Азаматтық құқықтың басқа құқық салаларымен шекарасы

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
Негізгі бөлім
1. Азаматтық құқықтың пәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
2. Азаматтық құқықтың қайнар көздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
3. Азаматтық құқықтың басқа құқық салаларымен шекарасы ... ... ... ... ...16
4. Азаматтық құқықтың қағидаттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
5. Азаматтық құқық жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24

Осы жұмысты азаматтық құқық жөніндегі қысқаша оқулық десе де болады. Әрине мұнда азаматтық құқықтың барлық мәселелері қаралауы мүмкін де емес, дегенмен бір тақырыпқа аса назар аудармыз. Қазақстан заңдары осынау өтпелі кезең атап жүрген, жаңадан қоғам мүлде басқаша қарым-қатынастар түзе бастаған әлеуметтік-экономикалық реформалардың өрбуі жағдайында азаматтық заңдар бұрынғы кеңестік қоғамдағы заңдарды алмастырып, оларды түбегейлі өзгертіп жаңа заманға лайықтап нарықтық экономикалық қатынастарды реттеуге бейімдеу жылдары болғаны айқын. Қазіргі кезде біздер бірнеше жыл бұрынға қарағанда мүлдем басқа құқықтық аяда өмір сүріп жатырмыз. Заңнамалар қатты өзгеріске ұшырады, жаңадан көп арнайы құқық салалары пайда болды. Азаматтық кодексінің өзі ғана қаншама нормаларды қамтиды. Біздің Азаматтық кодекс жеке құқықтық қағидаттарға және дәстүрлерге негізделе отырып жасалған, тауарлы-ақшалай және нарықтық экономика туындататын басқа қатынастарды да негізгі реттеуші болып отыр.
Сонымен өзіме берілген азаматтық құқық тақырыбының біреуін, атап айтқанда азаматтық құқық құқық саласының бірі, оның түсінігі туралы баяндауға көшемін.
"Азаматтық құқық" атауы ежелгі уақыттан бері белгілі, оны римдік заңгерлер Рим азаматтарының құқығы - цивильді құқық деп атаған. Осыдан барып біз күнделікті сабақтарымызда естіп-біліп жүрген цивилистика сөзі туындайды.
Тарихтан белгілі римдіктердің құқығы осы атаумен белгіленді (квириттер құқығы). Римдік жүйе көне римдегі азаматтардың мемлекеттік, қоғамдық және жеке өзіндік қатынастарын реттеді және қазіргі Азаматтық құқыққа қарағанда ұғымы әлдеқайда кең болды. Қазіргі кезде Азаматтық құқықтың римдік атауы сақталғанымен онын мазмұны барынша өзгерді. Дей тұрғанмен оған қарамастан «цивил» атауы еуропалық құқықтануға еніп қана қоймай, заң терминологиясына кірді. Сондықтан да азаматтық құқықты цивилистік деп атайды, ал бұл саладағы мамандарды — цивилист деп жүр.
Римде құқықты жария және жеке деп екі салаға бөлгенін білеміз. Жария және жеке құқықтардың классикалық ара-жігін Ульпиан былайша ашып көрсетеді: "жария құқық дегеніміз рим мемлекетінің құқықтық мәртебесіне қатысты, ал жеке құқық болса жекелеген адамның мүлдесіне сай келеді".

1. Қазақстан Республикасының Конституциясы
2. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі
3. Е.Абиль История государства и права РК с древнейших времен до начало ХХ века Астана, 2000
4. Баянов Е. Қазақстан Республикасының мемлекеті мен құқығының негіздері: Оқулық. Алматы, 2003.
5. Ғ. Сапарғалиев «Қазақстан Республикасының Конституциялық құқығы» А. «Жетi Жарғы» 1998
6. Төлеуғалиев Б. Азаматтық құқық. Жалпы бөлім. 1 том. 2001 ж.
7. Азаматтық құқық пәнінің лекциялық дәптері.
8. Жайлин Ғ.А. Қазақстан Республикасының Азаматтық құқығы, Ерекше бөлім. 1-2 томдар, Алматы, 2003 г.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
Негізгі бөлім

1. Азаматтық құқықтың
пәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... .4

2. Азаматтық құқықтың қайнар
көздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7

3. Азаматтық құқықтың басқа құқық салаларымен
шекарасы ... ... ... ... ...16

4. Азаматтық құқықтың
қағидаттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
18

5. Азаматтық құқық
жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ...20

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23

Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .24

Кіріспе

Осы жұмысты азаматтық құқық жөніндегі қысқаша оқулық десе де болады.
Әрине мұнда азаматтық құқықтың барлық мәселелері қаралауы мүмкін де емес,
дегенмен бір тақырыпқа аса назар аудармыз. Қазақстан заңдары осынау өтпелі
кезең атап жүрген, жаңадан қоғам мүлде басқаша қарым-қатынастар түзе
бастаған әлеуметтік-экономикалық реформалардың өрбуі жағдайында азаматтық
заңдар бұрынғы кеңестік қоғамдағы заңдарды алмастырып, оларды түбегейлі
өзгертіп жаңа заманға лайықтап нарықтық экономикалық қатынастарды реттеуге
бейімдеу жылдары болғаны айқын. Қазіргі кезде біздер бірнеше жыл бұрынға
қарағанда мүлдем басқа құқықтық аяда өмір сүріп жатырмыз. Заңнамалар қатты
өзгеріске ұшырады, жаңадан көп арнайы құқық салалары пайда болды. Азаматтық
кодексінің өзі ғана қаншама нормаларды қамтиды. Біздің Азаматтық кодекс
жеке құқықтық қағидаттарға және дәстүрлерге негізделе отырып жасалған,
тауарлы-ақшалай және нарықтық экономика туындататын басқа қатынастарды да
негізгі реттеуші болып отыр.
Сонымен өзіме берілген азаматтық құқық тақырыбының біреуін, атап
айтқанда азаматтық құқық құқық саласының бірі, оның түсінігі туралы
баяндауға көшемін.

