6-7 жастағы оқушылардың ойлауын дамыту

Мектепке бейімделе алмаудың басты себебі - ойлаудың қалыптаспауы болып табылады.
Мен мысал ретінде өзімнің мектебіміздегі эксперименттік 2 сынып оқушыларының ойлау деңгейлерін анықтау үшін жүргізілген зерттеу жұмыстарының нәтижесіне тоқталайын. Эксперименттік 2 сыныпта 18 оқушы бар. Олардың ойлауларының даму деңгейі төмендегідей болды:
Мұнда көрнекі-бейнелік ойлауларының даму деңгейі ғана жақсы нәтиже көрсетті. Ал сөздік-логикалық ойлау даму деңгейі бойынша 1 ғана оқушы жоғары деңгей көрсеткен, орта деңгейлерді жоғарылату қажет.
Тіпті көрнекі-әрекеттік ойлау да¬муы бойынша 5 оқушы төмен деңгейден көрінді.
Дегенмен, дамуында тежелуі байқалған балаларды анықтап, дамыту жұмыстарын жүргізу арқылы оларды қатарға қосу мүмкіндігі бар.
Оқушылардың ойлау қабілетін дамыту үшін мүғалім сабаққа көрнекі құралдарды көп пайдалануы қажет.
Көрнекі-әрекеттік ойлау мектепке дейінгі жаста ойын іс-әрекеті кезінде қалыптасады. Ол белгілі бір деңгейде үлкен адамнын ұйымдастыруымен, бақылауымен өтуі тиіс.
Егер баланың көрнекі-әрекеттік ойлауы дамымаған болса не істейміз?
Оны дамытудың ең тиімді тәсілі — заттық - құралдық іс-әрекет, ол құрастыру іс-әрекетінен көрініс табады.
Сондықтан, әр топта, әр сыныпта әр түрлі конструкторлар жинағы болған дұрыс.
Көрнекі-бейнелік ойлаудың дамуына келесідегідей тапсырмалар әсер етеді: жоғарыда айтылған конструкторлармен жұмыс бейнелік үлгіде емес, сөздік нұсқада болуы тиіс. Бала алдымен құрастырылатын объектіні өзі ойластырып, соңынан оны өз бетімен жүзеге асыруы керек. Осы ойлау түрін дамытуға балаларды әр түрлі сюжеттік-рөлдік және режиссерлық ойындарды ойнатқызып қол жеткізуге болады, онда бала өзі сюжет ойлап тауып, оны өз беті¬мен іске асыруы қажет.
Ал сөздік-логикалық ойлаудың дамуына мынадай жаттығулар көмектеседі:
1) «Төртінші артық» әдісімен пайдалануға болады. Тапсырма мынадай: төрт заттың ішінен үшеуіне ұқсас белгісі жоқ артық бір затты қысқарту қажет. Тапсырманы сурет не заттай немесе жазбаша түрде ұсынуға болады.
Мысалы: Сағат, тарелка, кружка, кесе;
2) Әңгіменің жетіспейтін бөлігін құрастыру. Әңгіме құрастыру кезінде баланың логикалық ойлауымен қоса сөйлеуі дамиды, сөздік қоры байи түседі, қиялы жетіледі;
3) «Керісінше айту» ойыны да жақсы, онда ересек адам қандай да бір сөзді айтып баладан керісінше мағыналы сөз айтуын сұрайды.
Мысалы:
Толық — жіңішке Бос — толы
Қара - ақ Жеңіл — ауыр
Ыстық - суық Таза - кір