Ғылыми-техникалық революция мен ақпараттық қоғам жағдайындағы адам мен қоғам өмірін философиялық тұрғыдан қарастыру
Кіріспе ... ... ... ... ... ... 3
I. Адам және ақпараттық қоғам ... ... ... ... ... ... 6
1.1. Техника және адам ... ... ... ... ... ... 6
1.2. Ақпараттық қоғам концепциясы ... ... ... ... ... ... 9
1.3. Ақпараттық қоғамдағы адам ... ... ... ... ... ...16
II. Қоғамды ақпараттандыру болашағы ... ... ... 17
2.1. Акпараттың өркениетті қоғамдағы дамуы мен рөлі... ... ... ... ... ... ..17
Қорытынды ... ... ... ... ... . ..22
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... .. ... ... .23
I. Адам және ақпараттық қоғам ... ... ... ... ... ... 6
1.1. Техника және адам ... ... ... ... ... ... 6
1.2. Ақпараттық қоғам концепциясы ... ... ... ... ... ... 9
1.3. Ақпараттық қоғамдағы адам ... ... ... ... ... ...16
II. Қоғамды ақпараттандыру болашағы ... ... ... 17
2.1. Акпараттың өркениетті қоғамдағы дамуы мен рөлі... ... ... ... ... ... ..17
Қорытынды ... ... ... ... ... . ..22
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... .. ... ... .23
қоғам дамуындағы кез-келген өзгеріс адам болмысына өз әсерін тигізбей қоймайды. Адам осы өзгерістердің қайнар көзі, католизаторы ретінде оның өзі үшін, өзінің болмысы үшін не білдіретіні жайында ойлануы тиіс. Қоғамды ақпараттандырудың терең процестері мен табиғатын және жаңа ақпараттық өркениетті философиялық талдау, ал бұл өз кезегінде тарихи мәнді таңдау алдында тұрған адамзаттың маңызды алғышарты болып табылады.
Қазіргі заманғы ақпараттық қоғам - адам өркениетінің ұзақ дамуының нәтижесі. Бұл қоғамда тез қарқынмен өсіп отырған ресурс бар, ол - интеллектуалды, ақпараттық және ең алдымен ғылыми-техникалық білім ресурсы, адамдардың білімділігі, ақпараттандырылғандығы. Ақпарат пен білім рөлінің өсуі қазіргі заманғы қоғамның ақпарат пен білімнің негізінде дамитындығын түсіндіреді. Егер формациялық дамуда қоғам дамуының негізі еңбек пен капитал болса, ал ақпараттық қоғамда «адам капиталының» мәні жоғары. Қоғам дамуы барысында уақыт өткен сайын адам мәселесінің өзектілігі артпаса кемімейді. Өйткені адам үшін өзінен қызықты, өзінен маңызды зерттеу объектісі жоқ. Оған философия тарихындағы түрлі ойшылдардың адам турасындағы ой-толғамдары куә болады.
Қазіргі заманғы ақпараттық қоғам - адам өркениетінің ұзақ дамуының нәтижесі. Бұл қоғамда тез қарқынмен өсіп отырған ресурс бар, ол - интеллектуалды, ақпараттық және ең алдымен ғылыми-техникалық білім ресурсы, адамдардың білімділігі, ақпараттандырылғандығы. Ақпарат пен білім рөлінің өсуі қазіргі заманғы қоғамның ақпарат пен білімнің негізінде дамитындығын түсіндіреді. Егер формациялық дамуда қоғам дамуының негізі еңбек пен капитал болса, ал ақпараттық қоғамда «адам капиталының» мәні жоғары. Қоғам дамуы барысында уақыт өткен сайын адам мәселесінің өзектілігі артпаса кемімейді. Өйткені адам үшін өзінен қызықты, өзінен маңызды зерттеу объектісі жоқ. Оған философия тарихындағы түрлі ойшылдардың адам турасындағы ой-толғамдары куә болады.
1. Абенов Е.М., Арынов Е.М., Тасмағамбетов И.Н. Казахстан: эволюция
государства и общества. Алматы 1996. - стр.341
2. Қазақ совет энциклопедиясы. Бас ред. М.Қ.Қаратаев. А. 1977. 11-том, 56-бет.
3. Новейший философский словарь, Минск 2001.стр. 109.
4. Новая технократическая волна на Западе.М., 1986. стр.119.
5. К.Ясперс. Смысл и назначение истории. М., 1994 - стр.132.
6. А.И.Ракитов. Философия компьютерной революции. Москва 1991.
7. Информатика. Под ред. Макаровой. - М. 2004. - стр.15.
8. Абдильдин Ж. Время и культура. Размышления философа - Алматы «Алаш», 2003 - стр.156.
9. Философия. Основные идей и принципы. Попул.очерк. под общ.ред.
10. ҚР ҰҒА Хабарлары. Қоғамдық ғылымдар сериясы. 2003. N4 - 81 -бет.
11. Қазақ Ұлттық Энциклопедиясы. Бас ред. Э.Нысанбаев. Алматы 1999. 1-том.
12. ҚР ҰҒА Хабарлары. Қоғамдық ғылымдар сериясы. 2003. N4 - 84-бет.
13. Современный мир: исследования молодых. 1999- стр.352.
государства и общества. Алматы 1996. - стр.341
2. Қазақ совет энциклопедиясы. Бас ред. М.Қ.Қаратаев. А. 1977. 11-том, 56-бет.
3. Новейший философский словарь, Минск 2001.стр. 109.
4. Новая технократическая волна на Западе.М., 1986. стр.119.
5. К.Ясперс. Смысл и назначение истории. М., 1994 - стр.132.
6. А.И.Ракитов. Философия компьютерной революции. Москва 1991.
7. Информатика. Под ред. Макаровой. - М. 2004. - стр.15.
8. Абдильдин Ж. Время и культура. Размышления философа - Алматы «Алаш», 2003 - стр.156.
9. Философия. Основные идей и принципы. Попул.очерк. под общ.ред.
10. ҚР ҰҒА Хабарлары. Қоғамдық ғылымдар сериясы. 2003. N4 - 81 -бет.
11. Қазақ Ұлттық Энциклопедиясы. Бас ред. Э.Нысанбаев. Алматы 1999. 1-том.
12. ҚР ҰҒА Хабарлары. Қоғамдық ғылымдар сериясы. 2003. N4 - 84-бет.
13. Современный мир: исследования молодых. 1999- стр.352.
Мазмұны:
Кіріспе ... ... ... ... ... ... 3
I. Адам және ақпараттық қоғам ... ... ... ... ... ... 6
Техника және адам ... ... ... ... ... ... 6
Ақпараттық қоғам концепциясы ... ... ... ... ... ... .9
Ақпараттық қоғамдағы адам ... ... ... ... ... ...16
II. Қоғамды ақпараттандыру болашағы ... ... ... ... ... ... 17
Акпараттың өркениетті қоғамдағы дамуы мен рөлі... ... ... ... ... ... ..17
Қорытынды ... ... ... ... ... . ..22
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... .. ... ... .23
КІРІСПЕ
Жұмыстың өзектілігі: қоғам дамуындағы кез-келген өзгеріс адам болмысына өз әсерін тигізбей қоймайды. Адам осы өзгерістердің қайнар көзі, католизаторы ретінде оның өзі үшін, өзінің болмысы үшін не білдіретіні жайында ойлануы тиіс. Қоғамды ақпараттандырудың терең процестері мен табиғатын және жаңа ақпараттық өркениетті философиялық талдау, ал бұл өз кезегінде тарихи мәнді таңдау алдында тұрған адамзаттың маңызды алғышарты болып табылады.
Қазіргі заманғы ақпараттық қоғам - адам өркениетінің ұзақ дамуының нәтижесі. Бұл қоғамда тез қарқынмен өсіп отырған ресурс бар, ол - интеллектуалды, ақпараттық және ең алдымен ғылыми-техникалық білім ресурсы, адамдардың білімділігі, ақпараттандырылғандығы. Ақпарат пен білім рөлінің өсуі қазіргі заманғы қоғамның ақпарат пен білімнің негізінде дамитындығын түсіндіреді. Егер формациялық дамуда қоғам дамуының негізі еңбек пен капитал болса, ал ақпараттық қоғамда адам капиталының мәні жоғары. Қоғам дамуы барысында уақыт өткен сайын адам мәселесінің өзектілігі артпаса кемімейді. Өйткені адам үшін өзінен қызықты, өзінен маңызды зерттеу объектісі жоқ. Оған философия тарихындағы түрлі ойшылдардың адам турасындағы ой-толғамдары куә болады.
Жұмыстың зерттелуі: ақпараттық қоғамның материалдық негізі техника. Ғылыми-техникалық революцияның өрістеуі қоғам өмірінің барлық салаларына, адам өміріне түбегейлі өзгерістер енгізді. XX ғасырдың орта шенінде бұл мәселеге үлкен назар аударылды. Мартин Хайдеггер, Карл Ясперс, Томас Веблен, Олвин Тоффлер және бірқатар философтар техниканың онтологиялық статусы мен генезисі, оның мәні, феноменологиялық сипаттамалары мен болашақ даму перспективасы туралы, олардың адамға тигізер әсері туралы өзекті мәселелерді қойды. Жапон ғалымы Е. Масуда алғашында фантастика болып көрінген ақпараттық қоғам теориясын ұсынып, бұл кейіннен американдық ғалымдар Д.Беллдің,
Т.Стоунвердің еңбектерінде ары қарай зерттеліп нақтылана түсті. Жаңа ақпараттық технологиялардың енуі мен дамуы ақпараттық қоғам концепциясының утопия емес екендігін дәлелдеді. Ресейлік ғалымдар А.И.Ракитов, М.С.Вершинин және т.б. ақпараттық төңкерістер дәуірінің сипатын жүйелеп, ғылыми талдама жасаған. Қазақстанда да Ө.Сұлтанғазин, Ж.Әбділдин, Ә.Нысанбаев және басқа да ғалымдардың еңбектерінде зерттелуде.
Жұмыстың максаты мен мазмұны: ғылыми-техникалық революция мен ақпараттық қоғам жағдайындағы адам мен қоғам өмірін философиялық тұрғыдан қарастыру.
техниканың дамуы - ғылыми техникалық дамудың ең маңызды
алғышарты. Бұрынғы кезде техника адамзаттың тәжірибесіне
негізделген білімдер мен көзқарастардың еңбек құралдары жиынтығы
болса, қазір ол ғылыми білімдердің біртіндеп материалдануы болып
есептелінеді. Бүгінде техника ықпалын тигізбеген адам өмірінің бірде-
бір саласы қалмады. Осыған байланысты адам мен техника
арақатынасын философиялық түрде пайымдау қажеттілігі туындады;
ақпараттық революция әлемді жылдам өзгеріске түсіруде.
Бұл ақпараттық қоғам концепциясын жасауға алып келді. Ақпараттық қоғамның мәні, сипаттамалық белгілері, қоғам дамуының өзге белестерінен түбірлі айырмашылықтары көрсетілді. Ақпараттық технологиялардың жеделдетіп дамытылуы мен өндірілуі қоғамды философиялық көзқараста қарастыруды қажет етеді. Бұл қоғамда тек өндіріс қана емес, сонымен қатар адам мен қоғамның өмір сүруі, Ақпараттық қоғам құрудың ең басты мақсаты - адамдардың өмірін жақсарту, олардың өзін өзі максималды іске асыруы;
ақпараттық қоғамның перспективасын, ақпараттық-компьютерлік
революцияның мәнін қарастырғанда ондағы адам мәселесі де ерекше
назарды қажет етеді. Адам болмысының іргелі ерекшеліктері: сана, іс-
әрекетінің технологиялылығы, шығармашылыққа және еркіндікке
құштарлық. Жаңа ғасырда жаңа ақпараттық технологиялар адам
болмысының осы іргелі ерекшеліктерін күшейтуге, оларды колдануға
жаңа белес ашады. Ақпараттық қоғамға өту ақпарат пен адамның
үйлесімді дамуына, әлеуметтік дамудың гуманизациясына, ғылыми-
техникалық дамуға, жоғары білімге сүйенетін адам бостандығын жан-
жақты іске асыру процесі;
соңғы уақытта ақпарат ұғымы барлық энциклопедияларға қосылуда.
Философтар да ақпарат ұғымын кеңістік, уақыт, материя, энергия
сияқты категориялардың қатарына қосты. Ақпарат философиялық
категория ретінде танымның баспалдағы ғана болып қоймай,
адамдардың қоғамдық практикасының, олардың табиғатпен және өзара
қарым-қатынасының баспалдағы болып та саналады;
қазақ даласының ойшылдары Ы.Алтынсарин, А.Құнанбаев,
Ш.Құдайбердиев, С.Торайғыровтың ғылым мен техника жайлы
прогрессивті, философиялық ойлары қазіргі заманғы ақпараттық қоғам
жағдайымен сабақтастырылған.
І. Адам және ақпараттық қоғам
1.1. Техника және адам
Өткен жүзжылдықтарда ғылым мәселелерімен оған қатысты аз ғана интеллектуалдар айналысып, техникаға деген қатынас қолданбалы болса, біздің заманымызда бұл екі құбылыс та қоғамдық назардың орталығына шықты. Олардың тарих пен әрбір адам үшін мәнділігін ұғыну философиялық ойдың мәнді мәселесіне айналды. Қазірде дәстүрлі онтология мен гносеологияға қарағанда техника философиясы, ғылым философиясы теориялық ізденістің өзіндік саласы ретінде құрылды.
Егер ғылым философиялық талдаудың ежелгі объектісі болса, техника кәсіби философиялық талдаудың пәні ретінде жақында ғана шықты. Техника философиясының алғашқы бастамалары XIX ғасырда Германияда,
Францияда, XX ғасырда Ресейде пайда болды. XX ғасырдың орта шенінде бұл мәселеге үлкен назар аударылды.
Техника деген не? - деген сұраққа жауап берер болсақ: техника (грек, тесһпе - өнер, шеберлік, іскерлік) - өндірістік процестерді жүзеге асыру және қоғамның өндірістік емес мұқтаждарына қызмет көрсету мақсатында адамдардың іс-әрекеті нәтижесінде жасалған құралдар жиынтығы. Техника қоғамдық өндірістің даму процесі кезіндегі адамзат жинақтаған өндірістік тәжірибелер мен білімдердің материалданған жемісі. Ол адамның еңбегін жеңілдетеді, еңбек өнімділігін арттырады. Өндірістің дамуына сәйкес
адамның дене және ой еңбегіне байланысты болатын кейбір технологиялық операцияларды бірте-бірте техника құралдары атқаратын болады. Адамзат қоғамында техника тәсілдері мен құралдары: қоғамның материалдық және мәдени игіліктерін жасау кезінде қолданылатын еңбек құралдарын өзгерту; энергия өндіру, тарату және түрлендіру; қоғам мен табиғаттың даму заңдарын зерттеу; адамдардың кеңістікте қозғалуы және өзара байланыс жасауы; информация жинақтау, тарату және өңдеу; қоғамды басқару; тұрмыстық қызмет көрсету; соғыс және қорғаныс мақсаты үшін қолданылады.
Қазіргі өмірде техника мен технологияның маңызы, рөлі орасан зор. Адаммен бетпе-бет келген бұл мәселенің маңыздылығы сонша, қазіргі уақытта техника біздің ахуалымызды түсінудің басты мәселесіне айналды. Қазіргі техниканың барша өмір салаларына енгізілуін және оның өмір сүруіміздің барлық қырларына тигізген салдарын қайта бағалау мүмкін емес. Мұны түсінбей және ойлау барысында дәстүрлі тарихи қалыптарды қолдана отырып, қазіргі және өткен өміріміз арасында салыстару жүргізу мүмкін емес. Өткен мен біздің заман арасында параллель жүргізу үшін міндетті түрде казіргі техникамен байланысты орын алған радикалды өзгерістерді ескеру қажет, - деп К.Ясперс техниканың адам мен қоғам өмірінің дамуындағы рөлін осылай жазған екен.
Техника дене еңбегімен қатар, интеллектуалдық ой еңбегіне де өз әсерін тигізді. Бұл өзгерістер нәтижесінде адам да өзгерді. Қазіргі техника тіпті адамның тылсымдық тұңғиығына да ықпалын тигізеді. Егер ертеректе адам табиғатта да, әлеуметтік салада да өмір сүрудің өзгерген жағдайларына бейімделуі үшін жеткілікті дәрежеде уақыт тауып жатса, ал қазір табиғат пен қоғамдағы техника, технология ықпалымен өтетін өзгерістер жылдамдығы сонша, бүгінгі адам өмір сүрудің өзгерген жағдайларына бейімделіп те үлгере алмайды және қашан да таусылмайтын жаңа мәселелер толассыз туып жатады, ақпараттық-компьютерлік революция ең алдымен өндірісті түбірлі өзгерістерге ұшыратты. Ол өндіргіш күштердің барлық элементтерін, ғылым мен техниканы да, адамды да түбірлі өзгерістерге ұшыратты. ҒТР-дің ықпалымен адам мен табиғат, адам мен техника, адам мен ғылым, сондай-ақ адам мен адам арасындағы қарым-қатынастың сипаты өзгерді. FTP-дің өріс алуының нәтижесінде біздің заманымызда бүкіл адамзат өмір сүру проблемалары ортақ, тарихи тағдыры ортақ, біртұтас қауымдастыққа бірікті десек те болады. Бұл тарихи процесс белгілі бір дәрежеде жер шарының барлық халықтарын қамтыды.
К.Ясперс техниканы әлемдік тарихтың түбегейлі жаңа факторы ретінде қарастырды. Оның пікірінше, қазіргі заманда былай пайымдау қажет: Қазіргі уақытта біз тарихтың бұралаң кезінде тұрғанымызды сезінеміз, бұдан жүз жыл бұрын-ақ бұл кезеңді антик әлемі дағдарысымен салыстара бастап еді, ал кейінірек оның тек Европа мен Батые мәдениеті үшін ғана емес, бүкіл әлем үшін орасан зор маңызы бар екендігі байқалды. Бұл -техника ғасыры өзінің барлық салдарларымен қоса, адамның еңбек, өмір, ойлау саласындағы, символика саласындағы мыңдаған жылдар бойы жинақталғанынан сау-тамтық қалдырмайтын сияқты. Қазіргі техниканың пайда болуымен барлығы да өзгерді. Адам техниканың көмегімен табиғатты бағындыра отырып, өзі табиғаттың ықпалына түседі, табиғат адамның тиранына айналды. Техника адамның барлық күнделікті өмірін өзгертіп жіберді, ол бүкіл өмір сүруді белгісіз техникалық механизм әрекетіне, бүкіл планетаны - тұтас фабрикаға айналдырды. Сонымен бірге адамның өз түбірінен ажырауы жүзеге асты және бұл бүгінгі күні де жалғасуда. Ары қарай К.Ясперс былай деп жазды: Мына нәрсе күмәнсіз: техника адамның өзін өзгертуге бағытталған. Адам енді өзі қалыптастырған техника ықпалынан босанып шыға алмайды және техникада шексіз мүмкіндіктермен қатар, шексіз қауіп-қатердің де бар екені күдік туғызбайды. Адам өзі техниканың билігі астына қашан және қалай түскенін аңғармай да қалды. Оның пікірінше, техниканың маңызы мен рөлінің құдіреттілігі сонша, оның мәнін ашпай қазіргі ахуалды пайымдау мүмкін емес. Техниканың нақтылығы адамзат тарихындағы үлкен бетбұрысқа әкелді, біз адамзат өмірін механикаландырудың нағыз дер кезінде тұрғанымызбен, оның барлық салдарларын болжау мүмкін емес.
Техникаға бағынышты адам өз кезегінде техниканы қалай басқара алады. Адамның ары қарайғы тағдыры оның техникалық даму нәтижелерін қандай тәсілдермен бағындыруына байланысты. Яғни, техника - тек қана құрал, ол өздігінен жақсы да емес, жаман да емес. Барлығы да адамның одан не жасап шығаратынына, оның неге қызмет ететіндігіне, оның алдына қандай шарттар қоюына байланысты. Бұл жердегі ең басты мәселе - техниканы қандай адам басқаратындығы мен оның көмегімен адам өзін қандай сипатта көрсететініне байланысты.
Сонымен қатар, техника адамды табиғаттан оқшаулатуы мүмкін немесе табиғатқа жақындатуы да мүмкін. Техника адамның алдына жаңа әлем мен жаңа мүмкіндіктер ашады. Адам техниканың көмегімен табиғатты, өзін-өзі, қоғамды түрлендіреді. Адам техника арқылы объектілерге өз әсерін тигізіп, оларды өзгертеді.
Техника, бір жағынан, адамның органикалық емес мүшесі, ол адамның қолын күштірек етеді, аяғын жылдам етеді, көзін көргіш етеді. Техниканы адам жасағанымен де, ол өз кезегінде адамға үлкен әсерін тигізеді. XX ғасырда масс-медияның дамуымен теледидар экрандарына киборгтар (кибернетикалық организмдер) туралы футурологиялық және фантастикалық фильмдер пайда бола бастады, мұнда тірі мен техниканың қосылуынан адамның жаңа бірі түрін жасау туралы болды. Сонымен қатар адам өмірінде сандық-сапалық өзгерістер орын алуда. Адам өзі ойлап тапқан уақыттың қармағына түсті. Мысалға, адам сағатты ойлап тауып, ол пайда болғаннан кейін уақыт байлыққа айналды.
Техникалық процесс қайтымсыз процесс. Техника әлемі, яғни техносферасыз ақпараттық қоғам орнауы мүмкін емес. Олай болған күнде де алдағы уақыттағы басты міндет техникалық дамуды бақылау мен гуманизация болып табылады.
1.2. Ақпараттық қоғам концепциясы
Бүгінде әлем адамдардың өмірін принципиалды түрде өзгертуге қабілетті жаңа революцияны басынан өткеріп отыр.
Жаңа өркениетке өтуге байланысты адамзаттың тарихи тағдырларындағы түбірлі өзгерістер болып жатқан жаңалықтарды пайымдау қажеттілігін тудырды. Батыс футурологиясының қазіргі заманғы классигі Олвин Тоффлер, XX ғасырдың қоғам дамуын қорытындылай келе және XXI ғасырда күтіп тұрған өзгерістерді талдай келе былай деді: Қазіргі қоғамдағы білім ең нағыз байлыққа және билікті қозғайтын күшке айнала бастады. Қоғам организмі тез трансформациялануында ... экономиканың жылдам және баяу жүйелері келе жатыр. Егер біріншілері инновация мен жаңаруға, қайталанбас идеясына негізделсе, ал екіншілері өз дамуында дәстүрлі, тұрақты және инерциялы. Жаңа экономикалық дүние адамның білімі мен қабілеттілігіне, бостандық дүниетанымдылығы мен өзін-өзі творчестволық дамытуына негізделген.
Болып жатқан өзгерістерді концептуалдық тұрғыдан ойландыратын, методологиялық мәні бар теорияны жапон философы Е.Масуда алға тартты. 1945 жылы сол кезде көп жағдайда фантастика болып көрінген идеяны ұсынды. Ол ақпараттық қоғам теориясы еді. Бұл біртұтас желіге біріккен, адамзатқа бір мақсатты таңдап алуға мүмкіндік туатын, адамға шығармашылық мүмкіндіктерін іс жүзіне асыратын қоғам. Жаңа ақпаратты; техниканы, соның ішінде, ең алдымен компьютерлік техника мен телекоммуникациялық өндіру, ақпараттық қоғам концепциясының утопия емес екенін дәлелдеді.
ХХ ғасырдың алпысыншы жылдарының соңында постиндустриалды қоғам теориясының негізін қалаушылардың бірі американдық әлеуметтанушы Д.Белл өзінің ақпараттық қоғам теориясында бұл қоғамның мәні мен сипаттамалық белгілерін ашуға тырысты. Өзінің Ақпараттық қоғамның әлеуметтік шеңбері деген еңбегінде Д.Белл қоғамның негізгі салаларын жан-жақты қарастыра отырып, индустриалдық қоғамнан ақпараттық қоғамға өту барысында қазіргі қоғамның қандай өзгерістерге ұшырайтынын сипаттап жазады. Д.Беллдің пікірінше: Келесі жүзжылдықта экономикалық және әлеуметтік өмір үшін, білім өндірісінің тәсілдері үшін, сонымен қатар адамның еңбек әрекетінің сипаты үшін телекоммуникацияларға негізделген жаңа әлеуметтік үрдістің қалыптасуы шешуші мәнге ие болады.
Д.Белл ақпарат пен теориялық білімді ақпараттық қоғамның стратегиялық ресурсына жатқызды.
Т.Стоунвер ақпараттық қоғамның ерекшеліктері туралы былай деп жазды: Байлықты адамдар жасайды. Адамдық капитал постиндустриалдық қоғамның маңызды ресурсы. Байлық техника құралдары көмегімен технологиялық білімді және ұйымдастырушылықты жетілдіру арқылы қалыптасады.
Ақпараттық қоғамда ұлттық байлықтың өсуі ең алдымен білім мен технология процесіне тәуелді болды. Осыған байланысты, постиндустриалды қоғамда ұлттық ақпараттық ресурстар - негізгі экономикалық құндылық, байлықтың ең үлкен әлеуетті көзі - деген Стоунвердің пікірімен келіспеуге болмайды.
Жоғарыда айтылғандарды түйіндей келе, мына мәселелерге көңіл қою керек: ақпараттық қоғамның мәні неде, ақпараттық қоғамның қандай сипаттамалық белгілері бар, қоғам дамуының өзге белестерінен түбірлі айырмашылықтары неде, ақпараттық мемлекет қатарына жататын мемлекет бар ма?
Профессор А.И.Ракитовтың пікірінше, егер қоғам төмендегі параметрлерге сәйкес келсе, онда оны ақпараттық деп есептеуге болады:
егер кез-келген адам, ұжым, кәсіпорын немесе ұйым өзінің
өмірқамы мен жеке немесе әлеуметтік маңызы бар міндеттерді
шешу үшін кез-келген уақытта елдің кез-келген нүктесінен кез-
келген ақпаратты ала алатын жағдайда;
егер қоғамда кез-келген индивидке, ұжымға немесе ұйымға
қызмет ететін қазіргі ақпараттық технология өндіріліп, жоғары
пункттегі талаптарды өтей алатын болса;
егер ғылыми-техникалық және әлеуметтік тарихи прогрестің
тұрақты жедел қарқынын ұстап тұруға қажетті мөлшерде
ұлттық ақпараттық ресурстарды қалыптастыруды қамтамасыз
ететін дамыған инфрақұрылым болған жағдайда;
егер өндіріс пен басқарудың барлық салаларында
автоматтандыру мен роботтандырудың жеделдетілген үдерісі
жүзеге асса;
егер ақпараттық әрекет пен қызмет салаларын кеңейтуге
мүмкіндік беретін әлеуметтік құрылымда радикалды өзгерістер
жүзеге асса .
Өндірісті бақылау мен автоматизацияға, өндірісті құруға және роботтарды қолдануға және т.б. заманға сай компьютерлерді жасап ендіру
революциялық рөл ойнайтыны шүбәсіз. Алайда компьютерлердің болуы да, қолданылуы да қоғамды ақпараттық сипатта көрсете алмайды.
Электронизация және компьютерлендіру қоғамның техникалық, технологиялық және экономикалық деңгейін ғана көрсетеді. Бұларды ақпараттандыру процесімен теңестіру үлкен қате. Қоғамды ақпараттандыру -бұл әлеуметтік, технологиялық, экономикалық, саяси және мәдени механизмдердің қарапайым байланысы емес, олардың бүтін бір қалыпқа еніп бірігу процесі - деп, профессор А.И.Ракитов қоғамды ақпараттандыру процесінің түбірлі, негізгі, басты мәні мен мазмұнын ашып көрсетті.
Бүгінде біз ақпаратқа толтырылған әлемде өмір сүреміз. Ғылыми мекемелер ақпараттарды жасап ендіруде. Ол саяси шешімдерді қабылдау үшін қажетті, ал оқыту мен білім беру, кез-келген шығармашылық әрекеттің негізінде жатыр. Әрине оқшауланған ақпарат біздің өмірімізге түбірлі өзгерістер енгізе алмайды. Алайда адам іс-әрекетіне әсер етіп, сол арқылы қоршаған ортаға әсер ететін ақпарат алып техникалық, әлеуметтік-экономикалық және мәдени күшке айналады. Сондықтан да қазіргі әлемде көп көлемде, ең сапалы ақпаратты өндіріп, қоғамдық өмірдің барлық салаларына тез ендіре алатын қоғамдық жүйе ғана тарихи жарыста жеңіске жетеді. Бұны мүмкіндіктері шектеулі дәстүрлі әдістермен емес, тек қазіргі
заманғы аса күрделі ақпараттық технологиялардың көмегімен ғана іске асыруға болатыны анық.
Ақпараттық технологиялар мен компьютерлік техниканың жедел қарқынмен дамуы қоғамның ақпараттық негізде дамуына түрткі болды. Қоғам дамуының қозғаушы күші материалдық өнім емес, ақпараттық өнімді өндіру. Ақпараттық қоғамның материалдық және технологиялық базасы - компьютерлік техника мен компьютерлік желілер, ақпараттық технологиялар, телекоммуникациялық байланыстар негізіндегі түрлі жүйелер. Бұл коғамда тек өндіріс қана емес, сонымен қатар, адам мен қоғамның өмір сүруі, құндылықтар жүйесі өзгеріске ұшырайды.
Индустриалдық қоғамда өндіріс тек тауарларды ... жалғасы
Кіріспе ... ... ... ... ... ... 3
I. Адам және ақпараттық қоғам ... ... ... ... ... ... 6
Техника және адам ... ... ... ... ... ... 6
Ақпараттық қоғам концепциясы ... ... ... ... ... ... .9
Ақпараттық қоғамдағы адам ... ... ... ... ... ...16
II. Қоғамды ақпараттандыру болашағы ... ... ... ... ... ... 17
Акпараттың өркениетті қоғамдағы дамуы мен рөлі... ... ... ... ... ... ..17
Қорытынды ... ... ... ... ... . ..22
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... .. ... ... .23
КІРІСПЕ
Жұмыстың өзектілігі: қоғам дамуындағы кез-келген өзгеріс адам болмысына өз әсерін тигізбей қоймайды. Адам осы өзгерістердің қайнар көзі, католизаторы ретінде оның өзі үшін, өзінің болмысы үшін не білдіретіні жайында ойлануы тиіс. Қоғамды ақпараттандырудың терең процестері мен табиғатын және жаңа ақпараттық өркениетті философиялық талдау, ал бұл өз кезегінде тарихи мәнді таңдау алдында тұрған адамзаттың маңызды алғышарты болып табылады.
Қазіргі заманғы ақпараттық қоғам - адам өркениетінің ұзақ дамуының нәтижесі. Бұл қоғамда тез қарқынмен өсіп отырған ресурс бар, ол - интеллектуалды, ақпараттық және ең алдымен ғылыми-техникалық білім ресурсы, адамдардың білімділігі, ақпараттандырылғандығы. Ақпарат пен білім рөлінің өсуі қазіргі заманғы қоғамның ақпарат пен білімнің негізінде дамитындығын түсіндіреді. Егер формациялық дамуда қоғам дамуының негізі еңбек пен капитал болса, ал ақпараттық қоғамда адам капиталының мәні жоғары. Қоғам дамуы барысында уақыт өткен сайын адам мәселесінің өзектілігі артпаса кемімейді. Өйткені адам үшін өзінен қызықты, өзінен маңызды зерттеу объектісі жоқ. Оған философия тарихындағы түрлі ойшылдардың адам турасындағы ой-толғамдары куә болады.
Жұмыстың зерттелуі: ақпараттық қоғамның материалдық негізі техника. Ғылыми-техникалық революцияның өрістеуі қоғам өмірінің барлық салаларына, адам өміріне түбегейлі өзгерістер енгізді. XX ғасырдың орта шенінде бұл мәселеге үлкен назар аударылды. Мартин Хайдеггер, Карл Ясперс, Томас Веблен, Олвин Тоффлер және бірқатар философтар техниканың онтологиялық статусы мен генезисі, оның мәні, феноменологиялық сипаттамалары мен болашақ даму перспективасы туралы, олардың адамға тигізер әсері туралы өзекті мәселелерді қойды. Жапон ғалымы Е. Масуда алғашында фантастика болып көрінген ақпараттық қоғам теориясын ұсынып, бұл кейіннен американдық ғалымдар Д.Беллдің,
Т.Стоунвердің еңбектерінде ары қарай зерттеліп нақтылана түсті. Жаңа ақпараттық технологиялардың енуі мен дамуы ақпараттық қоғам концепциясының утопия емес екендігін дәлелдеді. Ресейлік ғалымдар А.И.Ракитов, М.С.Вершинин және т.б. ақпараттық төңкерістер дәуірінің сипатын жүйелеп, ғылыми талдама жасаған. Қазақстанда да Ө.Сұлтанғазин, Ж.Әбділдин, Ә.Нысанбаев және басқа да ғалымдардың еңбектерінде зерттелуде.
Жұмыстың максаты мен мазмұны: ғылыми-техникалық революция мен ақпараттық қоғам жағдайындағы адам мен қоғам өмірін философиялық тұрғыдан қарастыру.
техниканың дамуы - ғылыми техникалық дамудың ең маңызды
алғышарты. Бұрынғы кезде техника адамзаттың тәжірибесіне
негізделген білімдер мен көзқарастардың еңбек құралдары жиынтығы
болса, қазір ол ғылыми білімдердің біртіндеп материалдануы болып
есептелінеді. Бүгінде техника ықпалын тигізбеген адам өмірінің бірде-
бір саласы қалмады. Осыған байланысты адам мен техника
арақатынасын философиялық түрде пайымдау қажеттілігі туындады;
ақпараттық революция әлемді жылдам өзгеріске түсіруде.
Бұл ақпараттық қоғам концепциясын жасауға алып келді. Ақпараттық қоғамның мәні, сипаттамалық белгілері, қоғам дамуының өзге белестерінен түбірлі айырмашылықтары көрсетілді. Ақпараттық технологиялардың жеделдетіп дамытылуы мен өндірілуі қоғамды философиялық көзқараста қарастыруды қажет етеді. Бұл қоғамда тек өндіріс қана емес, сонымен қатар адам мен қоғамның өмір сүруі, Ақпараттық қоғам құрудың ең басты мақсаты - адамдардың өмірін жақсарту, олардың өзін өзі максималды іске асыруы;
ақпараттық қоғамның перспективасын, ақпараттық-компьютерлік
революцияның мәнін қарастырғанда ондағы адам мәселесі де ерекше
назарды қажет етеді. Адам болмысының іргелі ерекшеліктері: сана, іс-
әрекетінің технологиялылығы, шығармашылыққа және еркіндікке
құштарлық. Жаңа ғасырда жаңа ақпараттық технологиялар адам
болмысының осы іргелі ерекшеліктерін күшейтуге, оларды колдануға
жаңа белес ашады. Ақпараттық қоғамға өту ақпарат пен адамның
үйлесімді дамуына, әлеуметтік дамудың гуманизациясына, ғылыми-
техникалық дамуға, жоғары білімге сүйенетін адам бостандығын жан-
жақты іске асыру процесі;
соңғы уақытта ақпарат ұғымы барлық энциклопедияларға қосылуда.
Философтар да ақпарат ұғымын кеңістік, уақыт, материя, энергия
сияқты категориялардың қатарына қосты. Ақпарат философиялық
категория ретінде танымның баспалдағы ғана болып қоймай,
адамдардың қоғамдық практикасының, олардың табиғатпен және өзара
қарым-қатынасының баспалдағы болып та саналады;
қазақ даласының ойшылдары Ы.Алтынсарин, А.Құнанбаев,
Ш.Құдайбердиев, С.Торайғыровтың ғылым мен техника жайлы
прогрессивті, философиялық ойлары қазіргі заманғы ақпараттық қоғам
жағдайымен сабақтастырылған.
І. Адам және ақпараттық қоғам
1.1. Техника және адам
Өткен жүзжылдықтарда ғылым мәселелерімен оған қатысты аз ғана интеллектуалдар айналысып, техникаға деген қатынас қолданбалы болса, біздің заманымызда бұл екі құбылыс та қоғамдық назардың орталығына шықты. Олардың тарих пен әрбір адам үшін мәнділігін ұғыну философиялық ойдың мәнді мәселесіне айналды. Қазірде дәстүрлі онтология мен гносеологияға қарағанда техника философиясы, ғылым философиясы теориялық ізденістің өзіндік саласы ретінде құрылды.
Егер ғылым философиялық талдаудың ежелгі объектісі болса, техника кәсіби философиялық талдаудың пәні ретінде жақында ғана шықты. Техника философиясының алғашқы бастамалары XIX ғасырда Германияда,
Францияда, XX ғасырда Ресейде пайда болды. XX ғасырдың орта шенінде бұл мәселеге үлкен назар аударылды.
Техника деген не? - деген сұраққа жауап берер болсақ: техника (грек, тесһпе - өнер, шеберлік, іскерлік) - өндірістік процестерді жүзеге асыру және қоғамның өндірістік емес мұқтаждарына қызмет көрсету мақсатында адамдардың іс-әрекеті нәтижесінде жасалған құралдар жиынтығы. Техника қоғамдық өндірістің даму процесі кезіндегі адамзат жинақтаған өндірістік тәжірибелер мен білімдердің материалданған жемісі. Ол адамның еңбегін жеңілдетеді, еңбек өнімділігін арттырады. Өндірістің дамуына сәйкес
адамның дене және ой еңбегіне байланысты болатын кейбір технологиялық операцияларды бірте-бірте техника құралдары атқаратын болады. Адамзат қоғамында техника тәсілдері мен құралдары: қоғамның материалдық және мәдени игіліктерін жасау кезінде қолданылатын еңбек құралдарын өзгерту; энергия өндіру, тарату және түрлендіру; қоғам мен табиғаттың даму заңдарын зерттеу; адамдардың кеңістікте қозғалуы және өзара байланыс жасауы; информация жинақтау, тарату және өңдеу; қоғамды басқару; тұрмыстық қызмет көрсету; соғыс және қорғаныс мақсаты үшін қолданылады.
Қазіргі өмірде техника мен технологияның маңызы, рөлі орасан зор. Адаммен бетпе-бет келген бұл мәселенің маңыздылығы сонша, қазіргі уақытта техника біздің ахуалымызды түсінудің басты мәселесіне айналды. Қазіргі техниканың барша өмір салаларына енгізілуін және оның өмір сүруіміздің барлық қырларына тигізген салдарын қайта бағалау мүмкін емес. Мұны түсінбей және ойлау барысында дәстүрлі тарихи қалыптарды қолдана отырып, қазіргі және өткен өміріміз арасында салыстару жүргізу мүмкін емес. Өткен мен біздің заман арасында параллель жүргізу үшін міндетті түрде казіргі техникамен байланысты орын алған радикалды өзгерістерді ескеру қажет, - деп К.Ясперс техниканың адам мен қоғам өмірінің дамуындағы рөлін осылай жазған екен.
Техника дене еңбегімен қатар, интеллектуалдық ой еңбегіне де өз әсерін тигізді. Бұл өзгерістер нәтижесінде адам да өзгерді. Қазіргі техника тіпті адамның тылсымдық тұңғиығына да ықпалын тигізеді. Егер ертеректе адам табиғатта да, әлеуметтік салада да өмір сүрудің өзгерген жағдайларына бейімделуі үшін жеткілікті дәрежеде уақыт тауып жатса, ал қазір табиғат пен қоғамдағы техника, технология ықпалымен өтетін өзгерістер жылдамдығы сонша, бүгінгі адам өмір сүрудің өзгерген жағдайларына бейімделіп те үлгере алмайды және қашан да таусылмайтын жаңа мәселелер толассыз туып жатады, ақпараттық-компьютерлік революция ең алдымен өндірісті түбірлі өзгерістерге ұшыратты. Ол өндіргіш күштердің барлық элементтерін, ғылым мен техниканы да, адамды да түбірлі өзгерістерге ұшыратты. ҒТР-дің ықпалымен адам мен табиғат, адам мен техника, адам мен ғылым, сондай-ақ адам мен адам арасындағы қарым-қатынастың сипаты өзгерді. FTP-дің өріс алуының нәтижесінде біздің заманымызда бүкіл адамзат өмір сүру проблемалары ортақ, тарихи тағдыры ортақ, біртұтас қауымдастыққа бірікті десек те болады. Бұл тарихи процесс белгілі бір дәрежеде жер шарының барлық халықтарын қамтыды.
К.Ясперс техниканы әлемдік тарихтың түбегейлі жаңа факторы ретінде қарастырды. Оның пікірінше, қазіргі заманда былай пайымдау қажет: Қазіргі уақытта біз тарихтың бұралаң кезінде тұрғанымызды сезінеміз, бұдан жүз жыл бұрын-ақ бұл кезеңді антик әлемі дағдарысымен салыстара бастап еді, ал кейінірек оның тек Европа мен Батые мәдениеті үшін ғана емес, бүкіл әлем үшін орасан зор маңызы бар екендігі байқалды. Бұл -техника ғасыры өзінің барлық салдарларымен қоса, адамның еңбек, өмір, ойлау саласындағы, символика саласындағы мыңдаған жылдар бойы жинақталғанынан сау-тамтық қалдырмайтын сияқты. Қазіргі техниканың пайда болуымен барлығы да өзгерді. Адам техниканың көмегімен табиғатты бағындыра отырып, өзі табиғаттың ықпалына түседі, табиғат адамның тиранына айналды. Техника адамның барлық күнделікті өмірін өзгертіп жіберді, ол бүкіл өмір сүруді белгісіз техникалық механизм әрекетіне, бүкіл планетаны - тұтас фабрикаға айналдырды. Сонымен бірге адамның өз түбірінен ажырауы жүзеге асты және бұл бүгінгі күні де жалғасуда. Ары қарай К.Ясперс былай деп жазды: Мына нәрсе күмәнсіз: техника адамның өзін өзгертуге бағытталған. Адам енді өзі қалыптастырған техника ықпалынан босанып шыға алмайды және техникада шексіз мүмкіндіктермен қатар, шексіз қауіп-қатердің де бар екені күдік туғызбайды. Адам өзі техниканың билігі астына қашан және қалай түскенін аңғармай да қалды. Оның пікірінше, техниканың маңызы мен рөлінің құдіреттілігі сонша, оның мәнін ашпай қазіргі ахуалды пайымдау мүмкін емес. Техниканың нақтылығы адамзат тарихындағы үлкен бетбұрысқа әкелді, біз адамзат өмірін механикаландырудың нағыз дер кезінде тұрғанымызбен, оның барлық салдарларын болжау мүмкін емес.
Техникаға бағынышты адам өз кезегінде техниканы қалай басқара алады. Адамның ары қарайғы тағдыры оның техникалық даму нәтижелерін қандай тәсілдермен бағындыруына байланысты. Яғни, техника - тек қана құрал, ол өздігінен жақсы да емес, жаман да емес. Барлығы да адамның одан не жасап шығаратынына, оның неге қызмет ететіндігіне, оның алдына қандай шарттар қоюына байланысты. Бұл жердегі ең басты мәселе - техниканы қандай адам басқаратындығы мен оның көмегімен адам өзін қандай сипатта көрсететініне байланысты.
Сонымен қатар, техника адамды табиғаттан оқшаулатуы мүмкін немесе табиғатқа жақындатуы да мүмкін. Техника адамның алдына жаңа әлем мен жаңа мүмкіндіктер ашады. Адам техниканың көмегімен табиғатты, өзін-өзі, қоғамды түрлендіреді. Адам техника арқылы объектілерге өз әсерін тигізіп, оларды өзгертеді.
Техника, бір жағынан, адамның органикалық емес мүшесі, ол адамның қолын күштірек етеді, аяғын жылдам етеді, көзін көргіш етеді. Техниканы адам жасағанымен де, ол өз кезегінде адамға үлкен әсерін тигізеді. XX ғасырда масс-медияның дамуымен теледидар экрандарына киборгтар (кибернетикалық организмдер) туралы футурологиялық және фантастикалық фильмдер пайда бола бастады, мұнда тірі мен техниканың қосылуынан адамның жаңа бірі түрін жасау туралы болды. Сонымен қатар адам өмірінде сандық-сапалық өзгерістер орын алуда. Адам өзі ойлап тапқан уақыттың қармағына түсті. Мысалға, адам сағатты ойлап тауып, ол пайда болғаннан кейін уақыт байлыққа айналды.
Техникалық процесс қайтымсыз процесс. Техника әлемі, яғни техносферасыз ақпараттық қоғам орнауы мүмкін емес. Олай болған күнде де алдағы уақыттағы басты міндет техникалық дамуды бақылау мен гуманизация болып табылады.
1.2. Ақпараттық қоғам концепциясы
Бүгінде әлем адамдардың өмірін принципиалды түрде өзгертуге қабілетті жаңа революцияны басынан өткеріп отыр.
Жаңа өркениетке өтуге байланысты адамзаттың тарихи тағдырларындағы түбірлі өзгерістер болып жатқан жаңалықтарды пайымдау қажеттілігін тудырды. Батыс футурологиясының қазіргі заманғы классигі Олвин Тоффлер, XX ғасырдың қоғам дамуын қорытындылай келе және XXI ғасырда күтіп тұрған өзгерістерді талдай келе былай деді: Қазіргі қоғамдағы білім ең нағыз байлыққа және билікті қозғайтын күшке айнала бастады. Қоғам организмі тез трансформациялануында ... экономиканың жылдам және баяу жүйелері келе жатыр. Егер біріншілері инновация мен жаңаруға, қайталанбас идеясына негізделсе, ал екіншілері өз дамуында дәстүрлі, тұрақты және инерциялы. Жаңа экономикалық дүние адамның білімі мен қабілеттілігіне, бостандық дүниетанымдылығы мен өзін-өзі творчестволық дамытуына негізделген.
Болып жатқан өзгерістерді концептуалдық тұрғыдан ойландыратын, методологиялық мәні бар теорияны жапон философы Е.Масуда алға тартты. 1945 жылы сол кезде көп жағдайда фантастика болып көрінген идеяны ұсынды. Ол ақпараттық қоғам теориясы еді. Бұл біртұтас желіге біріккен, адамзатқа бір мақсатты таңдап алуға мүмкіндік туатын, адамға шығармашылық мүмкіндіктерін іс жүзіне асыратын қоғам. Жаңа ақпаратты; техниканы, соның ішінде, ең алдымен компьютерлік техника мен телекоммуникациялық өндіру, ақпараттық қоғам концепциясының утопия емес екенін дәлелдеді.
ХХ ғасырдың алпысыншы жылдарының соңында постиндустриалды қоғам теориясының негізін қалаушылардың бірі американдық әлеуметтанушы Д.Белл өзінің ақпараттық қоғам теориясында бұл қоғамның мәні мен сипаттамалық белгілерін ашуға тырысты. Өзінің Ақпараттық қоғамның әлеуметтік шеңбері деген еңбегінде Д.Белл қоғамның негізгі салаларын жан-жақты қарастыра отырып, индустриалдық қоғамнан ақпараттық қоғамға өту барысында қазіргі қоғамның қандай өзгерістерге ұшырайтынын сипаттап жазады. Д.Беллдің пікірінше: Келесі жүзжылдықта экономикалық және әлеуметтік өмір үшін, білім өндірісінің тәсілдері үшін, сонымен қатар адамның еңбек әрекетінің сипаты үшін телекоммуникацияларға негізделген жаңа әлеуметтік үрдістің қалыптасуы шешуші мәнге ие болады.
Д.Белл ақпарат пен теориялық білімді ақпараттық қоғамның стратегиялық ресурсына жатқызды.
Т.Стоунвер ақпараттық қоғамның ерекшеліктері туралы былай деп жазды: Байлықты адамдар жасайды. Адамдық капитал постиндустриалдық қоғамның маңызды ресурсы. Байлық техника құралдары көмегімен технологиялық білімді және ұйымдастырушылықты жетілдіру арқылы қалыптасады.
Ақпараттық қоғамда ұлттық байлықтың өсуі ең алдымен білім мен технология процесіне тәуелді болды. Осыған байланысты, постиндустриалды қоғамда ұлттық ақпараттық ресурстар - негізгі экономикалық құндылық, байлықтың ең үлкен әлеуетті көзі - деген Стоунвердің пікірімен келіспеуге болмайды.
Жоғарыда айтылғандарды түйіндей келе, мына мәселелерге көңіл қою керек: ақпараттық қоғамның мәні неде, ақпараттық қоғамның қандай сипаттамалық белгілері бар, қоғам дамуының өзге белестерінен түбірлі айырмашылықтары неде, ақпараттық мемлекет қатарына жататын мемлекет бар ма?
Профессор А.И.Ракитовтың пікірінше, егер қоғам төмендегі параметрлерге сәйкес келсе, онда оны ақпараттық деп есептеуге болады:
егер кез-келген адам, ұжым, кәсіпорын немесе ұйым өзінің
өмірқамы мен жеке немесе әлеуметтік маңызы бар міндеттерді
шешу үшін кез-келген уақытта елдің кез-келген нүктесінен кез-
келген ақпаратты ала алатын жағдайда;
егер қоғамда кез-келген индивидке, ұжымға немесе ұйымға
қызмет ететін қазіргі ақпараттық технология өндіріліп, жоғары
пункттегі талаптарды өтей алатын болса;
егер ғылыми-техникалық және әлеуметтік тарихи прогрестің
тұрақты жедел қарқынын ұстап тұруға қажетті мөлшерде
ұлттық ақпараттық ресурстарды қалыптастыруды қамтамасыз
ететін дамыған инфрақұрылым болған жағдайда;
егер өндіріс пен басқарудың барлық салаларында
автоматтандыру мен роботтандырудың жеделдетілген үдерісі
жүзеге асса;
егер ақпараттық әрекет пен қызмет салаларын кеңейтуге
мүмкіндік беретін әлеуметтік құрылымда радикалды өзгерістер
жүзеге асса .
Өндірісті бақылау мен автоматизацияға, өндірісті құруға және роботтарды қолдануға және т.б. заманға сай компьютерлерді жасап ендіру
революциялық рөл ойнайтыны шүбәсіз. Алайда компьютерлердің болуы да, қолданылуы да қоғамды ақпараттық сипатта көрсете алмайды.
Электронизация және компьютерлендіру қоғамның техникалық, технологиялық және экономикалық деңгейін ғана көрсетеді. Бұларды ақпараттандыру процесімен теңестіру үлкен қате. Қоғамды ақпараттандыру -бұл әлеуметтік, технологиялық, экономикалық, саяси және мәдени механизмдердің қарапайым байланысы емес, олардың бүтін бір қалыпқа еніп бірігу процесі - деп, профессор А.И.Ракитов қоғамды ақпараттандыру процесінің түбірлі, негізгі, басты мәні мен мазмұнын ашып көрсетті.
Бүгінде біз ақпаратқа толтырылған әлемде өмір сүреміз. Ғылыми мекемелер ақпараттарды жасап ендіруде. Ол саяси шешімдерді қабылдау үшін қажетті, ал оқыту мен білім беру, кез-келген шығармашылық әрекеттің негізінде жатыр. Әрине оқшауланған ақпарат біздің өмірімізге түбірлі өзгерістер енгізе алмайды. Алайда адам іс-әрекетіне әсер етіп, сол арқылы қоршаған ортаға әсер ететін ақпарат алып техникалық, әлеуметтік-экономикалық және мәдени күшке айналады. Сондықтан да қазіргі әлемде көп көлемде, ең сапалы ақпаратты өндіріп, қоғамдық өмірдің барлық салаларына тез ендіре алатын қоғамдық жүйе ғана тарихи жарыста жеңіске жетеді. Бұны мүмкіндіктері шектеулі дәстүрлі әдістермен емес, тек қазіргі
заманғы аса күрделі ақпараттық технологиялардың көмегімен ғана іске асыруға болатыны анық.
Ақпараттық технологиялар мен компьютерлік техниканың жедел қарқынмен дамуы қоғамның ақпараттық негізде дамуына түрткі болды. Қоғам дамуының қозғаушы күші материалдық өнім емес, ақпараттық өнімді өндіру. Ақпараттық қоғамның материалдық және технологиялық базасы - компьютерлік техника мен компьютерлік желілер, ақпараттық технологиялар, телекоммуникациялық байланыстар негізіндегі түрлі жүйелер. Бұл коғамда тек өндіріс қана емес, сонымен қатар, адам мен қоғамның өмір сүруі, құндылықтар жүйесі өзгеріске ұшырайды.
Индустриалдық қоғамда өндіріс тек тауарларды ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz