Ақтөбе облысы 2009-2010 жж аралығындағы дифтериямен аурушаңдық көрсеткіштері арқылы ретроспективті талдау жасау
I .Kіріспе бөлім
Дифтерияға сипаттама.
II. Негізгі бөлім
2. 1 Дифтерия туралы жалпы мағлұмат.
2. 2 Тарихи мәліметтер.
2.3 Дифтерия этиологиясы .
2.4 Эпидемиологиясы.
2.5 Патогенезі, клиникасы .
2. 6 Диагностикасы, емі .
2 .7 Алдын алу шаралары .
2.8 Эпидемияға қарсы шаралар.
III. Өзіндік зерттеулер
3. 1 2009.2016 жж. Ақтөбе облысы халқының дифтериямен аурушаңдық көрсеткіштері арқылы ретроспективті талдау жасау.
IV. Қорытынды, ұсыныс, пайдаланылған әдебиеттер.
Дифтерияға сипаттама.
II. Негізгі бөлім
2. 1 Дифтерия туралы жалпы мағлұмат.
2. 2 Тарихи мәліметтер.
2.3 Дифтерия этиологиясы .
2.4 Эпидемиологиясы.
2.5 Патогенезі, клиникасы .
2. 6 Диагностикасы, емі .
2 .7 Алдын алу шаралары .
2.8 Эпидемияға қарсы шаралар.
III. Өзіндік зерттеулер
3. 1 2009.2016 жж. Ақтөбе облысы халқының дифтериямен аурушаңдық көрсеткіштері арқылы ретроспективті талдау жасау.
IV. Қорытынды, ұсыныс, пайдаланылған әдебиеттер.
Дифтерия – коринебактериялар тобының Леффлер бактериясымен қоздырылатын, ағзаның улану белгілерімен және мұрын, жұтқыншақ шырышты қабықтарының фибринозды қабынуымен сипатталатын жедел жұқпалы ауру.
Тарихи мәліметтер. XIX ғасырдың 20-шы жылдары француз ғалымдары Бретонно және Труссо күл ауруын бөлек нозологиялық түрге ажыратқан. Бретонно «дифтерит» терминін енгізген. «Дифтера» — қабыршақ деген сөзді білдіреді. 1846 ж. Труссо «дифтерия» терминін енгізген.1883 ж. Клебс күл қоздырғышын алғаш рет тапқан, ал Леффлер 1884 ж. күл бактерияларын таза дақыл түрінде бөліп, олардың қасиеттерін зерттеген. Соған байланысты күл қоздырғышын Леффлер бактериясы (БЛ) деп атаған.
Этиологиясы. Күл ауруын бактериялардың токсигенді штаммдары туғызады, олар экзотоксин түзеді. Экзотоксиннің құрамына дермонекротоксин, гемолизин, нейраминадаза, гиалуронидаза кіреді. Қоздырғыштың морфологиялық белгілері: грам оң таяқша, екі ұшы жуандаған шыны сауыт (колба) түрінде және жеке микробтар бір-біріне түйісе рим сандары ретінде орналасады. Сау адамдардан бөлінетін дифтерия таяқшасының токсигенді емес штаммдары эпидемиялық қауіп тудырмайды.
Эпидемиологиясы. Күл ауруының көзі — науқас адам. Ең жоғары эпидемиялық қауіпті жұтқыншақ, мұрын және көмей дифтериясымен ауыратын науқастар тудырады, қоздырғыш сыртқы ортаға ауа арқылы бөлінеді. Ал тері дифтериясымен ауыратын науқастардың эпидемиялық қауіпі жағынан маңызы аз.
Дифтерия қоздырғышын жұқтырушылардың 5 түрін ажыратады:
транзиторлы тасымалдаушылық (қоздырғыш сыртқа ортаға 1-7 күн бөлінеді);
1) қысқа мерзімді (7-15 күн);
2) орташа ұзақтық (15-30 күн);
3) ұзаққа созылатын (6 айға дейін);
4) созылмалы (6 айдан артық).
Аурудың берілу механизмі –ауа тамшылы, контагиозды индексі 10-15%.
Адамдардың дифтерияға қабілеттілігі, дифтерияға қарсы антитоксикалық иммунитетінің болуымен байланысты. Дифтерия ауруына мезгілділік тән, яғни күз-қыс маусымдарында аурушаңдық өршиді. Ересектердің дифтериямен ауырғаны анықталған — олардың саны 40-80% жетеді. РФ Денсаулық сақтау Министрінің мәліметтері бойынша 1993 жылы 30-50 жас аралығындағы науқастар 70-72% құраған.
Күл ауруының патогенезі. Дифтерия қоздырғышының кіру қақпалары болып ағзаның жамылғылары (тері мен шырыштар) есептеледі. Алайда ең жиі ену орындары жұтқыншақтың шырышты қабаты, көмей, мұрын, көздің дәнекер қабығы, жыныс мүшелері, жараның үсті, тері және т.б.
Дифтерия экзотоксині бірнеше фракциядан тұрады, олардың әрқайсысы дербес биологиялық әсерлерге ие. Бірінші фракциясы – некротоксин, ол қоздырғыштың кіру орнында эпителий некрозын туғызады, қан тамырларының өткізгіштігін жоғарылатады, оларда паралитикалық дилятация дамып, қанның ағымы бәсеңдейдіЕкінші фракция — гиалуронидаза, ол жіңішке қан тамырларының құрамындағы гиалуронды қышқылды бұзады да олардың өткізгіштігін жоғарылатады. Таңдай көмекей бездерінің басқа мүшелерден айырмасы, көп ядролы эпителиймен жабылған. Экзотоксиннің үшінші фракциясы — нағыз дифтерия уыты, клетка құрылымынан B цитохромын ығыстырып шығаруға қабілетті. Осы өзгерістерге миокард, жіңішке қан тамырлардың клеткалары және жүйке клеткалары аса сезімтал. Кардиомиоциттерде некроз, миолиз құбылыстарымен қатар миокардиодистрофия дамиды. Экзотоксиннің төртінші фракциясы гемолиз шақыратын фактор геморрагиялық синдромның дамуына себеп болады.
Тарихи мәліметтер. XIX ғасырдың 20-шы жылдары француз ғалымдары Бретонно және Труссо күл ауруын бөлек нозологиялық түрге ажыратқан. Бретонно «дифтерит» терминін енгізген. «Дифтера» — қабыршақ деген сөзді білдіреді. 1846 ж. Труссо «дифтерия» терминін енгізген.1883 ж. Клебс күл қоздырғышын алғаш рет тапқан, ал Леффлер 1884 ж. күл бактерияларын таза дақыл түрінде бөліп, олардың қасиеттерін зерттеген. Соған байланысты күл қоздырғышын Леффлер бактериясы (БЛ) деп атаған.
Этиологиясы. Күл ауруын бактериялардың токсигенді штаммдары туғызады, олар экзотоксин түзеді. Экзотоксиннің құрамына дермонекротоксин, гемолизин, нейраминадаза, гиалуронидаза кіреді. Қоздырғыштың морфологиялық белгілері: грам оң таяқша, екі ұшы жуандаған шыны сауыт (колба) түрінде және жеке микробтар бір-біріне түйісе рим сандары ретінде орналасады. Сау адамдардан бөлінетін дифтерия таяқшасының токсигенді емес штаммдары эпидемиялық қауіп тудырмайды.
Эпидемиологиясы. Күл ауруының көзі — науқас адам. Ең жоғары эпидемиялық қауіпті жұтқыншақ, мұрын және көмей дифтериясымен ауыратын науқастар тудырады, қоздырғыш сыртқы ортаға ауа арқылы бөлінеді. Ал тері дифтериясымен ауыратын науқастардың эпидемиялық қауіпі жағынан маңызы аз.
Дифтерия қоздырғышын жұқтырушылардың 5 түрін ажыратады:
транзиторлы тасымалдаушылық (қоздырғыш сыртқа ортаға 1-7 күн бөлінеді);
1) қысқа мерзімді (7-15 күн);
2) орташа ұзақтық (15-30 күн);
3) ұзаққа созылатын (6 айға дейін);
4) созылмалы (6 айдан артық).
Аурудың берілу механизмі –ауа тамшылы, контагиозды индексі 10-15%.
Адамдардың дифтерияға қабілеттілігі, дифтерияға қарсы антитоксикалық иммунитетінің болуымен байланысты. Дифтерия ауруына мезгілділік тән, яғни күз-қыс маусымдарында аурушаңдық өршиді. Ересектердің дифтериямен ауырғаны анықталған — олардың саны 40-80% жетеді. РФ Денсаулық сақтау Министрінің мәліметтері бойынша 1993 жылы 30-50 жас аралығындағы науқастар 70-72% құраған.
Күл ауруының патогенезі. Дифтерия қоздырғышының кіру қақпалары болып ағзаның жамылғылары (тері мен шырыштар) есептеледі. Алайда ең жиі ену орындары жұтқыншақтың шырышты қабаты, көмей, мұрын, көздің дәнекер қабығы, жыныс мүшелері, жараның үсті, тері және т.б.
Дифтерия экзотоксині бірнеше фракциядан тұрады, олардың әрқайсысы дербес биологиялық әсерлерге ие. Бірінші фракциясы – некротоксин, ол қоздырғыштың кіру орнында эпителий некрозын туғызады, қан тамырларының өткізгіштігін жоғарылатады, оларда паралитикалық дилятация дамып, қанның ағымы бәсеңдейдіЕкінші фракция — гиалуронидаза, ол жіңішке қан тамырларының құрамындағы гиалуронды қышқылды бұзады да олардың өткізгіштігін жоғарылатады. Таңдай көмекей бездерінің басқа мүшелерден айырмасы, көп ядролы эпителиймен жабылған. Экзотоксиннің үшінші фракциясы — нағыз дифтерия уыты, клетка құрылымынан B цитохромын ығыстырып шығаруға қабілетті. Осы өзгерістерге миокард, жіңішке қан тамырлардың клеткалары және жүйке клеткалары аса сезімтал. Кардиомиоциттерде некроз, миолиз құбылыстарымен қатар миокардиодистрофия дамиды. Экзотоксиннің төртінші фракциясы гемолиз шақыратын фактор геморрагиялық синдромның дамуына себеп болады.
1. Жұқпалы аурулардың стандартты анықтамалары және іс-шаралар алгоритмдері. том, С.Ә. Әміреев – Алматы, 2011
2. Эпидемиология (оқулық), Ирсимбетова Н.А, Абуова Г,Н., Тулепова З,Т., -Шымкент, 2013
3. Эпидемиология (оқулық), Зуева Л.П., Яфаева Санкт-Петербург, 2008
4. www.kazmed.kz
2. Эпидемиология (оқулық), Ирсимбетова Н.А, Абуова Г,Н., Тулепова З,Т., -Шымкент, 2013
3. Эпидемиология (оқулық), Зуева Л.П., Яфаева Санкт-Петербург, 2008
4. www.kazmed.kz
МАРАТ ОСПАНОВ АТЫНДАҒЫ БАТЫС ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК
МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ
Курстық жұмыс
Мамандық: Медико-профилактикалық іс
Кафедра: Эпидемиология
Пәні: Эпидемиология
Курс: 5
Такырыбы: Ақтөбе облысы 2009-2010 жж аралығындағы дифтериямен аурушаңдық көрсеткіштері арқылы ретроспективті талдау жасау.
Орындаған: Джанбирбаева Алима
Тобы:504
Тексерген : Мурзагалиева А.Ж
Ақтөбе 2017жыл
Жоспары :
I .Kіріспе бөлім
Дифтерияға сипаттама.
II. Негізгі бөлім
2. 1 Дифтерия туралы жалпы мағлұмат.
2. 2 Тарихи мәліметтер.
2.3 Дифтерия этиологиясы .
2.4 Эпидемиологиясы.
2.5 Патогенезі, клиникасы .
2. 6 Диагностикасы, емі .
2 .7 Алдын алу шаралары .
2.8 Эпидемияға қарсы шаралар.
III. Өзіндік зерттеулер
3. 1 2009-2016 жж. Ақтөбе облысы халқының дифтериямен аурушаңдық көрсеткіштері арқылы ретроспективті талдау жасау.
IV. Қорытынды, ұсыныс, пайдаланылған әдебиеттер.
Кіріспе бөлім
Дифтерия - коринебактериялар тобының Леффлер бактериясымен қоздырылатын, ағзаның улану белгілерімен және мұрын, жұтқыншақ шырышты қабықтарының фибринозды қабынуымен сипатталатын жедел жұқпалы ауру.
Тарихи мәліметтер. XIX ғасырдың 20-шы жылдары француз ғалымдары Бретонно және Труссо күл ауруын бөлек нозологиялық түрге ажыратқан. Бретонно дифтерит терминін енгізген. Дифтера -- қабыршақ деген сөзді білдіреді. 1846 ж. Труссо дифтерия терминін енгізген.1883 ж. Клебс күл қоздырғышын алғаш рет тапқан, ал Леффлер 1884 ж. күл бактерияларын таза дақыл түрінде бөліп, олардың қасиеттерін зерттеген. Соған байланысты күл қоздырғышын Леффлер бактериясы (БЛ) деп атаған.
Этиологиясы. Күл ауруын бактериялардың токсигенді штаммдары туғызады, олар экзотоксин түзеді. Экзотоксиннің құрамына дермонекротоксин, гемолизин, нейраминадаза, гиалуронидаза кіреді. Қоздырғыштың морфологиялық белгілері: грам оң таяқша, екі ұшы жуандаған шыны сауыт (колба) түрінде және жеке микробтар бір-біріне түйісе рим сандары ретінде орналасады. Сау адамдардан бөлінетін дифтерия таяқшасының токсигенді емес штаммдары эпидемиялық қауіп тудырмайды.
Эпидемиологиясы. Күл ауруының көзі -- науқас адам. Ең жоғары эпидемиялық қауіпті жұтқыншақ, мұрын және көмей дифтериясымен ауыратын науқастар тудырады, қоздырғыш сыртқы ортаға ауа арқылы бөлінеді. Ал тері дифтериясымен ауыратын науқастардың эпидемиялық қауіпі жағынан маңызы аз.
Дифтерия қоздырғышын жұқтырушылардың 5 түрін ажыратады:
транзиторлы тасымалдаушылық (қоздырғыш сыртқа ортаға 1-7 күн бөлінеді);
1) қысқа мерзімді (7-15 күн);
2) орташа ұзақтық (15-30 күн);
3) ұзаққа созылатын (6 айға дейін);
4) созылмалы (6 айдан артық).
Аурудың берілу механизмі - ауа тамшылы, контагиозды индексі 10-15%.
Адамдардың дифтерияға қабілеттілігі, дифтерияға қарсы антитоксикалық иммунитетінің болуымен байланысты. Дифтерия ауруына мезгілділік тән, яғни күз-қыс маусымдарында аурушаңдық өршиді. Ересектердің дифтериямен ауырғаны анықталған -- олардың саны 40-80% жетеді. РФ Денсаулық сақтау Министрінің мәліметтері бойынша 1993 жылы 30-50 жас аралығындағы науқастар 70-72% құраған.
Күл ауруының патогенезі. Дифтерия қоздырғышының кіру қақпалары болып ағзаның жамылғылары (тері мен шырыштар) есептеледі. Алайда ең жиі ену орындары жұтқыншақтың шырышты қабаты, көмей, мұрын, көздің дәнекер қабығы, жыныс мүшелері, жараның үсті, тері және т.б.
Дифтерия экзотоксині бірнеше фракциядан тұрады, олардың әрқайсысы дербес биологиялық әсерлерге ие. Бірінші фракциясы - некротоксин, ол қоздырғыштың кіру орнында эпителий некрозын туғызады, қан тамырларының өткізгіштігін жоғарылатады, оларда паралитикалық дилятация дамып, қанның ағымы бәсеңдейдіЕкінші фракция -- гиалуронидаза, ол жіңішке қан тамырларының құрамындағы гиалуронды қышқылды бұзады да олардың өткізгіштігін жоғарылатады. Таңдай көмекей бездерінің басқа мүшелерден айырмасы, көп ядролы эпителиймен жабылған. Экзотоксиннің үшінші фракциясы -- нағыз дифтерия уыты, клетка құрылымынан B цитохромын ығыстырып шығаруға қабілетті. Осы өзгерістерге миокард, жіңішке қан тамырлардың клеткалары және жүйке клеткалары аса сезімтал. Кардиомиоциттерде некроз, миолиз құбылыстарымен қатар миокардиодистрофия дамиды. Экзотоксиннің төртінші фракциясы гемолиз шақыратын фактор геморрагиялық синдромның дамуына себеп болады.
Патологиялық өзгерістердің дамуы дифтерия экзотоксинінің әсерімен қамтамасыз етіледі. Қанға сіңген экзотоксин барлық мүшелер мен тіндерге әсер етеді, соның ішінде миокардқа, жүйке жүйесіне, бүйрек үсті безіне, бүйрекке және бауырға. Қандағы экзотоксиннің мөлшері көбейген сайын, жоғарыда айтылған мүшелердің зақымдалуы да ауырлай түседі. Ауруды бастан кешкеннен кейін адам ағзасында берік иммунитет қалыптасады, бұл иммунитеттің жетекші ролін антитоксин атқарады.
