Еңбекті қорғау саласының мақсаты, міндеті және қағидалары

Пән: ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности), Защита труда
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе

1. Еңбекті қорғаудың түсінігі

2. Еңбекті қорғау саласының мақсаты, міндеті және қағидалары.

3. Еңбекті қорғау саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттары.

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Еңбекті қорғау дегеніміз - тиісті заң және басқа да нормативтік актілердің негізінде еңбек процесінде адамның қауіпсіздігін, денсаулығы мен жұмыс қабілетін сақтауды қамтамасыз ететін, әлеуметтік-экономикалық, ұйымдастыру, техникалық-гигиеналық және емдеу - алдын алу шаралары.

Еңбек заңдары еңбекті қорғаудағы ұлттық саясат пен мемлекеттік басқару қағидаттарын белгілей отырып, жұмыс берушілер қызметкерлердің негізгі құқықтарының бірі - қауіпсіздік пен гигиена талаптарына сай келетін еңбек жағдайларын жасауын талап етеді.

Еңбекті қорғау саласындағы ұлттық саясат кәсіподақтар мен жұмыс берушілер қатысқан барлық деңгейдегі мемлекеттік өкімет пен басқару органдары іс-қимылының бірлігін көздейді. Бұл жүргізілетін саясат мына қағидаттарға негізделеді:

- қызметкерлердің өмірі мен денсаулығының кәсіпорынның өндірістік қызметінің нәтижелеріне қатысты артықшылығына;

- меншік иесінің немесе ол уәкілдік берген өкілдің (жұмыс берушінің) толық жауаптылығына;

- еңбекті қорғау міндеттерін бұл мәселелер жөніндегі мемлекеттік бағдарламалар негізінде кешенді шешуге және еңбекті қорғау саласындағы қызметті экономикалық және әлеуметтік саясаттын басқа бағыттарымен үйлестіруге;

- барлық кәсіпорындарға меншік пен шаруашылықты жүргізу түрлеріне қарамастан еңбекті қорғау саласында бірыңғай талап орнатуға;

- кәсіпорындарда еңбек қорғау талаптары мен қауіпсіздік техникасының барлық жерде орындалуы үшін мемлекеттік кадағалау мен бақылауды жүзеге асыруға;

- еңбекті қорғау жөніндегі ғылымның, техниканың жетістіктері мен ұлттық және шетелдік озық тәжірибені кеңінен пайдалануға.

Еңбекті қорғаудың түсінігі

Қазақстан Республикасының Конституциясында адамдардың еңбегі мен денсаулығы мемлекетпен қорғалатыны, әрбір азаматтың қауіпсіздік және тазалық талаптарына сай еңбек ету құқығы жарияланған. Мемлекет бұл талаптарды, ең алдымен, еңбекті қорғау және оларды орындауға қадағалау жүргізу туралы нормалар жүйесі арқылы орындайды. Еңбекті қорғау пәні - бұл қызметкерлердің еңбек процесі барысында еңбекпен қорғалуын, яғни олардың өмірі мен денсаулығының қорғалуын қамтамасыз ететін, өндірістегі қауіпті жағдайларды, кәсіптік зияндарды болдырмау және оқыс жағдайлардың алдын-алу шараларын жасайтын, оқытатын, зерттейтін пән. Яғни, Еңбек құқығының бір институты болып табылады.

Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінің 5-бөлімі, 33-тарауының 306-бабында қысқаша тоқталған. «Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау» туралы 2004 жылғы 28 ақпандағы №528-II-ші Қазақстан Республикасы Заңының 1-бабының 16-тармағында еңбектi қорғауға былай анықтама берілген, еңбектi қорғау - құқықтық, әлеуметтiк-экономикалық, ұйымдық-техникалық, санитарлық-гигиеналық, емдеу-алдын алу, оңалту және өзге де іс-шаралары мен құралдарын қамтитын, еңбек қызметi процесiнде қызметкерлердiң өмiрi мен денсаулығының қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн жүйе болып табылады. Қысқаша айтқанда, еңбекті қорғау дегеніміз - бұл қызметкердің еңбек қызметі барысында оның өмірі мен денсаулығын қорғауға бағытталған шаралар жүйесі.

Еңбек қорғау мақсаты мен міндеттері

Меншік түріне қарамастан шаруашылық қызметі мен кәсіпорындардың барлық түрінде еңбек ететін қызметкерлердің енбегін қорғау, өндірістегі жазатайым жағдайлар мен денсаулыққа зақым келтірудің алдын алу, қауіпті және зиянды өндірістік факторларды барынша кеміту мақсатында жүргізілетін ұлттық саясаттың негізгі принциптерін Қазақстан Республикасының 1993 жылғы 22 қаңтарда қабылданған «Еңбекті қорғау туралы» Заңы жүзеге асырады. Сондай-ақ бұл заң Конституцияның 29-бабында белгіленген Қазақстан Республикасы азаматтарының денсаулығын сақтау құқығын жүзеге асыруды да қамтамасыз етуді көздейді.

Еңбекті қорғау дегеніміз - тиісті заң және басқа да нормативтік актілердің негізінде еңбек процесінде адамның қауіпсіздігін, денсаулығы мен жұмыс қабілетін сақтауды қамтамасыз ететін, әлеуметтік-экономикалық, ұйымдастыру, техникалық-гигиеналык және емдеу - алдын алу шаралары.

Еңбек заңдары еңбекті қорғаудағы ұлттық саясат пен мемлекеттік басқару қағидаттарын белгілей отырып, жұмыс берушілер қызметкерлердің негізгі құқықтарының бірі -қауіпсіздік пен гигиена талаптарына сай келетін еңбек жағдайларын жасауын талап етеді.

Еңбекті қорғау саласындағы ұлттық саясат кәсіподақтар мен жұмыс берушілер қатысқан барлық деңгейдегі мемлекеттік өкімет пен басқару органдары іс-кимылының бірлігін көздейді. Бұл жүргізілетін саясат мына қағидаттарға негізделеді:

кызметкерлердің өмірі мен денсаулығының кәсіпорынның өндірістік қызметінің нәтижелсріне қатысты артықшылығына; меншік иесінің немесе ол уәкілдік берген өкілдің (жұмыс берушінің) толық жауаптылығына; еңбекті қорғау міндеттерін бұл мәселелер жөніндегі мемлекеттік бағдарламалар негізінде кешенді шешуге және еңбекті қорғау саласындагы қызметті экономикалық және әлеуметтік саясаттың басқа бағыттарымен үйлестіруге; барлық кәсіпорындарға меншік пен шаруашылықты жүргізу түрлеріне қарамастан еңбекті қорғау саласында бірыңғай талап орнатуға; кәсіпорындарда еңбек қорғау талаптары мен барлық жерде орындалуы үшін мемлекеттікқадағалау мен бақылауды жүзеге асыруға; еңбекті қорғау жөніндегі ғылымның, техниканың жетістіктері мен ұлттық және шетелдік озық тәжірибені кеңінен пайдалануға; қауіпсіз техника, технология мен жұмыс істеушілерді қорғау құралдарын, еңбекті қорғау жөніндегі ғылыми-зерттеу жұмыстарын әзірлеу мен енгізуді ынталандыруға; мемлекеттің еңбекті қорғауды қаржыландыруға қатысуына; кәсіпорындардың еңбектің салауатты және қауіпсіз жағдайларын қамтамасыз етуге, ал кызметкерлердің - еңбекті - еңбекті қорғау проблемаларын шешуде халықаралык ынтымақтастыққа («Еңбекті қорғау туралы» Заңнын 4-бабы) .

