Денелердің температуралық жарығы

Пән: Физика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 95 бет
Таңдаулыға:

3 ЮНИТА

АҢДАТПА

Әдебиеттер тізімі

IДЕНЕЛЕРДІҢ ТЕМПЕРАТУРАЛЫҚ ЖАРЫҒЫ

1. 1 Температуралық жарық. Кирхгоф эаңы

1. 2 Абсолют қара дене. Абсолют қара дененің және қара емес денелердің сәуле шығару заңдары

1. 3 Жарық көздері. Оптикалық пирометрия

II ЖАРЫҚТЫҢ ӘСЕРЛЕРІ

2. 1 Фотоэлектрлік эффект. Фотоэлектр құбылысын пайдалан

2. 2 Эйнштейннің тендеуі. Жарық кванты

2. 3 Жарық қысымы. Люминесценцияның қолданылуы

III РЕНТГЕН СӘУЛЕЛЕРІ

3. 1 Рентген сәулелерін қоздыру және бақылау

3. 2 Рентген сәулелерінің дифракциясы. Рентген-структуралық анализ.

3. 3 Рентген сәулелерінің спектрлері. Рентген сэулелерінің жұтылуы

3. 4 Рентген сәулелерінің шашырауы. Комптон құбылысы

IV ТОЛҚЫНДАР МЕН БӨЛШЕКТЕР

4. 1 Зат бөлшектерінің толқындық қасиеттері

4. 2 Электрондық микроскоп

4. 3 Шредингердің теңдеуі туралы түсінік. Анықталмаушылық принципі

V АТОМНЫҢ ҚҰРЫЛЫСЫ ЖӘНЕ АТОМДЫҚ СПЕКТРЛЕР

5. 1 Атомның ядролық құрылысы

5. 2 Атомдық спектрлердегі заңдылықтар

5. 3 Бордың постулаттары. Спектрлік термнің табиғаты

5. 4 Франк пен Герцтің тәжірибелері. Бор теориясынша сутегі атомы құрылысы.

5. 5 Бордың теориясынша сутегі атомының спектріндегі заңдылықтар тусінігі

5. 6 Сутегі атомындағы эллипстік орбиталар. Шредингердің теңдеуін сутегі атомына қолдану.

5. 7 Сілтілік металдар спектрлері. Электронның спиндік моменті. Штерн мен Герлах тәжірибелері.

5. 8 Толық қозғалыс моменті кванттық саны. Зееман құбылысы

5. 9 Паулидың принципі. Электрондық қабаттар

5. 10 Химиялық элементтердің периодтық жүйесі. Сипаттауыш рентген сәулелерінің пайда болуы.

5. 11 Атомның спонтандық сәуле шығаруы. Атомның ырықсыз сәуле шығаруы.

ТЕСТ

ӨЗІНДІК ЖҰМЫСТАРҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМА

Кесте

Түсіндірме сөздік

ДЕНЕЛЕРДІҢ ТЕМПЕРАТУРАЛЫҚ ЖАРЫҒЫ

Кейбір денелер қыздырылған кезде жарық шығарады. Қыздыру нәтижесінде шыққан жарық температуралық жарық деп аталады. Температуралық жарықтың тепе-теңдік сипаты болады.

Әлгі денеден шыққан сәулелер сол құбылыстың қабырғасына түсіп сан рет шағылады, сыртқа шығып кетпейді, қуыстың ішінде болады, оның біраз үлесі денеге сіңеді. Бұл жағдайда дененің сәуле шығару нәтжесінде энергиасы қанша кемісе өзі жұтқан сәулелік энергия мөлшері дәл сонша болуы мүмкін.

ДЕНЕЛЕРДІҢ ТЕМПЕРАТУРАЛЫҚ ЖАРЫҒЫ

1. 1 Температуралық жарық. Кирхгоф эаңы

Кейбір денелер қыздырылған кезде жарық шығарады. Қыздыру нәтижесінде шыққан жарық температуралық жарық деп аталады. Температуралық жарықтың тепе-теңдік сипаты болады. Мысалы, бір сәуле шығарушы дене тұйық қуыстың ішінде тұрған болсын; оның ішкі беттері идеал айнадай жалтыр болып, оған түскен сәулелер түгел шағылатын болсын. Сонда әлгі денеден шыққан сәулелер сол құыстың қабырғасына түсіп сан рет шағылады, сыртқа шығып кетпейді, қуыстың ішінде болады, оның біраз үлесі денеге сіңеді. Бұл жағдайда дененің сәуле шығару нәтжесінде энергиасы қанша кемісе өзі жұтқан сәулелік энергия мөлшері дәл сонша болуы мүмкін. Сонда тұйық қуыстағы сәулелік энергия және сәуле шығарушы дене энергиясы уақытқа байланысты өзгермейді. Мұндай жағдайда қарастырылып отырған жүйе - қуыстағы сәулелік энергия мен сәуле шығарушы дене - тепе-теңдік күйде түр деп айтылады. Температуралық жарық үшін осындай тепе-теңдік күй өз-өзінен (автоматтык түрде) орнайды. Тұйық қуыстағы дене шығаратың сәулелік энергия мөлшері оның өзі жұтатын энергия мөлшерінен артық болса, онда дене салқындай бастайды, бірақ біраздан соң система қайтадан тепе-теңдік күйге келеді. Керісінше, дене шығаратын энергня онын өзі жұтатын энергиядан кем болса, онда дене қыза бастайды. Бұл процесс қайтып тепе-теңдік күй орнағанға дейін созылады. Сөйтіп дене не аз, не көп энергия жұтқан жағдайларда шығарылатын сәуле интенсивтігі күшею немесе бәсеңдеу нәтижесінде система қайтадан бұрынғы күйіне оралады. Осындай тепе-теңдік орнықты болады. Сондыктан температуралық жарықтың тепе-тендік сипаты болады.

Қабырғалары жылу өткізбейтін бос қуыс ішінде температурасы әр түрлі бірнеше дене болып, олардың бірінен-біріне жылу тек сәуле арқылы ауысатын болсын. Сонда біраз уақыт өткен соң сәуде шығару және сәуле жұту нәтижесінде олардың температуралары теңеледі, яғни олар жылулык тепе-теңдік күйге түседі. Мұндай күйдің динамикалық сипаты болады, белгілі бір температурада сәулелік энергия үздіксіз шығарылып және жутылып турады. Дененің сәулелік энергия шығару және жұту қабілеттері бір-біріне байланысты. Ендә осыған тоқталайық.

Дененің 1 см ² бетінен 1 секундта шығарылатын сәулелік энергия мөлшері дененің сәуле шығарғыштық қабілеті (Е) немесе энергетикалық жарқырауы деп аталады. Егер дененің сәул шығарғыштық қабілеті спектрдің бір алқабына қатысты алынса, дәлірек айтқанда спектірлік интервалдық бір бірлігіне қатысты есептелінсе, оны дененің спектрлік сәуле шығарғыштық қабілеті ( ) дейді. Солда дененің белгілі Т температурада толық сәуле шығарғыштық қабілетін былай өрнектеуге болады:

мұндағы -толқын ұзындығы мен температураға тәуелді.

Мөлдір емес дененің бетіне түскен сәулелік энергияның бір бөлігі жұтылады. Сол жұтылған энергияның түскен энергияға қатынасы дененің сәуле жұтқыштық қабілеті (А) деп аталады. Демек, бұл шама түскен сәулелік энергияның қандай үлесі жұтылғанын көрсетеді. Толқындар ұзындығы мен аралығыңдағы сәулелер энергиясының белгілі температурада дененің 1 см ² беті жұтқан үлесін көрсететін шама дененің спектрлік сәуле жұтқыштық қабілеті ( ) делінеді. Ендеше дененің белгілі температурадағы сәуле жұтқыштық қабілетін былай өрнектеуге болады: мұнда да - әрі толқын ұзындығына, әрі температураға тәуелді.

Егер дене бетіне түскен сәулелік энергияны, талғамай, толық жұтатын болса, ондай дене абсолют қара дене деп аталады. Ондай денелердің сәуле жұтқыштық қабілеті бірге тең: А=1, =1 болады. Абсолют қара дененің толық сәуле шығарғыштық қабілетін деп белгілеп, оны былай өрнектеуге болады: мұндағы - абсолют қара дененің спектрлік сәуле шығарғыштық қабілеті. Ол мен Т-ға тәуелді:

Неміс ғалымы Кирхгоф (1859 ж. ) термодинамика заңдарына сүйеніп, дененің сәуле шығарғыштық қабілетінің оның сәуле жұтқыштық қабілетіне қатынасы сол температурадағы абсолют қара дене сәуле шығарғыштық қабілетіне тең екендігін тағайындады, яғни: немесе белгілі бір толқын ұзындығы ( ) мәніне қатысты алғанда Егер жылулық тепе-теңдік күйдегі бірнеше денелердің әрқайсысының сәуле шығарғыштық қабілеттері сәуле жұтқыштық қабілеттері болса, сонда Кирхгофтың заңы бойынша

Дененің сәуле шығарғыштық қабілетінің оның сәуле жұтқыштық қабілетіне қатынасы дененің табиғатына байланысты емес; барлық денелерге бірдей, сәуле толқыны ұзындығы мен температураға тәуелді универсал функция болады, ол абсолют қара дененің сәуле шығарғыштық қабілетіне тең. Ендеше абсолют қара дене шығарған сәулелік энергия толқындар ұзындығы бойынша қалай таралады деген сұрау туады. Енді қысқаша осы мәселеге тоқталайык, .

1. 2 Абсолют қара дене

Температуралық жарық теориясы үшін абсолют қара дененің сәуле шығарғыштық қабілетін білудің мәні зор, өйткені сол арқылы қара емес денелердің сәуле шығарғыштығын іздестіруге болады. Ол үшін әрине а _х функциясын білуде қажет. Бұл функцияларды табу мәселесін қарастырудан бұрын абсолют қара денеге біраз тоқталған жөн болады.

Табиғатта толқын ұзындығы қандай екеніне қарамай барлық сәулелерді түгел жұтатын абсолют қара дене кездеспейді. Қара дене деп саналатын нақты денелер тек көрінетін сәулелерді ғана жақсы жұтады, соның өзінде де оларды толық жұтпайды. Мысалы, қара күйе көрінетін жарықтың 0, 99 үлесін ғана жұтады, инфрақызыл жарықты нашар жұтады. Алайда абсолют қара дене ролін атқара алатын денені қолдан жасауға болады, мысалы кішкене тесігі бар үлкен қуыс дене абсолют қара дене орнына жүре алады. Осындай қуыстың ішіне енген сәуле қайтып сыртқа шықанша оның қабырғасының ішкі бетінен сан рет шағылады, әр жолы түскен жарықтың өте аз үлесі ғана кері қарай серпіледі. Іс жүзінде бұл қуыс енген жарықты толығынан жұтады. Сөйтіп қуыс дененің кішкене тесігі абсолют қара дене қызметін атқарады. Осы айтылғанға негіздеп қасиеттері жағынан абсолют қара денеге ұқсас сәулелік энергия көзін жасауға болады.

Іс жүзінде абсолют қара дене моделі өте шабан балқитын жіңішқе ұзын А түтіктен жасалады. Сәуле көп шағылып, мол жұтылу үшін оның ішіне бірнеше жерінен кішкеее тесігі бар бөгеттер орнатылады. Осындай түтік электр пешінің ішіне қойылып қабырғасы қалаған температураға жеткізіле қыздырылады. Сонда түтіктің аузынан шыққан сәуле қасиеттері жағынан абсолют қара дене шығаратын сәулеге ұқсас болады. Осындай модельді пайдаланып абсолют қара дене жарқырауын зерттеуге болады. Мұнда абсолют қара дене делінетін А түтіктің тесігінен шыққан сәулелер С линзадан өтіп К ₁ трубанынң S _p , саңылауынан түседі, ол сәулелер О ₁ , объективтен өтіп параллель шоққа айналады да Р призмаға түседі. Толқын ұзындығы әр түрлі сәулелер призмадан өткенде түрліше бұрышқа бұрылады. Егер К ₂ труба белгілі бұрышқа бұрылып орнатылған болса, сонда оның S _p2 саңылауынан толқын ұзындығы мәндері ден -ге дейінгі сәулелерге тиіс энергия ағыны өтеді. Бұл энергия ағыны қарайтылған J термоэлементке түседі. Термоэлемент көмегімен өлшенетін осы энергия ағынының қуаты ( ) абсолют қара дене спектрлік сәуле шығарғыштық қабілеті ( ) мен спектрлік интервал кебейтіндісіне пропорционал: . Егер К ₂ труба басқа бұрышқа бұрылып қойылса, онда термоэлемент көрсететін энергия ағыны қуаты болады. Сонда толқын ұзындықтары және ; спектрдің алқаптарына жататын сәулелік энергия қуаттарының қатынасы мынаған тең болады:

Бұдан спектрдің екі алқабына сай абсолют қара дене сәуле шығарғыштық қабілеттерінің қатынасын табамыз:

Осылайша берілген бір температурада абсолют қара дененің әр түрлі толқын ұзындығына сәйкес салыстырма сәуле шығарғыштық қабілетін табуға болады.

Абсолют қара дененің сәуле шығару заңдары. Абсолют қара дененін эксперимент арқылы табылған сәуле шығару қисығын сан жағынан талдау нәтижесінде, XIX ғасырдың аяқ кезінде, мынадай үш заң тағайындалды.

1) Стефан-Больцман заны. Абсолют қара дененің толық жарқырауы (R) оның төртке дәрежеленген абсолют температурасына пропорционал.

мұндағы - тұрақты шама, оның сан мәні мынадай немесе, 7 = 5, 7- ] 0~ ^& Вт/м ² К ² . Бұл заңды алғаш (1879) эксперимент жасап Стефан, одан соң теория жүзінде (1884 ж. ) Больцман тағайындаған. Осы заңды пайдаланып абсолют қара дененіңің см ² бетінен 1 с ішінде шығарылатын сәулелік энергия мөлшерін есептеп табуға болады. Бұл занның практикада маңызы зор, оған кейін тоқталамыз.

2) Виннің заңы. Абсолют қара дененің спектрлік сәуле шағарғыштық қабілетінің максимал мәніне сәйкес келетін толқын ұзындығы ( ) оның Т абсолют температурасына кері пропорционал

мұндағы b - тұрақты шама; b = 0, 2886 см*град немесе 2, 898*10 ^-3 мК. Бұл заңды 1877 жылы В. Вин тағайындаған.

3) Абсолют қара дененің спектрлік сәуле шығарғыштық қабілетін максимал мәні оның беске дәрежеденген абсолют температурасына пропарционал:

мұндағы С - тұрақты шама, толқын ұзындығы мкм-мен алынса онда

Абсолют қара дененің сәуле шығару қисығын бірқатар физиктер классикалық физика заңдарына сүйеніп түсіндірмек болды. Бірақ ондай жұмыстар нәтижелі болмады. Бұл мәселені тек 1900 жылы белгілі неміс физигі Макс Планк шешті. Мұнда ол жарық үздік-үздік белгілі мөлшерде, энергия порциялары - энергия кванттары түрінде шығарылады, энергия кванты ( ) жарық тербеліс жиілігне ( -ге) пропорционал: болады деп жорыды. Планк өзі ұсынған осы гипотезаға сүйеніп және статистикалық физика заңдарын пайдалана отырып, абсолют қара дене сәуле шығарғыштық кабілетінің толқын ұзындығы мен температураға тәуелділігін дұрыс көрсететін формула қорытып шығарды: яғни функциясының тәжірибеден мәлім абсолют қара дене сәуле шығару қисығына сай түрін тапты. Планктың бұл формуласының тұжырымды түрі мынадай:

мұндағы с ₁ мен с ₂ тұрақты шамалар. Бұлардың сан мәнді мынадай: ,

Осциляторлар бағынатын жаңа кванттық заңдарды есепке алғанда Планктың (67. 4) формуласы төмендегі түрде де жазылады:

мұндағы һ - Планктың тұрақтысы, һ - Больцманның тұрақтысы, с - жарықтың вакуумдағы жылдамдығы. Планктың осы формуласын жарық энергиясы көлемдік тығыздығы шамасын ( ) табу үшін мына түрде жазуға болады:

Планктың формуласы бойынша абсолют қара дене спектрінде энергияның таралуып толық түсіндіруге болады. Планктың осы формуласынан абсолют қара дененің жоғарыда баяндалған заңдарын қорытып шығаруға да болады.

Қара емес денелердің сәуле шығаруы. Табиғатта кездесетін барлық нақты денелердің сәуле жұтқыштық қабілеттері бірден кем ( 1) болады. Жер бетінде кездесетін денелердің ішінде ең қара дене деп саналатын күйенін жарық жұтқыштық қабілеттері қара қағаздың . Сол себептен белгілі температурада нақты денелердің сәуле шығарғыштық дене қабілеті сол температурадағы абсолют қара дене сәуле шығарғыштық қабілетінен кем болады. Сонымен қабат нақты денелердің толық жарқырауы абсолют қара денелердің толық жарқырауынан аз болады. Нақты денелердің сәуле шығарғыштық қабілетінің толқын ұзындығына байланысты өзгеруі абсолют қара дененін сәуле шағарғыштық қабілетінің өзгеруіне ұқсас бола бермейді. Егер дененің және барлық сәулелер үшін бірдей болса, оңдай денелердің толық жарқырауының (R') температураға тәуелділік заңы Стефан-Больцман заңына ұқсас, яғни

мұндағы к- «қаралық» коэффициент делінеді, оның сан мәні дененің табиғатына, оның бетінің күйіне, температуасына т. т. байланысты болады.

Көпгеген денелердің қаралық коэффициенті бірден кем болады, мысалы температурасы 1500° К күмістің к=0, 04. Бұл күміс бетіне түскен жарық аз жұтылып, көп шағылатынына сай келеді.

1. 3 Жарық көздері

Қыздырылған денелердің сәуле шығаруы техникада жарық көздерін жасау үшін пайдаланылады. Осы кездегі көп таралған жарық көзі - қыздыру электр лампасы. Бұл лампа ішінен ауасы шығарылған шыны баллон ішіне жіңішке металл сым немесе көмір қыл орнатылып жасалады. Лампа сымынан ток өткенде ол қатты қызып көрінетін жарық сәулелерін шығарады. Осындай қыздыру электр лампасын алғаш (1870 ж. ) орыс инженері А. Н. Лодыгин жасады. Электр лампаларының қылы, көбінесе, спираль пішінді етіліп вольфрамнан жасалады. лампа қылы тез күймей, көпке шыдау үшін лампа ішіне инертті газ толтырылады. Осы күнгі газ толтырылған электр лампаларының. температурасы шамада 3000°К-ке, жарық беруі 20 лм/Вт-қа дейін болады; пайдалы әсер коэффициенті 3% тен аспайды.

Жарық көзі ретінде көмір электродтары аралығыңдағы электр доғасы да пайдаланылады. Электр доғасын бірінші рет орыс ғалымы В. В. Петров ойлап шығарған, оны орыс инжеиері П. Н. Яблочков көшеге жарық беру үшін пайдаланды. Электр доғасы жарығының көбі оның оң электродында пайда болатын кратерінен шығады, ол кратер температурасы 4000° К-ға дейін жетелі. Оң электрод кратерімен қабат оның теріс электроды, электродтар аралығындағы қызған газ бен буда жарық шығарады. Электр доғасы жарық беруін күшейту үшін кейде көмір электродтар құрамына әр түрлі металл тұздары да қосылады, сонда қызған бу жарықтылығы едәуір күшейеді. Электр доғасы жарық беруі 25 лм/Вт. пайдалы әсер коэффициенті 4°/о-ке дейін болады.

Электр доғасы, қазіргі кезде, күшті жарық көздері ретінде проекциялық құралдарда, прожекторларда пайдаланылады.

Оптикалық пирометрия

Абсолют қара денелердің сәуле шығару заңдары қызған денелердің температурасын өлшеу үшін де пайдаланылады. Қызған денелер температурасын осы заңдарға негіздеп өлшеу методтары оптикалық пирометрия методтары деп аталады. Бұл методтардың бір артықшылығы сол, бұларды қолданып өте жоғары температураларды өлшеуге де болады.

Қызған денелердің температурасын өлшеудің бір методы Виннің заңына негізделген. Егер абсолют қара дененін жарқырау қисығы максимумына сәйкес толқын ұзындығы ( ) мәлім болса, онда формула бойынша, ол дененің температурасы Т мынаған тең:

Осы метод жарқырауының толқын ұзындықтары бойынша таралуы абсолют қара дененікіне ұқсас қызған денелер температурасын табу үшін қолданылады. Егер сәуле шығарушы дене абсолют қара болмаса, онда формула бойынша табылған температура дененің шын температурасьг болмайды, оны дененің реңк (түс) температурасы (Тс) деп атайды. Бірсыпыра денелердің бұл температурасының олардың шын температурасынан айырмашылығы тым үлкен болады, сондықтан ондай денелердің түс температурасын анықтауда мағына жоқ. Тек шығарған сәулелік энергиясының толқын ұзындыктары бойынша таралуы абсолют қара дененікіне ұқсас ғана денелердің түс температуасын өлшеп, олардың шын температурасын білуге болады. Ондай денелердің түс температурасын білу үшін арнаулы спектрлік приборларды пайдаланып, олар шығарған жарықтың спектрлік құрамын зерттеп сәулелік энергия ең зор мәніне сәйкес толқын ұзындығын табу қажет болады.

Абсолют қара денелердің температурасын Стефан-Больцман заңына сүйеніп табуға болады. Онда дененін шығарған толық сәулелік энергиясы радиациялық пирометр делінетін арнаулы прибормен өлшенеді.

Абсолют қара денені пайдаланып пирометр градуирленеді. Одан соң пирометрмен кез келген температураларды өлшеуге болады. Егер зерттеліп отырған дене абсолют қара дене болса, онда пирометр оның шын температурасын көрсетеді. Егер дене абсолют қара болса, осы методпен өлшенілген температура оның шын температурасы болмайды, ол дененің жарықтылық температурасы (Т _s ) болады. Дененің жарықтылық температурасы оның шын температурасынан кем болады, бірақ бұлар бір-бірімен байланысты. Дененік Т _s температурасын өлшеп, оның шын температурасын табуға болады.

Сөйтіп түрліше методтар қолданылып түс темпсратура (Т _с ), радияциялық температура (Т _r ) және жарықтылық температура ( Т _s ) делінетін үш түрлі температура өлшеніледі. Бұлар, әрине шартты температуралар.

ЖАРЫҚТЫҢ ӘСЕРЛЕРІ

2. 1 Фотоэлектрлік эффект

Жарықтың затқа еткен әсері білінетін кұбылыстардың бірі - фотозлектрлік эффект (кыскаша фотоэффект) болады. Фотоэффект деп түскен жарық ықпалынан заттан электрондар бөініп шығу құбылысы айтылады. Бұл қүбылысты алғаш неміс физигі Герц (1887 ж. ) байқаған. Ол электромагниттік толқындар алу үшін тәжірибелер жасағанда электр ұшкындары пайда болатын вибратор саңылауына ультракүлгін сәулелері мол жарық түсірілгенде электр ұшқындары молайып, электр разряды күшейетіндігін байқаған. Одан соң ағылшын физигі Гальвакс (1888 ж. ) теріс зарядталған цинк пластннкаға үльтракүлгін сәулелер түсірілгенде оның заряды кемитіндігін тағайындады.

Фотоэлектр құбылысын сол кезде (1888 ж. ) белгілі орыс физигі А. Г. Столетовтың толық зерттеген. А. Г. Столетовтың тәжірибесінің схемасы

118-суретте көрсетіліп отыр. Мұнда А мыс сетка мен К цинк пластинкадан құрастырылған кондеисатор В батареямен жалғастырулы. Қалыпты жағдайда бұл тізбекпен ток жүрмейтіндігі мәлім. А. Г. Столетов цинк пластинкаға S электр доғадан жарык түсіргенде тізбекпен ток жүретінін байқаған. Зерттей келгенде жарық әсерінен цинк пластинкадан теріс зарядтар бөлініп шығатындығы тағайындалды. Бұл кұбылысты А. Г. Столетов актини - электр құбылысы деп атаған. Қазір бұл құбылыс сыртқы фотоэффект деп аталады.

А. Г. Столетов тәжірибе жасап жарық әсерінен бөлініп шыққан зарядтардың мөлшері пластинканың жарықталынуына, яғни түскен жарық ағынына тура пропорционал екендігін, металл пластинкаға күлгін және ультракүлгін сәулелер түсірілгенде бұл кұбылыс күшейе түсетіндігін тағайындады.

Осылай жарық ықпалынан металдың бетінен бөлініп шығатын теріс зарядтар электрондар екендігі тәжірибеде (1898 ж. ) анықталды. Сөйтіп жарық түскен дененің бетінен электрондар бөлініп шығады; мұндай электрондар фотоэлектрондар деп аталады да, олардың ағыны фото электр тогы (қысқаша фототок) делінеді.

Сыртқы фотоэффектің қасиеттерін тереңірек зерттеу үшін тәжірибеге қарағанда А мен К пластинкалары потенциалдарының айырмасы нольге тең болған жағдайда да тізбекте фототок болады. Демек жарықтың ықпалынан К пластинка бетінен ұшып шыққан электрондардың белгілі кинетикалық энергиясы болады.

Әсер етуші жарықтың спектрлік кұрамы мен оның ағынының қуаты тұрақты болған жағдайда фототоктың і _ф күші А мен К пластинкаларының V потенциалдар айырмасына тәуелді болады