Дифтерияның (күл) клиникалық көрінісі
Күл ауруының стандартты анықталуы
Күл ауруы күмәнді,болуы мүмкін және зақымдалған деп бөлінеді.
Зақымдалған жағдайды жергілікті және завозды деп бөлуге болады (шет елден алған инфекциялар). Жағдайлардың жіктелуі кезінде төмендегі белгілерді қолдануға болады.
Күмәнді жағдайға -- ларингит немесе назофарингит немесе тонзилит плюс псевдомембрана (жағындылар) жатады.
Болуы мүмкін -- күмәнді жағдаймен бірге келесі бір симптомдар кездеседі:
жақында (екі аптаға дейін) зақымдалған жағдаймен контакт;
осы ауданда кезекті күрт өсу; стридор; мойынның ісінуі немесе томпаюы;
шырыш асты немесе терінің петехиальды қан құюлары; токсикалық циркуляторлы коллапс; миокардит немесе жалпы әлсіздік (қан айналымы жетіспеушілік симптомы) ауру басталғаннан алты аптаға дейін; бас -- ми нервтерінің зақымданулары (гнусавость голоса); өлім.
Зақымдалған жағдай -- болуы мүмкін жағдай осы жердегі токсигенді штаммның бөлінуі (мұрын, араң, тері жарасы, жара, конъюктива, құлақ, қынап) немесе сарысу антитоксин титрінің төрт есе не одан да жоғары өсуі, екі сынамада да сарысу күл ауруына белгіленген анатоксин мен антитоксиннің болуы жағдайында
ЕСКЕРТПЕ: токсиннің анықталуы осы жағдайда нақты шарт болып саналмайды. Күл ауруы тек токсиннін шақырылуымен анықталатын жағдай.
Күл ауруының жіктелуінде, ДДСҰ құрастырған жіктемені Қазақстан Республикасы қолданады
Күл ауруының жіктелуі (ДДСҰ, 1996жыл)
Клиникалық формасы
Псевдомембрана
Мойын ісінуі
1.Локализденген
Бадамша және мұрынмен шектелген
жоқ
2.Аралық
Жұтқыншақпен көмейге таралған
жоқ
3. Ауыр (токсикалық)
Шектелген не жайылған
Шамалыдан айқынға дейін
Инкубациялық кезең 3-10 күн. Жұтқыншақ, көмей, мұрын, көз, жыныс мүшелері, тері, жара және т.б. дифтерияларын ажыратады. Ауру типті немесе атипті түрде өтуі мүмкін. Дифтерияның типті түрі өз кезегінде жергілікті, таралған, субтоксикалық және токсикалық түрлерге бөлінеді. Сирек, аурудың өте ауыр гипертоксикалық және геморрагиялық түрлері болуы мүмкін. Гипертоксикалық түрінде ИТШ дамып аурудың жергілікті көріністері пайда болуға үлгермейді, науқас 2-24 сағат аралығында өлімге ұшырайды. Аурудың геморрагиялық түрінде геморрагиялық синдром дамиды, ерте миокардит көріністері пайда болады. Аурудың ауырлық дәрежесі жергілікті көріністердің (жабындылардың) таралуына және айқындылығына, мойын тері асты шелқабатының ісігінің таралуына және айқындылығына, интоксикация көріністерінің белсеңділігіне негізделеді.Жұтқыншақ дифтериясы жиі кездесетін түрі (90-95%). Аурудың катаральді (атипті) түрі 1-2 күнге дене қызуының аздап көтерілуі, жұтыну кезінде тамақтың шамалы ауыруы, көмекей безін қан кернеу, жақ бұрышындағы лимфа түйіндердің 0,5-1,0 см дейін үлкеюімен сипатталады.
Жұтқыншақ дифтериясының типті түрі. Дифтерияның бұл түрі баяу, сирек жедел басталуы мүмкін. Қызба 37,5-38◦С, сирек 39◦С, қызбаның ұзақтығы көпке созылмайды (3-5 тәулік). Дене қызуы қалпына келгеннен кейін де инфекциялық процесс жалғаса береді. Ағзаның улануы бас ауыруымен, әлсіздікпен, адинамиямен, ұйқышылдықпен және терінің бозаруымен сипатталады. Бадамша бездеріндегі жабындылар шектелген, түсі сұр, ақшыл сұр, +тін сипатында болады, қиын алынады, алынған жеріндегі тіндер қанталайды, шпательмен езілмейді, суға батады. Шырышты қабаттың гиперемиясы айқын емес, жұтынғанда ауру сезімі, тіндердің ісінуі болмайды немесе айқын емес түрде болады.
Жұтқыншақ дифтериясының таралған түрінде дене қызуы көтеріліп, әлсіздік, терінің бозаруы, ауыздың құрғауы, жұтыну кезіндегі тамақтың ауыруы, көмекей безінің ісінуі, жақ бұрышы лимфа түйіндерінің ұлғаюы және айқын емес ауру сезімі пайда болады. Бадамша бездердің үстіндегі жабындылар бездердің шекарасынан кең таралып, жұтқыншақтың артқы жағын, тілшікті, доғаларды қамтиды. Интоксикация белгілері, шырышты қабаттардың гиперемиясы жергілікті дифтерияға қарағанда айқындау болады, бірақ мойын тері асты клетчаткасының ісінуі болмайды. Аурудың басты белгілері 6-10 тәулік бойы сақталады.
