Имандылық – бақыттың шыңы
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Имандылық туралы
2. Иман туралы
3. Имандылық . бақыттың шыңы
4. Ислам және Құран
5. Құран Кәрім . Аллаһтың сөзі
ІІІ. Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
ІІ. Негізгі бөлім
1. Имандылық туралы
2. Иман туралы
3. Имандылық . бақыттың шыңы
4. Ислам және Құран
5. Құран Кәрім . Аллаһтың сөзі
ІІІ. Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Имандылық араб тіліндегі нану, сену деген мағынадағы иман сөзінен шыққан. Ислам дініндегі бес парыздың бірі. Оның мәнісі — Алланың жалғыз екеніне, одан басқа алланың жоқтығына сену. Әдетте, ол дін жолынан қия баспауды, ар-ождан тазалығын, обал-сауап талаптарын сақтауды, қылдай қиянат жасамауды, қайырымдылықты, адалдықты жинақты түрде көрсететін адамгершілік ұғым атауы болып табылады.
Имандылық пен әдептілік бір-біріне балама ұғымдар емес. Бірақ олардың арасында тығыз байланыс, табиғи шарттылық бар. Өйткені екеуінің негізінде де ізгілік пен ар-ұят жатыр.
Иман дегеніміз — сенім. Имансыз сөзі— сенімі жоқ дегеңді білдіріп, мұсылмандарда, соның ішінде біздің, түбі бір, діні бір бауырлас халықтарымыздың түсінігінде ар-ұяттан ада, азғын мағынасын береді. Шынында да, еш нәрсеге сенбейтін, яғни сийынбайтын, ешбір шарапаттылықты, ізгілікті мойындамайтын адамнан асқан азғын, қауіпті нәрсе бола ма? Адамға керегі ішу, жеу ғана емес. Бір нәрсеге сеніп, сиынып өмір сүру оның табиғатына тән. Ол солай жаратылған. Адам ақылды, қайратты да тәжірибелі, сонымен қатар әлсіз, уайымшыл. Өйткені оны өзінің құдіретті санасы қинайды, алда не болатынын ойлауға мәжбүр етеді. Сол кезде ол өз әлсіздігін, шарасыздығын сиынумен, сенім-иланыммен толықтырады. Сеніммен күн кешу адамға жеңіл болады. Сондықтан адамдардың сеніміне нұқсан келтіру — үлкен әдепсіздік. Адам мен адам арасында пікірталас, айтыс-тартыстың болуы мүмкін, алайда оның сеніміне тиісу жарамайды.
Имандылық пен әдептілік бір-біріне балама ұғымдар емес. Бірақ олардың арасында тығыз байланыс, табиғи шарттылық бар. Өйткені екеуінің негізінде де ізгілік пен ар-ұят жатыр.
Иман дегеніміз — сенім. Имансыз сөзі— сенімі жоқ дегеңді білдіріп, мұсылмандарда, соның ішінде біздің, түбі бір, діні бір бауырлас халықтарымыздың түсінігінде ар-ұяттан ада, азғын мағынасын береді. Шынында да, еш нәрсеге сенбейтін, яғни сийынбайтын, ешбір шарапаттылықты, ізгілікті мойындамайтын адамнан асқан азғын, қауіпті нәрсе бола ма? Адамға керегі ішу, жеу ғана емес. Бір нәрсеге сеніп, сиынып өмір сүру оның табиғатына тән. Ол солай жаратылған. Адам ақылды, қайратты да тәжірибелі, сонымен қатар әлсіз, уайымшыл. Өйткені оны өзінің құдіретті санасы қинайды, алда не болатынын ойлауға мәжбүр етеді. Сол кезде ол өз әлсіздігін, шарасыздығын сиынумен, сенім-иланыммен толықтырады. Сеніммен күн кешу адамға жеңіл болады. Сондықтан адамдардың сеніміне нұқсан келтіру — үлкен әдепсіздік. Адам мен адам арасында пікірталас, айтыс-тартыстың болуы мүмкін, алайда оның сеніміне тиісу жарамайды.
1. Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010
2. Қазақ энциклопедиясы, 4-том
3. Ислам, энциклопедия. Алматы, 1995 ж, 65 бет.
2. Қазақ энциклопедиясы, 4-том
3. Ислам, энциклопедия. Алматы, 1995 ж, 65 бет.
ЖОСПАР
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Имандылық туралы
2. Иман туралы
3. Имандылық – бақыттың шыңы
4. Ислам және Құран
5. Құран Кәрім – Аллаһтың сөзі
ІІІ. Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Имандылық араб тіліндегі нану, сену деген мағынадағы иман сөзінен
шыққан. Ислам дініндегі бес парыздың бірі. Оның мәнісі — Алланың жалғыз
екеніне, одан басқа алланың жоқтығына сену. Әдетте, ол дін жолынан қия
баспауды, ар-ождан тазалығын, обал-сауап талаптарын сақтауды, қылдай қиянат
жасамауды, қайырымдылықты, адалдықты жинақты түрде көрсететін адамгершілік
ұғым атауы болып табылады.
Имандылық пен әдептілік бір-біріне балама ұғымдар емес. Бірақ олардың
арасында тығыз байланыс, табиғи шарттылық бар. Өйткені екеуінің негізінде
де ізгілік пен ар-ұят жатыр.
Иман дегеніміз — сенім. Имансыз сөзі— сенімі жоқ дегеңді білдіріп,
мұсылмандарда, соның ішінде біздің, түбі бір, діні бір бауырлас
халықтарымыздың түсінігінде ар-ұяттан ада, азғын мағынасын береді. Шынында
да, еш нәрсеге сенбейтін, яғни сийынбайтын, ешбір шарапаттылықты, ізгілікті
мойындамайтын адамнан асқан азғын, қауіпті нәрсе бола ма? Адамға керегі
ішу, жеу ғана емес. Бір нәрсеге сеніп, сиынып өмір сүру оның табиғатына
тән. Ол солай жаратылған. Адам ақылды, қайратты да тәжірибелі, сонымен
қатар әлсіз, уайымшыл. Өйткені оны өзінің құдіретті санасы қинайды, алда не
болатынын ойлауға мәжбүр етеді. Сол кезде ол өз әлсіздігін, шарасыздығын
сиынумен, сенім-иланыммен толықтырады. Сеніммен күн кешу адамға жеңіл
болады. Сондықтан адамдардың сеніміне нұқсан келтіру — үлкен әдепсіздік.
Адам мен адам арасында пікірталас, айтыс-тартыстың болуы мүмкін, алайда
оның сеніміне тиісу жарамайды.
Сенім, соған байланысты иман ұғымы діни дұңиетанымнан туған. Ол,
тұтастай алғанда, жанды-жансыздың пайда болу себебі, адамдардың бұл
дүниелік және ол дүниелік тіршілігі, жаратканның алдындағы, бір-бірімен
қарым-қатынастағы парыздары мен міндеттері, оларды өтеу мен өтемеудің
салдарлары, т.б. туралы тұтас бір жүйе болып табылады. Ғасырлар бойы
адамзат қоғамы сол жүйенің аумағында ғұмыр кешіп келеді.
Имандылық туралы
Имандылық – адамның қоғамдағы, күнделікті өмірдегі іс-әрекеттерін
белгілі-бір қалыпқа түсіретін ішкі рухани реттеуіш қадір-қасиет, адам
бойындағы адамгершілік, ізгілік, кісілік белгісі.
Дәстүрлі қазақ қоғамында адамның имандылығына – мінез-құлық
жүйесіндегі ерекшеліктеріне көп көңіл бөлінген. Адамның жарық дүниеге
келуі, өсуі, ержетуі, тіршілік етуі, қартаюы, ата мен баланың қарым-
қатынасы, үлкендік пен кішілік, сыйластық, әдептілік пен арлылық,
инабаттылық тәрізді маңызды мәселелер имандылықтың маңызды құрамдас бөлігі
ретінде ешқашан да назардан тыс қалмаған. Жастардың үлкендерге құрмет
көрсетуі, үлкендердің кішілерге ізет білдіруі өмір сүру салтына айналған.
Қоғамда берік қалыптасқан осындай көргенділікпен өмір кешу дағдылары жинала
келіп, барша адамгершілік қағидалардың, имандылықтың жазылмаған
кодекстерінің қалыптасуына негіз болған. Бойына адамгершілік асыл
қасиеттерді жинап өскен жасты “көргенді” деп, жүрегінен нұр, өңінен жылу
кетпейтін, әрдайым жақсылық жолын ойлайтын, әр істе әділдік көрсететін
адамдарды “иманды” деп атаған. Мұсылмандық дүниетаным бойынша, имандылық
иманнан пайда болады. Ал иман – жүректегі нұр, нұрдың сыртқы болмысы, яғни
имандылық – Алла тағалаға иман еткен адамға бітетін көркем мінез. Алла
жіберген әрбір пайғамбарының міндеті – иман мен имандылыққа уағыздау деп
саналған.
Ең соңғы пайғамбар Мұхаммед (ғ.с.): “Мен ең ғажап көркем мінезді
толықтыру үшін жіберілдім”, – деу арқылы әлемдегі тәлім-тәрбие мен
имандылықтың қаншалықты маңызды екенін көрсеткен, имандылыққа өзі бірінші
үлгі болған делінеді. Алла тағала адамды иман мен имандылық үшін жаратқан,
сондықтан: “Алланың мінезінен үлгі-өнеге алыңдар” (Мұхаммед пайғамбар), –
деп уағыздалады. Имандылықтың негізін мұсылмандар Құранда деп біледі. Құран
Кәрімнен ең көп үлгі алған Мұхаммед пайғамбардың (ғ.с.) мінезі жайлы
Хазіреті Айша: “Оның мінезі – Құран”, – деп жауап берген. Құранда:
“Негізінен иман етіп ізгі іс жасағандар, намазды толық орындап, зекет
бергендерге Раббыларыңның жанында сыйлық бар”, – делінген (Бақара, 2277).
Бұл аяттағы ізгі істер, діни ұғым бойынша имандылық болып табылады. Қазіргі
зайырлы өркениетті қоғамда да имандылық – аса қастерлі, биік адамшылық
қасиет ретінде ұғынылады. Имандылыққа қарама-қарсы жағымсыз сипат –
имансыздық.
Иман туралы
Иман – араб тілінен аударғанда сенім деген мағынаны білдіреді. Иманды
болу Құранда әәмәнә деген етістікпен беріледі. Өз кезегінде бұл сөз әмн
қауіпсіздік деген мағынаны білдіреді. Қысқаша айтқанда иманды адам екі
дүниеде қауіпсіздікте болады. Бұл дүниеде тіршіліктің сергелдеңі мен
уайымынан, мәңгі өмірде күйзелтуші мәңгі азаптан аман болады.
Шариғаттағы мағынасында иман: соңғы пайғамбар Мухаммәд саллә Аллаһу
аләйһи уә сәлләмнің әкелген барлық нәрсесін (Құран, хадистер, құлшылықтар,
әмірлер мен тыйымдар) мойындап, қабылдау, жүзеге асыру.
Абайша айтсақ: әрбір ақылы бар адамға иман парыз, әрбір иманы бар
адамға ғибадат (құлшылық) парыз.
Хадиске жүгінсек: иман тілмен айтылып, жүректе бекіп, дене мүшелерімен
амалға асу керек.
Ардақты пайғамбарымыз өз хадисінде: Иманның жетпістен артық бұтақтары
бар: ең жоғарғысы - Лә иләһә иллә Аллаһ, ең төменгісі – жолдағы кедергіні
алып тастау дейді.
Басқа діндегі адам Ислам дінін қабылдар болса Лә иләһә иллә Аллаһ,
Мухаммәдур расулуллаһ, яғни, Алладан басқа құлшылыққа лайық құдай жоқ,
Мухаммед Алланың елшісі деп айтуы керек. Осы сөзді куәлар алдында айтқан
адам мұсылман болады. Бұл сөзді шын жүректен түсініп айтқан адам өмірде
қателесіп күнәлар жасаған болса, ақыретте күнәларына сай тозақта жазаланған
соң шығарылып, жәннәтқа кіреді. Иманы жоқ адам тозақта мәңгі қалады!
Олай болса бұл сөз біздің мәңгі бақытқа қол жеткізуіміздің кілті екен.
Бірақ, өкінішке орай, мұсылманбыз деп кеуде соққанымызбен көпшілігіміз осы
сөздің өзін біле қоймаймыз. Кейбіріміз айта білгенімізбен мағынасын түсіне
бермейміз. Түсінген күнде де тіршілікте соған сай амал етуге асыға
қоймайтынымыз тағы бар...
Көбіне көпшілік халық мешітке түсіне өмірден өткен жақындары кірсе,
немесе жақын біреу қайтыс болса ғана барады. Соларға Құран оқытып қайтқан
соң мойнынан барлық парыздары түскендей кетіп бара жатады. Сол оқылып
жатқан Құранда не айтылып жатыр, біздерге не бұйырылып жатқанына бас
қатырып жатпайды. Өкінішке орай өз парыздарымызды үйрену мен орындауға
келгенде белсенділігіміз бәсеңсіп қалып жататыны рас.
Дүниеде қаншама адамдар иманға келмеген соң жалған дүниенің алдамшы
мақсаттарын қуып, құнды өмірін құнсыз нәрселермен өткізіп жүр. Олардың
жағдайлары неткен аянышты... Шынайы иманға келген адамдар ғана өмірдің
мәнісін түсініп, не үшін жаратылғанын біліп, Жаратушысына құлшылық ету
арқылы жаратылғандарға құл болудан азат етілуде. Осылайша имандылар ғана
барлық жұмыр бастылардың басқа жақтан іздеп таппай жүрген бақытына қол
жеткізуде.
Алла-тағала бізді не үшін жаратқанын Құранда былай хабарлайды: Жындар
мен адамдарды тек қана Өзіме құлшылық қылулары үшін жараттым (Зәрият
сүресі, 56-аят).
Құлшылық қартайғанда қылынатын қарекет емес. Жастық шақта бойда күш
буырқанып тұрғанда сол күшті күнәға жұмсамай тежеп, жақсы амалдарды
атқаруға жұмсау.
Шариғатта балиғат жасы деген түсінік бар. Бұл қыз баланың әйел адамға
тән белгілері, ер баланың еркектік белгілері біліне бастаған кезден
басталады. Яғни, 12-15 жас аралығы. Міне, осы жастан бастап екі жақтағы
періште адамның әр әрекеті мен сөзін жаза бастайды. Құлшылықтар да осы
жастан бастап парыз болады. Олай болса, маған намаз оқуға әлі ерте,
зейнеткерлікке шығайын деуіміз ыңғайсыздау сылтау екен.
Ал кім Аллаға құл болудан арланса немесетәкәппар болса: Кім Оған
құлшылықтан арланып, дандайсыса, сонда оларды тұтас Өз тарапына жинайды.
(Ниса сүресі, 172-аят).
Еліміздің әр азаматы иманды болса арман бар ма? Қоғам имандылыққа қол
жеткізсе жемқорлық, нашақорлық, зинақорлық сияқты қорлықтардан оңай құтылар
едік, алайда бүгінгі қоғамда бәрі басқаша.
Өмірде мәңгі жасайтын ешкім жоқ. Иманға қарағанда ақша мен дүниені,
сауық-сайран менқызық қууды артық көргендер ақыретте қойылатын сұрақтарға
жауап бере алмай кібіртіктеп қана қоймай, қабір азабы мен тозақ отына душар
болары хақ. Өйткені Алла-тағала бізді Өзіне құлшылық етуіміз үшін осы сынақ
өмірге жіберді. Тіршіліктің түбі өліммен аяқталмасы аян. Адам мәңгі өмір
үшін жаралған. Біреулер бұл дүниеде қиындыққа шыдап, мәңгі өмірдің рахатына
бөленсе, енді біреулер алдамшы да өткінші өмірдің қызықтарына қызығып,
мәңгі жәннәттан құр қалып азапқа сай болады.
Имандылық – бақыттың шыңы,
Имансыздық – екі дүние мұңы
Бисмилләһир рахмәнир рахим
ЛӘ ИЛӘҺӘ ИЛЛӘ АЛЛАҺ, МУХАММӘДУР РАСУЛЬ УЛЛАҺ
ИМАН... Осы төрт әріптің ішінде қанша мағына жатыр десеңізші! Халқымыз
тәрбиелі, көргенді, инабатты, жүзі жылы адамды иманжүзді екен деп жатады.
Сондай-ақ өмірден өтіп кеткен адамға иманды болсын, өліге иман, тіріге
береке берсін деген сөздерді жиі естиміз. Олай болса, иман деген не?!. Иман
тек өлген адамдарға қажет нәрсе ме?!. Иманның тірі адамның өміріндегі
мәнісі қандай?..
Иман – араб тілінен аударғанда сенім деген мағынаны білдіреді. Иманды
болу Құранда әәмәнә деген етістікпен беріледі. Өз кезегінде бұл сөз әмн
қауіпсіздік деген мағынаны білдіреді. Қысқаша айтқанда иманды адам екі
дүниеде қауіпсіздікте болады. Бұл дүниеде тіршіліктің сергелдеңі мен
уайымынан, мәңгі өмірде күйзелтуші мәңгі азаптан аман болады.
Шариғаттағы мағынасында иман: соңғы пайғамбар Мухаммәд саллә Аллаһу
ъаләйһи уә сәлләмнің әкелген барлық нәрсесін (Құран, хадистер, құлшылықтар,
әмірлер мен тыйымдар) мойындап, қабылдау, жүзеге асыру.
Абайша айтсақ: әрбір ақылы бар адамға иман парыз, әрбір иманы бар
адамға ғибадат(құлшылық) парыз.
Хадиске жүгінсек: иман тілмен айтылып, жүректе бекіп, дене мүшелерімен
амалға асу керек.
Ардақты пайғамбарымыз өз хадисінде: Иманның жетпістен артық бұтақтары
бар: ең жоғарғысы - Лә иләһә иллә Аллаһ, ең төменгісі - жолдағы кедергіні
алып тастау дейді.
Басқа діндегі адам Ислам дінін қабылдар болса Лә иләһә иллә Аллаһ,
Мухаммәдур расульуллаһ, яғни, Алладан басқа құлшылыққа лайық құдай жоқ,
Мухаммәд Алланың елшісі деп айту керек. Осы сөзді куәлар алдында айтқан
адам мұсылман болады. Бұл сөзді шын жүректен түсініп айтқан адам өмірде
қателесіп күнәлар жасаған болса, ахиретте күнәларына сай тозақта жазаланған
соң шығарылып, жәннәтқа кіреді. Иманы жоқ адам тозақта мәңгі қалады!
Олай болса бұл сөз біздің мәңгі бақытқа қол жеткізуіміздің кілті екен ғой!.
Бірақ, өкінішке орай, мұсылманбыз деп кеуде соққанымызбен көпшілігіміз осы
сөздің өзін біле қоймаймыз. Кейбіріміз айта білгенімізбен мағынасын түсіне
бермейміз. Түсінген күнде де тіршілікте соған сай амал етуге асыға
қоймайтынымыз тағы бар...
Көбіне көпшілік халық мешітке түсіне өмірден өткен жақындары кірсе,
немесе жақын біреу қайтыс болса ғана барады. Соларға Құран оқытып қайтқан
соң мойнынан барлық парыздары түскендей кетіп бара жатады. Сол оқылып
жатқан Құранда не айтылып жатыр, біздерге не бұйырылып жатқанына бас
қатырып жатпаймыз. Өкінішке орай өз парыздарымызды үйрену мен орындауға
келгенде белсенділігіміз бәсеңсіп қалып жататыны рас.
Кейінгі кезде той алдында да мешітке барып неке қию үрдіске айналып
келе жатыр. Әрине жастардың мешітке барғаны қуантады. Дегенмен, некенің ең
алғаш шарты мұсылман болу, ал мұсылмандықтың ең алғаш шарты кәлиманы білу
екенін білмей, кәлиманы айта алмай қиналып, терлеп-тепшіп әзер айтып
жатады. Кім кінәлі?. Ата-ана дейін десеңіз, олар өздері білмеген соң қайдан
үйретсін. Ұйқыдағы адамның екінші ұйқыдағыны оята алмасы хақ ғой...
Ал сол мешітте, Алланың үйінде ақ некесін қидырған жастар мен олардың
ағайын-туыстары мешіттен шыға салып, Алланың арам еткен ішімдіктеріне толы
дастархан жайылған тойға кетіп бара жатуы біздердің иманнан қалай алшақтап
бара жатқанымызды білдіргендей... Мешітке киіп келген киімдері туралы
әңгіме өз алдына бір тақырып... Алла бізді мешітте ғана емес, барлық жерде
көріп, бақылап тұрғанын, Қияметте әр ісіміз бен сөзімізге есеп
беретінімізді ұмытқанымыз иманымыздың мүлдем әлсіреп, жоғалуға шақ
қалғандығынан хабар береді.
Дүниеде қаншама адамдар иманға келмеген соң жалған дүниенің алдамшы
мақсаттарын қуып, құнды өмірін құнсыз нәрселермен өткізіп жүр. Олардың
жағдайлары неткен аянышты?!. Шынайы иманға келген адамдар ғана өмірдің
мәнісін түсініп, не үшін жаратылғанын біліп, Жаратушысына құлшылық ету
арқылы жаратылғандарға құл болудан азат етілуде... Осылайша имандылар ғана
барлық жұмыр бастылардың басқа жақтан іздеп таппай жүрген бақытына қол
жеткізуде. Бұл дәлелденген ақиқат!
Аллаһ Тағала бізді не үшін жаратқанын Құранда былай хабарлайды:
Жындар мен адамдарды тек қана Өзіме құлшылық қылулары үшін жараттым
Зәрият сүресі, 56-аят.
Құлшылық қартайғанда қылынатын қарекет емес. Жастық шақта бойда күш
буырқанып тұрғанда сол күшті күнәға жұмсамай тежеп, жақсы амалдарды
атқаруға жұмсау.
Шариғатта балиғат жасы деген түсінік бар. Бұл қыз баланың әйел адамға тән
белгілері, ер баланың еркектік белгілері біліне бастаған кезден басталады.
Яғни, 12-15 жас аралығы. Міне, осы жастан бастап екі жақтағы періште
адамның әр әрекеті мен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Имандылық туралы
2. Иман туралы
3. Имандылық – бақыттың шыңы
4. Ислам және Құран
5. Құран Кәрім – Аллаһтың сөзі
ІІІ. Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Имандылық араб тіліндегі нану, сену деген мағынадағы иман сөзінен
шыққан. Ислам дініндегі бес парыздың бірі. Оның мәнісі — Алланың жалғыз
екеніне, одан басқа алланың жоқтығына сену. Әдетте, ол дін жолынан қия
баспауды, ар-ождан тазалығын, обал-сауап талаптарын сақтауды, қылдай қиянат
жасамауды, қайырымдылықты, адалдықты жинақты түрде көрсететін адамгершілік
ұғым атауы болып табылады.
Имандылық пен әдептілік бір-біріне балама ұғымдар емес. Бірақ олардың
арасында тығыз байланыс, табиғи шарттылық бар. Өйткені екеуінің негізінде
де ізгілік пен ар-ұят жатыр.
Иман дегеніміз — сенім. Имансыз сөзі— сенімі жоқ дегеңді білдіріп,
мұсылмандарда, соның ішінде біздің, түбі бір, діні бір бауырлас
халықтарымыздың түсінігінде ар-ұяттан ада, азғын мағынасын береді. Шынында
да, еш нәрсеге сенбейтін, яғни сийынбайтын, ешбір шарапаттылықты, ізгілікті
мойындамайтын адамнан асқан азғын, қауіпті нәрсе бола ма? Адамға керегі
ішу, жеу ғана емес. Бір нәрсеге сеніп, сиынып өмір сүру оның табиғатына
тән. Ол солай жаратылған. Адам ақылды, қайратты да тәжірибелі, сонымен
қатар әлсіз, уайымшыл. Өйткені оны өзінің құдіретті санасы қинайды, алда не
болатынын ойлауға мәжбүр етеді. Сол кезде ол өз әлсіздігін, шарасыздығын
сиынумен, сенім-иланыммен толықтырады. Сеніммен күн кешу адамға жеңіл
болады. Сондықтан адамдардың сеніміне нұқсан келтіру — үлкен әдепсіздік.
Адам мен адам арасында пікірталас, айтыс-тартыстың болуы мүмкін, алайда
оның сеніміне тиісу жарамайды.
Сенім, соған байланысты иман ұғымы діни дұңиетанымнан туған. Ол,
тұтастай алғанда, жанды-жансыздың пайда болу себебі, адамдардың бұл
дүниелік және ол дүниелік тіршілігі, жаратканның алдындағы, бір-бірімен
қарым-қатынастағы парыздары мен міндеттері, оларды өтеу мен өтемеудің
салдарлары, т.б. туралы тұтас бір жүйе болып табылады. Ғасырлар бойы
адамзат қоғамы сол жүйенің аумағында ғұмыр кешіп келеді.
Имандылық туралы
Имандылық – адамның қоғамдағы, күнделікті өмірдегі іс-әрекеттерін
белгілі-бір қалыпқа түсіретін ішкі рухани реттеуіш қадір-қасиет, адам
бойындағы адамгершілік, ізгілік, кісілік белгісі.
Дәстүрлі қазақ қоғамында адамның имандылығына – мінез-құлық
жүйесіндегі ерекшеліктеріне көп көңіл бөлінген. Адамның жарық дүниеге
келуі, өсуі, ержетуі, тіршілік етуі, қартаюы, ата мен баланың қарым-
қатынасы, үлкендік пен кішілік, сыйластық, әдептілік пен арлылық,
инабаттылық тәрізді маңызды мәселелер имандылықтың маңызды құрамдас бөлігі
ретінде ешқашан да назардан тыс қалмаған. Жастардың үлкендерге құрмет
көрсетуі, үлкендердің кішілерге ізет білдіруі өмір сүру салтына айналған.
Қоғамда берік қалыптасқан осындай көргенділікпен өмір кешу дағдылары жинала
келіп, барша адамгершілік қағидалардың, имандылықтың жазылмаған
кодекстерінің қалыптасуына негіз болған. Бойына адамгершілік асыл
қасиеттерді жинап өскен жасты “көргенді” деп, жүрегінен нұр, өңінен жылу
кетпейтін, әрдайым жақсылық жолын ойлайтын, әр істе әділдік көрсететін
адамдарды “иманды” деп атаған. Мұсылмандық дүниетаным бойынша, имандылық
иманнан пайда болады. Ал иман – жүректегі нұр, нұрдың сыртқы болмысы, яғни
имандылық – Алла тағалаға иман еткен адамға бітетін көркем мінез. Алла
жіберген әрбір пайғамбарының міндеті – иман мен имандылыққа уағыздау деп
саналған.
Ең соңғы пайғамбар Мұхаммед (ғ.с.): “Мен ең ғажап көркем мінезді
толықтыру үшін жіберілдім”, – деу арқылы әлемдегі тәлім-тәрбие мен
имандылықтың қаншалықты маңызды екенін көрсеткен, имандылыққа өзі бірінші
үлгі болған делінеді. Алла тағала адамды иман мен имандылық үшін жаратқан,
сондықтан: “Алланың мінезінен үлгі-өнеге алыңдар” (Мұхаммед пайғамбар), –
деп уағыздалады. Имандылықтың негізін мұсылмандар Құранда деп біледі. Құран
Кәрімнен ең көп үлгі алған Мұхаммед пайғамбардың (ғ.с.) мінезі жайлы
Хазіреті Айша: “Оның мінезі – Құран”, – деп жауап берген. Құранда:
“Негізінен иман етіп ізгі іс жасағандар, намазды толық орындап, зекет
бергендерге Раббыларыңның жанында сыйлық бар”, – делінген (Бақара, 2277).
Бұл аяттағы ізгі істер, діни ұғым бойынша имандылық болып табылады. Қазіргі
зайырлы өркениетті қоғамда да имандылық – аса қастерлі, биік адамшылық
қасиет ретінде ұғынылады. Имандылыққа қарама-қарсы жағымсыз сипат –
имансыздық.
Иман туралы
Иман – араб тілінен аударғанда сенім деген мағынаны білдіреді. Иманды
болу Құранда әәмәнә деген етістікпен беріледі. Өз кезегінде бұл сөз әмн
қауіпсіздік деген мағынаны білдіреді. Қысқаша айтқанда иманды адам екі
дүниеде қауіпсіздікте болады. Бұл дүниеде тіршіліктің сергелдеңі мен
уайымынан, мәңгі өмірде күйзелтуші мәңгі азаптан аман болады.
Шариғаттағы мағынасында иман: соңғы пайғамбар Мухаммәд саллә Аллаһу
аләйһи уә сәлләмнің әкелген барлық нәрсесін (Құран, хадистер, құлшылықтар,
әмірлер мен тыйымдар) мойындап, қабылдау, жүзеге асыру.
Абайша айтсақ: әрбір ақылы бар адамға иман парыз, әрбір иманы бар
адамға ғибадат (құлшылық) парыз.
Хадиске жүгінсек: иман тілмен айтылып, жүректе бекіп, дене мүшелерімен
амалға асу керек.
Ардақты пайғамбарымыз өз хадисінде: Иманның жетпістен артық бұтақтары
бар: ең жоғарғысы - Лә иләһә иллә Аллаһ, ең төменгісі – жолдағы кедергіні
алып тастау дейді.
Басқа діндегі адам Ислам дінін қабылдар болса Лә иләһә иллә Аллаһ,
Мухаммәдур расулуллаһ, яғни, Алладан басқа құлшылыққа лайық құдай жоқ,
Мухаммед Алланың елшісі деп айтуы керек. Осы сөзді куәлар алдында айтқан
адам мұсылман болады. Бұл сөзді шын жүректен түсініп айтқан адам өмірде
қателесіп күнәлар жасаған болса, ақыретте күнәларына сай тозақта жазаланған
соң шығарылып, жәннәтқа кіреді. Иманы жоқ адам тозақта мәңгі қалады!
Олай болса бұл сөз біздің мәңгі бақытқа қол жеткізуіміздің кілті екен.
Бірақ, өкінішке орай, мұсылманбыз деп кеуде соққанымызбен көпшілігіміз осы
сөздің өзін біле қоймаймыз. Кейбіріміз айта білгенімізбен мағынасын түсіне
бермейміз. Түсінген күнде де тіршілікте соған сай амал етуге асыға
қоймайтынымыз тағы бар...
Көбіне көпшілік халық мешітке түсіне өмірден өткен жақындары кірсе,
немесе жақын біреу қайтыс болса ғана барады. Соларға Құран оқытып қайтқан
соң мойнынан барлық парыздары түскендей кетіп бара жатады. Сол оқылып
жатқан Құранда не айтылып жатыр, біздерге не бұйырылып жатқанына бас
қатырып жатпайды. Өкінішке орай өз парыздарымызды үйрену мен орындауға
келгенде белсенділігіміз бәсеңсіп қалып жататыны рас.
Дүниеде қаншама адамдар иманға келмеген соң жалған дүниенің алдамшы
мақсаттарын қуып, құнды өмірін құнсыз нәрселермен өткізіп жүр. Олардың
жағдайлары неткен аянышты... Шынайы иманға келген адамдар ғана өмірдің
мәнісін түсініп, не үшін жаратылғанын біліп, Жаратушысына құлшылық ету
арқылы жаратылғандарға құл болудан азат етілуде. Осылайша имандылар ғана
барлық жұмыр бастылардың басқа жақтан іздеп таппай жүрген бақытына қол
жеткізуде.
Алла-тағала бізді не үшін жаратқанын Құранда былай хабарлайды: Жындар
мен адамдарды тек қана Өзіме құлшылық қылулары үшін жараттым (Зәрият
сүресі, 56-аят).
Құлшылық қартайғанда қылынатын қарекет емес. Жастық шақта бойда күш
буырқанып тұрғанда сол күшті күнәға жұмсамай тежеп, жақсы амалдарды
атқаруға жұмсау.
Шариғатта балиғат жасы деген түсінік бар. Бұл қыз баланың әйел адамға
тән белгілері, ер баланың еркектік белгілері біліне бастаған кезден
басталады. Яғни, 12-15 жас аралығы. Міне, осы жастан бастап екі жақтағы
періште адамның әр әрекеті мен сөзін жаза бастайды. Құлшылықтар да осы
жастан бастап парыз болады. Олай болса, маған намаз оқуға әлі ерте,
зейнеткерлікке шығайын деуіміз ыңғайсыздау сылтау екен.
Ал кім Аллаға құл болудан арланса немесетәкәппар болса: Кім Оған
құлшылықтан арланып, дандайсыса, сонда оларды тұтас Өз тарапына жинайды.
(Ниса сүресі, 172-аят).
Еліміздің әр азаматы иманды болса арман бар ма? Қоғам имандылыққа қол
жеткізсе жемқорлық, нашақорлық, зинақорлық сияқты қорлықтардан оңай құтылар
едік, алайда бүгінгі қоғамда бәрі басқаша.
Өмірде мәңгі жасайтын ешкім жоқ. Иманға қарағанда ақша мен дүниені,
сауық-сайран менқызық қууды артық көргендер ақыретте қойылатын сұрақтарға
жауап бере алмай кібіртіктеп қана қоймай, қабір азабы мен тозақ отына душар
болары хақ. Өйткені Алла-тағала бізді Өзіне құлшылық етуіміз үшін осы сынақ
өмірге жіберді. Тіршіліктің түбі өліммен аяқталмасы аян. Адам мәңгі өмір
үшін жаралған. Біреулер бұл дүниеде қиындыққа шыдап, мәңгі өмірдің рахатына
бөленсе, енді біреулер алдамшы да өткінші өмірдің қызықтарына қызығып,
мәңгі жәннәттан құр қалып азапқа сай болады.
Имандылық – бақыттың шыңы,
Имансыздық – екі дүние мұңы
Бисмилләһир рахмәнир рахим
ЛӘ ИЛӘҺӘ ИЛЛӘ АЛЛАҺ, МУХАММӘДУР РАСУЛЬ УЛЛАҺ
ИМАН... Осы төрт әріптің ішінде қанша мағына жатыр десеңізші! Халқымыз
тәрбиелі, көргенді, инабатты, жүзі жылы адамды иманжүзді екен деп жатады.
Сондай-ақ өмірден өтіп кеткен адамға иманды болсын, өліге иман, тіріге
береке берсін деген сөздерді жиі естиміз. Олай болса, иман деген не?!. Иман
тек өлген адамдарға қажет нәрсе ме?!. Иманның тірі адамның өміріндегі
мәнісі қандай?..
Иман – араб тілінен аударғанда сенім деген мағынаны білдіреді. Иманды
болу Құранда әәмәнә деген етістікпен беріледі. Өз кезегінде бұл сөз әмн
қауіпсіздік деген мағынаны білдіреді. Қысқаша айтқанда иманды адам екі
дүниеде қауіпсіздікте болады. Бұл дүниеде тіршіліктің сергелдеңі мен
уайымынан, мәңгі өмірде күйзелтуші мәңгі азаптан аман болады.
Шариғаттағы мағынасында иман: соңғы пайғамбар Мухаммәд саллә Аллаһу
ъаләйһи уә сәлләмнің әкелген барлық нәрсесін (Құран, хадистер, құлшылықтар,
әмірлер мен тыйымдар) мойындап, қабылдау, жүзеге асыру.
Абайша айтсақ: әрбір ақылы бар адамға иман парыз, әрбір иманы бар
адамға ғибадат(құлшылық) парыз.
Хадиске жүгінсек: иман тілмен айтылып, жүректе бекіп, дене мүшелерімен
амалға асу керек.
Ардақты пайғамбарымыз өз хадисінде: Иманның жетпістен артық бұтақтары
бар: ең жоғарғысы - Лә иләһә иллә Аллаһ, ең төменгісі - жолдағы кедергіні
алып тастау дейді.
Басқа діндегі адам Ислам дінін қабылдар болса Лә иләһә иллә Аллаһ,
Мухаммәдур расульуллаһ, яғни, Алладан басқа құлшылыққа лайық құдай жоқ,
Мухаммәд Алланың елшісі деп айту керек. Осы сөзді куәлар алдында айтқан
адам мұсылман болады. Бұл сөзді шын жүректен түсініп айтқан адам өмірде
қателесіп күнәлар жасаған болса, ахиретте күнәларына сай тозақта жазаланған
соң шығарылып, жәннәтқа кіреді. Иманы жоқ адам тозақта мәңгі қалады!
Олай болса бұл сөз біздің мәңгі бақытқа қол жеткізуіміздің кілті екен ғой!.
Бірақ, өкінішке орай, мұсылманбыз деп кеуде соққанымызбен көпшілігіміз осы
сөздің өзін біле қоймаймыз. Кейбіріміз айта білгенімізбен мағынасын түсіне
бермейміз. Түсінген күнде де тіршілікте соған сай амал етуге асыға
қоймайтынымыз тағы бар...
Көбіне көпшілік халық мешітке түсіне өмірден өткен жақындары кірсе,
немесе жақын біреу қайтыс болса ғана барады. Соларға Құран оқытып қайтқан
соң мойнынан барлық парыздары түскендей кетіп бара жатады. Сол оқылып
жатқан Құранда не айтылып жатыр, біздерге не бұйырылып жатқанына бас
қатырып жатпаймыз. Өкінішке орай өз парыздарымызды үйрену мен орындауға
келгенде белсенділігіміз бәсеңсіп қалып жататыны рас.
Кейінгі кезде той алдында да мешітке барып неке қию үрдіске айналып
келе жатыр. Әрине жастардың мешітке барғаны қуантады. Дегенмен, некенің ең
алғаш шарты мұсылман болу, ал мұсылмандықтың ең алғаш шарты кәлиманы білу
екенін білмей, кәлиманы айта алмай қиналып, терлеп-тепшіп әзер айтып
жатады. Кім кінәлі?. Ата-ана дейін десеңіз, олар өздері білмеген соң қайдан
үйретсін. Ұйқыдағы адамның екінші ұйқыдағыны оята алмасы хақ ғой...
Ал сол мешітте, Алланың үйінде ақ некесін қидырған жастар мен олардың
ағайын-туыстары мешіттен шыға салып, Алланың арам еткен ішімдіктеріне толы
дастархан жайылған тойға кетіп бара жатуы біздердің иманнан қалай алшақтап
бара жатқанымызды білдіргендей... Мешітке киіп келген киімдері туралы
әңгіме өз алдына бір тақырып... Алла бізді мешітте ғана емес, барлық жерде
көріп, бақылап тұрғанын, Қияметте әр ісіміз бен сөзімізге есеп
беретінімізді ұмытқанымыз иманымыздың мүлдем әлсіреп, жоғалуға шақ
қалғандығынан хабар береді.
Дүниеде қаншама адамдар иманға келмеген соң жалған дүниенің алдамшы
мақсаттарын қуып, құнды өмірін құнсыз нәрселермен өткізіп жүр. Олардың
жағдайлары неткен аянышты?!. Шынайы иманға келген адамдар ғана өмірдің
мәнісін түсініп, не үшін жаратылғанын біліп, Жаратушысына құлшылық ету
арқылы жаратылғандарға құл болудан азат етілуде... Осылайша имандылар ғана
барлық жұмыр бастылардың басқа жақтан іздеп таппай жүрген бақытына қол
жеткізуде. Бұл дәлелденген ақиқат!
Аллаһ Тағала бізді не үшін жаратқанын Құранда былай хабарлайды:
Жындар мен адамдарды тек қана Өзіме құлшылық қылулары үшін жараттым
Зәрият сүресі, 56-аят.
Құлшылық қартайғанда қылынатын қарекет емес. Жастық шақта бойда күш
буырқанып тұрғанда сол күшті күнәға жұмсамай тежеп, жақсы амалдарды
атқаруға жұмсау.
Шариғатта балиғат жасы деген түсінік бар. Бұл қыз баланың әйел адамға тән
белгілері, ер баланың еркектік белгілері біліне бастаған кезден басталады.
Яғни, 12-15 жас аралығы. Міне, осы жастан бастап екі жақтағы періште
адамның әр әрекеті мен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz