Баскару есебіндегі шьғындардың жіктелуі
1. Шығындар және олардың жіктелуінің жалпы түсінігі.
2. Шығындарды жіктеудің негізгі бағыттары.
3. Калькуляциялау баптары және олардың сипаттамасы.
2. Шығындарды жіктеудің негізгі бағыттары.
3. Калькуляциялау баптары және олардың сипаттамасы.
Шығандарды жіктеудің осы немесе басқа жүйелерін таңдауда, алдымен „шығын" деген ұғымның өзін жете түсіну кажет, яғни оның терминологиялық мәнін, шығындарды топтастырудың қағидаларын кәне есебін түсіндіру керек.
„Шығындар, деп жазады Лисович Г. М., Ткаченко И.Ю - бұл қолдағы бардын сатып алуға жүмсалғанын және- оны шаруашылық субъекгінің балансында актив ретінде көрсетілетін, келешекте табыс әкелуге кабілетгі қаражатгтар" . Бірақта, кәсіби әдебиеттерде осы үғымның баскалай да трактовкасы (немесе түсіндірулері) кездеседі. Мәселен, проф. Хорнгрен Ч. Т., Фостер Дж. оны келесідей түрде тұжырымдайды: „Әдетте, шығындар — тауарларға немесе қызметтерге төленуі қажет болатын, тұтынатын ресурстар (ақшалар) деп
түсіндіреді".
Тура осындай мазмұндағы анықгаманы сәл кейінірек проф. Шеремет А. Д. және басқа да авторлар берді .
Осы ұғымдардан „шығындар" тұжырымдамасының абстрактілі деңгейде екегіі көрініп тұр. Дәл сондықган, осы күнге дейін экономи-калық әдебиетгерде осы мәселе бойынша көзкарастардың біртүтастығы жоқ. Отандық тәжірибеде, „шығындар", „шығыстар", „жұмсалған кара-жат" үғымдары бірдей деп тендестіріледі немесе ұқсас болып келеді және „өндіріс шығындары", не „өндіріске жұмсалған шығын" термин-дері қолданылады. Біздің пікірімізше, „шығын" деген сөздің табиғаты, әр қилы ахуалға байланысты әр түрлі мәндерге ие болып келетін сияқгы.
„Шығындар, деп жазады Лисович Г. М., Ткаченко И.Ю - бұл қолдағы бардын сатып алуға жүмсалғанын және- оны шаруашылық субъекгінің балансында актив ретінде көрсетілетін, келешекте табыс әкелуге кабілетгі қаражатгтар" . Бірақта, кәсіби әдебиеттерде осы үғымның баскалай да трактовкасы (немесе түсіндірулері) кездеседі. Мәселен, проф. Хорнгрен Ч. Т., Фостер Дж. оны келесідей түрде тұжырымдайды: „Әдетте, шығындар — тауарларға немесе қызметтерге төленуі қажет болатын, тұтынатын ресурстар (ақшалар) деп
түсіндіреді".
Тура осындай мазмұндағы анықгаманы сәл кейінірек проф. Шеремет А. Д. және басқа да авторлар берді .
Осы ұғымдардан „шығындар" тұжырымдамасының абстрактілі деңгейде екегіі көрініп тұр. Дәл сондықган, осы күнге дейін экономи-калық әдебиетгерде осы мәселе бойынша көзкарастардың біртүтастығы жоқ. Отандық тәжірибеде, „шығындар", „шығыстар", „жұмсалған кара-жат" үғымдары бірдей деп тендестіріледі немесе ұқсас болып келеді және „өндіріс шығындары", не „өндіріске жұмсалған шығын" термин-дері қолданылады. Біздің пікірімізше, „шығын" деген сөздің табиғаты, әр қилы ахуалға байланысты әр түрлі мәндерге ие болып келетін сияқгы.
Баскару есебіндегі шьғындардың жіктелуі
1. Шығындар және олардың жіктелуінің жалпы түсінігі.
2. Шығындарды жіктеудің негізгі бағыттары.
3. Калькуляциялау баптары және олардың сипаттамасы.
1. Шығындар және олардың жіктелуінің жалпы түсінігі.
Шығандарды жіктеудің осы немесе басқа жүйелерін таңдауда, алдымен „шығын"
деген ұғымның өзін жете түсіну кажет, яғни оның терминологиялық мәнін,
шығындарды топтастырудың қағидаларын кәне есебін түсіндіру керек.
„Шығындар, деп жазады Лисович Г. М., Ткаченко И.Ю - бұл қолдағы бардын
сатып алуға жүмсалғанын және- оны шаруашылық субъекгінің балансында актив
ретінде көрсетілетін, келешекте табыс әкелуге кабілетгі қаражатгтар" .
Бірақта, кәсіби әдебиеттерде осы үғымның баскалай да трактовкасы (немесе
түсіндірулері) кездеседі. Мәселен, проф. Хорнгрен Ч. Т., Фостер Дж. оны
келесідей түрде тұжырымдайды: „Әдетте, шығындар — тауарларға немесе
қызметтерге төленуі қажет болатын, тұтынатын ресурстар (ақшалар) деп
түсіндіреді".
Тура осындай мазмұндағы анықгаманы сәл кейінірек проф. Шеремет А. Д. және
басқа да авторлар берді .
Осы ұғымдардан „шығындар" тұжырымдамасының абстрактілі деңгейде екегіі
көрініп тұр. Дәл сондықган, осы күнге дейін экономи-калық әдебиетгерде осы
мәселе бойынша көзкарастардың біртүтастығы жоқ. Отандық тәжірибеде,
„шығындар", „шығыстар", „жұмсалған кара-жат" үғымдары бірдей деп
тендестіріледі немесе ұқсас болып келеді және „өндіріс шығындары", не
„өндіріске жұмсалған шығын" термин-дері қолданылады. Біздің пікірімізше,
„шығын" деген сөздің табиғаты, әр қилы ахуалға байланысты әр түрлі мәндерге
ие болып келетін сияқгы. Басқару есебінде (БЕ) шығындар әр түрлі мақсаттар
үшін әр түрлі әдістермен жіктеледі, яғни ол бір мағыналы емес. Шығың
факторы - бұл шығындардың пайда болуына әкелетін кез келген оқиғалар немесе
жағдайлар.
Сондықтан, мұндағы шығындардын ой өзегі, „әр түрлі мақсаттағы
шығындар әр түрлі топтастырылуы" мүмкін.
„Шығындар" үғымына өндіріс шығындарының пайда болуымен байланысты
активтердің азаюы (материалдар, ақшалай қаражаттар) немесе
міндеттемелердің артуы (әсіресе, кредиторлық қарыз) енеді. Бухгалтерлік
есептің стандарттары бойынша „актив" келешекте одан табыс әкелінеді деп
күтілетін және өткен оқиғалар нәтижесі ретінде, субъект бақылайтын
ресурстар тұрғысынан карастырылады. „Шығын-дар" мен „шығыстар" үғымдарын
толық деңгейде ұқсас деуге болмайды. „Шығыстар" — бұл ағымдағы есептік
кезеңге жатқызылатын шығындар баптары. Шығыстар ағымдағы кезең бойында
табыс табу үшін пайдаланылған ресурстарды көрсетеді.
Бухгалтерік есептің стандарттары бойынша „Шығыстар" есепті кезеңде
активтерді пайдалану немесе есептен шығару жағдайында табыстын азаюын,
сондай-ақ капиталдың азаюына әкелетін және соған сәйкес міндеттемелердің
пайда болуы мүмкін.
Енді біз шығындардың мәнін түсіну үшін, оны үш жақты қарастыру керек.
Біріншіден, шығындар ресурстарды пайдаланумен анықталады. Екіншіден,
шығындар ақшалай өлшеммен көрсетілген пайдаланылған ресурстардың санын
көрсетеді. Үшіншіден, шығындар кез келген бөлімшенің қызметі, өнімді
өндіруді, яғни олардың іске асырылу жайын салыстырады.
Осыдан келіп, шығындар өзіндік құнға қарағанда едәуір кең және бір
мезгілде белгілі мақсаттарға ақшалай көріністе ресурстарды пайдалану
деңгейін көрсетеді.
Осыдан барып, есептің мақаты, атқаратын қыметі және мазмұндарды згерді.
Осыдан шығындарды өздігінше есепте көрсету, оның соңғы өнім болып
табылады, ал ол мақсатқа жетудің құралы ретінде көрінеді. Икемді шығындар
әр түрлі өндіріс көлемінде әр түрлі өздерін алып жүреді, ал жекелеген
тұрғысынан қарасақ, ол: Шығынның мұндай әрекетін көре тұра, шетелдік
әдебиеттерде, әсіресе бухгалтерлік есеп бойынша теориялық еңбектерінде
шығындардың әрекетті деген терминді өте жиі қолданады. Қазақстандық
тәжірибеде шығындар динамикасы туралы айту қабылданғанмен, бірақта
шығындардың әрекетті термині, біздің пікірімізше, тек қарқынды ғана
емес, сондай-ақ осы немесе бақса шығыстардың мүмкін болатын статистикалық
жағдайын көрсететін, өте ауқымды ұғым болып көрінеді. Шешім қаьылдау үшін
іскерлік белсенділік пен өндірітік қызметтің деңгейлерінен тәуелді
шығындардың әрекетті қалай өзгеретінін көрсету өте маңызды роль
атқарады. Сондықтан осыдан мынадай мәселелер туады:
❖ келесі жылға өндірістік қызметтің қандай көлемін жоспарлау қажет?
❖ сатылатын тауарлардың көлемі өсуіне байланысты сату бағасын азайту
керек пе?
❖ өнімді атумен айналысатн қызметкерлердің еңбегіне ақы төлеу қандай
нысанда болу керек: тек комиссиондық сыйақы, тек жалақы немесе
олардың комбинациялары?
❖ өнім шығарудың мөлшерін арттыру үшін қосымша құрал-жабдықтар сатып
алу керек пе?
Бұндай құбылыстарды ұғыну үшін осы немесе басқа белгілері бойнша
шығындарды топтастыру жүргізіледі. Объектілерді жіктеу белгілері көп болған
сайын, оның зерттеліну деңгейі де жоғары болады,. Бұл, з кезегінде
объектінің бақарушылық деңгейін арттырады.
Одан бақа, бақылау және реттеу функцияларын жүзеге асыру үшін басқарушы
есебінде реттелетін және реттелмейтін шығындар тобы да ажыратылып
көрсетіледі.
Демек, бідің пікірімізше, шығындардың жітемісі басқару мәселелерінің
шешу үшін құал ретінде, яғни шешімді қабылдайтын және оның зардаптарын
анықтайтын процесіне қатысды. Дұрыс шешім қабылдау үшін оның қандай
шығындар мен олжаға жетелейтінін білуі керек. Релевантты шығындар деп тек
шешімді қабылдау барысында ғана өзгеретін, болашақ шығындарды еептеуге
болады.
2. Шығындарды жіктеудің негізгі бағыттары.
Шыпындарды жіктеудің мақсаты - ждипы массадан тек релевантгы шығындарды
бөліп көрсету (оның өзгеруіне ықпал етуге болатын бөлігіне қатысты).
Сондықтан, жіктеудің әдістері (немесе жіктеу багаттары) басшьшың алдыңда
турған нақгы мәселелерден тәуелді болып кёледі. Басқарушы есебінің осындай
негізгі мәселелеріне (неіііесе баіъптарына) мыналар жатады:
1) Бірінші бағыт - жай өндірістік есеп, оньвд негізгі міндеті: өнімді
сатудан күтілетін табыс (қызметгерден, тасымалдаудан, сатудан) және
өнімнің (жұмыс, қызмет) өзіндік құнын анықтау үшін жұмсалған
шығындар (тікелей және жанама) туралы есептік, мәліметтерді алу
болып табылады;
2) Екінші бағыт - өзіндік күн туралы есеп берулер мен нақгы
шығындар туралы алынған ақпараттарды болашақ өндірістік шығындар
мақсатында пайдалану және дұрыс шешімдер кабылдау үшін барлық деңгейдегі
басшыларды (цехтардың, өндірістің; ШС) осы ақпараттармен қамтамасыз ету;
3) Үшінші бағыт — шығу орындары бойынша шығындарды бақылау мен реттеу
мақсатында шығындар орталықтары бойынша да, жауапкершілік орталықтары
бойынша да есепті ұйымдастыру.
Осы келтірілген мәселенің әрқайсысын шешуде шығындардың өзіңдік жіктелуі
жасалады
Кесте. Басқару есебінің мақсатына сай жасалған шығындардың жіктемесі
(мүмкін болатын варианттар
Міндеттері' Шығындардың жіктелуі.
Өндірілген өнімнің өзіндік кұнынҚіретін және шығатын; ткелей және
есептеу, корлардың құнын жене жанама; негізгі және үстеме; өзіндік
алынган табыстарды бағалау кұнға кіретін (өндірістік) және есепті
■ кезең щығындары; бір элементік және
кешенді; ағымдағы және бір жолғы
-
Шешім кабылдау және жоспарлау Түракты (шартгы-тұрақты) және
айнымалы; бағалау кезінде есепке ;
Бағалау кезінде есепке алынатын және
алынбайтын; қайтарымы жоқ шығындар;
ескёрілмеген ситуациялық шығындар;
шекті және өсімді; жоспарлы және
жоспарланбаған
Бақылау жөне реттеу Реттелетін және реттелмейтін
Карастырылып отырған жіктемемен сәйкес есепті жұргізу — отандық өндірістік
шығындар есебінде жаңа құбылыс. Нарықгық катынатарды жоспарлауда,
нормалауда, болжауда және жалпы өндірісті басқару жүйесінде басқарушы
есебінің (оның, ішінде өндірістік есепте) ролі күшейіп отыр.
Баптар (статьялар) бойынша щығындарды топтау „Негізгі өндіріс" шотында
аяқталған көрінісі бойынша бейкеленеді, бірақта осы мәліметтер бойынша ШС
әрбір өнім (қызмет пен жұмыс) турлерінін өтелуі жөнінде, оларда қабылданған
шешімнің тиімділігі және қабылданатын шешімнің табыспен шығыс йёңгейіне
әсері туралы қорытынды жасауға болмайды. Қөп жағдайдаіосы мәселелерді шешу
қолданылатын шығындар топтастырылумен анықталады. Басқару мақсаттарын
қанаттавдыратан щығындардың жіктемесі, өндірістік шығындар туралы
ақпараттарды таддау және өндеу әдісі, өндірістік қызметінде басқарушы
есепті үйымдастырудың басты қағидасы болып табылады.
Басқарушы есептің аясында шығындарды жіктеудің көптеген белгілері
туралы қызу пікірталастың арқасында, шығындарды анықтаумен қатар, оның
болашақтағы тенденцияларын да анықтайды.
Осыдан келіп, ееп тәжірибесінде ШС-нің шығындарын тиімді басқаруға
жаңа тәсілдерді дайындау және пайдлану мәселелері отандық және шетелдік
экономикалық әдебиеттерде кеңінен талқыланып жатыр. Шығындар еебінің
жалпықабылданған ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1. Шығындар және олардың жіктелуінің жалпы түсінігі.
2. Шығындарды жіктеудің негізгі бағыттары.
3. Калькуляциялау баптары және олардың сипаттамасы.
1. Шығындар және олардың жіктелуінің жалпы түсінігі.
Шығандарды жіктеудің осы немесе басқа жүйелерін таңдауда, алдымен „шығын"
деген ұғымның өзін жете түсіну кажет, яғни оның терминологиялық мәнін,
шығындарды топтастырудың қағидаларын кәне есебін түсіндіру керек.
„Шығындар, деп жазады Лисович Г. М., Ткаченко И.Ю - бұл қолдағы бардын
сатып алуға жүмсалғанын және- оны шаруашылық субъекгінің балансында актив
ретінде көрсетілетін, келешекте табыс әкелуге кабілетгі қаражатгтар" .
Бірақта, кәсіби әдебиеттерде осы үғымның баскалай да трактовкасы (немесе
түсіндірулері) кездеседі. Мәселен, проф. Хорнгрен Ч. Т., Фостер Дж. оны
келесідей түрде тұжырымдайды: „Әдетте, шығындар — тауарларға немесе
қызметтерге төленуі қажет болатын, тұтынатын ресурстар (ақшалар) деп
түсіндіреді".
Тура осындай мазмұндағы анықгаманы сәл кейінірек проф. Шеремет А. Д. және
басқа да авторлар берді .
Осы ұғымдардан „шығындар" тұжырымдамасының абстрактілі деңгейде екегіі
көрініп тұр. Дәл сондықган, осы күнге дейін экономи-калық әдебиетгерде осы
мәселе бойынша көзкарастардың біртүтастығы жоқ. Отандық тәжірибеде,
„шығындар", „шығыстар", „жұмсалған кара-жат" үғымдары бірдей деп
тендестіріледі немесе ұқсас болып келеді және „өндіріс шығындары", не
„өндіріске жұмсалған шығын" термин-дері қолданылады. Біздің пікірімізше,
„шығын" деген сөздің табиғаты, әр қилы ахуалға байланысты әр түрлі мәндерге
ие болып келетін сияқгы. Басқару есебінде (БЕ) шығындар әр түрлі мақсаттар
үшін әр түрлі әдістермен жіктеледі, яғни ол бір мағыналы емес. Шығың
факторы - бұл шығындардың пайда болуына әкелетін кез келген оқиғалар немесе
жағдайлар.
Сондықтан, мұндағы шығындардын ой өзегі, „әр түрлі мақсаттағы
шығындар әр түрлі топтастырылуы" мүмкін.
„Шығындар" үғымына өндіріс шығындарының пайда болуымен байланысты
активтердің азаюы (материалдар, ақшалай қаражаттар) немесе
міндеттемелердің артуы (әсіресе, кредиторлық қарыз) енеді. Бухгалтерлік
есептің стандарттары бойынша „актив" келешекте одан табыс әкелінеді деп
күтілетін және өткен оқиғалар нәтижесі ретінде, субъект бақылайтын
ресурстар тұрғысынан карастырылады. „Шығын-дар" мен „шығыстар" үғымдарын
толық деңгейде ұқсас деуге болмайды. „Шығыстар" — бұл ағымдағы есептік
кезеңге жатқызылатын шығындар баптары. Шығыстар ағымдағы кезең бойында
табыс табу үшін пайдаланылған ресурстарды көрсетеді.
Бухгалтерік есептің стандарттары бойынша „Шығыстар" есепті кезеңде
активтерді пайдалану немесе есептен шығару жағдайында табыстын азаюын,
сондай-ақ капиталдың азаюына әкелетін және соған сәйкес міндеттемелердің
пайда болуы мүмкін.
Енді біз шығындардың мәнін түсіну үшін, оны үш жақты қарастыру керек.
Біріншіден, шығындар ресурстарды пайдаланумен анықталады. Екіншіден,
шығындар ақшалай өлшеммен көрсетілген пайдаланылған ресурстардың санын
көрсетеді. Үшіншіден, шығындар кез келген бөлімшенің қызметі, өнімді
өндіруді, яғни олардың іске асырылу жайын салыстырады.
Осыдан келіп, шығындар өзіндік құнға қарағанда едәуір кең және бір
мезгілде белгілі мақсаттарға ақшалай көріністе ресурстарды пайдалану
деңгейін көрсетеді.
Осыдан барып, есептің мақаты, атқаратын қыметі және мазмұндарды згерді.
Осыдан шығындарды өздігінше есепте көрсету, оның соңғы өнім болып
табылады, ал ол мақсатқа жетудің құралы ретінде көрінеді. Икемді шығындар
әр түрлі өндіріс көлемінде әр түрлі өздерін алып жүреді, ал жекелеген
тұрғысынан қарасақ, ол: Шығынның мұндай әрекетін көре тұра, шетелдік
әдебиеттерде, әсіресе бухгалтерлік есеп бойынша теориялық еңбектерінде
шығындардың әрекетті деген терминді өте жиі қолданады. Қазақстандық
тәжірибеде шығындар динамикасы туралы айту қабылданғанмен, бірақта
шығындардың әрекетті термині, біздің пікірімізше, тек қарқынды ғана
емес, сондай-ақ осы немесе бақса шығыстардың мүмкін болатын статистикалық
жағдайын көрсететін, өте ауқымды ұғым болып көрінеді. Шешім қаьылдау үшін
іскерлік белсенділік пен өндірітік қызметтің деңгейлерінен тәуелді
шығындардың әрекетті қалай өзгеретінін көрсету өте маңызды роль
атқарады. Сондықтан осыдан мынадай мәселелер туады:
❖ келесі жылға өндірістік қызметтің қандай көлемін жоспарлау қажет?
❖ сатылатын тауарлардың көлемі өсуіне байланысты сату бағасын азайту
керек пе?
❖ өнімді атумен айналысатн қызметкерлердің еңбегіне ақы төлеу қандай
нысанда болу керек: тек комиссиондық сыйақы, тек жалақы немесе
олардың комбинациялары?
❖ өнім шығарудың мөлшерін арттыру үшін қосымша құрал-жабдықтар сатып
алу керек пе?
Бұндай құбылыстарды ұғыну үшін осы немесе басқа белгілері бойнша
шығындарды топтастыру жүргізіледі. Объектілерді жіктеу белгілері көп болған
сайын, оның зерттеліну деңгейі де жоғары болады,. Бұл, з кезегінде
объектінің бақарушылық деңгейін арттырады.
Одан бақа, бақылау және реттеу функцияларын жүзеге асыру үшін басқарушы
есебінде реттелетін және реттелмейтін шығындар тобы да ажыратылып
көрсетіледі.
Демек, бідің пікірімізше, шығындардың жітемісі басқару мәселелерінің
шешу үшін құал ретінде, яғни шешімді қабылдайтын және оның зардаптарын
анықтайтын процесіне қатысды. Дұрыс шешім қабылдау үшін оның қандай
шығындар мен олжаға жетелейтінін білуі керек. Релевантты шығындар деп тек
шешімді қабылдау барысында ғана өзгеретін, болашақ шығындарды еептеуге
болады.
2. Шығындарды жіктеудің негізгі бағыттары.
Шыпындарды жіктеудің мақсаты - ждипы массадан тек релевантгы шығындарды
бөліп көрсету (оның өзгеруіне ықпал етуге болатын бөлігіне қатысты).
Сондықтан, жіктеудің әдістері (немесе жіктеу багаттары) басшьшың алдыңда
турған нақгы мәселелерден тәуелді болып кёледі. Басқарушы есебінің осындай
негізгі мәселелеріне (неіііесе баіъптарына) мыналар жатады:
1) Бірінші бағыт - жай өндірістік есеп, оньвд негізгі міндеті: өнімді
сатудан күтілетін табыс (қызметгерден, тасымалдаудан, сатудан) және
өнімнің (жұмыс, қызмет) өзіндік құнын анықтау үшін жұмсалған
шығындар (тікелей және жанама) туралы есептік, мәліметтерді алу
болып табылады;
2) Екінші бағыт - өзіндік күн туралы есеп берулер мен нақгы
шығындар туралы алынған ақпараттарды болашақ өндірістік шығындар
мақсатында пайдалану және дұрыс шешімдер кабылдау үшін барлық деңгейдегі
басшыларды (цехтардың, өндірістің; ШС) осы ақпараттармен қамтамасыз ету;
3) Үшінші бағыт — шығу орындары бойынша шығындарды бақылау мен реттеу
мақсатында шығындар орталықтары бойынша да, жауапкершілік орталықтары
бойынша да есепті ұйымдастыру.
Осы келтірілген мәселенің әрқайсысын шешуде шығындардың өзіңдік жіктелуі
жасалады
Кесте. Басқару есебінің мақсатына сай жасалған шығындардың жіктемесі
(мүмкін болатын варианттар
Міндеттері' Шығындардың жіктелуі.
Өндірілген өнімнің өзіндік кұнынҚіретін және шығатын; ткелей және
есептеу, корлардың құнын жене жанама; негізгі және үстеме; өзіндік
алынган табыстарды бағалау кұнға кіретін (өндірістік) және есепті
■ кезең щығындары; бір элементік және
кешенді; ағымдағы және бір жолғы
-
Шешім кабылдау және жоспарлау Түракты (шартгы-тұрақты) және
айнымалы; бағалау кезінде есепке ;
Бағалау кезінде есепке алынатын және
алынбайтын; қайтарымы жоқ шығындар;
ескёрілмеген ситуациялық шығындар;
шекті және өсімді; жоспарлы және
жоспарланбаған
Бақылау жөне реттеу Реттелетін және реттелмейтін
Карастырылып отырған жіктемемен сәйкес есепті жұргізу — отандық өндірістік
шығындар есебінде жаңа құбылыс. Нарықгық катынатарды жоспарлауда,
нормалауда, болжауда және жалпы өндірісті басқару жүйесінде басқарушы
есебінің (оның, ішінде өндірістік есепте) ролі күшейіп отыр.
Баптар (статьялар) бойынша щығындарды топтау „Негізгі өндіріс" шотында
аяқталған көрінісі бойынша бейкеленеді, бірақта осы мәліметтер бойынша ШС
әрбір өнім (қызмет пен жұмыс) турлерінін өтелуі жөнінде, оларда қабылданған
шешімнің тиімділігі және қабылданатын шешімнің табыспен шығыс йёңгейіне
әсері туралы қорытынды жасауға болмайды. Қөп жағдайдаіосы мәселелерді шешу
қолданылатын шығындар топтастырылумен анықталады. Басқару мақсаттарын
қанаттавдыратан щығындардың жіктемесі, өндірістік шығындар туралы
ақпараттарды таддау және өндеу әдісі, өндірістік қызметінде басқарушы
есепті үйымдастырудың басты қағидасы болып табылады.
Басқарушы есептің аясында шығындарды жіктеудің көптеген белгілері
туралы қызу пікірталастың арқасында, шығындарды анықтаумен қатар, оның
болашақтағы тенденцияларын да анықтайды.
Осыдан келіп, ееп тәжірибесінде ШС-нің шығындарын тиімді басқаруға
жаңа тәсілдерді дайындау және пайдлану мәселелері отандық және шетелдік
экономикалық әдебиеттерде кеңінен талқыланып жатыр. Шығындар еебінің
жалпықабылданған ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz