Жер қырының табиғи сипаттамасы және Қазақстанның жер қорын тиімді пайдалану

Жоспар
Кіріспе

1.1. Қазақстан Республикасының жер қорының құрылымы.
1.2 Орманды аудандар.
1.3 Су астындағы батпақты жерлер.

Қазақстан Республикасының жер қоры 1997 жылы 1 қаңтарда жерді мемлекеттік есепке алу мәліметтері бойынша 272,5 млн гектарды құрайды.
Соңғы жылдарда жерлерді категориялар бойынша қайта бөлу Республикада жер реформаларын жүргізумен байланысты, ол жерге меншік түрлерінің көптігімен шаруашылық жүргізу формалары негізінде қатынастарын жетілдіруге бағытталған.
Ауылшаруашылығына арналған жердің жер қорының жалпы құрылымы барлық жердің 67% құрайды.1990 жылмен салыстырғанда бұл категориялардағы жерлер елді мекендерді дамыту үшін жергілікті атқару органдарының қарамағына берілген жерлер есебінен 39,9 млн. Гектарға қысқарады.1996 жылы12,0 млн.гектардан астам пайдаланбаған жерлер жер қорына ауыстырылды, оның ішінде Орталық Қазақстанда 39 млн гектарға, Шығыс Қазақстанда – 3,1 млн.га, Атырауда – 2,1 млн.га, Маңғыстауда- 1,4 млн.га және Алматы облысында – 0,9 млн.га жер қорына жатқызылды.Ауыл шаруашылығы жерлерінің ауылшаруашылығына жарамды жерлердің құрамында – 89,2 % жарамды жерлер, оның ішінде егістік – 17,7%, көпжылдық көшеттер – 0,1 %, орылған шөп – 2,8%, жайылым жерлер – 69,3% болды.
Елді мекендер жерлерді 1997 жылдың 1 қаңтарында 7,2% болды, ал 1990 жылмен салыстырғанда 17,3 млн.га жерге ұлғайды, оның ішінде 1996 жылы 210 мың гектар болды. Бұл ұлғаю жер реформасының негізгі бағыттарының бірі ауылдық мекендердің шекарасын белгілеу мен анықтауды жүзеге асырумен байланысты болды. Ол жерлердің (89,5%) басым бөлігі ауылшаруашылығына жарамды жерлер және ол жерлер шөп орумен мал жаюға пайдаланылады.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

І Тарау.
Жер қырының табиғи сипаттамасы және Қазақстанның жер қорын тиімді
пайдалану.
1. Қазақстан Республикасының жер қорының құрылымы.
Қазақстан Республикасының жер қоры 1997 жылы 1 қаңтарда жерді
мемлекеттік есепке алу мәліметтері бойынша 272,5 млн гектарды құрайды.
Соңғы жылдарда жерлерді категориялар бойынша қайта бөлу Республикада
жер реформаларын жүргізумен байланысты, ол жерге меншік түрлерінің
көптігімен шаруашылық жүргізу формалары негізінде қатынастарын жетілдіруге
бағытталған.
Ауылшаруашылығына арналған жердің жер қорының жалпы құрылымы барлық
жердің 67% құрайды.1990 жылмен салыстырғанда бұл категориялардағы жерлер
елді мекендерді дамыту үшін жергілікті атқару органдарының қарамағына
берілген жерлер есебінен 39,9 млн. Гектарға қысқарады.1996 жылы12,0
млн.гектардан астам пайдаланбаған жерлер жер қорына ауыстырылды, оның
ішінде Орталық Қазақстанда 39 млн гектарға, Шығыс Қазақстанда – 3,1 млн.га,
Атырауда – 2,1 млн.га, Маңғыстауда- 1,4 млн.га және Алматы облысында – 0,9
млн.га жер қорына жатқызылды.Ауыл шаруашылығы жерлерінің ауылшаруашылығына
жарамды жерлердің құрамында – 89,2 % жарамды жерлер, оның ішінде егістік
– 17,7%, көпжылдық көшеттер – 0,1 %, орылған шөп – 2,8%, жайылым жерлер –
69,3% болды.
Елді мекендер жерлерді 1997 жылдың 1 қаңтарында 7,2% болды, ал 1990
жылмен салыстырғанда 17,3 млн.га жерге ұлғайды, оның ішінде 1996 жылы 210
мың гектар болды. Бұл ұлғаю жер реформасының негізгі бағыттарының бірі
ауылдық мекендердің шекарасын белгілеу мен анықтауды жүзеге асырумен
байланысты болды. Ол жерлердің (89,5%) басым бөлігі ауылшаруашылығына
жарамды жерлер және ол жерлер шөп орумен мал жаюға пайдаланылады.
Құрылыс салынатын және жалпы пайдаланылатын жер үлесіне 4,3%, ал 0,6%
жерді ормандар алып жатыр. Басқа жарамды жерлер Басқа жарамды жерлер су
объектілері мен басқа жерлерге берілген. Сонымен атқарушы органдар
жерлерді жеке көмекші шаруашылықты дамыту үшін, тұрғын үй мен мәдени-
тұрмыстық құрылыстар салу үшін бөлуге құқықтары болды. Сонымен бір мезгілде
ауыл шаруашылығына пайдаланылатын жерлердің басым бөлігі пайдаланылып
отыр.Негізгі себеп – техника мен тыңайтқыштар, жанар – жағар майлар,
ұрықтар сатып алуға қаржының болмауы.
Өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және басқада ауыл шаруашылығы
жерлері 12,1 млн.га- құрайды немесе 4,5%. Бұл жерлерді пайдалану
құрылымында өнеркәсіп мекемелерінің үлесіне 5,2%, көлік жәнетемір жол
көлігімен байланысына – 4,9%, қорғаныс және басқа да жер пайдаланушылар
үлесіне – 89,9%. 1990 жылдан бастап бұл категориялардағы жерлердіің ауданы
7,6 млн.га төмендеді, олардың ішінде 1996 жылы – 5,2 млн.га жер жер қорына
жатқызылды.
Бұл категориялардағы ауылшаруашылығына жарамды жерлер 6,2 млн.га. Су
асты объектілері – 0,3 млн.га жерді құрылыстар мен жолдар – 0,5 млн.га және
5,0 млн.га жер басқадай жарамды жерлерді алым жатыр.
Мемлекеттік орман қорының жерінің жалпы ауданы – 11,8 млн.га.Оның
құрамында орманды аудандар 7,2 млн.га жерді алып жатыр, оның ішінде
ормандар – 5,7 млн.га жерді алып жатыр. Жердің орман қорының ең үлкен
ауданы Шығыс Қазақстан облысында – 22,6 %, Алматы облысында – 20,0%6, Қызыл
– Орда -15,9 % ,Талдықорғанда – 7,1 %, Семейде – 5,6%.
Одан басқа орман қорының 12,5 млн.га жері ауылшаруашылығы
мекемелерінің ұзақ мерзімді пайдалануында болып отыр, ол жерлер негізінен
малды жаюға пайдаланылады. Мұндай жерлердің ең үлкен ауданы Қызылорда
облысында – 37,4 %, Жамбыл облысында – 28%, Оңтүстік Қазақстан облысында –
34,4 %.

Табиғи жерлердің ерекше қорғалатын жерлері 1,1 млн.га құрайды,
негізінен ол жерлерде қорықтар мен ұлттық парктер алып жатыр.Бұл
категориядағы жерлердің үлес салмағы 0,4% . Ауданы бойынша ең үлкен үлес
салмағыАқмола облысына22,4 %, Маңғыстау облысында - 20%, Шығыс Қазақстан
облысында – 12,1% (Батыс Алтай мемлекеттік қорығы), Оңтүстік қазақстан
облысы – 6,5% (Ақсу жабағылы қорығы).
Жерді мемлекеттк есепке алу мәліметте,рі бойынша су қорының
мемлекеттік жерлері 1997ж 1 қаңтарда 3,4 млн.га болса, оның 3,2 млн.га
немесе 95,8 % осы категориядағы бүкіл жердің 95,8% ті су асты беті алып
жатыр.
Аймақтық (Региональді) жоспарда бұл жерлердің басым бөлігі Қызыл –
Орда облысында – 67,9%, Шығыс Қазақстанда – 4,0%.
1990 жылы жер қорының ауданы 17,6 млн.га – дан 1996 жылы 41,3 млн.га –
ға дейін ұлғайды.Бұл жерлер негізінен аз өнім беретін, халық тұратын
жерден қашық болғандықтан, халық шаруашылығында пайдалану үшін құнды емес.
Бұл категорияның үлестік салмағы талдау жасалып отырған кезде 6,4% - тен
15,3% - ке дейін өсті.
Қазақстан Республикасының шекарасындағы басқа мемлекеттер пайдаланып
отырған жерлер 2,6 млн.га – ны құрайды, оның ішінде Ресей – 2,1 млн.га,
Қырғызстан – 0,5 млн.га- ға жерді пайдаланып отыр.
Жерді мемлекеттік есепке алу мәліметтерді есепке алу мәліметтері
бойынша 1997 жылдың басында барлық категориялардағы жерлердің ауыл
шаруашылығына жарамдысы 220,4 млн.га. және олардың Республика жер қорындағы
жалпы үлесі 80,9%. Өзінің құрамы бойынша олар айдалған жерлер 29,1 млн.га
көпжылдық көшеттік егістіктер – (0,1 млн га) тыңайған жерлер (-3,9
млн.га), пішен шабу (5,0 млн.га) және жайылымдық жерлер-(1821,1 млн га).
1990-1996 жылдар аралығында ауыл шаруашылығына жарамды жерлер ауданы
1,5 млн – нан 0,8% - ке азайды. Жердің азаюы негізінен Атырау мен Ақтөбе
облыстарында Ресей Федерациясына жерді жалға беру нәтежесінде болды.
Сонымен бірге, көрсетілген уақытта ауылшаруащылық жерлері құрылымында
айтарлықтай өзгерістер болды.
Айдалған жерлер.
Жерді мемлекеттік есепке алу мемлекетттері бойынша 1997 жылдың 1
қаңтарындағы жағдайы бойынша айдалған жер ауданы 25,2 млн. га-дан, 1990
жылмен салыстырғанда 6,4 млн. га-ға қысқарды.
Тың жерлерді кезеңінде орын алған айдалған жерлерді барынша игеру кезінде
аз өнім беретін, құнарсыз жерлер де айдалып жіберілді. Ауылшаруашылығына
жарамды жерлердің құрылымын жетілдіру мақсатында ҚР жер құрылысы
қызыметінің мемлекеттік комитет мамандары жергілікті атқару орындарының
әкімдерімен бірлесіп құнарсыз жерлерді ауылшаруашылығынлың басқа жарамда
пайдаланылатын жеріне ауыстырды.
Сонымен бірге егістік жерлерде әлі де болса 11,5 млн. га. жер тасты және
басқада жағымсыз белгілер комплексімен қалып отыр, ол жерлер меморативтік
шаралар көруді талап етіп отыр.
Құнарсыз жерлерді басқа егістік жерлерге ауыстыру нәтижесінде егістік
жерлер ауданы 10,7 млн. га-ға азайды және 25,5 млн. га. жерді құрады, оның
ішінде дәнді дақылдарға 17,1 млн. га. жер бөлінген.
4,4 млн. га. жерді екпе пар, қостанапты жер алып жатса, ал 13,4 %
құрайды. Бұл көрсеткіш бұрын енгізілген егістік айналым бойынша олардың
деңгейіне сәйкес келеді. Бірақта материялдық ресурстардың жеткіліксіздігі
ол қос танапты жерелерді агротехникалық іс-шаралардың толық комплексін
жүзеге асыруға мүмкіндік бермей отыр.
Айдалған жерлредің құнарсыздануы ерекше алаңдатушылық туғызып отыр.
Көптеген региондарда егістік жерлердің қоректік заттарының жағеымсыз
балансы қалыптасты. Егін жинаумен қоректік элементтер, топыраққа тыңайтқыш
егнізуден артық алынады. ҚР Ауылшаруашылығы Министтрлігінің химияландыру
қызметінің мәліметтері бойынша жыл сайын 2,5 тонна қоректік заттар
жоғалады, оның орнын толтыру үшін топыраққа 1,8 млн. тонна фосфорлы, 1,1
млн. тонна азотты және 0,4 млн. тонна калий тыңайтқыштарын енгізу керек.
Егерде 1986 жылы егістік далаларға 1,0 млн. тонна минералдық және 33,2 млн.
тонна органикалық тыңайтқыштар енгізілсе, 1996 жылы бұл жылы тыңайтқыш
енгізу 14,0 мың тонна минералды және 1,1 млн. тонна органикалық
тыңайтқыштар енгізу азайып, түсіп кетті.
1996 жылы өсімдіктерді қорғау бойынша жүргізілетін іс-шаралар көлемі 8,1
млн. га ауданға белгіленді. Ал, іс жүзінде дінді дақылдарды арам шөптен
арылту, отау тек 6 млн. га жерге ғана жүргізіледі.
1997 жылдың басында суармалы жерлер көлемі 2,4 млн. га жерді құрайды
немесе 1995 жылмен салыстырғанда 22,7 га-ға ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.