Ұңғымаларды бекіту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.7.1 Шегендеуші құбырлар тізбектерін жобалау және оларды беріктікке есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.7.2 Аралық және пайдалану құбырлар тізбегінің төменгі құрамы ... ...
2.7.3 Шегендеуші құбырлар тізбегін түсіруге дайындық жұмыстары және оларды түсіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.7.4 Цементтеу тәсілін таңдау және тізбектерді цементтеуге есептеу...
3 АРНАЙЫ БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4 ЕҢБЕК ҚОРҒАУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды талдау ... ... ... ... ...
4.2 Қорғаныс шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.2.1 Жалпылама шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.2.2 Өндірістік санитария ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.2.2.1 Жалпылама шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.2.2.2 Өндірістік шағын климат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.2.2.3 Өндірістік жарықтама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.2.2 Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.2.3 Электр қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.2.4 Өрт қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.3 Қоршаған ортаны қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
5 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5.1 Ұңғыма құрылысының уақытын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5.2 Ұңғыма құрылысына смета жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5.3 Жобалық ұңғыманы қазудың салыстырмалы тиімділігі. Техникалық экономикалық көрсеткіштер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
КІРІСПЕ
Тасым кен орнындағы барлау бұрғылау жұмыстарының жобасы мұнай мен газға геологиялық барлау «Атырау мұнайгазгеология» бірлестігінің жоспарымен 1986 жылы жасалды.
Бұған дейін Тасым алаңының структуралық құрамы зерттелмеген. Жобаланған Юра шөгінділеріндегі мұнайгаздың қорлары көршілес Елемес, Сазтөбе, Южная алаңдарынан алынған нәтижелерден болжанбақ. Бұл алаңдардан алынған мәліметтерге сүйенсек жобаланып отырған алаңның болашағы зор болмақ.
Зерттеулер нәтижесінде Тасым кен орнының геология-экономикалық жағдайы жақсы болғандықтан және төменгі, орта Юра шөгінділерінде мұнайдың үлкен қоры бар дәлелденгендіктен.
Бұл жерде іздеу және барлау жұмыстарын жүргізу өте орынды деп табылады.
Осы алаңда барлау ұңғымаларын 3500 м тереңдікке қазу жобаланады. Жоба бойынша ұңғыма триас шөгінділеріне дейін ашылуы тиіс.
Тасым кен орнындағы барлау бұрғылау жұмыстарының жобасы мұнай мен газға геологиялық барлау «Атырау мұнайгазгеология» бірлестігінің жоспарымен 1986 жылы жасалды.
Бұған дейін Тасым алаңының структуралық құрамы зерттелмеген. Жобаланған Юра шөгінділеріндегі мұнайгаздың қорлары көршілес Елемес, Сазтөбе, Южная алаңдарынан алынған нәтижелерден болжанбақ. Бұл алаңдардан алынған мәліметтерге сүйенсек жобаланып отырған алаңның болашағы зор болмақ.
Зерттеулер нәтижесінде Тасым кен орнының геология-экономикалық жағдайы жақсы болғандықтан және төменгі, орта Юра шөгінділерінде мұнайдың үлкен қоры бар дәлелденгендіктен.
Бұл жерде іздеу және барлау жұмыстарын жүргізу өте орынды деп табылады.
Осы алаңда барлау ұңғымаларын 3500 м тереңдікке қазу жобаланады. Жоба бойынша ұңғыма триас шөгінділеріне дейін ашылуы тиіс.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Аманқұлов А.С. Проектирование конструкций скважины и буровых установок. Алма-Ата: Изд.КазПТИ, 1979.
2. Аманқұлов А.С. Руководство по состоянию дипломного проекта студентами специальности 0909. Алма-Ата: Изд.КазПТИ, 1990.
3. Аманқұлов А.С. Проектирование параметров режима бурения турбобурами новых конструкций. Алма-Ата: Изд.КазПТИ, 1981.
4. Аманқұлов А.С. Руководство по расчету обсадных клонн для нефтянных и газовых скважин часть №1 Расчет эксплуатационных обсадных колонн. Алма-Ата: Изд.КазПТИ, 1979.
5. Аманқұлов А.С. Руководство по расчету обсадных колонн для нефтянных и газовых скважин чать №2 Расчет промежуточных обсадных колонн. Алма-Ата: Изд.КазПТИ, 1980.
6. Булатов А. Вермушевский А.С. Тампонажные материалы учебника. М: Недра 1981.
7. Булатов А.И. Аветисов А.Г. Справочник инженера по бурению. М: Недра, 1985.
8. Варламов П.С. Испытании пластов много циклового действия. – М: Недра, 1981.
9. Вадецский Ю.В. Бурение нефтянных и газовых скважин. М: Недра, 1985.
10. Долгов А.С. Волков В.П. Охрана труда при бурений скважины. М: Недра, 1985.
11. Ногансон А.Н. Спутник буровника справочник. М: Недра, 1986.
12. Куцин В.П. Хворстов С.П. Безопасность ведение высокомонтажных работ в бурений. М: Недра, 1980.
13. Леонов Е.Т. Исаев В.И. Гидромеханика в бурений. М: Недра, 1987.
14. Любкин А.Н. Обслуживание буровых установок. М: Недра, 1985.
15. Моковей Н.А. Гидравлика в бурении. М: Недра, 1985.
16. Палый М.А. Корнеев К.Е. Бурение долота. Справочник. М: Недра, 1971.
17. Соловьев Е.М. Заканчивание скважин учебник. М: Недра, 1979.
18. Соловьев Е.М. Зборник задач по заканчивание скважин учебник. М: Недра, 1989.
19. Сароян Е.А. Трубы нефтяного ассортимента Справочник М: Недра, 1985.
20. Подгорнев В.М. Велицев И.А. Практикум по заканчивание скважин. Учебник. М: Недра, 1985.
21. Элияшевский В.И. Типовые задачи и расчеты в бурении. М: Недра, 1982.
22. Справочник укрупенных сметных норм на строительство нефтяных и газовых скважин. М: Строиздат, 1964.
23. Единые нормы времени по строительсство нефтяных и газовых скважин. М: Строиздат, 1973.
24. Организация планирования и управление предпринимателем нефтяной и газовой промышленности. М: Недра, 1976.
25. Инструкция по расчету обсадных колонн для нефтяных и газовых скважин. Куйбышев: АНИИТ нефть, 1976.
26. Единые технические правила ведение работ при строительстве скважин на нефтяных газовых газконденсатных месторождениях. Москва: 1983.
27. Стандарт Каз. Предприятия работы учебные общие требования к оформлению текстового и графического материала. СТП 164-08.98. Алматы: КазҰТУ, 1998.
1. Аманқұлов А.С. Проектирование конструкций скважины и буровых установок. Алма-Ата: Изд.КазПТИ, 1979.
2. Аманқұлов А.С. Руководство по состоянию дипломного проекта студентами специальности 0909. Алма-Ата: Изд.КазПТИ, 1990.
3. Аманқұлов А.С. Проектирование параметров режима бурения турбобурами новых конструкций. Алма-Ата: Изд.КазПТИ, 1981.
4. Аманқұлов А.С. Руководство по расчету обсадных клонн для нефтянных и газовых скважин часть №1 Расчет эксплуатационных обсадных колонн. Алма-Ата: Изд.КазПТИ, 1979.
5. Аманқұлов А.С. Руководство по расчету обсадных колонн для нефтянных и газовых скважин чать №2 Расчет промежуточных обсадных колонн. Алма-Ата: Изд.КазПТИ, 1980.
6. Булатов А. Вермушевский А.С. Тампонажные материалы учебника. М: Недра 1981.
7. Булатов А.И. Аветисов А.Г. Справочник инженера по бурению. М: Недра, 1985.
8. Варламов П.С. Испытании пластов много циклового действия. – М: Недра, 1981.
9. Вадецский Ю.В. Бурение нефтянных и газовых скважин. М: Недра, 1985.
10. Долгов А.С. Волков В.П. Охрана труда при бурений скважины. М: Недра, 1985.
11. Ногансон А.Н. Спутник буровника справочник. М: Недра, 1986.
12. Куцин В.П. Хворстов С.П. Безопасность ведение высокомонтажных работ в бурений. М: Недра, 1980.
13. Леонов Е.Т. Исаев В.И. Гидромеханика в бурений. М: Недра, 1987.
14. Любкин А.Н. Обслуживание буровых установок. М: Недра, 1985.
15. Моковей Н.А. Гидравлика в бурении. М: Недра, 1985.
16. Палый М.А. Корнеев К.Е. Бурение долота. Справочник. М: Недра, 1971.
17. Соловьев Е.М. Заканчивание скважин учебник. М: Недра, 1979.
18. Соловьев Е.М. Зборник задач по заканчивание скважин учебник. М: Недра, 1989.
19. Сароян Е.А. Трубы нефтяного ассортимента Справочник М: Недра, 1985.
20. Подгорнев В.М. Велицев И.А. Практикум по заканчивание скважин. Учебник. М: Недра, 1985.
21. Элияшевский В.И. Типовые задачи и расчеты в бурении. М: Недра, 1982.
22. Справочник укрупенных сметных норм на строительство нефтяных и газовых скважин. М: Строиздат, 1964.
23. Единые нормы времени по строительсство нефтяных и газовых скважин. М: Строиздат, 1973.
24. Организация планирования и управление предпринимателем нефтяной и газовой промышленности. М: Недра, 1976.
25. Инструкция по расчету обсадных колонн для нефтяных и газовых скважин. Куйбышев: АНИИТ нефть, 1976.
26. Единые технические правила ведение работ при строительстве скважин на нефтяных газовых газконденсатных месторождениях. Москва: 1983.
27. Стандарт Каз. Предприятия работы учебные общие требования к оформлению текстового и графического материала. СТП 164-08.98. Алматы: КазҰТУ, 1998.
Аңдатпа
Осы ұсынылып отырған жобада Тасым алаңындағы тереңдігі 3500 метр
іздеу – барлау ұңғымасын бұрғылау мәселелері қаралған. Жұмыс ауданының
геологиялық жағдайы берілген.
Техникалық-технологиялық бөлімде қажетті есептеулер жүргізілген.
Сол сияқты қауіпсіз жұмыс жүргізу, қоршаған ортаны ластанудан сақтау
мәселелері де қарастырылған.
Арнайы бөлім ұңғыманы сынауды БАЗ-дың көмегімен жүргізу тәсіліне
арналған. Сонымен қатар жобада іздеу-барлау ұңғымасын бұрғылаудың
экономикалық негіздері келтірілген.
Аннотация
В настоящем проекте рассмотрены вопросы проводки поисково –
разведочной скважины глубиной 3500 метр6 на площади Тасым. Дано
геологическое описание района работ.
Производены необходиме расчеты по технико-технологической части.
Рассмотрены вопросы безопасного ведения работ, охраны окружающей
среды и недр.
Специальная часть проекта посвещена вопросу испытания скважины с
применением ПАВ. В проекте так же данор экономическое обоснование
проводки поисково-испытательной скважины.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ..
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
..
1.1 Геологиялық және экономикалық жағдайлар
... ... ... ... ... ... ... ... .. ...
1.2 Ауданның геология-геофизикалық зерттеу тарихы
... ... ... ... ... ... ...
1.3 Стратиграфия
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..
1.4 Тектоника
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...
1.5 Мұнай-газдылығы және оның болашағы
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ..
1.6 Сулылығы
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...
1.7 Ұңғыманы қазу кезіндегі кездесуі мүмкін қиындықтар аймақ
қабаттары
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...
1.8 Керн алу аралықтары
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .
1.9 Болашағы бар қабаттарды ашу және сынау
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ..
1.9.1Қабаттарды сынаудың тәсілдері мен аралықтары
... ... ... ... ... ... ...
1.9.2Өнімді қабатты ашу әдісі
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ...
... ..
1.10 Ұңғымадағы геофизикалық зерттеулер
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
2 ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ ... ... ... ... .
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдау және дәлелдеу
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
2.2 Ұңғыма құрылысын жобалау және дәлелдеу
... ... ... ... ... ... ... ... .. ...
2.3 Бұрғы тізбегінің құрылымын жобалау: бұрғы құбырлар тізбегін
биіктікке есептеу
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...
2.4 Ұңғыманы жуу
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..
2.4.1Жуу сұйығының түрін таңдау және оның параметрлерін әр тереңдік
аралықтары үшін
тағайындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.4.2Жуу сұйығының барлық түрі үшін саздың, судың химиялық
реогенттердің ауырлатқыштың және т.б. материалдарын шығымдарын
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ...
2.4.3Жуу сұйығының дайындау химиялық өңдеу үшін және ұңғыма
сағасына жабдықтарды
таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
..
2.4.4Ұңғыманы жуудың гидрафликалық есебі
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... .
2.5 Бұрғылау қондырғысын таңдау бұрғылау жабдықтары мен мұнара.
2.6 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.6.1Қашаудың түр - өлшемін моделін және олардың көрсеткіштерін,
өндіріс статистикалық мәліметтер бойынша
жобалау ... ... ... ... ... .
2.6.2Бұрғылау тәсілдеріне байланысты әр теңдік аралықтары үшін жуу
сұйығының шығымын жобалау
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...
2.7 Ұңғымаларды бекіту
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..
2.7.1Шегендеуші құбырлар тізбектерін жобалау және оларды беріктікке
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... .
2.7.2Аралық және пайдалану құбырлар тізбегінің төменгі
құрамы ... ...
2.7.3Шегендеуші құбырлар тізбегін түсіруге дайындық жұмыстары және
оларды
түсіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... .
2.7.4Цементтеу тәсілін таңдау және тізбектерді цементтеуге
есептеу...
3 АРНАЙЫ БӨЛІМ
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ..
4 ЕҢБЕК ҚОРҒАУ
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ...
4.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды талдау ... ... ... ... ...
4.2 Қорғаныс шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.2.1Жалпылама шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.2.2Өндірістік санитария ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.2.2.1Жалпылама шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.2.2.2Өндірістік шағын климат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.2.2.3Өндірістік жарықтама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.2.2Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.2.3Электр қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.2.4Өрт қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.3 Қоршаған ортаны қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
5 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..
5.1 Ұңғыма құрылысының уақытын
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
5.2 Ұңғыма құрылысына смета
жасау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ..
5.3 Жобалық ұңғыманы қазудың салыстырмалы тиімділігі. Техникалық
экономикалық
көрсеткіштер ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ..
ҚОРЫТЫНДЫ
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ..
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... .
КІРІСПЕ
Тасым кен орнындағы барлау бұрғылау жұмыстарының жобасы мұнай мен
газға геологиялық барлау Атырау мұнайгазгеология бірлестігінің
жоспарымен 1986 жылы жасалды.
Бұған дейін Тасым алаңының структуралық құрамы зерттелмеген.
Жобаланған Юра шөгінділеріндегі мұнайгаздың қорлары көршілес Елемес,
Сазтөбе, Южная алаңдарынан алынған нәтижелерден болжанбақ. Бұл
алаңдардан алынған мәліметтерге сүйенсек жобаланып отырған алаңның
болашағы зор болмақ.
Зерттеулер нәтижесінде Тасым кен орнының геология-экономикалық жағдайы
жақсы болғандықтан және төменгі, орта Юра шөгінділерінде мұнайдың
үлкен қоры бар дәлелденгендіктен.
Бұл жерде іздеу және барлау жұмыстарын жүргізу өте орынды деп
табылады.
Осы алаңда барлау ұңғымаларын 3500 м тереңдікке қазу жобаланады.
Жоба бойынша ұңғыма триас шөгінділеріне дейін ашылуы тиіс.
ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Геологиялық және экономикалық жағдайлар
Жобаланған жұмыстар жүргізіліп жатқан Тасым алаңы Каспий ойпатының
оңтүстік шығыс бөлігінде орналасқан.
Геологиялық жағдайына қарағанда Тасым ауданы Батысқа қарай алаңының
оңтүстік бөлігі әр түрлі көлімді сорлар еңістелген шөл дала.
Сорлар бірімен-бірі жалғасып сор ландшафты түзейді. Ауданның шығыс
бөлігінде құмдақтар кездеседі. Жазықтықтың беті мұхит деңгейінен едәуір
төмен жатыр.
Жазықтық пен мұхиттың түйіскен жері орташа абсолют белгіден 17-ден
22м дейін ауытқиды. Аралық сулардың деңгейі 1-5 м.
Жобаланған аудан Қазақстан Республикасының Маңғыстау облысы Бейнеу
ауданы әкімшілігіне қарасты.
Жобалау жұмыстары жүргізіліп жатқан ауданға ең жақын елде мекен Бейнеу
поселкасы.
Маңғышылақ мұнай газ барлау экспедициясы және оған қосымша көмек
көрсететін қызметтер материалды-техникалық, көлік жөндеу базалары 570 км
жерде Ералы ауылында орналасқан Мұнараны тұрғызуға – құрастыруға қажетті
материалдарды Бейнеу ауылына теміржол, әуе транспорты арқылы
жеткізіледі, ал ол жердегі жұмыс жүргізіліп жатқан жерге дейін
автокөлікпен жеткізіледі. Жұмыс жүргізіліп жатқан ауданға баратын
жолдар құмдақтардан, газ – балшықты жерлерде әсіресе жаңбырлы күндері
автокөлік жүру қиындай түседі.
Аудан климаты күрт континенталды жазы ыстық ал қысы суық. өте жиі жел
ыстық соғады. Желдің орташа жылдамдығы 10-15 мсек дейін өзгереді.
Ауаның температурасы жаз кезінде 40-450С дейін көрсетіледі. Ал қыста
– 300С дейін түседі. Орташа жылдық жауын-шашын 100-150 мм құрайды.
Аудан жан-жануар және өсімдік әлеміне бай емес.
Бұл жерде жусан түйе жейтін тікенді өсімдіктер, қарамықтар
адыраспан өседі.
Жануарлар әлемі негізінен кеміргіштер, бауырмен жорғалаушылар.
Мысалы: тасбақа, жылан, шаян және әр түрлі өрмекшілер.
1.2 Ауданның геология-геофизикалық зерттеу тарихы
Ауданды геология-геофизикалық зерттеу 1940 жылдардан басталды.
1940-1948 жылдары А.А.Янкейннің басқаруымен Маңғышылақ және Ембі
территорияларында масштабы 1:100000 геологиялық суретке көрсетулер
жүргізіледі.
1948 жылы бүкіл одақтық агрогеологиялық арест ауданы жоспарлы
геологиялық зерттеуге кірісті. Алғаш терең ұңғыманы бұрғылау Каспий
маңының Оңтүстік-Шығыс ойпатында 1949 жылы басталды. Бұлар алғаш мезазой
және полезой шөгінділерін ашып зерттеді. Сонымен қатар терең іздеу
ұңғымаларын бұрғылау көршілес Сарға, Гагаринская, Жайылған,
Тышқанды, Қолтық, Николаевская аудандарында жүргізіледі.
Қазіргі кездерде Елемес, айырташы, Сазтөбе, Күләш алаңдарында
бұрғылау жұмыстары жүргізілуде.
Геологиялық зерттеулер әдісінің ең тиімді түрі болып сейсмикалық
зерттеулер болып табылады.
Зерттеулерді Қазақстанмұнайгаз геофизика тресті сәуле шағылыстыру
әдісі бойынша зерттеледі. СШЗ жұмыстарынан терең ұңғымаларды бұрғылауға
керекті мәліметтер меза-кайназой кешендерінен осы шөгінділерге тән
қабаттар зерттелді, бірақ өте көнешөгінділер туралы мәліметтер сШЭ-да
болмады. 1971-1972 жылдардан бастап сейсмозерттеу жұмыстарында жаңа кезең
басталды. ОГТ әдісі – бұл әдіс зерттеу тереңдігін арттырды тұз асты
шөгінділерін зерттеу мәліметтерін көбейтті.
Геофизикалық зерттеулер негізінен Гурьев геофизикалық экспедиция,
Элебомұнайгазгеофизика, Саратовмұнайгазгеофизика және Тұрлан
геофизикалық экспедициясымен жүргізіледі.
Каспий маңайы ойпатында МОГТ геофизикалық зерттеулерінің нәтижесінде
терең ұңғымаларды бұрғылауда тұз асты қабаттарындағы шөгінділерінің
құрамы мен қасиеттері анықталды.
1948 жылы алғаш Оңтүстік Ембі гравитациялық максимумын
гравиметриялық зерттеулер нәтижеде анықталды. Осы алаңдарды әрі қарай
егжей-тегжейлі зерттеулер 1950, 1956, 1963, 1972, 1976 жылдары
жалғастырылды. Фото түсіру тиімділігі 1970 жылы ЭВМ енгеннен
жоғарылады.
1.3 Стратиграфия
Каспий маңайы және солтүстік үстүрт ойпаттарының геологиялық
құрылымы метология – стратиграфия шөгінділері жағынан Тасым алаңы өте
күрделі. Бұны біз көршілес бұрғыланған және бұрғыланып жатқан Жаңасу,
Төресай, Тортай, Мыңсуалмас, Елемес алаңдарынан алынған мәліметтерден
көруімізге болады. Айтылған алаңдардағы тілмелерді геология-
геофизикалық зерттеулер нәтижесінде мезазой және канезой
шөгінділерін ашу мүмкіндігі күтіледі. Ұңғыманы жобалау барысында
Тасым алаңында триас, юра, бор полеоген және төрттік жүйелері ашылуы
болжанған.
Мезазой тобы (Mz)
Мезазой білігінің жобаланған ұңғыманың құрамы триас, юра, бор
шөгінділері кездеседі деп болжанылады. Бұл шөгінділер Боранкөл алаңында
мұқият зерттелген.
Триас жүйесі (Т)
Триас жүйесі Боранкөл алаңында ортаңғы және төменгі бөліктермен
ашылған. Триас шөгінділері құмдақтармен ашылған алевролиттермен ерекше
құрамды сидерит қабаттары бар саздармен және мергелдермен аралас
кездеседі. Құмдақтар берік саз аралас қатқан. Саздар карбонатты және
емес сұр және қанық қоңыр түсті. Ашылатын қалыңдық 450 м.
Юра жүйесі (J)
Юра жүйесі орналасқан алаңда барлық үш бөлігін көрсетеді: жоғарғы,
ортаңғы, төменгі.
Юра тілігі Тортай, Молодежная, Боранкөл кен орындарында нақтылы
зерттелген.
Төменгі Юра (J1)
Төмен бөлік түгелімен нашар бекітілген құмдақтардан алевролиттерден
және тығыздалған құмдардан тұрады. Алевролиттер және саздар құммен
араласып нығыздалған қалыңдығы 70 м қабат құрайды.
Құрылысы бойынша олар ұсақ дәнді сұр және ашық сұр түсті. Құрамында
грали және галька бар.
Төменгі Юраның шөгіндісінің қалыңдығы 100-150 м деп жобаланады.
Ортаңғы Юра (J2)
Ортаңғы Юра бөлігі байосс және бат ярустарымен берілген.
Байосс ярусы (J2 в1)
Байосс ярусының шөгінділері төменгі Юра шөгінділеріне өте ұқсас. Бұл
шөгінділер құмдар мен саздардың аралас қабаттардың белгісі. Қабаттың
болжаланылған қалыңдығы 300-350 м.
Бат ярусы (J2 в2)
Бат ярусы екі қабаттан тұрады. Төменгі қабат алевролит және саз
араласқан құмдардан тұрады. Болжанылатын қалыңдық 250-300 м.
Жоғарғы Юра (J3)
Жоғарғы Юра Калиевой ярусы, Оксфорд ярусы, Волжа ярустарынан құралған.
Коллевой ярусы (J3 К)
Жұмыс жүргізу алаңында коллевей ярусы үш ярусшыларға бөлінеді. Төменгі
литологиялық белгілерге қарағанда сазды седериттерден тұрады. Ортаңғы
коллевой құмдар құмдақтардан және саз аралас алевиттерден тұрады. Бұл
жерде құмдақ қабаттар белгілі бір ерекше көрінеді. Жоғарғы коллевой сазды
жыныстардан аралас құм және мергельдерден тұрады. Құмдақтар қоңыр, қанық
қоңыр, майда дәнді, полиликталды. Саздар қанық қоңыр тығыз.
Болжаланылған қалыңдық 75-100 м.
Оскфорд ярусы (J3 О)
Бұл тілік негізінен саз аралас алевролиттер, мергелдер және сазды әк
тастардан бір қалыпты емес және қатты кристалданған. Ярус қалыңдығы 40
м.
Волжа ярусы (J3 V)
Волжа ярусының шөгінділері негізінен карбонатты жыныстардан тұрады. Тек
төменгі бөлігі азғантай мергель қабатынан тұрады. Мергельдер ашық қоңыр,
қатты алевролитті. Әк тастар қоңыр, қоңыр жасылтым, ашық қоңыр, сазды,
алевролитті, ұзақ дәнді дололитті әк – тасты Волжа шөгінділерінің мүмкін
қалыңдығы 100 м.
Бор жүйесі (К)
Бор шөгіндісі керн алу кезінде онша нақты ерекшеленбеген. Бұл
қабаттың шөгінділерін Төресай Боранкөл ұңғымаларын бұрғылағанда мұқият
зерттелген.
Бор жүйесі екі бөліктен төменгі және жоғарғы бордан тұрады. Төменгі
бор белгісі волонжы, готерви, барем, апт, альб ярустарынан тұрады. Ал
жоғарғы бөлігі сенашап, турон сантон, кашпон астрих ярустарынан
тұрады.
Төменгі бор (К1)
Волонжы ярусы ( K1 V)
Волонжы ярусы шөгіндісінің төменгі бөлігі карбонатты жыныстардан
даламиттерден, мергельдерден тұрады. Ал жоғарғы бөлігі карбонатты және
саз аралас құмнан тұрады. әк тастар ашық қоңыр берік, сазды алевролитті
дололит және кальций дәндерінен тұрады. Құмдақтар қоңыр, жасылтым –
қоңыр ұсақ дәнді алевролитті, полиликті. Алевролиттер құмды қоңыр
жұқа қабатты, алевролитті детрит және пирит аралас. Ұсынылатын
қабат қалыңдығы 70 м.
Готерви ярусы (K1 h)
Готерви шөгіндісі литологиялық жағынан екі бөлікке бөлінеді саусақ
тәріздес және құмдақ сазды. Саусақ тәріздес бөлігі негізінен сазды
жыныстардан тұрады. Сазды алевролитті қатты, карбонатты, әйнек ұнтақтар,
жасыл-қоңыр жұқа қабыршықты тәрізді.
Құмдақ сазды бөлік негізінен саздардан және ерекше алевролитті
құмдармен аралас. Алевролиттер жасылтым – қоңыр сазды, құрамында өсімдік
қандықтары бөлінеді. Құмдар жасылтым – қоңыр нығыздалған ұсақ дәнді,
сазды. Ұсанылатын қалыңдық – 120 м.
Баррем ярусы (K1 вz)
Баррем ярусы негізінен құмдақ – алевролитті шөгінділерден тұрады.
Жалпы баррем шөгіндісінің қалыңдығы сазды және құм аралас қабаттардан
тұрады. Баррем ярусының ұсынылған қалыңдығы – 400 м.
Апт ярусы (К1 а)
Апт тілігі төменгі және жоғарғы ярустардан тұрады. Төменгі ярус
негізінен сазды, құмды аралас қабаттардан тұрады. Ал жоғарғы бөлігі
құмды және сазды жыныстардан тұрады. Ұсынылатын қалыңдығы 150 м.
Альб ярусы (K1 )
Альб тілігі жобаланған алаңда үш ярусшаға бөлінеді. Төменгі альб
ярусы негізінен сазды құм аралас, алевролитті, мергельді, әктасты
болып келеді. Ортаңғы альб саздан құмнан аралас алевролиттерден және
құмдақтардан тұрады. Сол сияқты жоғарғы альб шөгінділері саз және
құм аралас жыныстардан тұрады. Жобаланған қалыңдық 650 м.
Жоғарғы бөлік (К2)
Сенамон ярусы (K2 S)
Сенамон ярусы екі бөліктен тұрады негізінен саздан сирек қабатты
мергельдерден және құмдақтардан тұрады. Ал жоғарғы бөлігі негізінен
құмдақтан жыныстарынан түзелген құмдақтан жыныстарынан түзелген.
Жобаланған қалыңдығы 80-нен 100 м аралығында.
Туран-коньякті ярус (K2t-K)
Боранкөл кен орнында туран ярусына қатысты тіліктің бір бөлігінде
алевролиттер және құмдақ жыныстар ашылды. Коньяк ярусының шөгінділері де
осыған ұқсас болғандықтан бұларды біз біріктіріп араластырдық. Туран –
коньяк шөгіндісінің жобаланған қалыңдығы 50 м.
Сантон ярусы (K2 St)
Сантон шөгіндісі негізінен мергельдерден және таза ақ бордан
тұрады. Тіліктің ортаңғы бөлігінде мергельдермен бор араласып орналасқан.
Сантон қалыңдығы 60 м деп жобаланады.
Кампон ярусы (К2 СР)
Кампон тілігі негізінен құмнан және мергельдерден тұрады. Тіліктің
жоғарғы бөлігінде бор тек сирек қабаттарда ғана кездеседі. Жобаланған
қалыңдық 50-100 м.
Мастрих ярусы (К2 m)
Мастрих ярусы екі бөліктен тұрады. Жоғарғы және төменгі бөліктен.
Төменгі бөлік мергельдерден және ақ бордан тұрады. Ал жоғарғы білігі
негізінен сирек құрамды бор мен мергельдерден тұрады. Ярус қалыңдығы
180-800 м аралығында ауытқиды.