Кәсіпорындармен, мекемелермен, кооперативтермен фермерлік шаруашылықтармен және меншігі мен шаруашылық жүргізуі әртүрлі тұрпаттағы ұйымдармен, оның ішінде жекелеген жалдаушылар мен еңбек қатынасында тұратын барлық қызметкерлер, кооператив мүшелері, өндірістік практикадан және өндірістік окудан өтуші жоғары оқу орындарынын студенттері мен арнаулы орта оқу орындарының және жалпы білім беретін мектептердің оқушылары, әскери қызмет атқаруға қатысы жоқ жұмысқа тартылған әскери кызметшілер; үкімнің орындалуын бақылайтын органдар белгілейтін кәсіпорындарындағы жұмыс кезінде сот үкімімен жаза өтеп жатқан адамдар, сондай-ақ қоғам мен мемлекет мүддесі үшін халықаралық шарттар немесе келісімдер негізінде шетелде жұмыс атқарғанда оларда еңбекті қорғау жөнінде белгіленген халықаралық нормалардан кем емес талаптар көзделеді.

Қазақстан Республикасы аумағында орналасқан кәсіпорындарда жұмыс істейтін шетел азаматтары мен азаматтығы жоқ адамдардың еңбекті қорғауға республика азаматтарымен бірдей құқығы бар.

Қазақстан Республикасының кәсіпорындарында жұмыс істейтін шетел азаматтары мен шетелде жұмыс істейтін республика азаматтарының еңбекті қорғау саласындағы қатынастарын реттеудің ерекшеліктері мүдделі тараптардың келісімімен белгіленеді.

Еңбекті қорғауды мемлекеттік басқару республикада ұлттық саясаттың қағидаттарын жүзеге асыруы, осы салада зандар және басқа да нормативтік актілер әзірлеу, сондай-ак, өндіріс құрал-жабдықтарына, еңбек технологиясы мен оны ұйымдастыруга, еңбекті қорғау жөніндегі заңдар мен басқа да нормативтік актілердің сақталуына мемлекеттік қадағалауды ұйымдастыру мен жүзеге асыруға қойылатын талаптарды іске асыру болып табылады. Еңбек зандарында еңбекті қорғауды мемлекеттік басқарудың негізгі қызметтері айкындалған:

еңбекті қорғау жөніндегі салааралық нормативтік актілерді, стандарттарды, ережелерді, нормалар мен заң актілерінің жобаларын әзірлеу және бекіту; еңбек жағдайы және оны қорғау саласында мемлекеттік мақсатты бағдарламалар әзірлеу; еңбек жағдайын жақсарту және еңбекті қорғау құралдарын өндіру жөніндегі қызметті экономикалық ынталандыру жүйесін жасау; еңбекті қорғау проблемалары жөнінде ғылыми зерттеулер жүргізу, осы мақсатта тиісті ғылыми ұйымдар құру; өндірістегі жазатайым жағдай мен кәсіби ауруларды есепке алудың бірыңғай тәртібін белгілеу, еңбеқ жағдайы мен оны қорғау жөнінде есеп берудің келісілген бірыңғай жүйесін жасау мен енгізу, басқарудың автоматтандырылған жүйесі негізінде еңбек жағдайының және оны қорғаудың жайы туралы ақпарат базасын жасау;

- республикада еңбекті қорғаудың жайы, авариялардың, өндірістік жарақаттар мен кәсіби аурулардың себептері туралы жыл сайын ақпарат дайындау және халықты хабардар ету; республикада еңбек қорғаудың нәсихатталуын ұйымдастыру;

өндірістік жарақат пен кәсіби ауруларды бодырмау мәселелері жөніндегі кызметті үйлестіру, келісілген шаралар өткізу; еңбекті қорғау құрал-жабдыктарын жасап, шығаруды, кәсіпорындардын бұл істегі экономикалық мүдделілігін туғызу; республикалык бюджеітен енбекті қорғауға арналған қаржы бөлуді жүзеге асыру.

Казақстан Республикасының Үкіметі және басқа мемлекеттік басқару органдары енбекті қорғау саласындағы ұлттық саясатты қалыптастырады және онын іске асырылуын қамтамасыз етеді, еңбекті қорғау мен е4бек жағдайын жақсартудың мемлекеттік бағдарламасын бекітеді, министрліктер мен мемлекеттік басқарудын басқа да орталық органдарынын салауатты және қауіпсіз еңбек жағдайын жасау жөніндегі қызметтерін белгілейді, еңбекті қорғау шығындарын қаржыландыру тәртібін айқындайды. Арнайы өкілетті орган болып Казақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі табылады.

Әр кәсіпорында олардың ұйымдық-құқықтық нысаны мен меншік түріне қарамастан еңбекті қорғау жөніндегі қызметтер құрылады. Еңбекті қорғау жөніндегі кызметтер өз жұмысын тиісті органдармен келісім бойынша еңбекті қорғаудың мемлекеттік органы бекіткен үлгі ережеге сәйкес жүргізеді. Еңбекті қорғау қызметі өзінің мәртебесі жанынан негізгі өндірістік қызметтермен теңеседі және кәсіпорын басшысына (иесіне) бағынады. Бұл қызметтер кәсіпорындар жаңадан кұратын ассоциаиияларда, корпорацияларда, концерндерде және басқа да бірлестіктерде құрылуға тиіс.

Еңбекті қорғау қызметінің мамандары құрылымдық бөлімшелердің басшыларына анықталған тәртіп бұзушылықты жою туралы міндетті түрде орындалатын бұйрықтар беруге және кәсіпорындардың басшыларына еңбекті қорғау туралы занды бұзған адамдарды жауапка тарту туралы ұсыныс енгізуге міндетті.

Мемлекеттік еңбек инспекторларының іс-әрекетіне зандарда белгіленген тәртіппен шағым жасалады. Шағым жасалу берілген ұйғарымдардың орындалуын тоқтата тұрмайды (ЕтЗ-ның 107-бабы) .

Мемлекет уәкілдік берген органдар арқылы ғылымға негізделген стандарттар, ережелер мен нормалар негізінде өндірістегі қауіпсіз еңбекті қамтамасыз етуге кажетті талаптар белгілейді. Жұмыс берушілерге еңбекті қорғау жөніндегі талаптардың орындалуын, сонымен қатар ұжымдық шарттарда белгіленген міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз ету жұктеледі. Сондай-ақ жұмыс берушілер еңбекті қорғау жөнінде кажетті нұскаулар әзірлейді. Ал кәсіпорындарда істейтін қызметкерлер тиісті заң және нормативтік актілерде, нұсқауларда, ұжымдық шарттарда белгіленген еңбекті қорғау жөніндегі ережелер мен нормалар талаптарын сақтауға міндеттенеді.

Кәсіпорынды жобалағанда, салынғанда және пайдаланғанда еңбекті қорғау талаптарын қамтамасыз ету. Ағымдағы еңбек зандарына байланысты еңбекті қорғау жөніндегі мемлекеттік стандарттардың, ережелердің, нормалардың талаптарына сай келмейтін өндірістік үйлер мен ғимараттарды жобалауға, салуға, қайта жаңғыртуға, машиналарды, механизмдердің жабдықтары мен басқа да бұйымдардың, соның ішінде шетелден сатып алынған бұйымдардың технологиясын жасауға және шығаруға, конструкциялауға және әзірлеуге рұқсат етілмейді. Адамның организмі мен денсаулығына әсер ететін токсикологиялық бағалаудан өтпеген заттарды, шикізатты, материалдарды қолдануға тыйым салынады.

Жасалған жобалардын еңбекті қорғау мен еңбек жағдайларының талаптарына сәйкес келетіндігі мемлекеттік сараптамадан, ал тәжірибе үлгілері мемлекеттік сынақтан өткізілуге тиіс.

Белгіленген тәртіппен берілген қауіпсіздік талаптарына сай сертификаты жоқ жаңа немесе кайта жаңғыртылған кәсіпорындарды, объектіні, өндіріс құралын немесе әнімнің басқа түрін қабылдауға және пайдалануға беруге болмайды. Мемлекет машиналарды, механизмдерді, жабдықтарды, басқа да бұйымдарды, сондай-ақ технологияларды, соның ішінде шетелден сатып алынған технологияларды сертификаттау жүйесінің жұмыс істеуін қамтамасыз етеді.

Еңбекті қорғау талаптарына сай келмейтін кәсіпорынның, цехтың, учаскенің жұмысы, өндіріс құралдарын немесе өнімдерді пайдалануға беру олар осы талаптарға сай келтірілгенге дейін тоқтатыла тұруы мүмкін.

Кәсіпорынға жаңа қауіпті заттар келіп түскенде немесе олардың саны қосымша қауіпсіздік шараларын жасауды талап ететін болса, жұмыс беруші бұл туралы қадағалау органдарына дер кезінде хабарлауға міндетті.

Еңбекті қоргау жөнінде мамандар даярлау.

Мемлекет жоғары және арнаулы орта оқу орындарында еңбекті қорғау мен еңбек кауіпсіздігі жөніндегі мамандарды даярлауды және олардың біліктілігін арттыруды қамтамасыз етеді. Бұл оқу орындары экономика салаларындағы өндірістердің ерекшеліктерін ескере отырып, студенттердің «Енбекті қорғау» курсын міндетті түрде окып-үйренуін жүзеге асыруга тиіс.

Еңбекті қорғауды қаржыландыру. Енбекті қорғауды қаржыландыру мемлекеттік және жергілікті бюджеттер, бюджеттен тыс қорлар, кәсіпорындардың қаржылары, басқа да қаржы көздері есебінен жүзеге асырылады. Кызметкерлер бұл максатқа шығын жұмсамайды. Әрбір кәсіпорын жыл сайын еңбекті қорғауға кажетті қаржы бөледі, оның көлемі ұжымдық шартта белгіленеді. Кәсіпорындар шаруашылық жүргізуден, коммерциялық, сыртқы экономикалық және өзге де қызметтен, сондай-ақ басқа көздерден түскен пайда (табыс) есебінен еңбекті қорғау жөніндегі қорларды қосымша құруға қақылы.

Кәсіпорындарда салауатты және қауіпсіз еңбек жағдайларын қамтамасыз ету. Жұмыс беруші кәсіпорындарда салауатты және қауіпсіз еңбек жағдайларын қамтамасыз етіп, еңбекті қорғау жайына бақылау жасауды ұйымдастырады және оның қорытындылары туралы еңбек ұжымдарына дер кезінде хабарлап отыруға міндетті. Салауатты және қауіпсіз еңбек жағдайларын кәсіпорындарда қамтамасыз ету жөніндегі және еңбек қорғау жөніндегі стандарттарды, ережелерді, нормалар мсн нұсқауларды қызметкерлердің сақтауы жөніндегі жұмыс берушінің міндеттемелері ұжымдық шартта белгіленеді.

Мемлекеттік басқару органдары белгілеген нормалардан кем емес және ұжымдық шарт негізінде кызметкерлерге меншік иесі есебінен арнаулы киім, аяқ киім және басқа да жеке қорғану құралдары, жуу және дезинфекциялау материалдары, сүт, емдеу - алдын алу тамағы беріледі.

Әйелдер мен он сегіз жасқа толмаған адамдардың еңбегін қорғау. Заңда әйелдер мен 18 жасқа толмаған адамдардың еңбегін зиянды және кауіпті еңбек жағдайы бар жұмыстарға, сондай-ақ ауыр жүкті көтеру және оны қолмен тасуға байланысты жұмыстарға пайдалануға белгіленген тәртіппен шек қойылған. Бұл жағдайларда әкімшілік жүктерді тасу үшін механикаландыру мен автоматтандыру кұралдарын басқа да жабдықтарды өндірісте пайдалануға ықпал етуі міндетті. Егер ауыр жүкті көтеру мен тасу кезінде жүк денсаулыққа зиян келтіретін болса, қолмен тасу тоқтатылуға тиіс. Енбек заңдары жүкті әйелдердің еңбегін ауыр жүкті қолмен көтеру мен тасуға байланысты жұмыстарға қолдануга тыйым салады. Заңдарда белгіленген тәртіппен медициналық қорытындыға сәйкес жүкті әйелдер өндірістің қауіпті және зиянды факторлары әсерін болдырмайтын басқа жеңілірек жұмысқа ауыстырылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.