Ежелгі адам және оның тіршілік етуі

1.Ежелгі адам және оның тіршілік етуі мен еңбек құралдары
2. Ежелгі адам ескерткішері
3. Дәуірдің ерекшеліктері

Б. з. б. 2 млн 500 жылдан Б. з. б. 3 мың жылдыққа деін — Тас дәуірі Б. з. б. 2 млн 500 жылдан 45-35 мың жылға дейін — палеолит. Б. з. б. 2,6 млн жылдан — 100,000 жылға дейін — Төменгі палеолит дәуірі. Б. з. б. 300 — 30 мың жыл бұрын — Орта палеолит дәуірі. Б. з. б. 50 — 10 мың жыл бұрын Кейіңгі палеолит дәуірі. Б. з. б. 10-15 мың жыл бұрын — Мезолит дәуірі. Б. з. б. 15-3 мың жыл бұрын — Неолит дәуірі. Б. з. б. 3-2 мыңжылдықтар — Мыстас дәуірі. Б. з. б. 35/33 — 13/11ғасырлар — Қола дәуірі. Б. з. б. XV-XIII ғасырлар — Андронов мәдениетінің кезі. Б. з. б. VIII ғ. — Темір дәуірінің басы.
Ежелгі адам өз дамуында бірінен кейін бірі келетін бірнеше кезеңдерден өтті. Археологияда қабылданған кезеңдерге сәйкес адамзат тарихы тас, қола және темір дәуірлеріне бөлінеді.
Тас дәуірінің кезеңдері
Палеолит- Ежелгі тас дәуірі адамзат тарихындағы ең ұзаққа созылған және аса маңызды кезеңдердің бірі болып табылады. Ежелгі тас ғасыры-адам мен оның шаруашылығының қалыптасуының бастапқы уақыты. Алғашқы адам жабайы өсетін дәндерді жеміс – жидектерді жинап жануарларды аулаған. Ежелгі тас дәуіріндегі адамдардың қоғамдық ұйымы күрделі де ұзақ даму жолынан өтті. Оның бастапқы кезеңі алғашқы төбыр-бірлесіп қорғану және шабуыл жасау, аң аулау және жиын терін үшіп бірлесу болды.

1. Қозыбаев М.К., Қозыбаев И.М. Қазақстан тарихы. Алматы: «Мектеп», 1993.
2. Байпақов К. М. Қазақстанның ежелгі тарихы. Алматы: «Мектеп», 1995.
3. Қасымбаев Ж.К. Қазақстан тарихы. Алматы, 1994.
4. Аяғанов Б., Нұрпейісов К., Жақсылықов Н. Қазақстан тарихы. Алматы: «Мектеп», 2002.
5. Артықбаев Ж.О. Оқулық-хрестоматия. Астана: «Фолиант», 2003.
6. Қазақстан тарихы. Очерктер. Алматы: «Дәуір», 1994.
7. Қазақстан тарихы (5 том). Алматы: «Атамұра», 1998.
8. Энциклопедия Қазақстан тарихы (2 том). Алматы: «Атамұра», 1998.
9. Энциклопедия Қазақстан тарихы (3 том). Алматы: «Атамұра», 2002.
10. Байбатша Ә. Қазақ даласының ежелгі тарихы. Алматы: «Санат», 1998.
11. Бекмаханов Е. Қазақстан XIX ғасырдын, 20-40 жылдарында. Алматы: «Санат», 1994.
12. Сабыров С. Қазақстан тарихы. Алматы: «Ғылым», 2002.
13. Аманжолов К. Түрік халықтарының тарихы. Алматы: «Білім», 1999.
14. Мыңжан Н. Қазақтың көне тарихы. Алматы: «Жалын», 1993.
15. Қуатов Б. Отанымыздың тарихы туралы саяси әңгіме. Алматы: «Білім», 1993.

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
1.Ежелгі адам және оның тіршілік етуі мен еңбек құралдары

2. Ежелгі адам ескерткішері

3. Дәуірдің ерекшеліктері

Б. з. б. 2 млн 500 жылдан Б. з. б. 3 мың жылдыққа деін — Тас дәуірі Б. з.
б. 2 млн 500 жылдан 45-35 мың жылға дейін — палеолит. Б. з. б. 2,6 млн
жылдан — 100,000 жылға дейін — Төменгі палеолит дәуірі. Б. з. б. 300 — 30
мың жыл бұрын — Орта палеолит дәуірі. Б. з. б. 50 — 10 мың жыл
бұрын Кейіңгі палеолит дәуірі. Б. з. б. 10-15 мың жыл бұрын — Мезолит
дәуірі. Б. з. б. 15-3 мың жыл бұрын — Неолит дәуірі. Б. з. б. 3-2
мыңжылдықтар — Мыстас дәуірі. Б. з. б. 3533 — 1311ғасырлар — Қола дәуірі.
Б. з. б. XV-XIII ғасырлар — Андронов мәдениетінің кезі. Б. з. б. VIII ғ.
— Темір дәуірінің басы.

Ежелгі адам өз дамуында бірінен кейін бірі келетін бірнеше кезеңдерден
өтті. Археологияда қабылданған кезеңдерге сәйкес адамзат тарихы тас, қола
және темір дәуірлеріне бөлінеді.

Тас дәуірінің кезеңдері

Палеолит- Ежелгі тас дәуірі адамзат тарихындағы ең ұзаққа созылған және аса
маңызды кезеңдердің бірі болып табылады. Ежелгі тас ғасыры-адам мен оның
шаруашылығының қалыптасуының бастапқы уақыты. Алғашқы адам жабайы өсетін
дәндерді жеміс – жидектерді жинап жануарларды аулаған. Ежелгі тас
дәуіріндегі адамдардың қоғамдық ұйымы күрделі де ұзақ даму жолынан өтті.
Оның бастапқы кезеңі алғашқы төбыр-бірлесіп қорғану және шабуыл жасау, аң
аулау және жиын терін үшіп бірлесу болды. А. Ерте палеолит - Ежелгі
палеолит – ірі-ірі үш кезеңге: Олдувэй (б.з.б. 2,6 млн жыл-800 мың
жыл); Ашель (б.з.б. 800-140 мың жыл); Мустье(40-35 мың жыл) кезеңдерге
бөлінеді. Адам баласынының ең алғашқы еңбек құралдары тастан жасалған.
Осыған байланысты алғашқы тарихи кезең тас ғасыры деп аталған. Табиғаты.
Оңтүстіктегі Үнді мухиты жағынан жылы ауа Қазақстан жеріне келіп турған.
Сондықтан Казақстанда субтропиктік ормандар болған. Осы кездегі Қазақстан
жерін мекендеген жануарлар: өзен, көлдердің жағасында пілдер, шалғында
жылқылар, таулы жерлерде аюлар, мамонттар, бұғылар, бизондар, тауларда
арқарлар, тауешкілер т.с.с. Б.з.б. 100-80 мың жыл бұрын ауа райы құрт
өзгерген. Осы кезде Қазақстанда ұзаққа созылған ауа райының суытуы
басталған. Барлық тауларды мұз басқан. Бұл суық мерзім б.з.б. 12-5 мың
жылдарға дейін созылған.

1. Адамдары. Қазақстан жерін ежелгі адамдар б.з.б. 800-140 мың
жылдықтардан бастап мекендеген. Алғашқы адамдар Қаратау жотасы мен
Қарасу тұрағында мекендеген.

▪ Aлғашқы адамдардың айналысқан істері: аң аулау, терімшілік.
▪ Алғашқы адамдар баспанасы: табиғи үңгірлер, үңгіме қуыс, тау шатқалдары
т.б.
▪ Адамдар табиғаттың дүлей күшіне қарсы тұру үшін, бірігіп аң аулап
тіршілік етіп қиындықты жеңу ұшін топпен өмір сүрді.
Еңбек құралдары. Ауыр салмақты, тік бұрышты ұсақ шақпақ тастар ең ежелгі
еңбек құралдарына жатқызылады. Жамбыл облысындағы Бөріқазған, Тәңірқазған,
Шабақты мекендерінен (5000-ға жауық тас құрал), Қазанғап шатқалы (тастан
жасалған 300-ге жуық құрал), Қарасу тұрағы (тастан жасалған 1500-ға жуық
құрал), Сарыарқа тұрақтары, Балқаштың Солтүстік жағалауы (ежелгі адамдардың
тұрақтары) т.с.с. жерлерден тастан жасалған құралдар табылған.

Ә. Орта палеолит- (б.з.б. 140-40 мың жылдықтар). Орта палеолит дәуірі
ертедегі адамның дамуымен, мәдениеті дамуының жаңакезеңі болуымен
ерекшенеледі. Орта палеолитте Қазақ даласындағы жер құрылымында күшті
тектоникалық (құрылу, өзгеру процестері–грек сөзі) қозғалыстар болып өтті.
Соның нәтежесінде таулар, төбелер пайда болып, жерді екі рет топан суы
басты. Солтүстік Мұзды мұхиттың суы көтеріліп, ол Қазақстан жеріне дейін
келді. Орталық Қазақстанда жер деңгейі 500 метрге дейін көтерілді. Бірнеше
мың жылдардан кейін Оңтүстікте басталған мұздардың еруіне байланысты
Қазақстан жерінде құмды, шөлді, суы тапшы жерлер пайда болды. Өзеңдердің
қазіргі арналары қалыптаса бастады. Қазақстандағы жазық жерлер (Ертіс пен
Балқаш маңы) орманды далалы, оңтүстігі көбіне жусанды, шөлді болып
қалыптасты. Тянь-Шаньда және басқа да таулы жерлерде қаптал қарағай, шырша,
жөке, қызыл қайың, қандыағаш өсетін болды. Қазақ даласында бірнеше
хайуанаттардың түрлері болды: пілдер, жүні сирек мамонттар, жазық далада
түйе, қарақұйрық, бөкендер т.б. болды.

Адамдар және олардың тіршілігі. Орта палеолит дәуірінің
адамдары– неандертальдықтар. Антроп ологиялық келбеті: қысқа мойынды, аса
ірі тісі бар, сөйлеу қабілеті дұрыс қалыптаспаған.Негізгі кәсібі: аң аулау,
терімшілік. Аңды қауым болып бірігіп, топпен аулаған. Басты
ерекшеліктерінің бірі шақпақ тастарды бір – біріне үйкелеу арқылы отты
шығаруды үйренді. Осы кезде алғашқы діни наным қалыптаса бастады. Ең
алғашқы дін магия. Бұл арқылы өлікті бір қырына қарай жатқызып, аяғын бүгіп
жерлеген.

Еңбек құралдары және археологиялық ескерткіштер. Тасты өңдеу әдісі
жетілді. Еңбек құралдары негізінен, нуклеуістен (тастан) жасалды. Пышақ,
қару ретінде үшкір тас, ағаш, тері өңдеу үшін қырғыш тас пайдаланылды.
Археологиялық ескерткіштер Оңтүстік Қазақстандағы Топалы шатқалы мен
Қызылрысбек тұрағынан таблыған заттар: үшкір тас, қырғыш т.б.

Б. Кейінгі палеолит- Соңғы палеолит б.з.б. 40-35 мың жалдан басталып, 12-10
мың жылмен аяқталады. Бұл жер шарының барлық климаттық аймақтарына адамның
кеңінен тарай қоныстаған және нәсілдер мен нәсілдік топтардың қалыптасу
уақыты. Бұл тұста адамдардың рулық қауымы мен топтық ұжымдары қалыптаса
бастады. Рулық қауымдар барлық жерлерде алдымен отбасының қамқоршысы, бала
өсіруші ана төңірігінде топтасты, осыған байланысты әйелдер алғашқы қауымда
үстемдік жасады, мұның өзі аналық – матриархаттық дәуір деп аталды.
Сонымен, аналық ру өзара қандас туыстығы арқылы біріккен және шешелері
жағынан шыққан тегі бір адамдардың экзогамиялық тобы болды. Соңғы
палеолитте ірі хайуанаттардың азайюы адамдардың тұрмыс жағдайларын едәуір
өзгертті. Енді орташа және ұсақ аңдарды аулау үшін жетілдірілген жаңа
құралдар қажет болды. Аңшылар қолдарына қару алып, тамақ іздеп, ұсақ сапар
шекті. Әр түрлі іске қолданылатын еңбек құралдары пайда болды. Соңғы
палеолитте Қазақстан жерінде адамзат қоғамының үздіксіз ілгері дамып
отырғаннын көрсетеді.

2. Мезолит (орта тас ғасыры)-(б.з.б. 12-5 мың жылдықтар). Кейінгі палеолит
дәуірінен кейін орта тас дәуірі (грекше мезос - орта деген сөзден шыққын)
мезолит дәуірі келді. Бұл дәуір тарих ғылымында өте аз ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.