Кайназой тобы (Kz)
Палеоген жүйесі (Р)
Палеоген шөгінділері негізінен бір құрамды шөгін жасылтым – қоңыр
саздарда тұрады. Палеогеннің төменгі бөлігінде ақ әк тастар сазды
мергельдер, қоңыр жасылтым тығыз. Құрамдарында өсімдік жан-жануарлар
қалдықтар бар. Саздар қоңыр жасылтым жұқа түсті қабатты карбонатты
құрамында перит аралас Палеоген қалыңдығы болжам бойынша 450 м.
Төрттік бойынша (Q)
Шөгінді негізінен саздардан тұрады. Саздары қоңыр-ашық қоңыр,
жасылтым серпімді, майлы болып келеді. Қолға ұстағанда әйнек сынықтары
бар сияқты жобаланған тереңдігі 25 м.
1.4 Тектоника
Тасым алаңының тектоникалық құрылымы Оңтүстік Ембі шоқысында
орналасқан. Оңтүстік Ембі шоқысы Каспий маңы ойпатының оңтүстік
шығысында орналасқан. Бұл маңайда пайда болуы және жетілуі тектоникалық
қозғалыстардың әсерінен пайда болып отыр.
Тасым алаңының құрылымы V горизонттан анықталған. Алаң бірдей
биіктікті екі бөліктен тұрады 300 м. Орталық контурлары изогипстелген
3400 м 12,5×3,5 км. Бракантикминальды амплитудасы Оңтүстік және
солтүстік қанатқа созылған. Осы шоқының оң жағын Оңтүстік Тасым
деп атады. Қоршалған изогипске оның өлшемі минус 450 м 2,7×2,1 км
құрылып изометриялық формада беріледі.
1.5 Мұнай – газдылығы және оның болашағы
Тасым алаңы жоғарыда айтылғандай Оңтүстік Ембі шоқысында орналасқан.
Жобаланып отырған алаң Оңтүстік шығыс ойпатында арналасқандықтан алаң
астына үлкен мұнай-газ қоры жиналған. Бұған дәлел көршілес Боранкөл
Қисымбай кен орындарынан алынған нәтижелер.
Төменгі бор, юра терин шөгінділерінің Тасым алаңында қалыптасуы
осы тектоникалық бөлікте, мұнай газдың үлкен қоры бар екенін
білеміз. Осының бәрі жобаланып отырған алаңның үлкен болашағы бар
екенін дәлелдейді.
Геологиялық мәліметтеріне сүйенсек көршілес орналасқан аудандарда
жобаланып отырған алаңның мұнай-газының жасы триас шамалас. Мысалы:
жобаланып отырған алаңнан 45 км орналасқан. Қисымбай кен-орнында
Волонжы шөгінділерінде тәуліктік дебиті 63 м3 (№1 ұңғыма) және 90 м2
(№17 ұңғыма) мұнай алынған.
Қисымбай алаңында Юра шөгінділерінде екі мұнаймен газға қаныққан
жыныстар, ал Боранкөл алаңында жеті өнімді қабат ашылған.
Тасым алаңын геофизикалық зерттеулер нәтижесінде Юра шөгіндісінде көп
қабатты мұнай қара бор деп күтілуде. Триас шөгіндісінің үстіңгі
бөлігінде Тасым маңында геологиялық жағымды болжамдар жасалынуда.
Ескертілетін бір жай Триас шөгінділерінде мұнай мен газдың өндірістік
қоры Оңтүстік Маңғышлақ кен орындарында көпшілігінде алынған. Бұған
дәлел Қолтық кен орнында Триас шөгінділерінен өте үлкен өндірістік
дебит алынған. Осыған орай геологтардың ойынша Тасым алаңынан үлкен
қорлы мұнай газ іздеу орынды.
1.6 Сулылығы
Гидрогеологиялық жағынан қарағанда жобаланып отырған Тасым алаңы Каспий
маңы ойпатының үлкен артезелин, көне сулар және аралық сулар кешені
байқалады. Қарастырылып отырған ауданның су қоры жер астымен Шығыстан
батысқа қарай Каспий теңізіне созылып жатыр. Бұл кешенде көп қабатты суға
қаныққан тау жыныстары жиі кездеседі. Тұз асты шөгінділерінің
гидрогеологиялық мінездемесі көршілес Боранкөл, Қолтық, Николаевская
алаңдарының гидрологиялық нәтижесін қолданамыз.
Литология – фациялды талдау нәтижесінде біз мезазой тілігінің
ерекшелігін байқап отырмыз. Бұл алаңда бұдан басқа да альб, сенамон,
төменгі бор, юра және триас сулы қабаттары бар.
Альб сенамон сулы кешені кен осы күні бұл қабаттары көптеген
көршілес алаңдар ашып отыр. Сулар альб – сенамон шөгінділерімен
жасты құмдар мен құмдақтармен аралас. Альб – сенамон шөгінділеріндегі
сулы кешен үлкен қысымды және тұзды болып келеді.
Тереңдеген сайын олардың минералдығы да өседі. Олардың химиялық
құрамына қарасақ хлор натрийлі хлордағы иондардың мөлшері 98-90% ал
натрийдағы иондардың мөлшері 78-80%.
Бұрғылауда қолданылатын техникалық судың орташа дебиті 50-800
м3сағ.
Төменгі бор сулы кешені құмдар мен құмдақтар арасында орналасты. Неоком
шөгіндісінде оқшауланып қалған сулар жоқ, сондықтан олар басқа
шөгінділермен аралас. Аптнеком сулары негізінен хлор кальций
сульфидсіз және аз сульфидтелген. Судың минералдығы 160 гл.
Юра тілігінің сулы кешенділері көршілес алаңдардағы терең
ұңғымалармен, сазбен карбонаттармен араласып жатыр. Қысымдары өте
жоғары тұзды хлор кальций. Триас шөгінділеріндегі сулы кешен көршілес
Боранкөл, Қолтық, Николаев алаңдарындағы терең ұңғымалармен ашылды.
Триас шөгінділеріндегі сулар әдеттегідей үлкен қысымды, бірақ олардың
жыныстарының сулығы өте көп емес.
Әдеттедебиттің суы 100-120 лсағ арасында ауытқиды. Химиялық құрамы
әдетте концентрациялы тұзды болып келеді. Минералдығы 190-210 гл. Осы
сулардың метаморфаздық дәрежесі 0,80-0,86 шамасында ауытқиды. Қабат
суының құрамын құрайтын негізгі компонент болып табылады.
1.7 Ұңғыманы қазу кезінде кездесуі мүмкін қиындық аймақтары
Жобаланған алаңның ұңғымасын қазу кезінде жатқан көршілес
ұңғымалардың мәліметтеріне сүйеніп болжаймыз.
Әр түрлі мүмкін апаттардың мысалы мұнай газ бүліну жуу сұйығының
жұтылуы, құбырының ұсталынып қалынып алдын алу үшін бұрғылау
жұмыстарын міндетті түрде сапалы жуу сұйықтарымен жүргізілуімен тиіс.
Тасым алаңында бұрғылау жұмыстарын жүргізу үшін жуу сұйықтарын
төмендегідей параметрлерімен жүргіземіз.
1. 0,1800 м аралығында әртүрлі бүліну болуы мүмкін болғандықтан
біз жуу сұйығының тығыздығын 1800-1230 кгм3 тұтқырлығын 60-50 сек,
сүзілу көрсеткішін 10-12 см3 20 мин ішінде қабық қалыңдығы 1,2 мм деп
аламыз. Күтілетін қабат қысымы 19,8 МПа.
2. 1800-3500 м аралығында мұнай газ бүлінуі ұңғыма – оқпаның таралуы,
бұрғылау құбырларының ұсталынып қалу қауіпі бар. Мүмкін қабат қысымы
40 МПа жуу сұйығының төмендегідей параметрлері қолданылады: жуу
сұйығының тығыздығы 1900-2240 кгм3 тұтқырлығы 60-80 сек, сүзілу
көрсеткіші 8-10 см3 30 минут ішінде қабыршақ қалыңдығы 2 мм.
Жуу сұйығының тығыздығы фонтан атқылануына болжайтын геологтардың
нұсқауы бойынша төменгі формула бойынша ескерту керек.
(1)
мұндағы: S – жуу сұйығының тығыздығы;
Pк – қабат қысымы;
Z – қаралып отырған қабат тереңдігі;
α - қабат қысымынан гидростатикалық қысымының асу
коэффициенті. Ол тереңдікке байланысты алынады.
Сазды қоспаны өңдеу үшін: КССБ, мұнай, графит, конценатриі содан
сульфанат. КМЦ-800, хлорамин МАС-800 реогенттер қолданылады.
1.8 Керн алу және шлам алу аралықтары
Керн, шлам судың, мұнайдың газдың үлгілерін алу сазды
ерітіндіні алу геофизикалық зерттеу кешені болып табылады. Недра
снарядымен үлгі алудың мақсаты тау жыныстарының стратиграфиялық
шекараларын коллекторлық қасиетін анықтау.
Керн алу жұмыстары бұрғылаудың жалпы жұмыстарының 7% алады. Яғни 270
м Недра снарядымен бұрғылаған кезде керн алу көлемі 60% болуы керек.
Егер бұрғылау кезінде керн алу көлемі мұнай газ бүлінудің тікелей
көлемі біліне бастаса, жабық жүйені пайдаланып мұнай – газды
айырғыштан өткіземіз.
Ұңғыманы бұрғылау кезінде процесі кезінде бұрғылау құбырларын
әрбір 500 м сайын тексеріп тұрамыз. Ал өнімді қабат тұсында 800 м
сайын тексереміз. Өнімді қабаттардан алынған барлық үлгілер ұңғымадан
алынған барлық үлгілер ұңғымада алынған бойда этикетка алаңның аты
ұңғыма көмірі, керн алынған аралық тереңдік жазылады да зерттеу
орталығына жөнелтеді, жөнелтілген үлгілер журналға тіркеледі.
1. Үлгі алу аралықтары төмендегідей 1300-1705 м; 1765-1770 м; 1970-
1975 м; 2030-2035 м; 2100-2105 м; 2280-2285 м; 2350-2355 м; 2410-2415 м;
2490-2495 м; 2520-2525 м; 2560-2565 м; 2630-2635 м; 2700-2705 м; 2780-
2785 м; 2850-2855 м; 3000-3005 м; 3040-3055 м; 3130-3145 м; 3210-3225 м;
3350-3365 м; 3390-3395 м; 3445-3460 м; 3490-3500 м.
2. Шламды лабораториялық тексеруге әрбір 5 м сайын алып отырамыз.
3. Бұрғылау процессі кезінде айналым жүйесінің мұнай мен газдың
бүлінуін бақылайды.
4. Егер ұңғымадан мұнай газ бүлінсе олардың үлгісі алынады. Егер
ұңғымадан су бүлінсі, онда қабат суын химиялық таңдауға жібереді.
5. Бұрғылаудың алдында техникалық судың құрамы белгілі болуы керек.
1.9 Өнімді қабаттарды ашу және сынау
1.9.1 Қабаттарды сынаудың тәсілдері мен аралықтары
Өнімді қабатты ашу үшін жуу сұйықтарының паралистрлерін геолого-
техникалық құжатта берілген нұсқауға сай болуы керек.
Келесі ұңғымалардың өнімді қабатын ашу үшін қазылған ұңғымалардан
алынған мәліметтерге қарап салыстырып отырмыз. Ұңғыманың тереңдігі
жобаланған тереңдікке жеткеннен кейін ұңғымаға өндірістік геофизикалық
зерттеулер жүргізіледі. Одан әрі жобаланған цементтеу бекіту
ұштастыру, ұңғыманың сағасын фонтанды арматурамен ұштастыру жұмыстары
қарастырылады. Құбырларды геометриялық жағдайда сынайды. Одан әрі
өнімді қабатты мұнай газ, су – құйылыстарын алуға сынайды.
Сынау аралықтары ұңғыманы қазу кезінде алынған әр түрлі сынамалар
керн, шламдарды талдауда алынған нәтижелерден анықталады. Оған
қосымша қабат сынағыш каротаж кабельдерін (ОЛК) Өндірістік –
геофизикалық зерттеулер нәтижелері қолданылады.
Тасым алаңында сынаудың жобаланған жеті аралығы бар.
1. 3480-3470 м.
2. 3400-3390 м.
3. 3310-3300 м.
4. 3060-3070 м.
5. 2800-2790 м.
6. 2600-2590 м.
7. 2210-2800 м.
Бұрғылау кезінде КИИ-146 қабат сынағышын қолданып төмендегі
аралықтардан сынама аламыз 3480-3470 м; 3400-3390 м; 3310-3300 м; 3060-
3070 м; 2800-2790 м; 2605-2590 м.
1.9.2 Өнімді қабатты ашу әдісі
Өнімді қабатты зерттеу негізінен ұңғыманы сынаудың кезінде
жүргізіледі. Бұл зерттеулердің мақсаты: алынған мәліметтерді жинақтап
өнімділік коэффициентін, тау жынысының су өткізгішін т.б. барлауға жоба
жасауға қажетті материалдарды алу. Ұңғымаға берілетін мұнай құйысының
көлеміне байланысты өнімді қабатты ашудың әдісі таңдалады.
1. Фонтанды ұңғымаларды ашпастан бұрын төмендегідей зерттеу жұмыстары
жүргізіледі.
а) Өнімді қабатты ашудан бұрын және кейін қабат қысымын анықтайды.
б) Түттік қысымды үш жағдайда анықтайды.
Әр жағдайда буферлік және сақиналы кеңістіктегі сұйықтық қысымын
анықтайды.
Зерттеу жұмыстарын жүргізіп болғаннан кейін мұнайдың сынамасын
физикалық-химиялық талдауға алады.
Мұнайдың газдың және судың қабат жағдайындағы физико-химиялық
қасиеттерін анықтау үшін, әр қабаттан түптік сынама алынады.
Зерттеулер нәтижелерінен құйылыс қисығын туғызып өнімділік коэффициентін
анықтайды.
1.10 Ұңғымалардағы геофизикалық зерттеулер
Өндірістік геофизикалық зерттеулер ұңғыманың геологиялық
тілмесін зерттеп, техникалық жағдайын бағалау жұмыстар кешенінен
тұрады.
1-ші кесте. Ұңғымаларды геофизикалық зерттеу кешені
Зерттеулер түрі және оның белгісі Масштаб Зерттеулер аралығы
тереңдік дейін дейін
1. Негізгі әдістері ПС 250 150 0
КС БК некометрия термометрия 1:500 500 580 100
950 950 500
1250 1250 900
1500 1550 1250
1850 1850 1500
2.Қосымша әдістер ИК профилометрия 2150 2150 1800
2450 2450 2100
2750 2750 2400
3000 3000 2700
3250 3250 2900
3450 3450 3150
3550 3550 3350
3. Негізгі әдістер: ПС БКЗ 1:500 1850 1850 1500
2150 2150 1800
2450 2450 2100
2750 2750 2400
3000 3000 2700
3800 3800 2950
3400 3400 3150
3500 3500 3350
4. Қосымша әдістер ГГКО, ММУК 1800 1800 0
газокаротаж ОМК ИПК
5. Қосымша 1:500 3500 3500 0
ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2 ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1. Бұ
2. рғылау тәсілін таңдау және дәлелдеу
Қазіргі кезде біздің елде бұрғылаудың үш тәсілі бар: түптік
қозғалтқыш, роторлық және электробұрғылау. Бұрғылау тәсілін біз
бұрғыланып біткен ұңғымалардан алынған мәліметтерге сүйене отырып немесе
арнайы ұңғымалардан алынған геофизикалық зерттеулерге нәтижелерін қолдана
отырып таңдаймыз. Бұрғылауға қолданылатын қашаудың түрін, типін және
бұрғылау режимінің параметрлерін, сол алаңда қазылып болған ұңғымалардан
алынған қашаудың жұмыс көрсеткішін, бұрғылауда кездескен литологиялық тау
жынысының құрамына, қабат қысымына гидрожарылу қысымына сәйкестендіріп
таңдайды.
Бұрғылау режимінің оптимальді параметрлерін таңдау, әр интервалдағы
тау жынысына байланысты қашау түрін дұрыс таңдауға тікелей байланысты.
Қашаудың түрін таңдаудың қиындығы, қашаудың әр рейісінде әр түрлі физика-
механикалық қасиеттері бар тау жыныстары бұрғыланады.
Терең бұрғылау ұңғымалары жобаланған алаңында көршілес Сарға,
Гагаринская, Тышқанды, Қолтық алаңдарында бұрғыланады. Қазіргі кезде
Елемес, Сазтөбе, Айыршағыл алаңдарында бұрғылау жұмыстары
жүргізілуде.
Жобаланған алаңдағы ұңғыманы қазу, бұрын соңды қазылған көршілес
алаңдағы ұңғымаларды қазу барысында алынған мәліметтерге сүйене
отырып, роторлық бұрғылау тәсілін таңдау. Бұл тәсіл, бұл алаңға
экономикалық, техника-технологиялық жағынан тиімді болып отыр.
2.2 Ұңғыма құрылмасын жобалау және дәлелдеу
Ұңғыма құрылмасы – бұрғылаудың техника-экономикалық көрсеткішімен
анықтайтын ең басты факторлардың бірі. Ұңғыма күрделі құрылыс сондықтан
ұңғыма құрылмасына жобада көп көңіл бөлінеді. Ол берік саңлаусыз,
жобаланған тереңдікке жету мүмкіндігі және геологиялық зерттеу
міндеттерін толық атқаруы керек. Сол сияқты ол жер қойнауы туралы заңды,
қоршаған ортаны ластанудан сақтау ережелерін бұзбауы тиіс.
Ұңғыманың құрылмасын жобалауға төмендегі факторлар әсер етеді:
ұңғыманы қазудың мақсаты, жобалық тереңдік, алаңның геологиялық құрылымы
тау жынысының тұрақтылығы, қабат қысымының тұрақтылығы, қабат қысымының
аномальдық коэффициенті, жұту қысымының индексі, қабат аралық
сұйықтар құрамы, бұрғылаудың технологиясын жетілдіру дәрежесі,
температуралық режим, ұңғыманың дебиті және пайдалану тәсілі.
Сондықтан ұңғыманың құрылмасын тиімді жобалау бұрғылау жұмыстарын
жеделдету және арзандатудың негізгі факторы болып табылады.
Ұңғыма құрылмасын, бұрғыланатын ауданның геологиялық тілмесін толық
зерттелуі негізінде таңдалынып алынады. Негізгі көңіл, қазу кезінде
кездесетін мүкін қиындықтарға, ұңғыма қабырғасының опырылуы, жуу
сұйығының жұтылуы, жоғарғы қысымды қабаттарға бөлінеді.
Аралық тізбек санын және олардың түсіру тереңдігін таңдап алу
үшін тереңдік қысым градиентінің эквиваленті координатасында біріктірілген
график тұрғызылады.
Қысым градиентінің эквивалентті деп ұңғымадағы анықтау тереңдігінде
гидрожарылу қысымына немесе қабаттың қысымға тең қысым туғызатын
жуу сұйығының бағанасының тығыздығын анықтаймыз.
Ұңғыма құрылмасын бұрғылаудың техника экономикалық көрсеткіштеріне
үлкен әсерін тигізеді, және ұңғыманың жобалық тереңдікте жұту
мүмкіндігін анықтайды.
Жер бетінен жақын орналасқан тау жыныстарының сумен жуылып кетуін
сақтау үшін және бұрғы қондырғысының айналым жүйесінің сағамен
байланысының қолданылатын бірінші құбырды түбірін бағыттаушы деп атайды.
Терең емес қабаттардағы қиындық аймақтарын және артизиян сулары
кездесетін қабаттарды жабу немесе бекіту үшін кондуктор беріледі.
Пайдалану құбырлар тізбегі ұңғыманың қабырғасын бекіту үшін және
мұнай, газ, сумен қаныққан горизонттарды реттеу үшін қолданылады.
Сонымен қатар, ол сұйықты немесе газды өндіретін, оны тасымалдайтын
канал болып табылады.
Ұңғыма құрылмасын жобалардың кең таралған екі түрі бар.
Бірінші әдіс. Бұл әдіс бойынша Рк қабаттағы қысымды, Рж жұту қысымын
және Ру ұңғымадағы қысымды тауып аламыз.
Ол үшін бізге белгілі ΔРқ және ΔРж қысымдары арқылы ΔРу – қысымын
табамыз.
Екінші әдіс. Бұл әдіс бойынша қабат қысымының анамальдік
коэффициенті Ка жуу сұйығының салыстырмалы тығыздығын және қабат
қысымының жұтылу коэффициентін Кж табамыз.
Анамальдік коэффициентті төмендегі формуламен анықтаймыз:
(2)
мұндағы: Рқ – қабат қысымы МПа;
Sc - тұщы су тығыздығы кгм3;
g – еркін түсу үдеуі мс;
Z - қаралп отырған қабат тереңдігі М.
1-ші аралық 0-800 м үшін анамальді коэффициент
2-ші аралық 800-1800 м
3-ші аралық 1800-2500 м
4-ші аралық 2500-3500
Жұтылу қысымын Рж төмендегі формула бойынша анықтаймыз
Рқ (3)
мұндағы Z - қаралып отырған қабат тереңдігі М.
Рқ – қабат қысымы МПа.
1-ші аралық 0-800 м үшін жұтылу қысымы
2-ші аралық 800-1800 м
3-ші аралық 1800-2500 м
4-ші аралық 2500-3500 м
Жұтылу коэффициентінің индексін тереңдікке байланысты төмендегі
формуламен анықтаймыз:
(4)
мұндағы РГЖ – гидротсарылу қысымы МПа 1-ші аралық 0-800 м
2-ші аралық 800-1800 м
3-ші аралық 1800-2500 м
4-ші аралық 2500-3500 м
Ұңғымадан мұнай газ, су көтерілуін болдырмау үшін бұрғылауда
қолданылатын жуу сұйығының сапасы төмендегі теңсіздікті қанағаттандыруы
тиіс:
(5)
мұндағы - бұрғылау сұйығының тығыздығы кгм3
α - гидростатикалық қысым деңгейінен асу коэффициенті. Бұл
коэффициент тереңдікке байланысты өзгереді
а) 0-1800 м аралығында
б) 1800-2500 м аралығында
в) 2500-3500 м аралығында .
1-ші аралық 0-800 м
2-ші аралық 800-1800 м
3-ші аралық 1800-2500 м
4-ші аралық 2500-3500 м
.
2-ші кесте. Есептелінген нәтижелер, коэффицциенттер мәндері
Аралықтар, м , , кгм³
0 – 800 18,2 1,12 1,59 1.21 – 1.26
800 – 1800 20,7 1,17 1,62 1.21 – 1.26
1800 – 2500 30,1 1,22 1,65 1.26 – 1.32
2500 – 3500 40 1,16 1,62 1.19 – 1.23
Жуу сұйығының қысым эквивалентінің өзгеру шекарасын, шегіндіру
байланысты анықталады. Аралық кондуктор шегіндеу құбырлар тізбегі
төмендегі теңсіздікті қанағаттандыруы тиіс.
(6)
Аралық құбырлар үшін P0 кгм3
.
Бор шөгінділерін борпылдақ сулы жыныстарын жабу үшін диаметрі 219 мм
шегендеу құбыры 1800 м-ге түсіріледі. Шегендеу құбырларының диаметрін
төменнен жоғарыға қарай есептейміз.
Тәулік мұнай газ дебитіне байланысты пайдалану шегендеуші құбырлар
диаметрі 140 мм етіп таңдап аламыз. Диаметрі 140 мм шегендеуші
құбырларға қашау диаметрін төмендегі формула бойынша анықтаймыз:
D (7)
мұндағы - муфта диаметрі мм 3-таблица [1]
2Δ – муфта мен ұңғыма қабырғасы арасындағы саңылау 2 таблица
[1]
D - 159+2·10 = 179 мм.
Сонымен қашау диаметрін 190,5 мм деп қабылдап аламыз.
Аралық құбырлардың ішкі диаметрін таңдап аламыз.
D = Dқ+2Δв = 190,5+2,5 = 800,5 мм
мұндағы: Δв – шегендеу тізбегінің ішкі диаметрі одан өтетін қашау
диаметрінің арасындағы саңлау (Δв=5÷10).
Ішкі диаметр м шегендеу құбырларына мемлекеттік стандарт МЕСТ
632-80 бойынша сыртқы диаметрі 219 мм-лік құбырлар сәйкес келеді,
муфтасының диаметрі 245 мм.
Аралық шегендеу тізбегіне бұрғылауда қолданылатын қашау диаметрін
анықтаймыз.
мұндағы: - муфта диаметрі
-муфта мен ұңғыма қабырғасы арасындағы саңлау
Мемлекеттік стандарт МЕСТ 20692-75 бойынша аралық құбырларға 269,9
мм қашау таңдап аламыз.
МЕСТ 632-80 бойынша мұндай құбырларға сыртқы диаметрі 299 мм шегендеу
құбырлары сәйкес келеді.
Бағыттаушы құбырлар тізбегіне қашау диаметрін таңдаймыз. Муфта
диаметрі 324 мм.
D = d 2ΔН = 324+2·30 = 384 мм
Стандарт бойынша бағыттауыш қабырларға диаметрі 393,4 мм қашау таңдап
аламыз.
1. Сағалық құбырдар тізбегі 5 метрге түсіріледі. Оны біз ұңғыма
сағасына жақын орналасқан опырылғыш тау жыныстарын бекітуге
қолданамыз.
2. 299 мм-лік бағыттауыш құбырлар тізбегін 800 м тереңдікке
түсіріліп сағаға дейін цементтеледі.
3. 219 мм-лік аралық құбырлар тізбегін 1800 м тереңдікке
түсіреміз. Ол ісінетін қабілеті бар бор жыныстарын сулы
қабаттарды ажырату үшін сағаға дейін цементтейміз.
4. 140 мм-лік пайдалану құбырлар тізбегін 3500 метрге түсіріп,
сағаға дейін цементтейміз.
Пайдалану құбырлар тізбегін түсіргеннен кейін ұңғыманың сағасына
АФ6-8065×350 фантандық арматура орнатамыз.
2.3 Бұрғы тізбегінің құрылымын жобалау
Бұрғы құбырлар тізбегін беріктікке есептеу
Бұрғы құбырлар тізбегі ұңғыманы қазу кезінде бұрғылау қашауларына
электр энергиясын механикалық энергияға айналдырып береді, ұңғыма түбіне
жуу сұйықтарын жеткізеді, қашауға өстік салмақ береді.
Сағалық бағыттауыш құбырлар тізбесіне бұрғылау үшін ТВНК-140 мм
құбырлар таңдап аламыз.
Пайдалану құбырлар тізбегіне бұрғылау үшін 114 мм және 127 мм ТБПВ
құбырлар пайдаланамыз.
Қашау диаметріне байланысты ауырлатылған құбырларды 29 [18] таблица
бойынша таңдаймыз
Біздің ұңғыманың геологиялық жағдайына байланысты бағыттауыш және
аралық құбырлар тізбегіне осы таблицаны пайдаланып диаметрі 146 мм
ауырлатылған құбырлар таңдап аламыз.
1. Енді ауырлатылған бұрғылау құбырларының ұзындығын есептейміз.
(8)
мұндағы: Рқаш – қашауға түсірілетін өстік салмақ МН.
- 1 м ауырлатылған бұрғылау құбырларының салмағы МН.
2. Енді құбырлар үшін үмкін созылу күшін есептейміз.
(9)
мұндағы: Q - шеттік созылу үшін
n – беріктік қорының коэффициенті
мн.
Диаметрі 140 мм-лік құбырлардың жоғарғы қимасындағы созылу беріктік
қорын есептейміз:
(10)
Беріктік қор коэффициенті
(11)
3. 140 мм-лік бұрғылау құбырлары тізбегін сынамен ұстатқанда,
тізбектің жоғарғы бөлігіндегі беріктік қор коэффициенті төмендегі
формула бойынша анықталады.
б.қ,к. (12)
мұндағы: Q0 – бұрғылау тізбегінің салмағы 42[2] кесте бойынша
С – құшақ коэффициенті (ПКР=VC үшін С=0,7)
Б.қ.қ – беріктік коэффициенті МПа үшін 1,1 және МПа
1,15 үшін
4. 1800-2500 м аралығындағы пайдалану тізбегінің ауырлатылған 140 мм-
лік бұрғылау құбырларын есептейміз. Бұрғылау АБШ роторымен жүргізіледі.
Жобаланып отырылған ұңғымамыздың пайдалану тізбегіне көлденең қимасы
146 мм ауырлатылған бұрғылау құбырларын таңдап аламыз.
29[11] және 30[11]
АБҚ-ның ұзындығын төмендегі формула бойынша анықтаймыз:
а.б.қ
АБҚ-ның ұзындығын 800 м-деп аламыз.
Qа.б.қ = 97,6·800 = 0,195 мн.
Берілгені: мм
Dа.б.қ = 146 мм
Беріктік қоры D қабырға қалыңдығы δ=10 мм d=114 мм-лік құбыр таңдап
аламыз.
мн
см 4 – сақиналы кеңістіктің көлденең қимасының ауданы
см3 – құбырдың көлденең қимасының ауданы.
мм құбырдың ішкі диаметрі
кг 1 м құбыр салмағы
5. Бұрғылау құбырларының шектік мүмкін созылу күшін төмендегі
формуламен анықтаймыз:
мм
6. 1600 м 114ν10 д тізбегінің жоғарғы бөлігіне беріктік қорын
есептейміз
(13)
мұндағы: Qа.б.қ., Qб.қ., Qт.қ. – ауырлатылған бұрғылау және түптік
қозғалтқыштың салмағы.
Fқ - құбырдың көлденең қимасының ауданы см3.
Fк – каналдың көлденең қимасының ауданы, см3.
Рн – қашаудағы және ротордағы наминал қысым МПа.
- бұрғылау ерітіндісінің тығыздығы кгм3
Беріктік қор коэффициентін төмендегідей анықтаймыз.
бұл дегеніміз қалған 700 м-ге 127×10 к q=32,4 кг құбырларын таңдап
алуға болады.
7. Құбырды түсірудің шектік тереңдігін анықтаймыз
(14)
мұндағы: QP2-QP1 созылу күші q=32,4
мн
мн.
8. Диаметрі 127×10 к құбырларының жоғарғы бөлігін, созылуға
есептейміз.
беріктік қор коэффициентін төмендегідей анықтаймыз
тізбектің жалпы ұзындығын есептейміз.
салмақтары: мн.
мн.
мн.
мн.
Сонымен 2500 м тереңдікке дейін құбырлар екі өлшемді болады.
І бөлік төменгі ТБПВ 114 мм қабырға қалыңдығы 10 мм, беріктік тобы
D ұзындығы 1600 м, А.Б.Қ-дың ұзындығы 800 м деп тұрады.
ІІ бөлік жоғарғы ТБПВ-127 мм, қабырға қалыңдығы 10 мм, беріктік тобы
К ұзындығы 700 метрден тұрады.
І-ІІ бөліктердің жалпы ұзындығы
а) тізбек сынада ұстап тұрған кездегі беріктік қорын төменгі формула
бойынша анықтаймыз:
(15)
мұндағы: кестесінен бұрғылау тізбегінің шектік салмағы Мн.
С – құшақ коэффициенті С = 0,7 ПКР-47 үшін
б) ІІ бөлікті сынамен ұстатқандағы беріктік қор коэффициенті
.
3-ші кесте –бұрғылау тізбегінің көрсеткіштері
Көрсеткіштері І-бөлік ІІ-бөлік
1. Бұрғылау құбырының диаметрі мм 114 127
2. Қабырға қалыңдығы мм 10 10
3. Құбырдың беріктік тобы д к
4. Бөлік ұзындығы м 1800 700
5. Орналасу тереңдігі м 2500-700 700-0
6. Бұрғылау ұзындығы м 1800 700
7. А.Б.Қ. ұзындығы м 800
8. 1м құбырдың салмағы кг 28,5
9. Бөліктің ұзындығы мн 0,456 0,226
10. Тізбектің жалпы салмағы мн 0,897
1. 0-3500 м аралығындағы бұрғылау тізбегін есептеу. Бұрғылау тәсілі
роторлы осы арадағы бұрғылау тізбегін есептеу үшін диаметрін алдыңғы
бөлікке түсірілген шегендеу құбырларының диаметріне байланысты аламыз
31[2].
а) І-бөліктің ұзындығын анықтаймыз. Беріктің қорын 1,45 деп
аламыз.
мұндағы Qб.қ.-24[2] кестеден алынады. Сонымен
м.
диаметрі 114 D қалыңдығы δ – 10 мм тізбегінің ұзындығы 8000 м деп
аламыз.
б) ІІ-бөліктің ұзындығын анықтаймыз.
D =127 мм К беріктік тобы: қабырға қалыңдығы δ=10 мм.
Құбырдың берілгендерін 2.4 кестеден аламыз. Берілгені: q=324 кг.
мн.
(16)
м
Сонымен Dc=127 мм қабырға қалыңдығы б=10 мм беріктік тобы К ТБПВ
бұрғылау тізбегінің ұзындығы 1000 м деп аламыз.
в) ІІІ-бөліктің ұзындығын анықтаймыз.
Dc=127 мм, қабырға қалыңдығы б=10 мм беріктік тобы Е ТБПБ
құбырлары
мн.
м.
Сонымен ІІІ-бөліктің ұзындығын 300 м деп аламыз. Бұрғылау тізбегінің
жалпы ұзындығы м Енді ТБПВ құбырларының төзімділігін
анықтаймыз кгм.
1. Құбырларды иілуге төмендегі формула бойынша есептейміз.
(17)
мұндағы: Е – серпілділік модулі Е=21·106 нсм3
І - өстік момент
(Dұңғ-Dқұлп)
Wиілу – иілудің қарсыласудың моментті см3
Wиілу (18)
α - жарты толқын ұзындығы м
мұндағы: 10 – тізбектің шартты айналу жылдамдығы
Wиілу
Сонымен σиілу
2. Тізбекті статикалық беріктікке есептейміз
Есептеу үшін созылу және жанама күштерді анықтауымыз керек.
а) ұзындығы 8000 м І-ші бөліктің ұзындығын қабылдаймыз.
(19)
мұндағы: Qб.қ.- жалпы бөліктің ұзындығы мн
б) берілген аралыққа жанама күшті есептейміз.
(20)
мұндағы: - айналу кезінде тізбектің кедергі моменті см3
Мкр – айналу моменті
мұндағы: - бұрғылау тізбегін айналдыруға кететін қуат кВт
(22)
мұндағы 4 – тізбектің ұзындығы, м;
D – бұрғылау құбырының диаметрі, м;
n – б.қ. айналу жиілігі радс
Dқаш – қашау диаметрі мм
Ng – қашауды айналдыруға кететін қуат кВт
(23)
С – ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Осы ұсынылып отырған жобада Тасым алаңындағы тереңдігі 3500 метр
іздеу – барлау ұңғымасын бұрғылау мәселелері қаралған. Жұмыс ауданының
геологиялық жағдайы берілген.
Техникалық-технологиялық бөлімде қажетті есептеулер жүргізілген.
Сол сияқты қауіпсіз жұмыс жүргізу, қоршаған ортаны ластанудан сақтау
мәселелері де қарастырылған.
Арнайы бөлім ұңғыманы сынауды БАЗ-дың көмегімен жүргізу тәсіліне
арналған. Сонымен қатар жобада іздеу-барлау ұңғымасын бұрғылаудың
экономикалық негіздері келтірілген.
Аннотация
В настоящем проекте рассмотрены вопросы проводки поисково –
разведочной скважины глубиной 3500 метр6 на площади Тасым. Дано
геологическое описание района работ.
Производены необходиме расчеты по технико-технологической части.
Рассмотрены вопросы безопасного ведения работ, охраны окружающей
среды и недр.
Специальная часть проекта посвещена вопросу испытания скважины с
применением ПАВ. В проекте так же данор экономическое обоснование
проводки поисково-испытательной скважины.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ..
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
..
1.1 Геологиялық және экономикалық жағдайлар
... ... ... ... ... ... ... ... .. ...
1.2 Ауданның геология-геофизикалық зерттеу тарихы
... ... ... ... ... ... ...
1.3 Стратиграфия
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..
1.4 Тектоника
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...
1.5 Мұнай-газдылығы және оның болашағы
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ..
1.6 Сулылығы
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...
1.7 Ұңғыманы қазу кезіндегі кездесуі мүмкін қиындықтар аймақ
қабаттары
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...
1.8 Керн алу аралықтары
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .
1.9 Болашағы бар қабаттарды ашу және сынау
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ..
1.9.1Қабаттарды сынаудың тәсілдері мен аралықтары
... ... ... ... ... ... ...
1.9.2Өнімді қабатты ашу әдісі
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ...
... ..
1.10 Ұңғымадағы геофизикалық зерттеулер
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
2 ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ ... ... ... ... .
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдау және дәлелдеу
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
2.2 Ұңғыма құрылысын жобалау және дәлелдеу
... ... ... ... ... ... ... ... .. ...
2.3 Бұрғы тізбегінің құрылымын жобалау: бұрғы құбырлар тізбегін
биіктікке есептеу
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...
2.4 Ұңғыманы жуу
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..
2.4.1Жуу сұйығының түрін таңдау және оның параметрлерін әр тереңдік
аралықтары үшін
тағайындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.4.2Жуу сұйығының барлық түрі үшін саздың, судың химиялық
реогенттердің ауырлатқыштың және т.б. материалдарын шығымдарын
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ...
2.4.3Жуу сұйығының дайындау химиялық өңдеу үшін және ұңғыма
сағасына жабдықтарды
таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
..
2.4.4Ұңғыманы жуудың гидрафликалық есебі
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... .
2.5 Бұрғылау қондырғысын таңдау бұрғылау жабдықтары мен мұнара.
2.6 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.6.1Қашаудың түр - өлшемін моделін және олардың көрсеткіштерін,
өндіріс статистикалық мәліметтер бойынша
жобалау ... ... ... ... ... .
2.6.2Бұрғылау тәсілдеріне байланысты әр теңдік аралықтары үшін жуу
сұйығының шығымын жобалау
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...
2.7 Ұңғымаларды бекіту
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..
2.7.1Шегендеуші құбырлар тізбектерін жобалау және оларды беріктікке
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... .
2.7.2Аралық және пайдалану құбырлар тізбегінің төменгі
құрамы ... ...
2.7.3Шегендеуші құбырлар тізбегін түсіруге дайындық жұмыстары және
оларды
түсіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... .
2.7.4Цементтеу тәсілін таңдау және тізбектерді цементтеуге
есептеу...
3 АРНАЙЫ БӨЛІМ
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ..
4 ЕҢБЕК ҚОРҒАУ
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ...
4.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды талдау ... ... ... ... ...
4.2 Қорғаныс шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.2.1Жалпылама шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.2.2Өндірістік санитария ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.2.2.1Жалпылама шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.2.2.2Өндірістік шағын климат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.2.2.3Өндірістік жарықтама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.2.2Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.2.3Электр қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.2.4Өрт қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.3 Қоршаған ортаны қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
5 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..
5.1 Ұңғыма құрылысының уақытын
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
5.2 Ұңғыма құрылысына смета
жасау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ..
5.3 Жобалық ұңғыманы қазудың салыстырмалы тиімділігі. Техникалық
экономикалық
көрсеткіштер ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ..
ҚОРЫТЫНДЫ
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ..
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... .
КІРІСПЕ
Тасым кен орнындағы барлау бұрғылау жұмыстарының жобасы мұнай мен
газға геологиялық барлау Атырау мұнайгазгеология бірлестігінің
жоспарымен 1986 жылы жасалды.
Бұған дейін Тасым алаңының структуралық құрамы зерттелмеген.
Жобаланған Юра шөгінділеріндегі мұнайгаздың қорлары көршілес Елемес,
Сазтөбе, Южная алаңдарынан алынған нәтижелерден болжанбақ. Бұл
алаңдардан алынған мәліметтерге сүйенсек жобаланып отырған алаңның
болашағы зор болмақ.
Зерттеулер нәтижесінде Тасым кен орнының геология-экономикалық жағдайы
жақсы болғандықтан және төменгі, орта Юра шөгінділерінде мұнайдың
үлкен қоры бар дәлелденгендіктен.
Бұл жерде іздеу және барлау жұмыстарын жүргізу өте орынды деп
табылады.
Осы алаңда барлау ұңғымаларын 3500 м тереңдікке қазу жобаланады.
Жоба бойынша ұңғыма триас шөгінділеріне дейін ашылуы тиіс.
ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Геологиялық және экономикалық жағдайлар
Жобаланған жұмыстар жүргізіліп жатқан Тасым алаңы Каспий ойпатының
оңтүстік шығыс бөлігінде орналасқан.
Геологиялық жағдайына қарағанда Тасым ауданы Батысқа қарай алаңының
оңтүстік бөлігі әр түрлі көлімді сорлар еңістелген шөл дала.
Сорлар бірімен-бірі жалғасып сор ландшафты түзейді. Ауданның шығыс
бөлігінде құмдақтар кездеседі. Жазықтықтың беті мұхит деңгейінен едәуір
төмен жатыр.
Жазықтық пен мұхиттың түйіскен жері орташа абсолют белгіден 17-ден
22м дейін ауытқиды. Аралық сулардың деңгейі 1-5 м.
Жобаланған аудан Қазақстан Республикасының Маңғыстау облысы Бейнеу
ауданы әкімшілігіне қарасты.
Жобалау жұмыстары жүргізіліп жатқан ауданға ең жақын елде мекен Бейнеу
поселкасы.
Маңғышылақ мұнай газ барлау экспедициясы және оған қосымша көмек
көрсететін қызметтер материалды-техникалық, көлік жөндеу базалары 570 км
жерде Ералы ауылында орналасқан Мұнараны тұрғызуға – құрастыруға қажетті
материалдарды Бейнеу ауылына теміржол, әуе транспорты арқылы
жеткізіледі, ал ол жердегі жұмыс жүргізіліп жатқан жерге дейін
автокөлікпен жеткізіледі. Жұмыс жүргізіліп жатқан ауданға баратын
жолдар құмдақтардан, газ – балшықты жерлерде әсіресе жаңбырлы күндері
автокөлік жүру қиындай түседі.
Аудан климаты күрт континенталды жазы ыстық ал қысы суық. өте жиі жел
ыстық соғады. Желдің орташа жылдамдығы 10-15 мсек дейін өзгереді.
Ауаның температурасы жаз кезінде 40-450С дейін көрсетіледі. Ал қыста
– 300С дейін түседі. Орташа жылдық жауын-шашын 100-150 мм құрайды.
Аудан жан-жануар және өсімдік әлеміне бай емес.
Бұл жерде жусан түйе жейтін тікенді өсімдіктер, қарамықтар
адыраспан өседі.
Жануарлар әлемі негізінен кеміргіштер, бауырмен жорғалаушылар.
Мысалы: тасбақа, жылан, шаян және әр түрлі өрмекшілер.
1.2 Ауданның геология-геофизикалық зерттеу тарихы
Ауданды геология-геофизикалық зерттеу 1940 жылдардан басталды.
1940-1948 жылдары А.А.Янкейннің басқаруымен Маңғышылақ және Ембі
территорияларында масштабы 1:100000 геологиялық суретке көрсетулер
жүргізіледі.
1948 жылы бүкіл одақтық агрогеологиялық арест ауданы жоспарлы
геологиялық зерттеуге кірісті. Алғаш терең ұңғыманы бұрғылау Каспий
маңының Оңтүстік-Шығыс ойпатында 1949 жылы басталды. Бұлар алғаш мезазой
және полезой шөгінділерін ашып зерттеді. Сонымен қатар терең іздеу
ұңғымаларын бұрғылау көршілес Сарға, Гагаринская, Жайылған,
Тышқанды, Қолтық, Николаевская аудандарында жүргізіледі.
Қазіргі кездерде Елемес, айырташы, Сазтөбе, Күләш алаңдарында
бұрғылау жұмыстары жүргізілуде.
Геологиялық зерттеулер әдісінің ең тиімді түрі болып сейсмикалық
зерттеулер болып табылады.
Зерттеулерді Қазақстанмұнайгаз геофизика тресті сәуле шағылыстыру
әдісі бойынша зерттеледі. СШЗ жұмыстарынан терең ұңғымаларды бұрғылауға
керекті мәліметтер меза-кайназой кешендерінен осы шөгінділерге тән
қабаттар зерттелді, бірақ өте көнешөгінділер туралы мәліметтер сШЭ-да
болмады. 1971-1972 жылдардан бастап сейсмозерттеу жұмыстарында жаңа кезең
басталды. ОГТ әдісі – бұл әдіс зерттеу тереңдігін арттырды тұз асты
шөгінділерін зерттеу мәліметтерін көбейтті.
Геофизикалық зерттеулер негізінен Гурьев геофизикалық экспедиция,
Элебомұнайгазгеофизика, Саратовмұнайгазгеофизика және Тұрлан
геофизикалық экспедициясымен жүргізіледі.
Каспий маңайы ойпатында МОГТ геофизикалық зерттеулерінің нәтижесінде
терең ұңғымаларды бұрғылауда тұз асты қабаттарындағы шөгінділерінің
құрамы мен қасиеттері анықталды.
1948 жылы алғаш Оңтүстік Ембі гравитациялық максимумын
гравиметриялық зерттеулер нәтижеде анықталды. Осы алаңдарды әрі қарай
егжей-тегжейлі зерттеулер 1950, 1956, 1963, 1972, 1976 жылдары
жалғастырылды. Фото түсіру тиімділігі 1970 жылы ЭВМ енгеннен
жоғарылады.
1.3 Стратиграфия
Каспий маңайы және солтүстік үстүрт ойпаттарының геологиялық
құрылымы метология – стратиграфия шөгінділері жағынан Тасым алаңы өте
күрделі. Бұны біз көршілес бұрғыланған және бұрғыланып жатқан Жаңасу,
Төресай, Тортай, Мыңсуалмас, Елемес алаңдарынан алынған мәліметтерден
көруімізге болады. Айтылған алаңдардағы тілмелерді геология-
геофизикалық зерттеулер нәтижесінде мезазой және канезой
шөгінділерін ашу мүмкіндігі күтіледі. Ұңғыманы жобалау барысында
Тасым алаңында триас, юра, бор полеоген және төрттік жүйелері ашылуы
болжанған.
Мезазой тобы (Mz)
Мезазой білігінің жобаланған ұңғыманың құрамы триас, юра, бор
шөгінділері кездеседі деп болжанылады. Бұл шөгінділер Боранкөл алаңында
мұқият зерттелген.
Триас жүйесі (Т)
Триас жүйесі Боранкөл алаңында ортаңғы және төменгі бөліктермен
ашылған. Триас шөгінділері құмдақтармен ашылған алевролиттермен ерекше
құрамды сидерит қабаттары бар саздармен және мергелдермен аралас
кездеседі. Құмдақтар берік саз аралас қатқан. Саздар карбонатты және
емес сұр және қанық қоңыр түсті. Ашылатын қалыңдық 450 м.
Юра жүйесі (J)
Юра жүйесі орналасқан алаңда барлық үш бөлігін көрсетеді: жоғарғы,
ортаңғы, төменгі.
Юра тілігі Тортай, Молодежная, Боранкөл кен орындарында нақтылы
зерттелген.
Төменгі Юра (J1)
Төмен бөлік түгелімен нашар бекітілген құмдақтардан алевролиттерден
және тығыздалған құмдардан тұрады. Алевролиттер және саздар құммен
араласып нығыздалған қалыңдығы 70 м қабат құрайды.
Құрылысы бойынша олар ұсақ дәнді сұр және ашық сұр түсті. Құрамында
грали және галька бар.
Төменгі Юраның шөгіндісінің қалыңдығы 100-150 м деп жобаланады.
Ортаңғы Юра (J2)
Ортаңғы Юра бөлігі байосс және бат ярустарымен берілген.
Байосс ярусы (J2 в1)
Байосс ярусының шөгінділері төменгі Юра шөгінділеріне өте ұқсас. Бұл
шөгінділер құмдар мен саздардың аралас қабаттардың белгісі. Қабаттың
болжаланылған қалыңдығы 300-350 м.
Бат ярусы (J2 в2)
Бат ярусы екі қабаттан тұрады. Төменгі қабат алевролит және саз
араласқан құмдардан тұрады. Болжанылатын қалыңдық 250-300 м.
Жоғарғы Юра (J3)
Жоғарғы Юра Калиевой ярусы, Оксфорд ярусы, Волжа ярустарынан құралған.
Коллевой ярусы (J3 К)
Жұмыс жүргізу алаңында коллевей ярусы үш ярусшыларға бөлінеді. Төменгі
литологиялық белгілерге қарағанда сазды седериттерден тұрады. Ортаңғы
коллевой құмдар құмдақтардан және саз аралас алевиттерден тұрады. Бұл
жерде құмдақ қабаттар белгілі бір ерекше көрінеді. Жоғарғы коллевой сазды
жыныстардан аралас құм және мергельдерден тұрады. Құмдақтар қоңыр, қанық
қоңыр, майда дәнді, полиликталды. Саздар қанық қоңыр тығыз.
Болжаланылған қалыңдық 75-100 м.
Оскфорд ярусы (J3 О)
Бұл тілік негізінен саз аралас алевролиттер, мергелдер және сазды әк
тастардан бір қалыпты емес және қатты кристалданған. Ярус қалыңдығы 40
м.
Волжа ярусы (J3 V)
Волжа ярусының шөгінділері негізінен карбонатты жыныстардан тұрады. Тек
төменгі бөлігі азғантай мергель қабатынан тұрады. Мергельдер ашық қоңыр,
қатты алевролитті. Әк тастар қоңыр, қоңыр жасылтым, ашық қоңыр, сазды,
алевролитті, ұзақ дәнді дололитті әк – тасты Волжа шөгінділерінің мүмкін
қалыңдығы 100 м.
Бор жүйесі (К)
Бор шөгіндісі керн алу кезінде онша нақты ерекшеленбеген. Бұл
қабаттың шөгінділерін Төресай Боранкөл ұңғымаларын бұрғылағанда мұқият
зерттелген.
Бор жүйесі екі бөліктен төменгі және жоғарғы бордан тұрады. Төменгі
бор белгісі волонжы, готерви, барем, апт, альб ярустарынан тұрады. Ал
жоғарғы бөлігі сенашап, турон сантон, кашпон астрих ярустарынан
тұрады.
Төменгі бор (К1)
Волонжы ярусы ( K1 V)
Волонжы ярусы шөгіндісінің төменгі бөлігі карбонатты жыныстардан
даламиттерден, мергельдерден тұрады. Ал жоғарғы бөлігі карбонатты және
саз аралас құмнан тұрады. әк тастар ашық қоңыр берік, сазды алевролитті
дололит және кальций дәндерінен тұрады. Құмдақтар қоңыр, жасылтым –
қоңыр ұсақ дәнді алевролитті, полиликті. Алевролиттер құмды қоңыр
жұқа қабатты, алевролитті детрит және пирит аралас. Ұсынылатын
қабат қалыңдығы 70 м.
Готерви ярусы (K1 h)
Готерви шөгіндісі литологиялық жағынан екі бөлікке бөлінеді саусақ
тәріздес және құмдақ сазды. Саусақ тәріздес бөлігі негізінен сазды
жыныстардан тұрады. Сазды алевролитті қатты, карбонатты, әйнек ұнтақтар,
жасыл-қоңыр жұқа қабыршықты тәрізді.
Құмдақ сазды бөлік негізінен саздардан және ерекше алевролитті
құмдармен аралас. Алевролиттер жасылтым – қоңыр сазды, құрамында өсімдік
қандықтары бөлінеді. Құмдар жасылтым – қоңыр нығыздалған ұсақ дәнді,
сазды. Ұсанылатын қалыңдық – 120 м.
Баррем ярусы (K1 вz)
Баррем ярусы негізінен құмдақ – алевролитті шөгінділерден тұрады.
Жалпы баррем шөгіндісінің қалыңдығы сазды және құм аралас қабаттардан
тұрады. Баррем ярусының ұсынылған қалыңдығы – 400 м.
Апт ярусы (К1 а)
Апт тілігі төменгі және жоғарғы ярустардан тұрады. Төменгі ярус
негізінен сазды, құмды аралас қабаттардан тұрады. Ал жоғарғы бөлігі
құмды және сазды жыныстардан тұрады. Ұсынылатын қалыңдығы 150 м.
Альб ярусы (K1 )
Альб тілігі жобаланған алаңда үш ярусшаға бөлінеді. Төменгі альб
ярусы негізінен сазды құм аралас, алевролитті, мергельді, әктасты
болып келеді. Ортаңғы альб саздан құмнан аралас алевролиттерден және
құмдақтардан тұрады. Сол сияқты жоғарғы альб шөгінділері саз және
құм аралас жыныстардан тұрады. Жобаланған қалыңдық 650 м.
Жоғарғы бөлік (К2)
Сенамон ярусы (K2 S)
Сенамон ярусы екі бөліктен тұрады негізінен саздан сирек қабатты
мергельдерден және құмдақтардан тұрады. Ал жоғарғы бөлігі негізінен
құмдақтан жыныстарынан түзелген құмдақтан жыныстарынан түзелген.
Жобаланған қалыңдығы 80-нен 100 м аралығында.
Туран-коньякті ярус (K2t-K)
Боранкөл кен орнында туран ярусына қатысты тіліктің бір бөлігінде
алевролиттер және құмдақ жыныстар ашылды. Коньяк ярусының шөгінділері де
осыған ұқсас болғандықтан бұларды біз біріктіріп араластырдық. Туран –
коньяк шөгіндісінің жобаланған қалыңдығы 50 м.
Сантон ярусы (K2 St)
Сантон шөгіндісі негізінен мергельдерден және таза ақ бордан
тұрады. Тіліктің ортаңғы бөлігінде мергельдермен бор араласып орналасқан.
Сантон қалыңдығы 60 м деп жобаланады.
Кампон ярусы (К2 СР)
Кампон тілігі негізінен құмнан және мергельдерден тұрады. Тіліктің
жоғарғы бөлігінде бор тек сирек қабаттарда ғана кездеседі. Жобаланған
қалыңдық 50-100 м.
Мастрих ярусы (К2 m)
Мастрих ярусы екі бөліктен тұрады. Жоғарғы және төменгі бөліктен.
Төменгі бөлік мергельдерден және ақ бордан тұрады. Ал жоғарғы білігі
негізінен сирек құрамды бор мен мергельдерден тұрады. Ярус қалыңдығы
180-800 м аралығында ауытқиды.
Кайназой тобы (Kz)
Палеоген жүйесі (Р)
Палеоген шөгінділері негізінен бір құрамды шөгін жасылтым – қоңыр
саздарда тұрады. Палеогеннің төменгі бөлігінде ақ әк тастар сазды
мергельдер, қоңыр жасылтым тығыз. Құрамдарында өсімдік жан-жануарлар
қалдықтар бар. Саздар қоңыр жасылтым жұқа түсті қабатты карбонатты
құрамында перит аралас Палеоген қалыңдығы болжам бойынша 450 м.
Төрттік бойынша (Q)
Шөгінді негізінен саздардан тұрады. Саздары қоңыр-ашық қоңыр,
жасылтым серпімді, майлы болып келеді. Қолға ұстағанда әйнек сынықтары
бар сияқты жобаланған тереңдігі 25 м.
1.4 Тектоника
Тасым алаңының тектоникалық құрылымы Оңтүстік Ембі шоқысында
орналасқан. Оңтүстік Ембі шоқысы Каспий маңы ойпатының оңтүстік
шығысында орналасқан. Бұл маңайда пайда болуы және жетілуі тектоникалық
қозғалыстардың әсерінен пайда болып отыр.
Тасым алаңының құрылымы V горизонттан анықталған. Алаң бірдей
биіктікті екі бөліктен тұрады 300 м. Орталық контурлары изогипстелген
3400 м 12,5×3,5 км. Бракантикминальды амплитудасы Оңтүстік және
солтүстік қанатқа созылған. Осы шоқының оң жағын Оңтүстік Тасым
деп атады. Қоршалған изогипске оның өлшемі минус 450 м 2,7×2,1 км
құрылып изометриялық формада беріледі.
1.5 Мұнай – газдылығы және оның болашағы
Тасым алаңы жоғарыда айтылғандай Оңтүстік Ембі шоқысында орналасқан.
Жобаланып отырған алаң Оңтүстік шығыс ойпатында арналасқандықтан алаң
астына үлкен мұнай-газ қоры жиналған. Бұған дәлел көршілес Боранкөл
Қисымбай кен орындарынан алынған нәтижелер.
Төменгі бор, юра терин шөгінділерінің Тасым алаңында қалыптасуы
осы тектоникалық бөлікте, мұнай газдың үлкен қоры бар екенін
білеміз. Осының бәрі жобаланып отырған алаңның үлкен болашағы бар
екенін дәлелдейді.
Геологиялық мәліметтеріне сүйенсек көршілес орналасқан аудандарда
жобаланып отырған алаңның мұнай-газының жасы триас шамалас. Мысалы:
жобаланып отырған алаңнан 45 км орналасқан. Қисымбай кен-орнында
Волонжы шөгінділерінде тәуліктік дебиті 63 м3 (№1 ұңғыма) және 90 м2
(№17 ұңғыма) мұнай алынған.
Қисымбай алаңында Юра шөгінділерінде екі мұнаймен газға қаныққан
жыныстар, ал Боранкөл алаңында жеті өнімді қабат ашылған.
Тасым алаңын геофизикалық зерттеулер нәтижесінде Юра шөгіндісінде көп
қабатты мұнай қара бор деп күтілуде. Триас шөгіндісінің үстіңгі
бөлігінде Тасым маңында геологиялық жағымды болжамдар жасалынуда.
Ескертілетін бір жай Триас шөгінділерінде мұнай мен газдың өндірістік
қоры Оңтүстік Маңғышлақ кен орындарында көпшілігінде алынған. Бұған
дәлел Қолтық кен орнында Триас шөгінділерінен өте үлкен өндірістік
дебит алынған. Осыған орай геологтардың ойынша Тасым алаңынан үлкен
қорлы мұнай газ іздеу орынды.
1.6 Сулылығы
Гидрогеологиялық жағынан қарағанда жобаланып отырған Тасым алаңы Каспий
маңы ойпатының үлкен артезелин, көне сулар және аралық сулар кешені
байқалады. Қарастырылып отырған ауданның су қоры жер астымен Шығыстан
батысқа қарай Каспий теңізіне созылып жатыр. Бұл кешенде көп қабатты суға
қаныққан тау жыныстары жиі кездеседі. Тұз асты шөгінділерінің
гидрогеологиялық мінездемесі көршілес Боранкөл, Қолтық, Николаевская
алаңдарының гидрологиялық нәтижесін қолданамыз.
Литология – фациялды талдау нәтижесінде біз мезазой тілігінің
ерекшелігін байқап отырмыз. Бұл алаңда бұдан басқа да альб, сенамон,
төменгі бор, юра және триас сулы қабаттары бар.
Альб сенамон сулы кешені кен осы күні бұл қабаттары көптеген
көршілес алаңдар ашып отыр. Сулар альб – сенамон шөгінділерімен
жасты құмдар мен құмдақтармен аралас. Альб – сенамон шөгінділеріндегі
сулы кешен үлкен қысымды және тұзды болып келеді.
Тереңдеген сайын олардың минералдығы да өседі. Олардың химиялық
құрамына қарасақ хлор натрийлі хлордағы иондардың мөлшері 98-90% ал
натрийдағы иондардың мөлшері 78-80%.
Бұрғылауда қолданылатын техникалық судың орташа дебиті 50-800
м3сағ.
Төменгі бор сулы кешені құмдар мен құмдақтар арасында орналасты. Неоком
шөгіндісінде оқшауланып қалған сулар жоқ, сондықтан олар басқа
шөгінділермен аралас. Аптнеком сулары негізінен хлор кальций
сульфидсіз және аз сульфидтелген. Судың минералдығы 160 гл.
Юра тілігінің сулы кешенділері көршілес алаңдардағы терең
ұңғымалармен, сазбен карбонаттармен араласып жатыр. Қысымдары өте
жоғары тұзды хлор кальций. Триас шөгінділеріндегі сулы кешен көршілес
Боранкөл, Қолтық, Николаев алаңдарындағы терең ұңғымалармен ашылды.
Триас шөгінділеріндегі сулар әдеттегідей үлкен қысымды, бірақ олардың
жыныстарының сулығы өте көп емес.
Әдеттедебиттің суы 100-120 лсағ арасында ауытқиды. Химиялық құрамы
әдетте концентрациялы тұзды болып келеді. Минералдығы 190-210 гл. Осы
сулардың метаморфаздық дәрежесі 0,80-0,86 шамасында ауытқиды. Қабат
суының құрамын құрайтын негізгі компонент болып табылады.
1.7 Ұңғыманы қазу кезінде кездесуі мүмкін қиындық аймақтары
Жобаланған алаңның ұңғымасын қазу кезінде жатқан көршілес
ұңғымалардың мәліметтеріне сүйеніп болжаймыз.
Әр түрлі мүмкін апаттардың мысалы мұнай газ бүліну жуу сұйығының
жұтылуы, құбырының ұсталынып қалынып алдын алу үшін бұрғылау
жұмыстарын міндетті түрде сапалы жуу сұйықтарымен жүргізілуімен тиіс.
Тасым алаңында бұрғылау жұмыстарын жүргізу үшін жуу сұйықтарын
төмендегідей параметрлерімен жүргіземіз.
1. 0,1800 м аралығында әртүрлі бүліну болуы мүмкін болғандықтан
біз жуу сұйығының тығыздығын 1800-1230 кгм3 тұтқырлығын 60-50 сек,
сүзілу көрсеткішін 10-12 см3 20 мин ішінде қабық қалыңдығы 1,2 мм деп
аламыз. Күтілетін қабат қысымы 19,8 МПа.
2. 1800-3500 м аралығында мұнай газ бүлінуі ұңғыма – оқпаның таралуы,
бұрғылау құбырларының ұсталынып қалу қауіпі бар. Мүмкін қабат қысымы
40 МПа жуу сұйығының төмендегідей параметрлері қолданылады: жуу
сұйығының тығыздығы 1900-2240 кгм3 тұтқырлығы 60-80 сек, сүзілу
көрсеткіші 8-10 см3 30 минут ішінде қабыршақ қалыңдығы 2 мм.
Жуу сұйығының тығыздығы фонтан атқылануына болжайтын геологтардың
нұсқауы бойынша төменгі формула бойынша ескерту керек.
(1)
мұндағы: S – жуу сұйығының тығыздығы;
Pк – қабат қысымы;
Z – қаралып отырған қабат тереңдігі;
α - қабат қысымынан гидростатикалық қысымының асу
коэффициенті. Ол тереңдікке байланысты алынады.
Сазды қоспаны өңдеу үшін: КССБ, мұнай, графит, конценатриі содан
сульфанат. КМЦ-800, хлорамин МАС-800 реогенттер қолданылады.
1.8 Керн алу және шлам алу аралықтары
Керн, шлам судың, мұнайдың газдың үлгілерін алу сазды
ерітіндіні алу геофизикалық зерттеу кешені болып табылады. Недра
снарядымен үлгі алудың мақсаты тау жыныстарының стратиграфиялық
шекараларын коллекторлық қасиетін анықтау.
Керн алу жұмыстары бұрғылаудың жалпы жұмыстарының 7% алады. Яғни 270
м Недра снарядымен бұрғылаған кезде керн алу көлемі 60% болуы керек.
Егер бұрғылау кезінде керн алу көлемі мұнай газ бүлінудің тікелей
көлемі біліне бастаса, жабық жүйені пайдаланып мұнай – газды
айырғыштан өткіземіз.
Ұңғыманы бұрғылау кезінде процесі кезінде бұрғылау құбырларын
әрбір 500 м сайын тексеріп тұрамыз. Ал өнімді қабат тұсында 800 м
сайын тексереміз. Өнімді қабаттардан алынған барлық үлгілер ұңғымадан
алынған барлық үлгілер ұңғымада алынған бойда этикетка алаңның аты
ұңғыма көмірі, керн алынған аралық тереңдік жазылады да зерттеу
орталығына жөнелтеді, жөнелтілген үлгілер журналға тіркеледі.
1. Үлгі алу аралықтары төмендегідей 1300-1705 м; 1765-1770 м; 1970-
1975 м; 2030-2035 м; 2100-2105 м; 2280-2285 м; 2350-2355 м; 2410-2415 м;
2490-2495 м; 2520-2525 м; 2560-2565 м; 2630-2635 м; 2700-2705 м; 2780-
2785 м; 2850-2855 м; 3000-3005 м; 3040-3055 м; 3130-3145 м; 3210-3225 м;
3350-3365 м; 3390-3395 м; 3445-3460 м; 3490-3500 м.
2. Шламды лабораториялық тексеруге әрбір 5 м сайын алып отырамыз.
3. Бұрғылау процессі кезінде айналым жүйесінің мұнай мен газдың
бүлінуін бақылайды.
4. Егер ұңғымадан мұнай газ бүлінсе олардың үлгісі алынады. Егер
ұңғымадан су бүлінсі, онда қабат суын химиялық таңдауға жібереді.
5. Бұрғылаудың алдында техникалық судың құрамы белгілі болуы керек.
1.9 Өнімді қабаттарды ашу және сынау
1.9.1 Қабаттарды сынаудың тәсілдері мен аралықтары
Өнімді қабатты ашу үшін жуу сұйықтарының паралистрлерін геолого-
техникалық құжатта берілген нұсқауға сай болуы керек.
Келесі ұңғымалардың өнімді қабатын ашу үшін қазылған ұңғымалардан
алынған мәліметтерге қарап салыстырып отырмыз. Ұңғыманың тереңдігі
жобаланған тереңдікке жеткеннен кейін ұңғымаға өндірістік геофизикалық
зерттеулер жүргізіледі. Одан әрі жобаланған цементтеу бекіту
ұштастыру, ұңғыманың сағасын фонтанды арматурамен ұштастыру жұмыстары
қарастырылады. Құбырларды геометриялық жағдайда сынайды. Одан әрі
өнімді қабатты мұнай газ, су – құйылыстарын алуға сынайды.
Сынау аралықтары ұңғыманы қазу кезінде алынған әр түрлі сынамалар
керн, шламдарды талдауда алынған нәтижелерден анықталады. Оған
қосымша қабат сынағыш каротаж кабельдерін (ОЛК) Өндірістік –
геофизикалық зерттеулер нәтижелері қолданылады.
Тасым алаңында сынаудың жобаланған жеті аралығы бар.
1. 3480-3470 м.
2. 3400-3390 м.
3. 3310-3300 м.
4. 3060-3070 м.
5. 2800-2790 м.
6. 2600-2590 м.
7. 2210-2800 м.
Бұрғылау кезінде КИИ-146 қабат сынағышын қолданып төмендегі
аралықтардан сынама аламыз 3480-3470 м; 3400-3390 м; 3310-3300 м; 3060-
3070 м; 2800-2790 м; 2605-2590 м.
1.9.2 Өнімді қабатты ашу әдісі
Өнімді қабатты зерттеу негізінен ұңғыманы сынаудың кезінде
жүргізіледі. Бұл зерттеулердің мақсаты: алынған мәліметтерді жинақтап
өнімділік коэффициентін, тау жынысының су өткізгішін т.б. барлауға жоба
жасауға қажетті материалдарды алу. Ұңғымаға берілетін мұнай құйысының
көлеміне байланысты өнімді қабатты ашудың әдісі таңдалады.
1. Фонтанды ұңғымаларды ашпастан бұрын төмендегідей зерттеу жұмыстары
жүргізіледі.
а) Өнімді қабатты ашудан бұрын және кейін қабат қысымын анықтайды.
б) Түттік қысымды үш жағдайда анықтайды.
Әр жағдайда буферлік және сақиналы кеңістіктегі сұйықтық қысымын
анықтайды.
Зерттеу жұмыстарын жүргізіп болғаннан кейін мұнайдың сынамасын
физикалық-химиялық талдауға алады.
Мұнайдың газдың және судың қабат жағдайындағы физико-химиялық
қасиеттерін анықтау үшін, әр қабаттан түптік сынама алынады.
Зерттеулер нәтижелерінен құйылыс қисығын туғызып өнімділік коэффициентін
анықтайды.
1.10 Ұңғымалардағы геофизикалық зерттеулер
Өндірістік геофизикалық зерттеулер ұңғыманың геологиялық
тілмесін зерттеп, техникалық жағдайын бағалау жұмыстар кешенінен
тұрады.
1-ші кесте. Ұңғымаларды геофизикалық зерттеу кешені
Зерттеулер түрі және оның белгісі Масштаб Зерттеулер аралығы
тереңдік дейін дейін
1. Негізгі әдістері ПС 250 150 0
КС БК некометрия термометрия 1:500 500 580 100
950 950 500
1250 1250 900
1500 1550 1250
1850 1850 1500
2.Қосымша әдістер ИК профилометрия 2150 2150 1800
2450 2450 2100
2750 2750 2400
3000 3000 2700
3250 3250 2900
3450 3450 3150
3550 3550 3350
3. Негізгі әдістер: ПС БКЗ 1:500 1850 1850 1500
2150 2150 1800
2450 2450 2100
2750 2750 2400
3000 3000 2700
3800 3800 2950
3400 3400 3150
3500 3500 3350
4. Қосымша әдістер ГГКО, ММУК 1800 1800 0
газокаротаж ОМК ИПК
5. Қосымша 1:500 3500 3500 0
ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2 ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1. Бұ
2. рғылау тәсілін таңдау және дәлелдеу
Қазіргі кезде біздің елде бұрғылаудың үш тәсілі бар: түптік
қозғалтқыш, роторлық және электробұрғылау. Бұрғылау тәсілін біз
бұрғыланып біткен ұңғымалардан алынған мәліметтерге сүйене отырып немесе
арнайы ұңғымалардан алынған геофизикалық зерттеулерге нәтижелерін қолдана
отырып таңдаймыз. Бұрғылауға қолданылатын қашаудың түрін, типін және
бұрғылау режимінің параметрлерін, сол алаңда қазылып болған ұңғымалардан
алынған қашаудың жұмыс көрсеткішін, бұрғылауда кездескен литологиялық тау
жынысының құрамына, қабат қысымына гидрожарылу қысымына сәйкестендіріп
таңдайды.
Бұрғылау режимінің оптимальді параметрлерін таңдау, әр интервалдағы
тау жынысына байланысты қашау түрін дұрыс таңдауға тікелей байланысты.
Қашаудың түрін таңдаудың қиындығы, қашаудың әр рейісінде әр түрлі физика-
механикалық қасиеттері бар тау жыныстары бұрғыланады.
Терең бұрғылау ұңғымалары жобаланған алаңында көршілес Сарға,
Гагаринская, Тышқанды, Қолтық алаңдарында бұрғыланады. Қазіргі кезде
Елемес, Сазтөбе, Айыршағыл алаңдарында бұрғылау жұмыстары
жүргізілуде.
Жобаланған алаңдағы ұңғыманы қазу, бұрын соңды қазылған көршілес
алаңдағы ұңғымаларды қазу барысында алынған мәліметтерге сүйене
отырып, роторлық бұрғылау тәсілін таңдау. Бұл тәсіл, бұл алаңға
экономикалық, техника-технологиялық жағынан тиімді болып отыр.
2.2 Ұңғыма құрылмасын жобалау және дәлелдеу
Ұңғыма құрылмасы – бұрғылаудың техника-экономикалық көрсеткішімен
анықтайтын ең басты факторлардың бірі. Ұңғыма күрделі құрылыс сондықтан
ұңғыма құрылмасына жобада көп көңіл бөлінеді. Ол берік саңлаусыз,
жобаланған тереңдікке жету мүмкіндігі және геологиялық зерттеу
міндеттерін толық атқаруы керек. Сол сияқты ол жер қойнауы туралы заңды,
қоршаған ортаны ластанудан сақтау ережелерін бұзбауы тиіс.
Ұңғыманың құрылмасын жобалауға төмендегі факторлар әсер етеді:
ұңғыманы қазудың мақсаты, жобалық тереңдік, алаңның геологиялық құрылымы
тау жынысының тұрақтылығы, қабат қысымының тұрақтылығы, қабат қысымының
аномальдық коэффициенті, жұту қысымының индексі, қабат аралық
сұйықтар құрамы, бұрғылаудың технологиясын жетілдіру дәрежесі,
температуралық режим, ұңғыманың дебиті және пайдалану тәсілі.
Сондықтан ұңғыманың құрылмасын тиімді жобалау бұрғылау жұмыстарын
жеделдету және арзандатудың негізгі факторы болып табылады.
Ұңғыма құрылмасын, бұрғыланатын ауданның геологиялық тілмесін толық
зерттелуі негізінде таңдалынып алынады. Негізгі көңіл, қазу кезінде
кездесетін мүкін қиындықтарға, ұңғыма қабырғасының опырылуы, жуу
сұйығының жұтылуы, жоғарғы қысымды қабаттарға бөлінеді.
Аралық тізбек санын және олардың түсіру тереңдігін таңдап алу
үшін тереңдік қысым градиентінің эквиваленті координатасында біріктірілген
график тұрғызылады.
Қысым градиентінің эквивалентті деп ұңғымадағы анықтау тереңдігінде
гидрожарылу қысымына немесе қабаттың қысымға тең қысым туғызатын
жуу сұйығының бағанасының тығыздығын анықтаймыз.
Ұңғыма құрылмасын бұрғылаудың техника экономикалық көрсеткіштеріне
үлкен әсерін тигізеді, және ұңғыманың жобалық тереңдікте жұту
мүмкіндігін анықтайды.
Жер бетінен жақын орналасқан тау жыныстарының сумен жуылып кетуін
сақтау үшін және бұрғы қондырғысының айналым жүйесінің сағамен
байланысының қолданылатын бірінші құбырды түбірін бағыттаушы деп атайды.
Терең емес қабаттардағы қиындық аймақтарын және артизиян сулары
кездесетін қабаттарды жабу немесе бекіту үшін кондуктор беріледі.
Пайдалану құбырлар тізбегі ұңғыманың қабырғасын бекіту үшін және
мұнай, газ, сумен қаныққан горизонттарды реттеу үшін қолданылады.
Сонымен қатар, ол сұйықты немесе газды өндіретін, оны тасымалдайтын
канал болып табылады.
Ұңғыма құрылмасын жобалардың кең таралған екі түрі бар.
Бірінші әдіс. Бұл әдіс бойынша Рк қабаттағы қысымды, Рж жұту қысымын
және Ру ұңғымадағы қысымды тауып аламыз.
Ол үшін бізге белгілі ΔРқ және ΔРж қысымдары арқылы ΔРу – қысымын
табамыз.
Екінші әдіс. Бұл әдіс бойынша қабат қысымының анамальдік
коэффициенті Ка жуу сұйығының салыстырмалы тығыздығын және қабат
қысымының жұтылу коэффициентін Кж табамыз.
Анамальдік коэффициентті төмендегі формуламен анықтаймыз:
(2)
мұндағы: Рқ – қабат қысымы МПа;
Sc - тұщы су тығыздығы кгм3;
g – еркін түсу үдеуі мс;
Z - қаралп отырған қабат тереңдігі М.
1-ші аралық 0-800 м үшін анамальді коэффициент
2-ші аралық 800-1800 м
3-ші аралық 1800-2500 м
4-ші аралық 2500-3500
Жұтылу қысымын Рж төмендегі формула бойынша анықтаймыз
Рқ (3)
мұндағы Z - қаралып отырған қабат тереңдігі М.
Рқ – қабат қысымы МПа.
1-ші аралық 0-800 м үшін жұтылу қысымы
2-ші аралық 800-1800 м
3-ші аралық 1800-2500 м
4-ші аралық 2500-3500 м
Жұтылу коэффициентінің индексін тереңдікке байланысты төмендегі
формуламен анықтаймыз:
(4)
мұндағы РГЖ – гидротсарылу қысымы МПа 1-ші аралық 0-800 м
2-ші аралық 800-1800 м
3-ші аралық 1800-2500 м
4-ші аралық 2500-3500 м
Ұңғымадан мұнай газ, су көтерілуін болдырмау үшін бұрғылауда
қолданылатын жуу сұйығының сапасы төмендегі теңсіздікті қанағаттандыруы
тиіс:
(5)
мұндағы - бұрғылау сұйығының тығыздығы кгм3
α - гидростатикалық қысым деңгейінен асу коэффициенті. Бұл
коэффициент тереңдікке байланысты өзгереді
а) 0-1800 м аралығында
б) 1800-2500 м аралығында
в) 2500-3500 м аралығында .
1-ші аралық 0-800 м
2-ші аралық 800-1800 м
3-ші аралық 1800-2500 м
4-ші аралық 2500-3500 м
.
2-ші кесте. Есептелінген нәтижелер, коэффицциенттер мәндері
Аралықтар, м , , кгм³
0 – 800 18,2 1,12 1,59 1.21 – 1.26
800 – 1800 20,7 1,17 1,62 1.21 – 1.26
1800 – 2500 30,1 1,22 1,65 1.26 – 1.32
2500 – 3500 40 1,16 1,62 1.19 – 1.23
Жуу сұйығының қысым эквивалентінің өзгеру шекарасын, шегіндіру
байланысты анықталады. Аралық кондуктор шегіндеу құбырлар тізбегі
төмендегі теңсіздікті қанағаттандыруы тиіс.
(6)
Аралық құбырлар үшін P0 кгм3
.
Бор шөгінділерін борпылдақ сулы жыныстарын жабу үшін диаметрі 219 мм
шегендеу құбыры 1800 м-ге түсіріледі. Шегендеу құбырларының диаметрін
төменнен жоғарыға қарай есептейміз.
Тәулік мұнай газ дебитіне байланысты пайдалану шегендеуші құбырлар
диаметрі 140 мм етіп таңдап аламыз. Диаметрі 140 мм шегендеуші
құбырларға қашау диаметрін төмендегі формула бойынша анықтаймыз:
D (7)
мұндағы - муфта диаметрі мм 3-таблица [1]
2Δ – муфта мен ұңғыма қабырғасы арасындағы саңылау 2 таблица
[1]
D - 159+2·10 = 179 мм.
Сонымен қашау диаметрін 190,5 мм деп қабылдап аламыз.
Аралық құбырлардың ішкі диаметрін таңдап аламыз.
D = Dқ+2Δв = 190,5+2,5 = 800,5 мм
мұндағы: Δв – шегендеу тізбегінің ішкі диаметрі одан өтетін қашау
диаметрінің арасындағы саңлау (Δв=5÷10).
Ішкі диаметр м шегендеу құбырларына мемлекеттік стандарт МЕСТ
632-80 бойынша сыртқы диаметрі 219 мм-лік құбырлар сәйкес келеді,
муфтасының диаметрі 245 мм.
Аралық шегендеу тізбегіне бұрғылауда қолданылатын қашау диаметрін
анықтаймыз.
мұндағы: - муфта диаметрі
-муфта мен ұңғыма қабырғасы арасындағы саңлау
Мемлекеттік стандарт МЕСТ 20692-75 бойынша аралық құбырларға 269,9
мм қашау таңдап аламыз.
МЕСТ 632-80 бойынша мұндай құбырларға сыртқы диаметрі 299 мм шегендеу
құбырлары сәйкес келеді.
Бағыттаушы құбырлар тізбегіне қашау диаметрін таңдаймыз. Муфта
диаметрі 324 мм.
D = d 2ΔН = 324+2·30 = 384 мм
Стандарт бойынша бағыттауыш қабырларға диаметрі 393,4 мм қашау таңдап
аламыз.
1. Сағалық құбырдар тізбегі 5 метрге түсіріледі. Оны біз ұңғыма
сағасына жақын орналасқан опырылғыш тау жыныстарын бекітуге
қолданамыз.
2. 299 мм-лік бағыттауыш құбырлар тізбегін 800 м тереңдікке
түсіріліп сағаға дейін цементтеледі.
3. 219 мм-лік аралық құбырлар тізбегін 1800 м тереңдікке
түсіреміз. Ол ісінетін қабілеті бар бор жыныстарын сулы
қабаттарды ажырату үшін сағаға дейін цементтейміз.
4. 140 мм-лік пайдалану құбырлар тізбегін 3500 метрге түсіріп,
сағаға дейін цементтейміз.
Пайдалану құбырлар тізбегін түсіргеннен кейін ұңғыманың сағасына
АФ6-8065×350 фантандық арматура орнатамыз.
2.3 Бұрғы тізбегінің құрылымын жобалау
Бұрғы құбырлар тізбегін беріктікке есептеу
Бұрғы құбырлар тізбегі ұңғыманы қазу кезінде бұрғылау қашауларына
электр энергиясын механикалық энергияға айналдырып береді, ұңғыма түбіне
жуу сұйықтарын жеткізеді, қашауға өстік салмақ береді.
Сағалық бағыттауыш құбырлар тізбесіне бұрғылау үшін ТВНК-140 мм
құбырлар таңдап аламыз.
Пайдалану құбырлар тізбегіне бұрғылау үшін 114 мм және 127 мм ТБПВ
құбырлар пайдаланамыз.
Қашау диаметріне байланысты ауырлатылған құбырларды 29 [18] таблица
бойынша таңдаймыз
Біздің ұңғыманың геологиялық жағдайына байланысты бағыттауыш және
аралық құбырлар тізбегіне осы таблицаны пайдаланып диаметрі 146 мм
ауырлатылған құбырлар таңдап аламыз.
1. Енді ауырлатылған бұрғылау құбырларының ұзындығын есептейміз.
(8)
мұндағы: Рқаш – қашауға түсірілетін өстік салмақ МН.
- 1 м ауырлатылған бұрғылау құбырларының салмағы МН.
2. Енді құбырлар үшін үмкін созылу күшін есептейміз.
(9)
мұндағы: Q - шеттік созылу үшін
n – беріктік қорының коэффициенті
мн.
Диаметрі 140 мм-лік құбырлардың жоғарғы қимасындағы созылу беріктік
қорын есептейміз:
(10)
Беріктік қор коэффициенті
(11)
3. 140 мм-лік бұрғылау құбырлары тізбегін сынамен ұстатқанда,
тізбектің жоғарғы бөлігіндегі беріктік қор коэффициенті төмендегі
формула бойынша анықталады.
б.қ,к. (12)
мұндағы: Q0 – бұрғылау тізбегінің салмағы 42[2] кесте бойынша
С – құшақ коэффициенті (ПКР=VC үшін С=0,7)
Б.қ.қ – беріктік коэффициенті МПа үшін 1,1 және МПа
1,15 үшін
4. 1800-2500 м аралығындағы пайдалану тізбегінің ауырлатылған 140 мм-
лік бұрғылау құбырларын есептейміз. Бұрғылау АБШ роторымен жүргізіледі.
Жобаланып отырылған ұңғымамыздың пайдалану тізбегіне көлденең қимасы
146 мм ауырлатылған бұрғылау құбырларын таңдап аламыз.
29[11] және 30[11]
АБҚ-ның ұзындығын төмендегі формула бойынша анықтаймыз:
а.б.қ
АБҚ-ның ұзындығын 800 м-деп аламыз.
Qа.б.қ = 97,6·800 = 0,195 мн.
Берілгені: мм
Dа.б.қ = 146 мм
Беріктік қоры D қабырға қалыңдығы δ=10 мм d=114 мм-лік құбыр таңдап
аламыз.
мн
см 4 – сақиналы кеңістіктің көлденең қимасының ауданы
см3 – құбырдың көлденең қимасының ауданы.
мм құбырдың ішкі диаметрі
кг 1 м құбыр салмағы
5. Бұрғылау құбырларының шектік мүмкін созылу күшін төмендегі
формуламен анықтаймыз:
мм
6. 1600 м 114ν10 д тізбегінің жоғарғы бөлігіне беріктік қорын
есептейміз
(13)
мұндағы: Qа.б.қ., Qб.қ., Qт.қ. – ауырлатылған бұрғылау және түптік
қозғалтқыштың салмағы.
Fқ - құбырдың көлденең қимасының ауданы см3.
Fк – каналдың көлденең қимасының ауданы, см3.
Рн – қашаудағы және ротордағы наминал қысым МПа.
- бұрғылау ерітіндісінің тығыздығы кгм3
Беріктік қор коэффициентін төмендегідей анықтаймыз.
бұл дегеніміз қалған 700 м-ге 127×10 к q=32,4 кг құбырларын таңдап
алуға болады.
7. Құбырды түсірудің шектік тереңдігін анықтаймыз
(14)
мұндағы: QP2-QP1 созылу күші q=32,4
мн
мн.
8. Диаметрі 127×10 к құбырларының жоғарғы бөлігін, созылуға
есептейміз.
беріктік қор коэффициентін төмендегідей анықтаймыз
тізбектің жалпы ұзындығын есептейміз.
салмақтары: мн.
мн.
мн.
мн.
Сонымен 2500 м тереңдікке дейін құбырлар екі өлшемді болады.
І бөлік төменгі ТБПВ 114 мм қабырға қалыңдығы 10 мм, беріктік тобы
D ұзындығы 1600 м, А.Б.Қ-дың ұзындығы 800 м деп тұрады.
ІІ бөлік жоғарғы ТБПВ-127 мм, қабырға қалыңдығы 10 мм, беріктік тобы
К ұзындығы 700 метрден тұрады.
І-ІІ бөліктердің жалпы ұзындығы
а) тізбек сынада ұстап тұрған кездегі беріктік қорын төменгі формула
бойынша анықтаймыз:
(15)
мұндағы: кестесінен бұрғылау тізбегінің шектік салмағы Мн.
С – құшақ коэффициенті С = 0,7 ПКР-47 үшін
б) ІІ бөлікті сынамен ұстатқандағы беріктік қор коэффициенті
.
3-ші кесте –бұрғылау тізбегінің көрсеткіштері
Көрсеткіштері І-бөлік ІІ-бөлік
1. Бұрғылау құбырының диаметрі мм 114 127
2. Қабырға қалыңдығы мм 10 10
3. Құбырдың беріктік тобы д к
4. Бөлік ұзындығы м 1800 700
5. Орналасу тереңдігі м 2500-700 700-0
6. Бұрғылау ұзындығы м 1800 700
7. А.Б.Қ. ұзындығы м 800
8. 1м құбырдың салмағы кг 28,5
9. Бөліктің ұзындығы мн 0,456 0,226
10. Тізбектің жалпы салмағы мн 0,897
1. 0-3500 м аралығындағы бұрғылау тізбегін есептеу. Бұрғылау тәсілі
роторлы осы арадағы бұрғылау тізбегін есептеу үшін диаметрін алдыңғы
бөлікке түсірілген шегендеу құбырларының диаметріне байланысты аламыз
31[2].
а) І-бөліктің ұзындығын анықтаймыз. Беріктің қорын 1,45 деп
аламыз.
мұндағы Qб.қ.-24[2] кестеден алынады. Сонымен
м.
диаметрі 114 D қалыңдығы δ – 10 мм тізбегінің ұзындығы 8000 м деп
аламыз.
б) ІІ-бөліктің ұзындығын анықтаймыз.
D =127 мм К беріктік тобы: қабырға қалыңдығы δ=10 мм.
Құбырдың берілгендерін 2.4 кестеден аламыз. Берілгені: q=324 кг.
мн.
(16)
м
Сонымен Dc=127 мм қабырға қалыңдығы б=10 мм беріктік тобы К ТБПВ
бұрғылау тізбегінің ұзындығы 1000 м деп аламыз.
в) ІІІ-бөліктің ұзындығын анықтаймыз.
Dc=127 мм, қабырға қалыңдығы б=10 мм беріктік тобы Е ТБПБ
құбырлары
мн.
м.
Сонымен ІІІ-бөліктің ұзындығын 300 м деп аламыз. Бұрғылау тізбегінің
жалпы ұзындығы м Енді ТБПВ құбырларының төзімділігін
анықтаймыз кгм.
1. Құбырларды иілуге төмендегі формула бойынша есептейміз.
(17)
мұндағы: Е – серпілділік модулі Е=21·106 нсм3
І - өстік момент
(Dұңғ-Dқұлп)
Wиілу – иілудің қарсыласудың моментті см3
Wиілу (18)
α - жарты толқын ұзындығы м
мұндағы: 10 – тізбектің шартты айналу жылдамдығы
Wиілу
Сонымен σиілу
2. Тізбекті статикалық беріктікке есептейміз
Есептеу үшін созылу және жанама күштерді анықтауымыз керек.
а) ұзындығы 8000 м І-ші бөліктің ұзындығын қабылдаймыз.
(19)
мұндағы: Qб.қ.- жалпы бөліктің ұзындығы мн
б) берілген аралыққа жанама күшті есептейміз.
(20)
мұндағы: - айналу кезінде тізбектің кедергі моменті см3
Мкр – айналу моменті
мұндағы: - бұрғылау тізбегін айналдыруға кететін қуат кВт
(22)
мұндағы 4 – тізбектің ұзындығы, м;
D – бұрғылау құбырының диаметрі, м;
n – б.қ. айналу жиілігі радс
Dқаш – қашау диаметрі мм
Ng – қашауды айналдыруға кететін қуат кВт
(23)
С – ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz