Ақша жүйесінің құқықтық жүйесі

1.Ақша жүйесінің түсінігі мен элементтері.

2.Қазақстан Республикасының ақша жүйесі.

3.Ақша айналымының құқықтық негіздері.

4.Бағалы қағаздар айналымының құқықтық негіздері.

Жалпы мемлекеттік заңдармен реттелген елдегі ақша айналысын ұйымдастыру ақша жүйесі болып табылады. Әрбір мемлекет өзінің ұлттық ақша жүйесі бар.
Қазақстан Республикасының ақша жүйесі 1995 жылы 30 наурыздағы «ҚР Парламентінің заң күші бар жарлығына сәйкес ұйымдастырылған.Жарғы ақша айналысын ұйымдастыру негізін және формаларын белгілейді, онда ресми ақша бірлігі, ақша белгілерінің эмиссиясы, сонымен қатар монеталарды жасау тәртібі, ақша айналысын ұйымдастыру және реттеу тәртіптері қамтылады.
Ақша жүйесі келесі элементтерден тұрады:
1. Ақша бірлігінің атауы: Қазақстан Республикасы ақша бірлігі ретінде 100 тиыннан құралған 1 теңге болып табылады.
2. Ақша белгілерінің түрлері: Қазақстан Республикасының ақша белгілері болып олардың өсу құны бойынша төлемнің барлық жерлеріне қабылданатын банкноттар мен монеталардан құралады. Олар ұлттық банктің міндеттемесі болып табылады және барлық активтермен қамтамасыз етіледі.
3. Эмиссия тәртібі: Қолма – қол ақшаларды шығарып олардың айналысын ұйымдастыру және айналыстан шығаруды Ұлттық банктың қолма – қолсыз ақша эквивалентін алумен банкноттар мен монеталарды сату формасында жүзеге асырады.
4. Ақша түрлері: Заңды төлем құралы болып табылатын қағаз және несие ақшалар.
5. Валюталық баға дегеніміз – бұл басқа бір елдің ақша бірлігіне қатысты бейнеленген сол елдің ақша бірлігінің бағасы.
Әлемдік тарихта ақша жүйесінің келесі типтері болған.
- металдық айналым, мұнда ақшалай тауар ақшаның барлық қызметін атқарады, ал несие ақшалар металға айырбасталады.
- несие және қағаз ақша айналысы, мұнда алтын айырбастамайтын банкнотамен айналыстан ығыстырып шығарылды және қазынаға айналады. Металдардың айналымдарға қатысты аталып өткен ақша жүйесі бейметализм және монометализмге тән.
Бейметализм – бұл ақша жүйесінде жалпы құндық эквивалент заңды түрде.
Алтын және күміс монеталар кең көлемде соғылып еркін айналысқа түседі.

1. Худяков А.И. «Финансовое право»
Алматы 2002
2. Мухитдинов Н.Б., Найманбаев С.М., Серимов У.С.
«Қаржылар саласындағы басқарудың құқықтық негіздері»
Алматы 1999 ж.
3. Найманбаев С.М. «Финансовое право»
Алматы 2004 ж.