Адам түйсігі және түрлері

1 Сезгіштік арқылы түйсіну
2 Түйсіктің түрлері

Адамның жан-жағында толып жатқан заттар бар, үнемі түрлі құбылыстар болып тұрады. Олардың жеке қасиеттерін бейнелендіретін қарапайым психикалық процесті мамандар түйсік, кейде түйсіну деп атайды.
Иә, біз өзіміздің түй сігіміз арқылы айнала-мыздағы заттардың қа сиеттерін, қатты, жұм-сақтығын, олардың бе тінің тегіс немесе ке-дір-бұдыр екенін, сал-мағын, температурасын, иісін, дәмін, түсін, дыбыс шығаратынын, шығармайтынын, қоз ғалатын, қозғалмайты-нын біле аламыз. Мұ ның сыртында түйсік арқылы өз денеміздегі
өзгерістерді, оның мү шелерінің қозғалысын, қалпын, ішкі мүшелері-міздің жұмысын, оның бұзылуын, тағы да бас қа жағдайларды біліп, қабылдаймыз. Сол се бепті психолог-маман дар «Түйсік - әлем жа-йындағы біздің барлық біліміміздің бұлағы, қа-былдау, елестеу, еске
түсіру, ойлау секілді
күрделі тану процесте рі үшін материал осы
түйсік арқылы беріле-ді...», - дейді.
Сезгіштік арқылы түйсіну
Адамның түйсіне алу қабілеті – сезгіштік бол са, ол абсолюттік және айыру сезгіштік деп екіге бөлінеді. Абсолют тік сезгіштік деп жүйке саласының өте әлсіз тітіркендіргіштерді түй-сіне алуын атайды. Ал тітіркендіргіштердің түй-сік туғызатын ең аз шамасы – оның абсолюттік табалдырығы. Жалпы,
адам баласының сезім мүшелерінің абсолют тік сезгіштігі өте үлкен. Алайда абсолют сезгіштік те, айыру сезгіш-тігі де тұрақты емес, түрлі жағдайларға бай ланысты олар өзгеріп отырады. Осы өзгеру лер үш себептен: 1. Се зім мүшелерінің әсер
еткен тітіркендіргішке
бейімделуіне қарай.
2. Бір мезгілде пайда болатын түйсіктердің бір-біріне ықпалына қарай. 3. Адамның тұрмыс жағдайына, әсіресе, іс-әрекетінің, кәсібінің талабына қарай.
Бұл сезгіштіктің өз-геруінің бірінші себептен пайда болатын жағ дайы – адаптация, екінші себептен пайда болатын жағдайы – сексибилизация.
Түйсіктің түрлері
Психолог – мамандар
көбінесе түйсікті үш
топқа бөліп қарасты-рады. Біз енді соған тоқталсақ:
1. Өзімізден тыс-қары заттардың, құ былыстардың қаси еттерін сәулеленді-ретін түйсінулер. Бұл түйсінудің мүшелері де ненің бетінде, оған жа-қын жерде.
2. Денеміздің, ішкі
мүшелеріміздің кү йін (жағдайын) сәу лелендіретін түйсі нулер. Бұл түйсіну-лердің мүшелері ұлпа лардың ішінде (бұлшық еттерінде), яғни, ішкі мүшелердің бетінде (қа рынның, тыныс жолда рының қабырғаларын-да) орналасқан.
3. Дене мүшелері-нің қозғалысы мен
бір қалыпты жағ-дайын білдіретін түй сінулер.