Қазіргі әлемдегі Жапония
Жоспар
Кіріспе. Қазіргі әлемдегі Жапония
1 Жапония экономикасының даму ерекшеліктері
2 Жапония өнеркәсібі
3 Көлік қатынастары
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Кіріспе. Қазіргі әлемдегі Жапония
1 Жапония экономикасының даму ерекшеліктері
2 Жапония өнеркәсібі
3 Көлік қатынастары
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Жапония – тынық мұхитының батыс бөлігіндегі аралдарда орналасқан ұлы державалы мемлекет. Жапония Шығыс Азиядағы төрт ірі – ірі –Хоккайдо, Хансю,Сикоку және Кюсю аралдарында орналасқан мемлекет.
Жапон феномені бұл елге және мүмкіндіктеріне қатысты көптеген аңыздарды тудырған. Нәтижесінде Жапонияның әлемдегі мәртебесі шын мәніндегі мәртебесінен біршама жоғары тұр:
Біріншіден, Жапония жеткен жекелеген салалардағы көрсеткіштердің біржақты бағалануы;
Екіншіден, Жапония экономикасының бәсекелестері өз елдерінің Үкіметін жапон экспортын бөгеу үшін шаралар жасауға көндіру үшін әдейі Жапонияның экономикасының қуатын асыра көрсетуде;
Үшіншіден, жапон экспортерларының өздері жарнаманың сауданың қозғаушы күші екенін біліп, өз табыстарын жарнамалауды еш естен шығармайды (жарнамалық индустрия Жапонияның ірі салаларының алғашқы ондығына кіреді).
Енді статистикаға жүгінсек: 80-жылдардың соңына қарай Жапонияның әлемдік өнеркәсіп өндірісіндегі үлесі 18% құраған (ЕЭҚ - 36%, АҚШ - 34%). Егер АҚШ экономикасының техникалық жабдықталуын 100 деп алсақ, Германиянікі - 56, Жапониянікі - 50, Франциянікі - 38.
Жапония ЭЕМ өндірісі жөнінен американдық IBM компаниясына жол береді. Алайда IBM өнімдері тек америка рыногымен ғана шектеледі, ал жапон электроникасының көп бөлігі басқа елдерге экспортталады. Осылайша Жапония туралы әлемдік электроника державасы ретінде ой-пікір қалыптасады.
Көптеген параметрлері бойынша жапон экономикасы осалдау. Ел территориясының 17%-ы ғана ауыл шаруашылығына қолайлы. АҚШ-қа азық-түлік тәуелділігі бар: Жапонияға экспортталатын Калифорниядағы егістік көлемі Жапонияның өз егістік жерлерінен бірнеше есе үлкен.
Екі ел арасындағы тауар айналым шеңберінде АҚШ-қа жапон экспортының 20%-ы, ал Жапонияға американ экспортының 10%-ы ғана келеді. Яғни жапондық экономиканың берекелілігі оның тауарының АҚШ рыногына өтуіне байланысты (әрбір американдыққа жылына 360 долларлық жапон тауарынан келеді).
Жапония - капиталистік дүниедегі ең жоғары дамыған индустриялық-аграрлық елдердің бірі. ІІ дүние жүзілік соғыста Жапония империализмінің жеңілуі және елді АҚШ-тың оккупациялауы Жапонияның империализм лагеріндегі бағытын біраз әлсіретті, бірақ АҚШ билеуші тобымен тіл табысқан Жапонияның монополистік капиталы көп кешікрей елдің шайқалған экономикалық жағдайын соғысқа дейінгі қалпына келтірді. Жапония тез қарқынмен қайта өрлеу жолына түсті. Жапония монополиясы мен мемлекеті арасында келісім және өте тығыз байланыс орнаған: монополияның күшеюіне, жаңа өнеркәсіп салаларын - электроника, автоматика, атом энергетикасы, мұнай химиясын дамытуға, ірі әскери тапсырыстардың монополияларға түсуіне және олардың даяр өнімдерін сатуға мемлекет тарапынан үлкен қамқорлық көрсетіледі.
Жапония – тынық мұхитының батыс бөлігіндегі аралдарда орналасқан ұлы державалы мемлекет. Жапония Шығыс Азиядағы төрт ірі – ірі –Хоккайдо, Хансю,Сикоку және Кюсю аралдарында орналасқан мемлекет.
Жапон феномені бұл елге және мүмкіндіктеріне қатысты көптеген аңыздарды тудырған. Нәтижесінде Жапонияның әлемдегі мәртебесі шын мәніндегі мәртебесінен біршама жоғары тұр:
Біріншіден, Жапония жеткен жекелеген салалардағы көрсеткіштердің біржақты бағалануы;
Екіншіден, Жапония экономикасының бәсекелестері өз елдерінің Үкіметін жапон экспортын бөгеу үшін шаралар жасауға көндіру үшін әдейі Жапонияның экономикасының қуатын асыра көрсетуде;
Үшіншіден, жапон экспортерларының өздері жарнаманың сауданың қозғаушы күші екенін біліп, өз табыстарын жарнамалауды еш естен шығармайды (жарнамалық индустрия Жапонияның ірі салаларының алғашқы ондығына кіреді).
Енді статистикаға жүгінсек: 80-жылдардың соңына қарай Жапонияның әлемдік өнеркәсіп өндірісіндегі үлесі 18% құраған (ЕЭҚ - 36%, АҚШ - 34%). Егер АҚШ экономикасының техникалық жабдықталуын 100 деп алсақ, Германиянікі - 56, Жапониянікі - 50, Франциянікі - 38.
Жапония ЭЕМ өндірісі жөнінен американдық IBM компаниясына жол береді. Алайда IBM өнімдері тек америка рыногымен ғана шектеледі, ал жапон электроникасының көп бөлігі басқа елдерге экспортталады. Осылайша Жапония туралы әлемдік электроника державасы ретінде ой-пікір қалыптасады.
Көптеген параметрлері бойынша жапон экономикасы осалдау. Ел территориясының 17%-ы ғана ауыл шаруашылығына қолайлы. АҚШ-қа азық-түлік тәуелділігі бар: Жапонияға экспортталатын Калифорниядағы егістік көлемі Жапонияның өз егістік жерлерінен бірнеше есе үлкен.
Екі ел арасындағы тауар айналым шеңберінде АҚШ-қа жапон экспортының 20%-ы, ал Жапонияға американ экспортының 10%-ы ғана келеді. Яғни жапондық экономиканың берекелілігі оның тауарының АҚШ рыногына өтуіне байланысты (әрбір американдыққа жылына 360 долларлық жапон тауарынан келеді).
Жапония - капиталистік дүниедегі ең жоғары дамыған индустриялық-аграрлық елдердің бірі. ІІ дүние жүзілік соғыста Жапония империализмінің жеңілуі және елді АҚШ-тың оккупациялауы Жапонияның империализм лагеріндегі бағытын біраз әлсіретті, бірақ АҚШ билеуші тобымен тіл табысқан Жапонияның монополистік капиталы көп кешікрей елдің шайқалған экономикалық жағдайын соғысқа дейінгі қалпына келтірді. Жапония тез қарқынмен қайта өрлеу жолына түсті. Жапония монополиясы мен мемлекеті арасында келісім және өте тығыз байланыс орнаған: монополияның күшеюіне, жаңа өнеркәсіп салаларын - электроника, автоматика, атом энергетикасы, мұнай химиясын дамытуға, ірі әскери тапсырыстардың монополияларға түсуіне және олардың даяр өнімдерін сатуға мемлекет тарапынан үлкен қамқорлық көрсетіледі.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. Назарбаев.Н. “Ғасырлар тоғысында” Алматы: Өнер, 1996 ж. 243-245 беттер
2. Қ.Тоқаев “Қазақстан Республикасының дипломатиясы”. Алматы 2002 жыл 166-170 беттер.
3. Қ.Тоқаев “Беласу” Дипломатиялық очерктер Алматы 2003 жыл 366-372 беттер.
4. www.history.kemsu.ru – cтатья “Послевенное регулирование в оккупированной Японии”
5. www.japantoday.ru: а) Статья "Роль государства в послевоенном экономическом развитии Японии" (Косукэ Накахира)
а) статья "Три интернационализации Японии" (В. Молодяков)
6. "История экономики" (М.В.Конотопов, С.И.Сметанин; Москва, 1999г.)
7. "Пятнадцатый камень сада Рёандзи" (В.Цветов; ПОЛИТИЗДАТ, 1987г.)
1. Назарбаев.Н. “Ғасырлар тоғысында” Алматы: Өнер, 1996 ж. 243-245 беттер
2. Қ.Тоқаев “Қазақстан Республикасының дипломатиясы”. Алматы 2002 жыл 166-170 беттер.
3. Қ.Тоқаев “Беласу” Дипломатиялық очерктер Алматы 2003 жыл 366-372 беттер.
4. www.history.kemsu.ru – cтатья “Послевенное регулирование в оккупированной Японии”
5. www.japantoday.ru: а) Статья "Роль государства в послевоенном экономическом развитии Японии" (Косукэ Накахира)
а) статья "Три интернационализации Японии" (В. Молодяков)
6. "История экономики" (М.В.Конотопов, С.И.Сметанин; Москва, 1999г.)
7. "Пятнадцатый камень сада Рёандзи" (В.Цветов; ПОЛИТИЗДАТ, 1987г.)
Жоспар
Кіріспе. Қазіргі әлемдегі Жапония
1 Жапония экономикасының даму ерекшеліктері
2 Жапония өнеркәсібі
3 Көлік қатынастары
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Жапония – тынық мұхитының батыс бөлігіндегі аралдарда орналасқан ұлы
державалы мемлекет. Жапония Шығыс Азиядағы төрт ірі – ірі –Хоккайдо,
Хансю,Сикоку және Кюсю аралдарында орналасқан мемлекет.
Жапон феномені бұл елге және мүмкіндіктеріне қатысты көптеген
аңыздарды тудырған. Нәтижесінде Жапонияның әлемдегі мәртебесі шын мәніндегі
мәртебесінен біршама жоғары тұр:
Біріншіден, Жапония жеткен жекелеген салалардағы көрсеткіштердің
біржақты бағалануы;
Екіншіден, Жапония экономикасының бәсекелестері өз елдерінің Үкіметін
жапон экспортын бөгеу үшін шаралар жасауға көндіру үшін әдейі Жапонияның
экономикасының қуатын асыра көрсетуде;
Үшіншіден, жапон экспортерларының өздері жарнаманың сауданың қозғаушы
күші екенін біліп, өз табыстарын жарнамалауды еш естен шығармайды
(жарнамалық индустрия Жапонияның ірі салаларының алғашқы ондығына кіреді).
Енді статистикаға жүгінсек: 80-жылдардың соңына қарай Жапонияның
әлемдік өнеркәсіп өндірісіндегі үлесі 18% құраған (ЕЭҚ - 36%, АҚШ - 34%).
Егер АҚШ экономикасының техникалық жабдықталуын 100 деп алсақ, Германиянікі
- 56, Жапониянікі - 50, Франциянікі - 38.
Жапония ЭЕМ өндірісі жөнінен американдық IBM компаниясына жол береді.
Алайда IBM өнімдері тек америка рыногымен ғана шектеледі, ал жапон
электроникасының көп бөлігі басқа елдерге экспортталады. Осылайша Жапония
туралы әлемдік электроника державасы ретінде ой-пікір қалыптасады.
Көптеген параметрлері бойынша жапон экономикасы осалдау. Ел
территориясының 17%-ы ғана ауыл шаруашылығына қолайлы. АҚШ-қа азық-түлік
тәуелділігі бар: Жапонияға экспортталатын Калифорниядағы егістік көлемі
Жапонияның өз егістік жерлерінен бірнеше есе үлкен.
Екі ел арасындағы тауар айналым шеңберінде АҚШ-қа жапон экспортының
20%-ы, ал Жапонияға американ экспортының 10%-ы ғана келеді. Яғни жапондық
экономиканың берекелілігі оның тауарының АҚШ рыногына өтуіне байланысты
(әрбір американдыққа жылына 360 долларлық жапон тауарынан келеді).
Жапония - капиталистік дүниедегі ең жоғары дамыған индустриялық-
аграрлық елдердің бірі. ІІ дүние жүзілік соғыста Жапония империализмінің
жеңілуі және елді АҚШ-тың оккупациялауы Жапонияның империализм лагеріндегі
бағытын біраз әлсіретті, бірақ АҚШ билеуші тобымен тіл табысқан Жапонияның
монополистік капиталы көп кешікрей елдің шайқалған экономикалық жағдайын
соғысқа дейінгі қалпына келтірді. Жапония тез қарқынмен қайта өрлеу жолына
түсті. Жапония монополиясы мен мемлекеті арасында келісім және өте тығыз
байланыс орнаған: монополияның күшеюіне, жаңа өнеркәсіп салаларын -
электроника, автоматика, атом энергетикасы, мұнай химиясын дамытуға, ірі
әскери тапсырыстардың монополияларға түсуіне және олардың даяр өнімдерін
сатуға мемлекет тарапынан үлкен қамқорлық көрсетіледі.
Тау-кен өнеркәсібі дамымаған, ол барлық өнеркәсіп өнімі құнының 1%-ға
жуығын ғана береді. Өнеркәсіпке қажетті тас көмір, мыс және қорғасын, мырыш
рудаларының, күкірттің 45-50%-ы, аздаған мөлшерде боксит, марганец, темір,
қалайы рудалары, асбест, сурьма, кадмий, хромит, молибден өндірілуде.
Электр станциясының қуаты 68,3 млн. квт. электр энергиясын өндіру жөнінен
капиталистік елдер арасында 2-ші орында. Атом энергиясы шұғыл дамуда.
Металлургия өнімі, негізінен елдегі 15 ірі комбинатта өндіріледі. Жапония
тұрмыстық электр бұйымдарын шығарудан капиталистік елдер арасында 2-ші
орында, электроника бұйымдарынан 1-ші орында, магнитофон шығарудан 3-ші
орында, қол сағат шығарудан 2-ші орында. Көптеген әйгілі өнеркәсіп
салаларының бірі - кеме жасау: бүкіл капиталистік елдерде кеме жасау
өнеркәсібінің 48,3%-ы осында. Кемелердің үштен екісі экспортқа шығарылады.
Автомобиль жасаудан 2-ші орында. Химия өнеркәсібі, әсіресе мұнай химиясы
күшті дамыған. Жеңіл өнеркәсіп салаларында мата тоқу үлесі басым.
Жапонияның ауыл шаруашылығы қарқынды дамуда. Жапонияның мал
шаруашылығы мешеу жағдайда, оның дамымауына басты себеп - жайылым мен
шабындықтың жоқтығы. Балық және теңіз жәндіктері - жапондықтардың негізгі
тағамы. Қазір Жапонияда балық аулаумен айналысатын 232 мың шаруашылық бар.
Жапония дүние жүзінде автомобиль жасаудан 1-орын алады. Жапония 1998
жылғы есеп бойынша 10 млн. автомобиль жасап шықты. Жапонияның өзінде
автомобиль зауыттары аз, өйткені Жапонияның жері аз, және жұмысшылардың
еңбекақысы жоғары болғандықтан жапондықтар өз зауыттарын шетелдерде салған.
Олар: Қытай, Австралия, АҚШ, Үндістан, Бразилия, Испания. Жапон
автомобильдерінің сапасы өте жоғары. Жапондықтар автомобиль шығару кезінде
алдымен белгілі мемлекеттің климатын, жолдарын, тұтынушылардың сатып алу
қабілетін зерттеп, аналитикалық және статистикалық есеп жүргізеді.
Жапонияның автомобиль шығаратын төрт ірі концерні бар. Олар: Мицубиси,
Тойота, Хонда, Ниссан.
Жапонияның сыртқы саудасы соңғы ондаған жылдар ішінде мықтап өсті.
Шаруашылығындағы бұл саланың даму қарқыны басқа капиталистік мемлекеттерден
озып шықты. Дүниежүзілік капиталистік базарда Жапонияның импорты 5-орын, ал
экспорты - 4-орын алады. Кен және басқа шикізаты - 13%. Машиналар және
жабдықтар - 6%. Азық-түлік тауарлары - 11%. Жапонияның сыртқы сауда
серіктесі - АҚШ. Жапония шетке экспорт шығарып қана қоймай, капитал да
шығарады. Мемлекеттік заемдар мен несиелерді көмек ретінде шетелдерге
береді. Мысалы: несие алушылардың ішінде Қазақстан мемлекеті де бар.
Жапонияда алғашқы мектептер ҮІ ғасырда пайда болды. Білім мәдениеттің
дамуына үлкен роль атқарды. ХҮІІІ ғасырдың ортасында храм мектептері
салынды. Оларды тэракал деп атаған. Бұл мектептерде кедей шаруалардың,
самурайлардың, бай крестьяндардың балалары оқыған, оларды есеп шығаруға,
жазуға, оқуға үйретті.
Жапонияда бірнеше дін тараған - буддизм, синтоизм, христиан және
конфуциялық. Жапонияда адам өмірінің орташа ұзақтығы ерлерде 77, ал
әйелдерде 82 жас. Жапония үлкен мәдениет пен әдебиеттің орталығы.
Жапонияның мәдениетінің ішінде әдебиет, кино, музыка, бейнелеу, театр,
архитектура өнерлері жақсы дамыған.
Жапонияда өзен көлігі мен құбырдан басқа көліктің барлық түрлері
дамыған. Темір жол көлігі жоғары сатыда дамыған. Төрт аралды байланыстырған
темір жол магистралі бар. Олар: Хоккайдо-Хонсю, Сикоку-Кюсю.
Кимоно - жапондықтардың ұлттық киімі. Ол түзу, ұзындау келген,
түймесіз, оң жағынан байланатын халат. Кимоно Жапонияда ХҮІІІ-ХІХ ғасырдан
ұлттық киім болып қалыптасқан.
1 Жапония экономикасының даму ерекшеліктері.
ХІХ ғасырдың ортасына дейін Жапония аграрлы ел
болатын. Дамудың капиталистік жолына түскен соң өнеркәсіп салаларын
мемлекет қаржыландыратын болды. ХІХ ғасырдың соңына қарай мемлекеттік
кәсіпорындар приватизацияланды. Ал қазір небары 4 мемлекеттік кәсіпорын
бар. Олар - пошта-телеграф, монета сарайы, орман шаруашылығы, заң
жинақтарын шығаратын типография. Қалғандары жеке секторда. Шикізаттың
жетіспеушілігіне қарамастан ауыр және жеңіл өнеркәсіп дамып келеді.
Жапонияның соғыстан кейінгі индустриялық дамуын Дзэнтай
(пошташылар кәсіподағы) мәлімері бойынша келесі даму кезеңдеріне бөлуге
болады:
1. 1945-1953 ж.ж. экономиканы қалпына келтіру, соғыс салдарларын жою
кезеңі қатал мемлекеттік саясатпен ерекшеленеді. 1950-1953 ж.ж. Корей
соғысына байланысты түрлі салада өнімге сұраныстың өсуімен өнеркәсіптік
даму байқалды.
2. 1953-1973 ж.ж. мемлекеттің қолдауына, өндірістік аппараттың
жаңаруына негізделген өнеркәсіптің жоғары қарқында даму кезеңі. Бұл кезеңде
Жапония батыс әлемінің екінші индустриялық державасыеа айналып, ірі
экспортер ел болды. Кезең "йенаның қымбаттауымен" ерекшеленеді.
3. 1973-1985 ж.ж. дағдарыстар кезеңінде Жапония экономикасы екі мұнай
дағдарысы мен "Плаза келісімінен" кейін йена бағамының жоғарылауын бастан
кешірді. Кезеңнің негізгі ерекшелігі - даму факторы ретіндегі экспорт ролін
шешетін микроэлектроника мен информатика базасында жоғары техникалық
салалардың дамуына бағытталған бетбұрыс.
4. 1980-1992ж.ж. "Бабл" - "көпіршікті экономика" кезеңінде АҚШ пен
Еуропа Экономикалық Қауымдастығы елдерінің қысымымен жапон үкіметі
экономикалық құрылымды ішкі сұранысқа негіздеп, экспортты қысқартуды
көздеді. Бұл саясат нәтижесінде бағалардың өсуіне әкелді.
5. 1991 жылдан бүгінге дейінгі кезең. "Баблдың" бітуімен депрессия
кезеңі басталды.
Ал жапондық әлеуметтік-экономикалық даму үшін өнімділік орталығы
болса ел экономикасын сипаттаудың басқа классификациясын ұсынады.
Мамандар Жапония экономикасы бастан кешірген 3 бетбұрыс сәтті
бөліп көрсетеді. Олардың ойынша Жапония ІІ дүние жүзілік соғыс біткен
уақыттан үлкен экономикалық дағдарысты бастан кешіруде. Оның себебі 80-
жылдардың соңындағы "сабын көпіршік экономикасы" болып табылады. Қазіргі
кезде ұзақ қалпына келу процесі жүруде. Алайда соғыстан кейінгі Жапонияның
дамуын қамтамасыз ететін ішкі және халықаралық жағдайларды өзгерту,
құрылымдық қайта құрулар қажеттілігі пісіп жетілді.
Бірінші бетбұрыс сәті (1955ж.).
Соғыста жеңілген Жапонияның түгелімен бұзылған өнеркәсібі 1950
жылы Кореяда басталған соғысқа материалдық құралдар жеткізетін плацдарм
болуы арқасында тез қалпына келді.
1955 жылы өнеркәсіп өндірісі соғысқа дейінгі деңгейден асып
түсті. Осы жылы ауыл шаруашылығындағы экспорттың жақсаруымен Жапония төлем
балансында тепе-теңдікке қол жеткізді. Осыдан кейін Жапония экономиканың
жылдам қарқынмен даму кезеңіне түсті.
Екінші бетбұрыс сәті (1973 ж.).
Экономикалық өсім белсенді техникалық модернизация нәтижесінде
іске асты. Қырғи қабақ соғыс пен Еуропа және Америка елдерімен экономикалық
деңгей айырмашылығы жаңа технологиялар енгізуге жағдай жасады. Жапон
кәсіпорындары әлем бойынша лабораториялық зерттеу деңгейдегі
технологияларды іздестірді, сосын оларды жасап, өндіріске енгізді.
Бұл кезең Жапонияның өнеркәсіптік құрылымы негізін құру кезеңі
болды. Жапония тек шикізатты сырттан алды, ал дайын өнім жасауға дейінгі
жұмыстар елде атқарылды. Осылайшы "толық циклді өнеркәсіптік құрылым"
құрылды. Нәтижесінде жапон экономикасы экспортты өсірді. 1967 жылы экспорт
көлемі 10 млрд. доллардан асты, 60-жылдардың екінші жартысынан бастап
Жапония белсенді төлемдік балансқа ие болды.
1973 жылы қазанда әлем мұнай дағдарысына тап болды. Энергия
көзінің 70%-ын құрайтын мұнай импортына 100% тәуелді Жапония қиын жағдайда
қалды. Жапония өнеркәсібі мен қоғамы "жаңа экономикалық тәртіпке" бой
үйретуге тиіс болды. Мұнай дағдарысы жапон экономикасына соққы болды және
өндіріс көрсеткішінің төмендеуіне әкелді. Жұмыссыздар саны 1 млн-нан асты.
Жапон кәсіпорындарында "кайдзэн" және "дәл мерзімінде" принциптері
қолданылды.
Үшінші бетбұрыс сәті (1992 ж.). йена бағамының жоғарылауымен
басталды: 1985 жылы Нью-Йоркте 5 мемлекет бірлесіп валюта интервенциясын
жүргізу туралы келісім жасасты. Жапония үкіметі ресми бағаны төмендетті.
Төменгі пайыздық салымдар кезеңі басталды. Кейбір кәсіпорындар йена
бағамының жоғарылығын пайдаланып, шет елдерге қарыздар мен облигациялар
шығарып, өсімсіз капиталға ие болды.
Кәсіпорындардың артық капиталдары жер мен жылжымайтын мүлікке
инвестицияланды. Жапонияның 1986-1990 ж.ж. шет елдік инвестициясы бұған
дейінгі 20 жыл көрсеткішінен асып түсті. Тікелей инвестицияның көп бөлігі
дамушы АСЕАН елдеріне жұмсалды. Бұл Жапонияның Азия елдерімен саудада оң
сальдоның құрылуына негіз болды. 1987ж.-1989ж. аяғына дейін акция мен жер
құны 2 есе өсті, бірақ 1989 ж. соңынан бастап құны түсе бастады. Активтер
дефляцияланды.
Әкімшілік бөлінісі. Жапониядағы қазіргі әкімшілік бөлінісі Мэйдзи
Реставрациясы кезінде орныққан. 1871 жылы 29 тамызда император жарлығымен
ұсақ князьдіктер жойылып, префектуралар құрылды. Алғашқыда бұрынғы сегундық
иеліктерде құрылған префектуралар жүйесі бұкіл елге таралды.
Жарлыққа сәйкес елде 300 префектура ("кэн"), соның ішінде үш
астаналық округ ("фу") - Токио, Осака, Киото құрылды. Келе-келе
префектурадар саны 75-ке қысқарды, ал 1888 жылы - 46-ға азайды.
Қазіргі уақытта Жапония 4 категориядағы 47 префектураға
бөлінген: "то" - Токио астаналық округі, "до" - Хоккайдо губернаторлығы,
"фу" - Киото және Осака округтері және "кэн" - қалған 43 префектура.
Префектуралар арасында ұйымдастыру мен басқаруда айырмашылықтар
бар. Әкімшілік-территориялық бөліністің төменгі звеносы - қалалар ("си") -
669, поселкалар ("мати") - 1993 және ауылдық қауымдар ("мура") - 570.
Токио әкімшілік қатынаста "си" қалаларына теңестірілген 23 "арнайы
ауданнан" ("токубэцу ку") тұрады.
Билеуші партия - либерал-демократиялық партия, партияның
президенті өзінен-өзі премьер-министр болады, бірақ партияға іс жүзінде бас
хатшы басшылық етеді. Олардың екеуі де әр түрлі фракциядан болады. Бас
хатшы бюджет мәселелерімен айналысады, парламент мәжілістерін, ұйымдастыру
жөніндегі комитетті басқарады, депутаттыққа кандидаттар іріктеу, сайлау
алдындағы күресті ұйымдастыру, қаржыландыру мәселелерін шешу жөнінде көп
жұмысты талап ететін сайлау істерін жүргізеді.
Жалпы мәселелер жөніндегі комитеттің төрағасы бар, ол комитет
түрлі фракциялардың өкілдерінен тұрады және партияның саясатын талдап
жасайды, съездерді ұйымдастырады. Съездер жылына бір рет өткізіліп, небәрі
бірнеше сағатқа созылады, яғни барлық мәселелер іс жүзінде комитетте пісіп
жетілдіріледі. Либерал-демократиялық партиядағы фракциялар шын мәнінде,
шағын партиялар, олардың төртеуі - неғұрлым ірі және екеуі - ұсақ
фракциялар.
Тағы да төраға басқаратын саяси комитет, министрлер санына
сәйкес 20 шақты қосалқы комитет бар. Бұл заң жүзінде баянды етілмеген,
бірақ 1946 жылдан бастап дәстүрлі жұмыс істеп келеді. Комитеттер мен
қосалқы комитеттердің мүшелері сонымен қатар сайлануға да ұсынылып,
парламент палаталарының депутаттары болып сайланады, сонымен бірге
парламент комитеттеріне де кіреді. Депутаттар әлденеше рет сайланып,
тәжірибе мен білім жинақтайды, сөйтіп партияның қосалқы комитеттері мен
парламенттік комитеттерде енді кәсіби-мамандар ретінде жұмыс істейді және
соның арқасында өте ықпалды адамдарға айналады.
Депутаттардың жалақысы стажына байланысты жылына 12 миллионнан
15 миллион иенге дейін болады, ал саяси қызмет жүргізу үшін қосымша қаражат
беріледі.
Сонымен, билеуші партия парламент пен үкіметтің жұмысына толық
бақылау жасап, оны ұйымдастырып отырады. Сонымен бірге партияны басқаратын
немесе оның басшы активі болып саналатын саясатшылардың өзі парламентке де,
үкіметке де басшылық етеді: парламент мүшелері де, үкімет мүшелері де
кәсіптік жағының жоғары болуымен ерекшеленеді, бұл орайда олар парламеттен
үкметке және керісінше үнемі ауысып отырады, яғни жүйе саясатшылардың
тұрақты ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе. Қазіргі әлемдегі Жапония
1 Жапония экономикасының даму ерекшеліктері
2 Жапония өнеркәсібі
3 Көлік қатынастары
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Жапония – тынық мұхитының батыс бөлігіндегі аралдарда орналасқан ұлы
державалы мемлекет. Жапония Шығыс Азиядағы төрт ірі – ірі –Хоккайдо,
Хансю,Сикоку және Кюсю аралдарында орналасқан мемлекет.
Жапон феномені бұл елге және мүмкіндіктеріне қатысты көптеген
аңыздарды тудырған. Нәтижесінде Жапонияның әлемдегі мәртебесі шын мәніндегі
мәртебесінен біршама жоғары тұр:
Біріншіден, Жапония жеткен жекелеген салалардағы көрсеткіштердің
біржақты бағалануы;
Екіншіден, Жапония экономикасының бәсекелестері өз елдерінің Үкіметін
жапон экспортын бөгеу үшін шаралар жасауға көндіру үшін әдейі Жапонияның
экономикасының қуатын асыра көрсетуде;
Үшіншіден, жапон экспортерларының өздері жарнаманың сауданың қозғаушы
күші екенін біліп, өз табыстарын жарнамалауды еш естен шығармайды
(жарнамалық индустрия Жапонияның ірі салаларының алғашқы ондығына кіреді).
Енді статистикаға жүгінсек: 80-жылдардың соңына қарай Жапонияның
әлемдік өнеркәсіп өндірісіндегі үлесі 18% құраған (ЕЭҚ - 36%, АҚШ - 34%).
Егер АҚШ экономикасының техникалық жабдықталуын 100 деп алсақ, Германиянікі
- 56, Жапониянікі - 50, Франциянікі - 38.
Жапония ЭЕМ өндірісі жөнінен американдық IBM компаниясына жол береді.
Алайда IBM өнімдері тек америка рыногымен ғана шектеледі, ал жапон
электроникасының көп бөлігі басқа елдерге экспортталады. Осылайша Жапония
туралы әлемдік электроника державасы ретінде ой-пікір қалыптасады.
Көптеген параметрлері бойынша жапон экономикасы осалдау. Ел
территориясының 17%-ы ғана ауыл шаруашылығына қолайлы. АҚШ-қа азық-түлік
тәуелділігі бар: Жапонияға экспортталатын Калифорниядағы егістік көлемі
Жапонияның өз егістік жерлерінен бірнеше есе үлкен.
Екі ел арасындағы тауар айналым шеңберінде АҚШ-қа жапон экспортының
20%-ы, ал Жапонияға американ экспортының 10%-ы ғана келеді. Яғни жапондық
экономиканың берекелілігі оның тауарының АҚШ рыногына өтуіне байланысты
(әрбір американдыққа жылына 360 долларлық жапон тауарынан келеді).
Жапония - капиталистік дүниедегі ең жоғары дамыған индустриялық-
аграрлық елдердің бірі. ІІ дүние жүзілік соғыста Жапония империализмінің
жеңілуі және елді АҚШ-тың оккупациялауы Жапонияның империализм лагеріндегі
бағытын біраз әлсіретті, бірақ АҚШ билеуші тобымен тіл табысқан Жапонияның
монополистік капиталы көп кешікрей елдің шайқалған экономикалық жағдайын
соғысқа дейінгі қалпына келтірді. Жапония тез қарқынмен қайта өрлеу жолына
түсті. Жапония монополиясы мен мемлекеті арасында келісім және өте тығыз
байланыс орнаған: монополияның күшеюіне, жаңа өнеркәсіп салаларын -
электроника, автоматика, атом энергетикасы, мұнай химиясын дамытуға, ірі
әскери тапсырыстардың монополияларға түсуіне және олардың даяр өнімдерін
сатуға мемлекет тарапынан үлкен қамқорлық көрсетіледі.
Тау-кен өнеркәсібі дамымаған, ол барлық өнеркәсіп өнімі құнының 1%-ға
жуығын ғана береді. Өнеркәсіпке қажетті тас көмір, мыс және қорғасын, мырыш
рудаларының, күкірттің 45-50%-ы, аздаған мөлшерде боксит, марганец, темір,
қалайы рудалары, асбест, сурьма, кадмий, хромит, молибден өндірілуде.
Электр станциясының қуаты 68,3 млн. квт. электр энергиясын өндіру жөнінен
капиталистік елдер арасында 2-ші орында. Атом энергиясы шұғыл дамуда.
Металлургия өнімі, негізінен елдегі 15 ірі комбинатта өндіріледі. Жапония
тұрмыстық электр бұйымдарын шығарудан капиталистік елдер арасында 2-ші
орында, электроника бұйымдарынан 1-ші орында, магнитофон шығарудан 3-ші
орында, қол сағат шығарудан 2-ші орында. Көптеген әйгілі өнеркәсіп
салаларының бірі - кеме жасау: бүкіл капиталистік елдерде кеме жасау
өнеркәсібінің 48,3%-ы осында. Кемелердің үштен екісі экспортқа шығарылады.
Автомобиль жасаудан 2-ші орында. Химия өнеркәсібі, әсіресе мұнай химиясы
күшті дамыған. Жеңіл өнеркәсіп салаларында мата тоқу үлесі басым.
Жапонияның ауыл шаруашылығы қарқынды дамуда. Жапонияның мал
шаруашылығы мешеу жағдайда, оның дамымауына басты себеп - жайылым мен
шабындықтың жоқтығы. Балық және теңіз жәндіктері - жапондықтардың негізгі
тағамы. Қазір Жапонияда балық аулаумен айналысатын 232 мың шаруашылық бар.
Жапония дүние жүзінде автомобиль жасаудан 1-орын алады. Жапония 1998
жылғы есеп бойынша 10 млн. автомобиль жасап шықты. Жапонияның өзінде
автомобиль зауыттары аз, өйткені Жапонияның жері аз, және жұмысшылардың
еңбекақысы жоғары болғандықтан жапондықтар өз зауыттарын шетелдерде салған.
Олар: Қытай, Австралия, АҚШ, Үндістан, Бразилия, Испания. Жапон
автомобильдерінің сапасы өте жоғары. Жапондықтар автомобиль шығару кезінде
алдымен белгілі мемлекеттің климатын, жолдарын, тұтынушылардың сатып алу
қабілетін зерттеп, аналитикалық және статистикалық есеп жүргізеді.
Жапонияның автомобиль шығаратын төрт ірі концерні бар. Олар: Мицубиси,
Тойота, Хонда, Ниссан.
Жапонияның сыртқы саудасы соңғы ондаған жылдар ішінде мықтап өсті.
Шаруашылығындағы бұл саланың даму қарқыны басқа капиталистік мемлекеттерден
озып шықты. Дүниежүзілік капиталистік базарда Жапонияның импорты 5-орын, ал
экспорты - 4-орын алады. Кен және басқа шикізаты - 13%. Машиналар және
жабдықтар - 6%. Азық-түлік тауарлары - 11%. Жапонияның сыртқы сауда
серіктесі - АҚШ. Жапония шетке экспорт шығарып қана қоймай, капитал да
шығарады. Мемлекеттік заемдар мен несиелерді көмек ретінде шетелдерге
береді. Мысалы: несие алушылардың ішінде Қазақстан мемлекеті де бар.
Жапонияда алғашқы мектептер ҮІ ғасырда пайда болды. Білім мәдениеттің
дамуына үлкен роль атқарды. ХҮІІІ ғасырдың ортасында храм мектептері
салынды. Оларды тэракал деп атаған. Бұл мектептерде кедей шаруалардың,
самурайлардың, бай крестьяндардың балалары оқыған, оларды есеп шығаруға,
жазуға, оқуға үйретті.
Жапонияда бірнеше дін тараған - буддизм, синтоизм, христиан және
конфуциялық. Жапонияда адам өмірінің орташа ұзақтығы ерлерде 77, ал
әйелдерде 82 жас. Жапония үлкен мәдениет пен әдебиеттің орталығы.
Жапонияның мәдениетінің ішінде әдебиет, кино, музыка, бейнелеу, театр,
архитектура өнерлері жақсы дамыған.
Жапонияда өзен көлігі мен құбырдан басқа көліктің барлық түрлері
дамыған. Темір жол көлігі жоғары сатыда дамыған. Төрт аралды байланыстырған
темір жол магистралі бар. Олар: Хоккайдо-Хонсю, Сикоку-Кюсю.
Кимоно - жапондықтардың ұлттық киімі. Ол түзу, ұзындау келген,
түймесіз, оң жағынан байланатын халат. Кимоно Жапонияда ХҮІІІ-ХІХ ғасырдан
ұлттық киім болып қалыптасқан.
1 Жапония экономикасының даму ерекшеліктері.
ХІХ ғасырдың ортасына дейін Жапония аграрлы ел
болатын. Дамудың капиталистік жолына түскен соң өнеркәсіп салаларын
мемлекет қаржыландыратын болды. ХІХ ғасырдың соңына қарай мемлекеттік
кәсіпорындар приватизацияланды. Ал қазір небары 4 мемлекеттік кәсіпорын
бар. Олар - пошта-телеграф, монета сарайы, орман шаруашылығы, заң
жинақтарын шығаратын типография. Қалғандары жеке секторда. Шикізаттың
жетіспеушілігіне қарамастан ауыр және жеңіл өнеркәсіп дамып келеді.
Жапонияның соғыстан кейінгі индустриялық дамуын Дзэнтай
(пошташылар кәсіподағы) мәлімері бойынша келесі даму кезеңдеріне бөлуге
болады:
1. 1945-1953 ж.ж. экономиканы қалпына келтіру, соғыс салдарларын жою
кезеңі қатал мемлекеттік саясатпен ерекшеленеді. 1950-1953 ж.ж. Корей
соғысына байланысты түрлі салада өнімге сұраныстың өсуімен өнеркәсіптік
даму байқалды.
2. 1953-1973 ж.ж. мемлекеттің қолдауына, өндірістік аппараттың
жаңаруына негізделген өнеркәсіптің жоғары қарқында даму кезеңі. Бұл кезеңде
Жапония батыс әлемінің екінші индустриялық державасыеа айналып, ірі
экспортер ел болды. Кезең "йенаның қымбаттауымен" ерекшеленеді.
3. 1973-1985 ж.ж. дағдарыстар кезеңінде Жапония экономикасы екі мұнай
дағдарысы мен "Плаза келісімінен" кейін йена бағамының жоғарылауын бастан
кешірді. Кезеңнің негізгі ерекшелігі - даму факторы ретіндегі экспорт ролін
шешетін микроэлектроника мен информатика базасында жоғары техникалық
салалардың дамуына бағытталған бетбұрыс.
4. 1980-1992ж.ж. "Бабл" - "көпіршікті экономика" кезеңінде АҚШ пен
Еуропа Экономикалық Қауымдастығы елдерінің қысымымен жапон үкіметі
экономикалық құрылымды ішкі сұранысқа негіздеп, экспортты қысқартуды
көздеді. Бұл саясат нәтижесінде бағалардың өсуіне әкелді.
5. 1991 жылдан бүгінге дейінгі кезең. "Баблдың" бітуімен депрессия
кезеңі басталды.
Ал жапондық әлеуметтік-экономикалық даму үшін өнімділік орталығы
болса ел экономикасын сипаттаудың басқа классификациясын ұсынады.
Мамандар Жапония экономикасы бастан кешірген 3 бетбұрыс сәтті
бөліп көрсетеді. Олардың ойынша Жапония ІІ дүние жүзілік соғыс біткен
уақыттан үлкен экономикалық дағдарысты бастан кешіруде. Оның себебі 80-
жылдардың соңындағы "сабын көпіршік экономикасы" болып табылады. Қазіргі
кезде ұзақ қалпына келу процесі жүруде. Алайда соғыстан кейінгі Жапонияның
дамуын қамтамасыз ететін ішкі және халықаралық жағдайларды өзгерту,
құрылымдық қайта құрулар қажеттілігі пісіп жетілді.
Бірінші бетбұрыс сәті (1955ж.).
Соғыста жеңілген Жапонияның түгелімен бұзылған өнеркәсібі 1950
жылы Кореяда басталған соғысқа материалдық құралдар жеткізетін плацдарм
болуы арқасында тез қалпына келді.
1955 жылы өнеркәсіп өндірісі соғысқа дейінгі деңгейден асып
түсті. Осы жылы ауыл шаруашылығындағы экспорттың жақсаруымен Жапония төлем
балансында тепе-теңдікке қол жеткізді. Осыдан кейін Жапония экономиканың
жылдам қарқынмен даму кезеңіне түсті.
Екінші бетбұрыс сәті (1973 ж.).
Экономикалық өсім белсенді техникалық модернизация нәтижесінде
іске асты. Қырғи қабақ соғыс пен Еуропа және Америка елдерімен экономикалық
деңгей айырмашылығы жаңа технологиялар енгізуге жағдай жасады. Жапон
кәсіпорындары әлем бойынша лабораториялық зерттеу деңгейдегі
технологияларды іздестірді, сосын оларды жасап, өндіріске енгізді.
Бұл кезең Жапонияның өнеркәсіптік құрылымы негізін құру кезеңі
болды. Жапония тек шикізатты сырттан алды, ал дайын өнім жасауға дейінгі
жұмыстар елде атқарылды. Осылайшы "толық циклді өнеркәсіптік құрылым"
құрылды. Нәтижесінде жапон экономикасы экспортты өсірді. 1967 жылы экспорт
көлемі 10 млрд. доллардан асты, 60-жылдардың екінші жартысынан бастап
Жапония белсенді төлемдік балансқа ие болды.
1973 жылы қазанда әлем мұнай дағдарысына тап болды. Энергия
көзінің 70%-ын құрайтын мұнай импортына 100% тәуелді Жапония қиын жағдайда
қалды. Жапония өнеркәсібі мен қоғамы "жаңа экономикалық тәртіпке" бой
үйретуге тиіс болды. Мұнай дағдарысы жапон экономикасына соққы болды және
өндіріс көрсеткішінің төмендеуіне әкелді. Жұмыссыздар саны 1 млн-нан асты.
Жапон кәсіпорындарында "кайдзэн" және "дәл мерзімінде" принциптері
қолданылды.
Үшінші бетбұрыс сәті (1992 ж.). йена бағамының жоғарылауымен
басталды: 1985 жылы Нью-Йоркте 5 мемлекет бірлесіп валюта интервенциясын
жүргізу туралы келісім жасасты. Жапония үкіметі ресми бағаны төмендетті.
Төменгі пайыздық салымдар кезеңі басталды. Кейбір кәсіпорындар йена
бағамының жоғарылығын пайдаланып, шет елдерге қарыздар мен облигациялар
шығарып, өсімсіз капиталға ие болды.
Кәсіпорындардың артық капиталдары жер мен жылжымайтын мүлікке
инвестицияланды. Жапонияның 1986-1990 ж.ж. шет елдік инвестициясы бұған
дейінгі 20 жыл көрсеткішінен асып түсті. Тікелей инвестицияның көп бөлігі
дамушы АСЕАН елдеріне жұмсалды. Бұл Жапонияның Азия елдерімен саудада оң
сальдоның құрылуына негіз болды. 1987ж.-1989ж. аяғына дейін акция мен жер
құны 2 есе өсті, бірақ 1989 ж. соңынан бастап құны түсе бастады. Активтер
дефляцияланды.
Әкімшілік бөлінісі. Жапониядағы қазіргі әкімшілік бөлінісі Мэйдзи
Реставрациясы кезінде орныққан. 1871 жылы 29 тамызда император жарлығымен
ұсақ князьдіктер жойылып, префектуралар құрылды. Алғашқыда бұрынғы сегундық
иеліктерде құрылған префектуралар жүйесі бұкіл елге таралды.
Жарлыққа сәйкес елде 300 префектура ("кэн"), соның ішінде үш
астаналық округ ("фу") - Токио, Осака, Киото құрылды. Келе-келе
префектурадар саны 75-ке қысқарды, ал 1888 жылы - 46-ға азайды.
Қазіргі уақытта Жапония 4 категориядағы 47 префектураға
бөлінген: "то" - Токио астаналық округі, "до" - Хоккайдо губернаторлығы,
"фу" - Киото және Осака округтері және "кэн" - қалған 43 префектура.
Префектуралар арасында ұйымдастыру мен басқаруда айырмашылықтар
бар. Әкімшілік-территориялық бөліністің төменгі звеносы - қалалар ("си") -
669, поселкалар ("мати") - 1993 және ауылдық қауымдар ("мура") - 570.
Токио әкімшілік қатынаста "си" қалаларына теңестірілген 23 "арнайы
ауданнан" ("токубэцу ку") тұрады.
Билеуші партия - либерал-демократиялық партия, партияның
президенті өзінен-өзі премьер-министр болады, бірақ партияға іс жүзінде бас
хатшы басшылық етеді. Олардың екеуі де әр түрлі фракциядан болады. Бас
хатшы бюджет мәселелерімен айналысады, парламент мәжілістерін, ұйымдастыру
жөніндегі комитетті басқарады, депутаттыққа кандидаттар іріктеу, сайлау
алдындағы күресті ұйымдастыру, қаржыландыру мәселелерін шешу жөнінде көп
жұмысты талап ететін сайлау істерін жүргізеді.
Жалпы мәселелер жөніндегі комитеттің төрағасы бар, ол комитет
түрлі фракциялардың өкілдерінен тұрады және партияның саясатын талдап
жасайды, съездерді ұйымдастырады. Съездер жылына бір рет өткізіліп, небәрі
бірнеше сағатқа созылады, яғни барлық мәселелер іс жүзінде комитетте пісіп
жетілдіріледі. Либерал-демократиялық партиядағы фракциялар шын мәнінде,
шағын партиялар, олардың төртеуі - неғұрлым ірі және екеуі - ұсақ
фракциялар.
Тағы да төраға басқаратын саяси комитет, министрлер санына
сәйкес 20 шақты қосалқы комитет бар. Бұл заң жүзінде баянды етілмеген,
бірақ 1946 жылдан бастап дәстүрлі жұмыс істеп келеді. Комитеттер мен
қосалқы комитеттердің мүшелері сонымен қатар сайлануға да ұсынылып,
парламент палаталарының депутаттары болып сайланады, сонымен бірге
парламент комитеттеріне де кіреді. Депутаттар әлденеше рет сайланып,
тәжірибе мен білім жинақтайды, сөйтіп партияның қосалқы комитеттері мен
парламенттік комитеттерде енді кәсіби-мамандар ретінде жұмыс істейді және
соның арқасында өте ықпалды адамдарға айналады.
Депутаттардың жалақысы стажына байланысты жылына 12 миллионнан
15 миллион иенге дейін болады, ал саяси қызмет жүргізу үшін қосымша қаражат
беріледі.
Сонымен, билеуші партия парламент пен үкіметтің жұмысына толық
бақылау жасап, оны ұйымдастырып отырады. Сонымен бірге партияны басқаратын
немесе оның басшы активі болып саналатын саясатшылардың өзі парламентке де,
үкіметке де басшылық етеді: парламент мүшелері де, үкімет мүшелері де
кәсіптік жағының жоғары болуымен ерекшеленеді, бұл орайда олар парламеттен
үкметке және керісінше үнемі ауысып отырады, яғни жүйе саясатшылардың
тұрақты ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz