Банк салымы шартының түсінігі мен нысаны

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе

Банк салымы шартының түсінігі мен нысаны

1. Банк салымдарының түрлері

2. Шарттың мазмұны

3. Шарттың мерзімі

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Банк салымы шарты бойынша бір тарап (банк) екінші тараптан (салымшыдан) ақша (салым) алуға, олар бойынша банктік салым шартыида көзделген молшерде және тәртіппен сыйақы төле уге және салымның осы түрі үшін заң актілерінде және шартта көзделген жағдайлар мен тәртіп бойынша салымны қайтаруға міндеттенеді.

Бұл шаргбанктермен салымшыларды несиелеуді камтамасыз етеді. Ол заем шартына ұқсас, алайда, 4 екі тараптың қүкықтары мен міндеттерін көздейтін арнайы нормалар белгіленген. Банктер кәсіпкерлік кызмет субъектілері ретінде банктік салым шартын орындаумен байланысты кауіптерді толыгымен көтереді, олар салым сомасына оны акша капиталы ретінде пайдаланганы үшін есептелетін сыйакыны төлеуді қамтамасыз етуге міндетті. Бүл түрғындардың, занды тұлғалардың бос акшаларын пайдаланудың тиімділік дэрежесін арттырады, олар өз кезегінде елеулі кауіпсіз түракты табыс алу мүмкіндігіне ие болады.

Келтірілген тұжырымдамаға сэйкес банк салымы шарты консенсуалды, алайда іс жүзінде ол реалды болып табылады, өйткені банктік салым шартынын аясындағы құқықтык катынастар, осыньщ алдында қарастырылған шарт бойынша сиякты, салымшы жүгінген кезде туындайды және ақшаны ашык жинактаушы шотка кабылдауды талап етеді. Банктік

салым шаргы біржақты шарт болып табылады.

Жинақтаушы шот ашылатын болгандыктан (жеке бірынғайландырылған код беріледі) . баитік салым шарты баска да міндеітерді шешугс мүмкіндікбереді. Мәселен, шартпен оған жол берілетін жағдайлардажинактаушы шоттыңкемегіменсол бір немесе өзіге тұлғалармен есеп айырысуды да жүзеге асыруга болады. Бұл Қазакстан Республикасыпың банктерінде банктік шоттарды ашу, жүргізу және жабу тәртібі туралы нұсқаудың 1-тармагының ережесіне негізделгеи, онда банктіц банктік салым шартьшда көзделген баска қызметтерді көрсету міндеті туралыайтылган.

Банктік салым шартының нысанына қойылатын талаптар ҚР АК-ң 758-бабына белгіленеді. Ол жазбаіш нысанда жасалугатиіс.

Оған койылатын нақты талаптар банкзаңнамасымен дс аныкталады, соның ішінде "Қазақстан Республикасының банктерінде банктік шоттарды ашу, жүргізу және жабу тәртібі туральг аталган нұсқау мен аныкталады. Банктіксалым шартынын нысанына қойылатын тапаитар, сондай-ақ, банк тэжірибесінде қолданылагын іскерлік айналым дагдылармен де ашық чалады. Банктік салым шарты салымшынык (банк клиентінін) атына росімделетін куэландыратын (салым қүжатын) күжатты шарт бекіткеннеіі кейін берумен рәсімделеді. Салым кұжаттары болып депозиттік сертификат немесе салымшынын кіталшасы (жинактаушы кітапшасы) табылады. Салымшыныкталаи етуі бойынша салымнын жасалғанын куәландыратын кұжат не оның атына, не белгілі бір үшінші түлтаньгңатына рэсімделуі мүмкін. Сапымшы - азаматтык ол кайтыс болган жагдайда салым берігуі тиіс адамдарды кәрсетуге құкығы бар.

Аталған нұскаудың 14-тармагына сэйкес салымның мәнді жагдайлары

болып мыналар табылады: 1) шарт нэні; 2) банктің қызмет көрсету жагдайы және оған акы төлеу тәртібі. Шартта тараптармен келісілген (қосымшажагдайлар) баскадажагданларболуы мүмкін. Онда сондайақ, заңнамамен белгіленетін қосымшаталаптар да болуга тиіс.

Салымдар және соган сэйкес, банктік салым шартгары бірнеше түрге болінеді. Бөлу белгілі болып салымдарды қайтару жағдайы табылады. Сонымен салымның мынадай үш түрі бар:

- талап етілмелі салым;

-мерзімдісалым;

-шарттысалым;

Талап етілмелі салым салымшының бірінші талап етуі бойынша толығымен немесе ішінара қайтарылуға жататындыгымен сипатталады. Мерзімді салым белгілі бір мерзімі е, әдетте, бір жылға дейін сапынады. Шартты салым шартпен козделген белгілі біржагдайлардын туындауына дейін салынады. Ол сол бір немесе өзге кездейсок жағдайларда ақша қаражатъш іздеп табуға мүмкіндік беретіндігімей ыңгайлы, өйткені біркатар жағдайларда олар банктік салым шартында ту ындайтын шарттар түріндс камтылатьш болып табылады. Заңдықтабиғаты жагынан шартты

салымның өзі шартты мәміле болып табылады.

Шарт мерзімі. Банк салымы шарты салым сомасы банкке келіп түскен куннен басіап жасалған болып саналады. Мерзімді салымдар бойынша шарттың эрекет ету мерзімін ақшаны іс жүзінде салу сәтіне ұштасатын уакыт кезеңінің басталуы қүрайды. Бұл мерзім ақшасалынган күннен кейінгі келесі кунненбастап жүреді. Шартты салымдар бойынша шарттың әрекет ету мерзімін аяқталуы созсіз болуға тиіс. Мысалы, баланың мектептегі оқуынын аяқталуы, еңбек демалысы және т. б. қандай да бір жагдаймен ұштасатын уакыт кезеңі құрайды. Талап етілмелі банктік салым шарты мерзімсізболып табылады. Егер салымшы мерзімді салымның сомасын оның мерзімі өткеннен кейін, сондай-ақ шартты салымның сомасынбанксалымы шарты салымныңқайтарылуын байланыстыратын мэнжайлар пайда болғаннан кейін талап етпесе. егер шартта өзгеше көзделмесе, банк салымы шарты талап етілмелі салым шарттарымен ұзартылған болып саналады.

Банк салымы шартының элементтері болып объект, тараптар, мазмұны табылады. Оның объектісі (пэні) ақша (ұлттықта және шетелдік те валюта) болып табылады. Банк салымы шартьгның субъектілік құрамы бір жагынан әркашан банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын банк немесс ұйым шығатындығымен сипатталады. Екінші (салымшы) жактан шартқа және заңды тұлталар да қатыса алады. Заңнамада тікелей көрсету немесе шектеу болмаса да, салымшылар болып басымды түрде коммерциялық емес заңды тұлғалар шығатын болады, өйткені дәл соларда ақша қаражаттарьт пайдаланудың басымды шыгыс сипаты көрінеді. Ягни олардың акша каражаттары тұрақты коммерциялық айналымда емес, керісінше салыстырмалы тыныштык жағдайында болады, сондыктан банксалымы шарты оларға кысқа уақыт аралыгында белгілі бір косымша табыс табуга мүмкіндік береді.

Егер банксалымы шартының мазмұнына токтаіатын болсақ тараптардың дэл сол құкықтары мен міндеттеріне (мазмұнына) айкын ерекшелікті беру, осы шартты бапк қарастырудың негізгі себебі болып табылғанын да атап өтуге болады, өйткені басқаша оган еш киындыксыз заем қатынастарын реттейтін нормаларды қолданугаболар еді.

Тараптардың құқықтары мен міндеттері. Банк салымы шарты біржакты шартболын табылгандыктан ол бойынша міндеттер банкке жүктеледі. Нормалары осы жагдайда да косыміпа маңызға ие болатын, банктік кызметкорсету жэнсзаемтуралы жалпы ережелергесэйкес банк өз міпдеттемелерін кажет болған жагдайда ақшаларды қайтаруды сөзсіз камтамасыз етс алатындай орындауға міндетті. Сонымен катар, клиент банксалымы шартымен алдын ала келісілген шектерде ақшағабилік ету мүмкіндігінен айырылуға тиіс емес.

Клиент салымдарды колма-қол ақшамен де және қолма-қол ақшасыз

аударуларжолымен де енгізуге күқылы. Талап етілмелі салым кезінде салымдар (косымша жарналар) юшентпен ксз кслген сомада және кез келген кезендеенгізілуі мүмкін. Осыған орай банкке салымдар бойынша қосымшажарналар қабындау міндеті жүктедеді. Мерзімді салымдар, сондай-ақ шаріты салымдар кезінде, егер банксалымы шартында өзгеше көзделмесе, салымшы акшаны бір жолғы жарна түрінде енгізеді.

Банк үшінші тұлғалардан салымшынын атынатүскен акшаны қабылдауға міндетті. бірак олар онын бірыщ айландырыдған дербес коды туралы қажетті дерсктерді көрсетугс тиіс.

Банк сондай-ақ салымшыга банк салымы шартымен анықталатын мөлшерде салым сомасына сыйақы төлеуге міндетті. Клиентталап етідмеді салымдар шарттары бойынша шарттык катынастарды банк үшін гез және кенеттен тоқтату мумкіндігі жоғары болгандыктан, әдетте, бұл шарттар бойыпша сыйакьі мөлшері мерзімді жзне шартты салымдарга караганда төмен.

Егер шартта өзгеше көзделмесе, банктін салым бойынша сыйақының мөлшерін біржақты тәртіппсн озгертуге құқыгы жоқ. Сыйакы мөлшері талан етілмелі косымшажарналар бойынша

өзгеруі мүмкін. Осы ереже колданылады. Егер мерзімді салым немесе

шартты салым шарттарымен клиентке салымға косымша жарналар енгізу қүқығы берілсе. Банк бұл жағдайларда сыйақы мөлшерін, акша түскен күні банк қолданғаи сыйақыгасүйенс отырып, жаңадан түскен қосымша жарналар бойынша есептейді.

Сыйақы төлеу тәртібі шартпен белгіленсді. Егер ол шартта кезделмесе,

онда тікелей заннамалық бағыттар қолданылуга тиіс. Санк салымы бойынша сыйақы салымшыға оның талап етуі бойынша әр тоқсан ъаяқтағананнан кейін салым сомасынан белектөленеді, ал бүл мерзімде тапап етілмеген сыйақынын сомасы салымның сыйақы толенетін сомасьш арттырады.

Талап етілмелі салым бойынша салымшы салым бойынша өзіне тиесілі сыйақыны салым сомасынан бөлекалуға қүкылы. Мерзімді салым бойынша да салымшы салым бойын ша озіне тиесілі сыйакыны оның мерзімі аякталғанға дейін салым сомасынан балек алуга құкылы, бірақ бұл ретте банк салымы туралы шарттаозгешс кезделмесе, сыйақының мөлшері банк талап етілмелі салым үшін қолданатын мөлшерге сэйкес қайта есептелінеді. Салым мерзімінің аякталуы бойынша салымшы өзіне тиесілі сыйакыны ол салымды талап сте ме немесе етпей ме оган карамастан толык мелшерде алуга кұкылы.

Егер салым шартты болса, онда салымшының езінс тиесілі сыйақыны салымның сомасынан бөлск алуы банк салымы шартындабелгіленген тәртіппен жүргізіледі. Жалпы, салымдар бойынша сыйақы төлеу үшіп салымдарды қайтару үтдін қолданылатын ережелердеқолданылады. Талап өтілмелі салым бойынша салымшы сыйақыны кез келген уакытта алуға құқылы екенін біз атап өткенбіз. Мерзімді салымдар бойынша сыйакы төлеу жүзеге асырылатьгн арнайы мерзімдер белгілеу орынды (ойта конымды) болып табылады. Шетел валютасымен енгізілген салым бойынша сыйақы да шетел валютасымен теленуге тиіс.

Салымшы шартты біржакты түрде бүзуға және салымды езіне қай-таруга құкылы. Егер салым талап етілгенге дейін рэсімделсе, банк салымшының түскен талабы бойынша бүкіл салымды немесеоның бір бөлігін беругс міндетті. Мерзімінен бүрын бүзу қүқыгы мерзімді салым шарттарына да қатьтсты. Бул ретте салымшының салымды беру туралы талабы түскеннен кейін банк салымшының талабы тускен сэтген бастапбес күннен кешіктірмей салымды немесе оның бір бөлігін беруге міндетті. Шартты салымдар бойынша салымшы банктік салым шартысалымды кайтаруды байланыстыратын жагдайлар туындағанға дейін салымды қайтаруға кұқылы шарттысалымларды каіітару кезінде мерзімді салымдарды қайтару кезінде де қолданылатын мерзімдер қолданылады. Салымшының мерзімді салым шартын мерзімінен бүрын туындағанға дейін бүзу қүқығынан бас тарту ту ралы банк салымы шартының ережесі жарамсыз болып табылады. Шетел валютасьгмен енгізілген салым, егер заң актілерінде банк салымы шартында немесе таралтардың косымша келісімінде өзгеше көзделмесе, нақ сондай валютамен кайтарылута тиіс.

немесе оныңбірбелігін қайтару туралы талабын көзделген мерзімдерде орындамаса сыйақыны төлеу банк салымы шартында кезделген талаптарда жалгастырылады. Біркатар жағдайларда банк салымы шарггары (мерзімді және шартты) олардың эрекет ету мерзімінің (оларды анықтау ережелерін жоғарыда карастырганбыз) аяқгалу ьгна байланысты тоқтатылады. Сондықтан мерзімді салым шарттары бойынша банк салымдарын қайтару көзделген салым мерзімінін туындауы . Шартты салымдар бойынша қайтару банк салымы шарты салымды қайтаруды байланыстыратын жағдайлардын туындауы кезінде жүзеге асырылады. Тұрғылыкты халык өз акшасын банктерге салатын болгандықтап банктердін қызмет етуінің тұрақтылығы мен сснімділігі және салымшылардың тиісті мүдделерін ескере отырып салымдарды толық көлемде өз уакытысында кайтару кепілдіктері асажоғары маңызгаиеболабастайды.

Салымшылардың кұкыктарын қорғау банк салымын қайтаруды қамтамасыз ету жөніндегі заңдык шаралардың көмегімен жүзеге асырылады. Орын алган жагдайларга байланысты сол бір немссе езге құралдар мен тәсілдер колданылу ы мүмкін. Мысалы, 29 наурыз 2000 жылғы Қазакстан Республикасьшың "Банк кұлиясынын мәселелері бойынша Қазакстан Республикасының кейбір заңды актілеріне езгерістер мен толыктырулар енгізу тураль" Заңымен салымдарды (депозиттерді) ұжымдык кепілдеңдіру (сақтандыру) жүйесі епгізіледі. Бұған қоса, салымшылар мен банктердіц барлык клиенттерін қамтамасыз етугебанктер үшін белііленетін, банк қызметін лицензнялау және оган агымдағы бақылау жасау жүйесі. талаптар (норматиатер) бағытталган.

Үшінші тұлғалардын пайдасына салымдар. ҚР АК 764-бабының мэнісінен туындайтыны-үшінші түлғалардын пайдасынасалым жасау банк салымы шартынын ез алдына жеке түрін кұрайды. Оны белудің себебі тараптардың кандай да бір ерекше құқыктары мен міндеттерін белгілеудс смес, ал. үшінші түлганыц пайдасына салым жасау үшінші түлганың паіідасына жасалатын шарттың (ҚР АК 391 -бап) белгісіне толық көлемде сай болмайтындығында, * бірак ҚР АК 764-бабының 4-тармагы аталған норманы, ҚР АК 764-бабьшың 4-тармағы аталған норманы, ҚР АК 764-бабыныа нормаларына қайшы келмейтін бөлігінде, үшінші тұлга пайдасына салым жасау қатынастарына колдануға болатындығын ескертеді. Егер ол осы белгілерге сай болганда оны үшінші жактын пайдасына жасалатын кәдімгі шарт (салым) ден есептеуге болар еді. Үшінші тұлга пайдасынасапым жасаудың ҚР Азаматтық кодексінін аталған 391-бабына сэйкес бекітілетін үшінші жактын пайдасына шарт жасаудан ерекшелігі атына салым енгізілген тұлға салымшыға, яғни шарт бойынша тарапқа айналагындыгында. Үшінші тұлганың пайдасына жасалатын кәдімгі шартта шартты бастапқы бскіткен субъект шарттан шығып қалмайды, ал үшінші тұлғатек шарт бойынша борышқордан орындауды талап етуге катысты құқығы бар _г құқықтық қагынастардыц субъектісіне айналады. Олардың тағы бір ерекшелігі -үшінші түлға пайдасына жасалатын кәдімгі шарт бойынша ішінаранесие берушінін пайдасына және ішінара үшінші тұлғаның пайдасына салым шарты бойынша несие беруші болып толык келемдесалымшы танылады. Алайда, ерекшеліктер туралы айтаотырып, біз үшінші түлға пайдасына жасалатын шарт туралы жекелеген ережелерді үшінші түлға пайдасына салым енгізу қатынастарына қолдануды жоққа шыгармаймыз. Үшінші тұлға лайдасына салым шартының кей дербестігі тураты болжам заңнаманың тікелей тұжьфымдамасына негізделігенін тағы да бір рст атап өтейік. Соның ішіндс, 764-баптыц 1-тармагындаайтылғандай, пайдасына салым енгізілетін азаматтың атын немесе заңды тұлганың атау ьш көрсету тиісті банксалымы шартыныңелеулі талабы болып табылады. Шарт жасау қарсацында кайтыс болган азаматтың не сол кезде болмаған заңды тұлтаның пайдасына жасалған банк салымы шарты жарамсыз болып табылады. Үшінші жасау қарсаңында жасалған банк саіымы шарты қойылатын мұндай талаіттар, ец алдымен, жария құкық нормаларының, соның ішінде салык заңнамасының, эрекеті коррупцняға карсы бағытталған заңнаманың, әрекететуінесепке алумен түсіндіріледі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.