1. Азаматтық құқықтың пәні

"Азаматтық құқық" атауы ежелгі уақыттан бері белгілі, оны римдік
заңгерлер Рим азаматтарының құқығы - цивильді құқық деп атаған. Осыдан
барып біз күнделікті сабақтарымызда естіп-біліп жүрген цивилистика сөзі
туындайды.
Тарихтан белгілі римдіктердің құқығы осы атаумен белгіленді (квириттер
құқығы). Римдік жүйе көне римдегі азаматтардың мемлекеттік, қоғамдық және
жеке өзіндік қатынастарын реттеді және қазіргі Азаматтық құқыққа қарағанда
ұғымы әлдеқайда кең болды. Қазіргі кезде Азаматтық құқықтың римдік атауы
сақталғанымен онын мазмұны барынша өзгерді. Дей тұрғанмен оған қарамастан
цивил атауы еуропалық құқықтануға еніп қана қоймай, заң терминологиясына
кірді. Сондықтан да азаматтық құқықты цивилистік деп атайды, ал бұл
саладағы мамандарды — цивилист деп жүр.
Римде құқықты жария және жеке деп екі салаға бөлгенін білеміз. Жария
және жеке құқықтардың классикалық ара-жігін Ульпиан былайша ашып көрсетеді:
"жария құқық дегеніміз рим мемлекетінің құқықтық мәртебесіне қатысты, ал
жеке құқық болса жекелеген адамның мүлдесіне сай келеді".
Қазақстан Республикасының қазіргі құқық жүйесі жария және жеке құқық
деп бөлінбейді. Біздің ұлттық азаматтық құқықты жеке және жария деп бөлу
бірқатар елдерде, айталық Францияда, фРГ-де және басқаларында кездеседі.
Бірақ мұндай бөлуді ағылшын құқығынан кездестіре алмаймыз. Олар құқықты
"жалпы құқыққа" және "әділдік құқығына", тағы басқа деп бөледі. құқық тек
өзіне ғана тән және белгілі бір ерекшеліктері бар институттардың аясында
қалыптасты дей аламыз.
Сонымен қатар азаматтық құқықтың әртүрлі жүйелерінің арасында белгілі
бір дәрежеде ұқсастықтар бар. Сондықтан әлемдік азаматтық құқықтық
жүйелерде болып жатқан процестер Қазақстан Республикасының Азаматтық құқық
іліміне әсерін тигізіп отыр. Бұл орайда "біз жаңа мемлекетті, жаңа нарықтық
экономика мен жаңа демократияны көптеген өзге де жас тәуелсіз мемлекеттер
осы тәрізді жолды басынан кешіп те үлгерген уақытта құру үстіндеміз",
ендеше осы бағытта әртүрлі өркениеттердің ең соңғы жетістіктерін
пайдалануының маңызы зор.
Азаматтық құқық - Қазақстан Республикасының құқық салаларының бірі
болғандықтан күнделікті тыныс-тіршілікпен, сондай-ақ азаматтардың, заңды
тұлғалар мен мемлекеттің өзімен, оның әкімшілік-аумақтық бөліністерімен
тығыз байланысты.
Алдымен Азаматтық құқық пәнін анықтап, басқаша айтқанда, мұның пәні не
екенін белгілеп алуға тиістіміз. Ал азаматтық құқықтың пәнін анықтаудың өзі
оңай шаруа емес. Өйткені, азаматтық құқықпен реттелетін қоғамдық қатынастар
ауқымы өте кең де сан қырлы.
Құқық жүйесі іштей құқық салаларына бөлінетіндігі белгілі. Әдетте
құқықтың қандай салаға жататындығын анықтау үшін оның пәні мен құқықтық
реттеу әдістемесі қолданылады. Дәл осы пән мен әдістеме арқылы азаматтық
құқықты Қазақстан Республикасының басқа құқық салаларынан ара-жігін айыра
отырып, сонымен бірге оның салалық ерекшеліктерін де айқындауға болады.
Қазақстан Республикасы азаматтық құқығының пәнін тауар-ақша
қатынастары және қатысушылардың теңдігіне негізделген өзге де мүліктік
қатынастар, сондай-ақ мүліктік қатынастарға байланысты мүліктік емес жеке
қатынастар құрайды. Сонымен қатар мүліктік қатынастарға байланысы жоқ
мүліктік емес жеке қатынастар Азаматтық заңдармен реттеледі, өйткені олар
басқа заң құжаттарында өзгеше көзделмеген не мүліктік емес жеке қатынастар
мәнінен туындамайды (АК-тің 6 бабының 2-тармағы)[1].
Азаматтық құқықпен реттелетін қоғамдық қатынастар негізінен мүліктік
қатынастар болып табылады. Материалдық игіліктермен (мүлікпен, жұмыспен,
қызмет көрсетумен, ақшамен, құнды қағаздар және басқа да мүліктермен)
байланысы бар қоғамдық қатынастар мүліктік қатынастар деп аталады. Мұндай
қатынастар иемдену немесе мүліктің тиістілігіне қарай (заттық қатынас),
мүліктің бір адамнан екіншісіне ауысуы, өтуі, меншік иесінің кайтыс болуына
байланысты заттың тағдырын шешу (мұрагерлік қатынас) тәрізді қатынастар
тұрғысынан көрінсе, онда олар азаматтық заңмен реттеледі. Бір сөзбен
айтқанда, мүліктік қатынас дегеніміз мүліктерді сатып алу, иемдену, басқа
адамдарға беру мен пайдалану жөніндегі қатынас болып табылады.
Азаматтық құқық – құқықтың бір саласы.Оның атауы ежелгі уақыттан
белгілі.Оны Римдік заңгерлер Римдік азаматтарының құқығы- Цивильді
құқықдеп атады.Азаматтық құқық ҚР-ның құқық салаларының бірі болғандықтан
күнделікті тыныс тіршілікпен, сондай ақ азаматтардың заңды тұлғалармен
мемлекеттің өзімен оның әкімшілік аумақты бөліністерімен тығыз
байланысты.ҚР азаматтық құқығының мәнін тауар-ақша қатынастары және
қатысушылардың теңдігіне негізделген.Өзгеде мүліктік қатынастар, сондай-ақ
мүліктік қатынастарға байланысты мүліктік емес жеке қатнастар құрайды.
Азаматтық құқық жүйесі әдістері.- Мемлекеттегі құқықтық нормаларының
жиынтығын қамтитын ғылыми әрі нақты құбылыс болып табылады. Азаматтық құқық
ҚР-ғы құқықтық нормативтік құжаттар жағынан ең ауқымды күрделі заң саласы
болып есептеледі. Азаматтық құқықтың жүйесі логикалық талаптарға сай
келеді.Яғни, олар іштей салаларға, құрылымдар мен оның бөліктеріне
бөлінеді.ҚР-ның Азаматтық құқықтар жүйесі 2 бөлімнен тұрады: Жалпы және
Ерекше. Жалпы бөлімнің 1 бөлімі: Жалпы ережелер. Жалпы бөлімнің 2 бөлімі:
Меншік құқығы және өзге де заттық құқықтар. Жалпы бөлімнің 3 бөлімі:
Міндеттемелік құқықтар. Ерекше бөлімнің 4 бөлімі: Міндеттемелердің
жекелеген түрлері. Ерекше бөлімнің 5 бөлімі: Интелектуалдық меншік құқығы.
Ерекше бөлімнің 6 бөлімі: Мұрагерлік құқық. Ерекше бөлімнің 7 бөлімі:
Халқаралық жеке құқық.
Азаматтық құқық реттейтін қоғамдық қатынастардың негізгі түрлерінің
біріне, құқықытық нормалардың ықпалына ұшырайтын мүліктік қатынастар
жатады. Материалды игіліктермен байланысты қоғамдық қатынастар мүліктік
қатынастар деп аталады. Мүліктік қатынастар мүлікке деген меншіктік
қатынастардың негізінде туындайтындықтан, азаматтық заңнамалардың іс-
әрекетіне бағынады. Осы тұрғыдан, мүліктік қатынастар дегеніміз мүлікті
алу, иемдену, не басқа субъектілерге беру барысындағы қатынастар. Бұл
қатынастар нарықтық қатынастар барысында, айырбас, сату немесе тауар-ақша
қатынастарына айналады. Сондықтан нарық реттеудің негізгі объектісі болады.

Азаматтық құқық тек қана мүліктік емес, сонымен бірге жеке мүліктік
емес қатынастарды да реттейді. Қазақстан Республикасының азаматтық
заңнамалары екі түрлі жеке мүліктік емес қатынастарды :
1) мүлікпен байланысты жеке мүліктік емес және;
2) мүліктен тыс, мүліктік емес қатынастарды реттейді.
Мүлікпен байланысты жеке мүліктік емес қатынастарға авторлық ,
өнертапқыштық сияқты қатынастар жатады. Мысалы, бір ұйымның екінші бір
заңды тұлғаның тауарлы белгісін пайдалануы, соңғысына зиян шектіруі, атына
кір келтіруі мүмкін.
Мүліктен тыс, мүліктік емес қатынастар, мүліктік қатынастар сияқты
емес, басқа фактілердің, басқа субъектілердің арасында пайда болады. Олар
мүліктік мазмұны болмайтын, ақшалай бағалауға келмейтін, жеке және заңды
тұлғалардан айырмайтын игіліктерге байланысты туындайды[2].

2. Азаматтық құқықтың қайнар көздері

Азаматтық құқықтың қайнар көздеріне - Оларға ҚР-ның Конституциясы,
Азаматтық құқық кодексі,нормативтік құқықтық актілер,Азаматтық құқық
пәні,бағалы қағаздар жатады. Азаматтық құқықтық қатынастардың пайда
болуының негіздерінде заңды фактілер жатады. Азаматтық құқықтар мен
міндеттер заңдарда көзделген негіздерден, сондай-ақ азаматтар мен заңды
тұлғалардың әрекеттерінен пайда болады, өйткені ол әрекеттер азаматтық
заңдарда көрсетілмегенімен, олардың жалпы негіздері мен мәніне байлансты
азаматтық құқықтар мен міндеттерді туғызады. Қазақстан Республикасы
Азаматтық кодексінің 7-бабына сәйкес азаматтық құқықтар мен міндеттер:
1) заңдарда көзделген шарттар мен өзге де мәмілелерден, сондай-ақ
заңдарда көзделмегенімен, оларға қайшы келмейтін мәмілерден;
2) заңдарға сәйкес азаматтық – құқықтық жағдайларды туғызатын
әкімшілік құжаттардан;
3) азаматтық құқықтар мен міндеттер белгіленген сот шешімінен;
4) заң құжаттарында тыйым салынбаған негіздер бойынша мүлікті жасау
немесе иемдену нәтижесінде;
5) өнертабыстар, өнеркәсіптік үлгілер, ғылым, әдебиет пен өнер
шығармаларын және интетеллектуалдық қызметтің өзге де нәтижелерін жасау
нәтижесінде
6) басқа жаққа зиян келтіру салдарына, сол сияқты басқа жақ есебінен
мүлікті негізсіз сатып алу немесе жинау салдарынан;
7) азаматтар мен заңды тұлғалардың өзге де әрекеттері салдарынан;
8) заңдар азаматық-құқықтық жағдайлар басталуын байланыстыратын
оқиғалар салдарынан пайда болады. Азаматтық құқықтар мен міндеттер
құқықытың субъектілері деп аталатын құқықтық қатынасқа қатынасушыларға тән.
Азаматтық құқықтық қатынастардың субъектілеріне азаматтар, заңды тұлғалар,
мемлекет, сондай-ақ әкімшілік-аумақтық бөліністер жатады. Аталған
субъектілердің азаматтық құқықтық қатынастарға қатынасуының алғашарттары
олардың азаматтық құқықтық қабілеттілікке және азаматық әрекет
қабілеттілігіне ие бола алуы[3].
Азаматтық құқықтық қабілеттілік дегеніміз – азаматтың заңмен
бекітілген құқықтарға ие болып, белгілі бір міндеттерді атқара алу
қабілеттілігі. Азаматтық құқық қабілеттлігі барлық азаматтарға бірдей,
ортақ деп танылады. Азаматтың құқық қабілеттілігі ол туған кезден басталып
қайтыс болған соң тоқтатылады. Азаматтық құқықтық қабілеттілік азамат
Қазақстан Республикасы шегінде де, одан тыс жерлерде де мүлікті, соның
ішінде шетел валютасын меншіктеуге ; мүлікті мұраға алып, мұраға қалдыруға;
республика аумағында еркін жүріп-тұруға және тұрғылықты жер таңдауға;
республикадан тыс жерлерге еркін шығып кетуге және оның аумағына қайтып
оралуға; заң құжаттарында тыйым салынбаған кез келген қызметпен айналасуға;
дербес өзі немесе басқа азаматтармен және заңды тұлғалармен бірігіп заңды
тұлғалар құру; заң құжаттарында тыйым салынбаған кез келген мәміле жасасып,
міндеттемелерге қатысу, өнербастыларға, ғылым, әдебиет және өнер
шығармаларына, интелектуалдық қызметтің өзге де туындыларына интелектуалдық
меншік құқығы болуға, материалдық және моральдық зиянның орнын толтыруды
талап етуге құқығы болады; басқа да мүліктік және жеке құқықтары болады; өз
фамилиясы мен өз есімін, сондай-ақ, қаласа, әкесініңң атын қоса, өз атымен
құқықтар мен міндеттерге ие болып, оларды жүзеге асырады. Заңдар бойынша
азаматтардың жасырын түрде құққықтар иеленіп, міндеттерді жүзеге асыратын
жағдайлары немесе бүркеншік ат пайдаланатын реттерді көзделуі мүмкін;
азамат тқрақты немесе көбінесе тұратын елді мекен оның тұрғылықты жері жеп
танылады. Он төрт жасқа толмаған адамдардың немесе қорғаншылықты
азаматтардың тұрғылықты жері олардың ата-анасының, асырап алушыларының
немесе қорғаншыларының тұрғылықты жері болып табылады.
Заңды тұғалардың құқықтық қабілеттілігі дегеніміз - олар мемлекеттік
тіркеуден өткеннен кейін пайда болып, өздерінің қызметін тоқтатқанда
жойылады.
Азаматтың әрекет қаблеттілігі дегеніміз – азаматтың өзінің іс-
қимылымен белгілі бір құқықтарға ие бола алу және сол құқықтарды іске асыра
алу және белгілі бір міндеттерді атқару, алып жүре алу қабілеттілігі.
Азаматтық қабілеттіліктің әрекет қабілеттілігі жоқ, жартылай, толық емес,
шектелген деген сияқты түрлері бар.
Алты жасқа дейінгі балалардың әрекет қабілеттілігі жоқ деп танылады.
Сонымен бірге, жүйке ауруы немесе ақыл-есінің кемдігі салдарынан өз
әрекеттерінің мәнін түсіне алмайтын немесе не істегенін білмейтін азаматты
сот әрекет қабілеттілігі жоқ деп тануы мүмкін, соған байланысты оған
қорғаншылық белгіленеді.
Жартылай әрекет қабілеттілігі – 6-14 жасқа дейінгі балаларға тән.
Азаматтық заңнамалар бойына олар үшін мәмілелерді, егер заң құжаттарында
өзгеше көзделмесе, олардың атынан ата-анасы, асырап алушылары немесе
қорғаншылары жасайды. Он төрт жасқа дейінгі кәмелетке толмағандар өздерінің
жасына лайықты, жасай салып орындалатын тұрмыстық ұсақ мәмілелерді өз
бетінше жасауға құқылы.
Он төрт жастан он сегіз жасқа дейінгі кәмелетке толмағандардың толық
емес әркекет қабілеттілігі бар деп мойындалады. Бұл жастағы азаматтар
мәмілелерді ата-анасының, асырап алушыларының немесе қорғаншыларының
келісімімен жасайды. Мұндай келісімнің нысаны заңдарда кәмелетке
толмағандар жасайтын мәміле үшін белгіленген нысанаға сай келуге тиіс. Он
төрт жастан он сегз жасқа дейінгі кәмелетке толмағандар өздерінің табысына,
степендиясына, өзге де кірістеріне және өздері жасаған интелектуалдық
меншік құқығы объектілеріне өз бетінше билік етуге, сондай-ақ тұрмыстық
ұсақ мәмілелер жасасуға құқылы[3].
Жеткілікті негіздер болған жағдайда қорғаншылық және қамқоршылық
органы кәмелетке толмаған адамның өз табысына, степендиясына, өзге де
кірістеріне және өзі жасаған зияткерлік меншік құқығы объектілеріне өз
бетінше билік ету құқығын шектеулі немесе ол құқықтан айырылуы мүмкін. Он
төрт жастан он сенгіз жасқа дейінгі кәмелетке толмағандар осы баптың
ережелеріне сәйкес өздері жасаған мәмілелер бойынша дербес жауапты болады
және өздерінің әрекеттерінен келтірілген зиян үшін осы Кодекстің ережелері
бойынша жауап береді.
Азаматтар 18 жасқа, яғни кәмелетке толғанда олардың толық әрекет
қабілеттілігі мойындалады. Бұл жерде мынадай бір сәтті есімізге салып
кеткеніміз жһн. Егерде заң құжаттарында он сегіз жасқа жеткенге дейін
некелесуге рұқсат етілетін жағдайда,он сегіз жасқа толмаған азамат некеге
тұрған кезден бастап толық көлемінде әрекет қабілеттілігіне ие болады.
Спирт ішімдіктеріне немесе есірткі заттарға салыну салдарынан өзінің
отбасын материалдық жағынан ауыр жағдайға ұшыратқан азаматтың әрекет
қабілеттілігі сот Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексінде
белгіленген тәртіп бойынша шектеуі мүмкін. Оған қамқоршылық белгіленеді. Ол
тұрмыстық ұсақ мәмілелерді өз бетінше жасауға құқылы. Басқа мәмілелер
жасауды, сондай-ақ табысын, зейнетақысын және өзге де кірістерін алуды және
оларға билік етуді ол тек қамқоршысының келісімімен ғана жүзеге асыра
алады. Азамат спирт ішімдіктеріне есірткі заттарға және нашақорлыққа
салынуды тоқтатқан жағдайда сот оның әрекет қабілеттілігіне қойылған
шектеудің күшін жояды. Сот шешімінің негізінде азаматқа белгіленген
қамқоршылықтың күші жойылады.
Азаматтық құқықтық қатынастардың объектілері мүліктік емес игіліктер
мен құқықтар азаматтық құқық объектілері бла алады. Мүліктік игіліктер мен
құқықтарға заттар, ақша, қызмет, шығармашылық интелектуалдық қызметтің
объектіге айналған нәтижелері, фирмалық атаулар, тауарлық белгілер және
бұйымды дараландырудың өзге де құралдары, мүліктік құқықтар мен басқа да
мүлік жатады. Жеке мүлктік емес игіліктер мен құқықтарға жеке адамның
өмірі, денсаулығы, қадір-қасиеті , абырой , игі атақ, іскерлік, бедел,
жеке өмірге қол сұқпаушылық, жеке құпия мен отбасы құпиясы, есім алу
құқығы, автор болу құқығы, шығармаға қол сұқпаушылық құқығы және басқа
материалдық емес игіліктер мен құқықтар жатады.
Азаматтық құқықтық қатынастарың түрлері қатынастардың негізгі
материалды игіліктердің болуы және болмауына байланысты қалыптасатындықтан
азаматтық құқықтық қатынастардың түрлері мүліктік, материалды игіліктер
сипатында болатындықтан, олардың экономикалық мазмұны бар. Мүліктік емес
қатынастарға адамның, азаматтың өмірі, денсаулығы,еркіндігі, бостандығы,
қаупсіздігі, ар-ожданы, намысы, аты-жөні т.с.с. жеке басының мүліктік емес
мүдделері жатады. Мүліктік, материалды игіліктер бір жеке және заңды
тұлғалардан екіншілеріне көшуі, қайтарылуы мүмкін. Ал мүліктік емес
құбылыстар мен мүдделер екінші біреуге берілмейді, көшпейді.
Азаматтық құқықтық қатынастардың тууы үшін бір жағдайлар болу керек.
Осындай азаматтық құқықтық қатынастардың тууының әмбебап тәсілдеріне
мәмілелер жатады. Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 147-бабында
көрсетілгендей мәмілелер дегенімз азаматтар мен заңды тұлғалардың азаматтық
құқықтары мен міндеттерін белгілеуге, өзгертуге немесе тоқтатуға
бағытталған әрекеттер.
Мәмілелердің төмендегідей төрт белгілері бар: бірішіден, мәміле
адамдардың еркін білдіретін ерікті әрекет. Оның еріктілігі азаматық
құқықтық қатынастарды белгілеуге, өзгертуге және тоқтатуға мақсатты түрде
бағытталатындығынан көрінеді. Бұндай мақсатты жоқ әрекет – қарапайым
қылықтан бұл мәміленің басты айырмашылығы; екіншіден , мәміле, көп жағдайда
заңмен мақұлданған, құқыққа сәйкес әрекет, үшіншіден, мәміле тек азаматтық
құқықтық қатынастарды тудыруға, өщгертуге және тоқтатуға бағытталған
әрекет; төртіншіден, мәміле азаматтық құқықтық қатынастарды
тудыратындықтан, ол қатынастардың құқықтық салдарды азаматтық заңнамалардың
нормаларымен реттеледі.
Мәміленің түрпішіндері. Мәміле ауызша, жазбаша, не болмаса
конклюдетті әрекет арқылы және үндемеу сияқты түрпішіндерде болады.
Мәмленің ауызша түрпішіні мәміле жасаушы тараптардың өзара
еріктерінің тікелей қабылдануы. Бұл жеде мәміле жасаушыларың еркі
тараптардың бір-бірімен ауызша келісіміне негізделеді. Бұндай келісім
телефон, тараптардың тікелей кездесуі, жүздесуі не олардың өкілдері арқылы
жасалуы мүмкін. заңдармен немесе келісіммен жазбаша немесе өзге белгілері
бар нысан белгіленбеген мәміле, атап айтқанда, олар жасалған мкезде
атқарылған мәмілердің бәрі ауызша жасалуы мүмкін. ауызша мәміле адамның
мінез құлқынан оның мәміле жасау еркі көрініп тұрған ретте де жасалған деп
саналады.
Жазбаша мәмілелер:
1) егер мәмілелердің жекелеген түрлері үшін заңдарда өзгеше арнайы
талап көрсетілмесе немесе іскерлік қызмет өрісінің әдеттегі құқықтарынан
туындамаса, мәмілелерді жасау кезінің өзінде орындалатын әрекеттерден
басқа, кәсіркерлік қызметүрдісінде жүзеге асырылатын әрекет жағдайында;
2) мәмілелерді жасау кезінің өзінде орындалатындарынан басқа,
жүзесептік көрсеткіштен жоғары сомаға жасалатын мәміле жазбаша түрпішінде
жасалуы тиіс;
3) заңдарда немесе тараптардың келісімінде көзделген өзге де реттерде
жазбаша түрде жасалуы тиіс
Егер іскерлік қызмет өрісінің әдеттегі құқықтарынан өзгеше
туындамаса, жазбаша түрде жаслаған мәмілеге тараптар немесе олардың
өкілдері қол қоюға иіс. Егер заңдарға немесе мәмілеге қатысушылардың
бірінің талаптарына қайшы келмесе, мәміле жасау кезінде қол қоюдың
факсимилелік көшірме, электрондық цифрлық қолтаңба құралдарын пайдалануға
жол беріледі.
Екі жақты мәмілелер әрқайсысына өзін жасаған тараптар қол қойған
құжаттарды алмасу арқылы жасалуы мүмкін.
Хат, жеделхат, телефонжазба, телетайпжазба, факс, электрондық
құжаттар немесе субъектілерді және олардың ерлік білдіруінің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.