Көмей дифтериясы (дифтериялық круп). Ол дене қызуының аздап көтерілуі, науқас халінің аздап нашарлауы, тыныс алу жолдарының зақымдануымен сипатталады, және алғашқы 2 тәулік бойы қақырықты жөтел және дауыстың өзгеруі (катаральды кезең) байқалады. Науқастардың жартысында дауыстың жоғалуы білініп, дыбыссыз тұншыққан жөтел басталып, тыныс алу қиындайды (стеноз кезеңі). Бұл кезең бірнеше сағаттан 1-2 тәулікке дейін жалғасады, кейін асфиксия алды және асфиксия кезеңдеріне өтеді. Асфиксия кезеңі қозу, терлеу, цианоз, тыныс алудың баяулауы, ұйқышылдық, тахикардия және аритмиямен сипатталып науқастың өлімімен аяқталады. Сондықтан, асфиксия алды кезеңінде шұғыл жәрдем ретінде интубация немесе трахеостомия жасау керек. Аурудың бұл түрімен кіші жастағы балалар ауырады.
Негізгі симптомдардың біртіндеп дамуы -- үрген жөтел, дауыстың шықпай қалуы және стеноз.
Мұрын дифтериясы. Бұл кезде науқастың дене қызуы қалыпты немесе аздап қана көтеріледі. Алғашында мұрын жолдарының тек біреуі ғана зақымға ұшырайды. Мұрыннан серозды, шырышты, қан араласқан сұйықтық бөлінеді. Одан кейін 2-ші мұрын жолдары зақымданады. Мұрын жапсарларында эрозиялар, қабыршақтану байқалады. Жабындылар мұрынның төменгі бөлігінде, қоршауында орналасып, синустарға жайылуы мүмкін. Мұрынның токсикалық дифтериясында жақтың тері асты клетчаткалары мен мойында ісіну байқалады.
Мұрынның шырышты қабатындағы үрдіс - катаральды, катаральды -- жаралы және пленкалы болуы мүмкін.
Біртіндеп басталады;
Қалыпты немесе субфебрильді температура;
Мұрыннан басында серозды, одан кейін серозды-іріңді
Үрдіс біржақты болуы мүмкін.
Мұрын маңындағы тері дымқылдануы, эрозиялар, кейде пиодермия, жаралар болады.
Мұрын жолдарында қанды жағындылар, қарау кезінде мұрын жартысында - шырыштың ісінуі, мұрын бөгетінде эрозиялар, жаралар.
Пленкалық формасында - шырышты қабатқа тығыз орналасқан ақшыл пленкалы жағынды.
Мұрынның жайылған күлі ерте диагностика жасалмағанда үрдіс мұрын қосалқыларына таралады.
Мұрынның токсикалық күлі сирек кездеседі, көбінесе ауыз -- жұтқыншақ күлімен бірге, екіншілік дамуы, мұрын айналасындағы ісінулердің пайда болуы.
Көз дифтериясы. Аурудың катаральды түрі көз қабағының ісінуі және орташа қан кернеуімен сипатталады, сондай-ақ көзден ұйыма-ірің ағады. Қабақтың ісігі тығыз болғандықтан, науқастың көзі ашылмайды.
Аралық формасы.
Кездесу жиілігі 15-20%.
Жабындылар бадамшалардың доғашығына, тілшікке, жұтқыншақтың артқы қабырғасына таралады.
Айқын интоксикация симптомы, дене температурасының 38-39,5[о]С жоғарлауы.Қызбалық кезең 3-4 күнге созылады.
Бадамшалар ісінген,шырышты қабаттар айқын гиперемияланған.Тамағындағы шамалы ауырсыну, науқас сұйықтық іше алады.Жақ асты лимфа түйіндері реакциясы шамалы.
Егілген балалардағы күл. Ауыз -- жұтқыншақ күлінің локализацияланған формасының басым болуы (94,7%).
Жайылуға бейімділіктің болмауы; асқынулары сирек, өздігінен емделу басым.
Жедел басталуы, қызба 1-2-ші күндері, интоксикация қысқа уақытта көрінуі.Тұрақты симптомына бадамша бетінде аралшық тәрізді фибринозды жабындының түзілуі болып табылады.
Бадамшаның ісінуі мен жабынды көлемі арасындағы сәйкестік сақталады.
Жабынды әдетте аздаған қанаумен жеңіл алынады.
Тері күлі
Балаларда өмірінің бірінші жылында жиі кездеседі.
Мойын терісінің, шап қатпарларының, құлақ қалқанының, қолтық шұңқырының типтік зақымдануы.
Жаңа туған нәрестеде кіндік жарасының дифтериясы туындауы мүмкін.
Жалпы интоксикация симптомдары мен дене қызуының жоғарылауы тән.
Үлкен жастағы балаларда дифтерия кезінде терінің зақымдануы тырналған, беткей жара аймағында туындайды.
Сырқат жергілікті процесс (қабаттардың ісінуінсіз без) немесе токсикалық күл (қоршаған тіндердің ісінуімен)типті ағымда өтуі мүмкін.
Көп жағдайда тері күлі импетинго түріндегі қабықшаның түзілуінсіз өтеді.
Сыртқы жыныс ағзаларының күлі. Жеңіл атипиялық форма (вульвит), жайылған және токсикалық форма түрінде өтуі мүмкін. Атипиялық форма кезінде вульваның шырышты қабаты аймағында цианоздалған ісіну мен фибринозды қабықша пайда болады. Шап лимфа түйіндері үлкейеді. Жайылған форма кезінде қабыну процессі анус айналасындағы тері мен аралыққа өтеді.Сыртқы жыныс ағзалары дифтериясының токсикалық формасы кезінде жамбастың, қасағаның, жыныс еріндерінің, шап аймағындағы тері асты қабатының ісінуімен жүреді.
Күл ауруының асқынуы
Аурудың арнайы (токсикалық) және арнайы емес асқынулары болады. Арнайы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ
Курстық жұмыс
Мамандық: Медико-профилактикалық іс
Кафедра: Эпидемиология
Пәні: Эпидемиология
Курс: 5
Такырыбы: Ақтөбе облысы 2009-2010 жж аралығындағы дифтериямен аурушаңдық көрсеткіштері арқылы ретроспективті талдау жасау.
Орындаған: Джанбирбаева Алима
Тобы:504
Тексерген : Мурзагалиева А.Ж
Ақтөбе 2017жыл
Жоспары :
I .Kіріспе бөлім
Дифтерияға сипаттама.
II. Негізгі бөлім
2. 1 Дифтерия туралы жалпы мағлұмат.
2. 2 Тарихи мәліметтер.
2.3 Дифтерия этиологиясы .
2.4 Эпидемиологиясы.
2.5 Патогенезі, клиникасы .
2. 6 Диагностикасы, емі .
2 .7 Алдын алу шаралары .
2.8 Эпидемияға қарсы шаралар.
III. Өзіндік зерттеулер
3. 1 2009-2016 жж. Ақтөбе облысы халқының дифтериямен аурушаңдық көрсеткіштері арқылы ретроспективті талдау жасау.
IV. Қорытынды, ұсыныс, пайдаланылған әдебиеттер.
Кіріспе бөлім
Дифтерия - коринебактериялар тобының Леффлер бактериясымен қоздырылатын, ағзаның улану белгілерімен және мұрын, жұтқыншақ шырышты қабықтарының фибринозды қабынуымен сипатталатын жедел жұқпалы ауру.
Тарихи мәліметтер. XIX ғасырдың 20-шы жылдары француз ғалымдары Бретонно және Труссо күл ауруын бөлек нозологиялық түрге ажыратқан. Бретонно дифтерит терминін енгізген. Дифтера -- қабыршақ деген сөзді білдіреді. 1846 ж. Труссо дифтерия терминін енгізген.1883 ж. Клебс күл қоздырғышын алғаш рет тапқан, ал Леффлер 1884 ж. күл бактерияларын таза дақыл түрінде бөліп, олардың қасиеттерін зерттеген. Соған байланысты күл қоздырғышын Леффлер бактериясы (БЛ) деп атаған.
Этиологиясы. Күл ауруын бактериялардың токсигенді штаммдары туғызады, олар экзотоксин түзеді. Экзотоксиннің құрамына дермонекротоксин, гемолизин, нейраминадаза, гиалуронидаза кіреді. Қоздырғыштың морфологиялық белгілері: грам оң таяқша, екі ұшы жуандаған шыны сауыт (колба) түрінде және жеке микробтар бір-біріне түйісе рим сандары ретінде орналасады. Сау адамдардан бөлінетін дифтерия таяқшасының токсигенді емес штаммдары эпидемиялық қауіп тудырмайды.
Эпидемиологиясы. Күл ауруының көзі -- науқас адам. Ең жоғары эпидемиялық қауіпті жұтқыншақ, мұрын және көмей дифтериясымен ауыратын науқастар тудырады, қоздырғыш сыртқы ортаға ауа арқылы бөлінеді. Ал тері дифтериясымен ауыратын науқастардың эпидемиялық қауіпі жағынан маңызы аз.
Дифтерия қоздырғышын жұқтырушылардың 5 түрін ажыратады:
транзиторлы тасымалдаушылық (қоздырғыш сыртқа ортаға 1-7 күн бөлінеді);
1) қысқа мерзімді (7-15 күн);
2) орташа ұзақтық (15-30 күн);
3) ұзаққа созылатын (6 айға дейін);
4) созылмалы (6 айдан артық).
Аурудың берілу механизмі - ауа тамшылы, контагиозды индексі 10-15%.
Адамдардың дифтерияға қабілеттілігі, дифтерияға қарсы антитоксикалық иммунитетінің болуымен байланысты. Дифтерия ауруына мезгілділік тән, яғни күз-қыс маусымдарында аурушаңдық өршиді. Ересектердің дифтериямен ауырғаны анықталған -- олардың саны 40-80% жетеді. РФ Денсаулық сақтау Министрінің мәліметтері бойынша 1993 жылы 30-50 жас аралығындағы науқастар 70-72% құраған.
Күл ауруының патогенезі. Дифтерия қоздырғышының кіру қақпалары болып ағзаның жамылғылары (тері мен шырыштар) есептеледі. Алайда ең жиі ену орындары жұтқыншақтың шырышты қабаты, көмей, мұрын, көздің дәнекер қабығы, жыныс мүшелері, жараның үсті, тері және т.б.
Дифтерия экзотоксині бірнеше фракциядан тұрады, олардың әрқайсысы дербес биологиялық әсерлерге ие. Бірінші фракциясы - некротоксин, ол қоздырғыштың кіру орнында эпителий некрозын туғызады, қан тамырларының өткізгіштігін жоғарылатады, оларда паралитикалық дилятация дамып, қанның ағымы бәсеңдейдіЕкінші фракция -- гиалуронидаза, ол жіңішке қан тамырларының құрамындағы гиалуронды қышқылды бұзады да олардың өткізгіштігін жоғарылатады. Таңдай көмекей бездерінің басқа мүшелерден айырмасы, көп ядролы эпителиймен жабылған. Экзотоксиннің үшінші фракциясы -- нағыз дифтерия уыты, клетка құрылымынан B цитохромын ығыстырып шығаруға қабілетті. Осы өзгерістерге миокард, жіңішке қан тамырлардың клеткалары және жүйке клеткалары аса сезімтал. Кардиомиоциттерде некроз, миолиз құбылыстарымен қатар миокардиодистрофия дамиды. Экзотоксиннің төртінші фракциясы гемолиз шақыратын фактор геморрагиялық синдромның дамуына себеп болады.
Патологиялық өзгерістердің дамуы дифтерия экзотоксинінің әсерімен қамтамасыз етіледі. Қанға сіңген экзотоксин барлық мүшелер мен тіндерге әсер етеді, соның ішінде миокардқа, жүйке жүйесіне, бүйрек үсті безіне, бүйрекке және бауырға. Қандағы экзотоксиннің мөлшері көбейген сайын, жоғарыда айтылған мүшелердің зақымдалуы да ауырлай түседі. Ауруды бастан кешкеннен кейін адам ағзасында берік иммунитет қалыптасады, бұл иммунитеттің жетекші ролін антитоксин атқарады.
Дифтерияның (күл) клиникалық көрінісі
Күл ауруының стандартты анықталуы
Күл ауруы күмәнді,болуы мүмкін және зақымдалған деп бөлінеді.
Зақымдалған жағдайды жергілікті және завозды деп бөлуге болады (шет елден алған инфекциялар). Жағдайлардың жіктелуі кезінде төмендегі белгілерді қолдануға болады.
Күмәнді жағдайға -- ларингит немесе назофарингит немесе тонзилит плюс псевдомембрана (жағындылар) жатады.
Болуы мүмкін -- күмәнді жағдаймен бірге келесі бір симптомдар кездеседі:
жақында (екі аптаға дейін) зақымдалған жағдаймен контакт;
осы ауданда кезекті күрт өсу; стридор; мойынның ісінуі немесе томпаюы;
шырыш асты немесе терінің петехиальды қан құюлары; токсикалық циркуляторлы коллапс; миокардит немесе жалпы әлсіздік (қан айналымы жетіспеушілік симптомы) ауру басталғаннан алты аптаға дейін; бас -- ми нервтерінің зақымданулары (гнусавость голоса); өлім.
Зақымдалған жағдай -- болуы мүмкін жағдай осы жердегі токсигенді штаммның бөлінуі (мұрын, араң, тері жарасы, жара, конъюктива, құлақ, қынап) немесе сарысу антитоксин титрінің төрт есе не одан да жоғары өсуі, екі сынамада да сарысу күл ауруына белгіленген анатоксин мен антитоксиннің болуы жағдайында
ЕСКЕРТПЕ: токсиннің анықталуы осы жағдайда нақты шарт болып саналмайды. Күл ауруы тек токсиннін шақырылуымен анықталатын жағдай.
Күл ауруының жіктелуінде, ДДСҰ құрастырған жіктемені Қазақстан Республикасы қолданады
Күл ауруының жіктелуі (ДДСҰ, 1996жыл)
Клиникалық формасы
Псевдомембрана
Мойын ісінуі
1.Локализденген
Бадамша және мұрынмен шектелген
жоқ
2.Аралық
Жұтқыншақпен көмейге таралған
жоқ
3. Ауыр (токсикалық)
Шектелген не жайылған
Шамалыдан айқынға дейін
Инкубациялық кезең 3-10 күн. Жұтқыншақ, көмей, мұрын, көз, жыныс мүшелері, тері, жара және т.б. дифтерияларын ажыратады. Ауру типті немесе атипті түрде өтуі мүмкін. Дифтерияның типті түрі өз кезегінде жергілікті, таралған, субтоксикалық және токсикалық түрлерге бөлінеді. Сирек, аурудың өте ауыр гипертоксикалық және геморрагиялық түрлері болуы мүмкін. Гипертоксикалық түрінде ИТШ дамып аурудың жергілікті көріністері пайда болуға үлгермейді, науқас 2-24 сағат аралығында өлімге ұшырайды. Аурудың геморрагиялық түрінде геморрагиялық синдром дамиды, ерте миокардит көріністері пайда болады. Аурудың ауырлық дәрежесі жергілікті көріністердің (жабындылардың) таралуына және айқындылығына, мойын тері асты шелқабатының ісігінің таралуына және айқындылығына, интоксикация көріністерінің белсеңділігіне негізделеді.Жұтқыншақ дифтериясы жиі кездесетін түрі (90-95%). Аурудың катаральді (атипті) түрі 1-2 күнге дене қызуының аздап көтерілуі, жұтыну кезінде тамақтың шамалы ауыруы, көмекей безін қан кернеу, жақ бұрышындағы лимфа түйіндердің 0,5-1,0 см дейін үлкеюімен сипатталады.
Жұтқыншақ дифтериясының типті түрі. Дифтерияның бұл түрі баяу, сирек жедел басталуы мүмкін. Қызба 37,5-38◦С, сирек 39◦С, қызбаның ұзақтығы көпке созылмайды (3-5 тәулік). Дене қызуы қалпына келгеннен кейін де инфекциялық процесс жалғаса береді. Ағзаның улануы бас ауыруымен, әлсіздікпен, адинамиямен, ұйқышылдықпен және терінің бозаруымен сипатталады. Бадамша бездеріндегі жабындылар шектелген, түсі сұр, ақшыл сұр, +тін сипатында болады, қиын алынады, алынған жеріндегі тіндер қанталайды, шпательмен езілмейді, суға батады. Шырышты қабаттың гиперемиясы айқын емес, жұтынғанда ауру сезімі, тіндердің ісінуі болмайды немесе айқын емес түрде болады.
Жұтқыншақ дифтериясының таралған түрінде дене қызуы көтеріліп, әлсіздік, терінің бозаруы, ауыздың құрғауы, жұтыну кезіндегі тамақтың ауыруы, көмекей безінің ісінуі, жақ бұрышы лимфа түйіндерінің ұлғаюы және айқын емес ауру сезімі пайда болады. Бадамша бездердің үстіндегі жабындылар бездердің шекарасынан кең таралып, жұтқыншақтың артқы жағын, тілшікті, доғаларды қамтиды. Интоксикация белгілері, шырышты қабаттардың гиперемиясы жергілікті дифтерияға қарағанда айқындау болады, бірақ мойын тері асты клетчаткасының ісінуі болмайды. Аурудың басты белгілері 6-10 тәулік бойы сақталады.
Көмей дифтериясы (дифтериялық круп). Ол дене қызуының аздап көтерілуі, науқас халінің аздап нашарлауы, тыныс алу жолдарының зақымдануымен сипатталады, және алғашқы 2 тәулік бойы қақырықты жөтел және дауыстың өзгеруі (катаральды кезең) байқалады. Науқастардың жартысында дауыстың жоғалуы білініп, дыбыссыз тұншыққан жөтел басталып, тыныс алу қиындайды (стеноз кезеңі). Бұл кезең бірнеше сағаттан 1-2 тәулікке дейін жалғасады, кейін асфиксия алды және асфиксия кезеңдеріне өтеді. Асфиксия кезеңі қозу, терлеу, цианоз, тыныс алудың баяулауы, ұйқышылдық, тахикардия және аритмиямен сипатталып науқастың өлімімен аяқталады. Сондықтан, асфиксия алды кезеңінде шұғыл жәрдем ретінде интубация немесе трахеостомия жасау керек. Аурудың бұл түрімен кіші жастағы балалар ауырады.
Негізгі симптомдардың біртіндеп дамуы -- үрген жөтел, дауыстың шықпай қалуы және стеноз.
Мұрын дифтериясы. Бұл кезде науқастың дене қызуы қалыпты немесе аздап қана көтеріледі. Алғашында мұрын жолдарының тек біреуі ғана зақымға ұшырайды. Мұрыннан серозды, шырышты, қан араласқан сұйықтық бөлінеді. Одан кейін 2-ші мұрын жолдары зақымданады. Мұрын жапсарларында эрозиялар, қабыршақтану байқалады. Жабындылар мұрынның төменгі бөлігінде, қоршауында орналасып, синустарға жайылуы мүмкін. Мұрынның токсикалық дифтериясында жақтың тері асты клетчаткалары мен мойында ісіну байқалады.
Мұрынның шырышты қабатындағы үрдіс - катаральды, катаральды -- жаралы және пленкалы болуы мүмкін.
Біртіндеп басталады;
Қалыпты немесе субфебрильді температура;
Мұрыннан басында серозды, одан кейін серозды-іріңді
Үрдіс біржақты болуы мүмкін.
Мұрын маңындағы тері дымқылдануы, эрозиялар, кейде пиодермия, жаралар болады.
Мұрын жолдарында қанды жағындылар, қарау кезінде мұрын жартысында - шырыштың ісінуі, мұрын бөгетінде эрозиялар, жаралар.
Пленкалық формасында - шырышты қабатқа тығыз орналасқан ақшыл пленкалы жағынды.
Мұрынның жайылған күлі ерте диагностика жасалмағанда үрдіс мұрын қосалқыларына таралады.
Мұрынның токсикалық күлі сирек кездеседі, көбінесе ауыз -- жұтқыншақ күлімен бірге, екіншілік дамуы, мұрын айналасындағы ісінулердің пайда болуы.
Көз дифтериясы. Аурудың катаральды түрі көз қабағының ісінуі және орташа қан кернеуімен сипатталады, сондай-ақ көзден ұйыма-ірің ағады. Қабақтың ісігі тығыз болғандықтан, науқастың көзі ашылмайды.
Аралық формасы.
Кездесу жиілігі 15-20%.
Жабындылар бадамшалардың доғашығына, тілшікке, жұтқыншақтың артқы қабырғасына таралады.
Айқын интоксикация симптомы, дене температурасының 38-39,5[о]С жоғарлауы.Қызбалық кезең 3-4 күнге созылады.
Бадамшалар ісінген,шырышты қабаттар айқын гиперемияланған.Тамағындағы шамалы ауырсыну, науқас сұйықтық іше алады.Жақ асты лимфа түйіндері реакциясы шамалы.
Егілген балалардағы күл. Ауыз -- жұтқыншақ күлінің локализацияланған формасының басым болуы (94,7%).
Жайылуға бейімділіктің болмауы; асқынулары сирек, өздігінен емделу басым.
Жедел басталуы, қызба 1-2-ші күндері, интоксикация қысқа уақытта көрінуі.Тұрақты симптомына бадамша бетінде аралшық тәрізді фибринозды жабындының түзілуі болып табылады.
Бадамшаның ісінуі мен жабынды көлемі арасындағы сәйкестік сақталады.
Жабынды әдетте аздаған қанаумен жеңіл алынады.
Тері күлі
Балаларда өмірінің бірінші жылында жиі кездеседі.
Мойын терісінің, шап қатпарларының, құлақ қалқанының, қолтық шұңқырының типтік зақымдануы.
Жаңа туған нәрестеде кіндік жарасының дифтериясы туындауы мүмкін.
Жалпы интоксикация симптомдары мен дене қызуының жоғарылауы тән.
Үлкен жастағы балаларда дифтерия кезінде терінің зақымдануы тырналған, беткей жара аймағында туындайды.
Сырқат жергілікті процесс (қабаттардың ісінуінсіз без) немесе токсикалық күл (қоршаған тіндердің ісінуімен)типті ағымда өтуі мүмкін.
Көп жағдайда тері күлі импетинго түріндегі қабықшаның түзілуінсіз өтеді.
Сыртқы жыныс ағзаларының күлі. Жеңіл атипиялық форма (вульвит), жайылған және токсикалық форма түрінде өтуі мүмкін. Атипиялық форма кезінде вульваның шырышты қабаты аймағында цианоздалған ісіну мен фибринозды қабықша пайда болады. Шап лимфа түйіндері үлкейеді. Жайылған форма кезінде қабыну процессі анус айналасындағы тері мен аралыққа өтеді.Сыртқы жыныс ағзалары дифтериясының токсикалық формасы кезінде жамбастың, қасағаның, жыныс еріндерінің, шап аймағындағы тері асты қабатының ісінуімен жүреді.
Күл ауруының асқынуы
Аурудың арнайы (токсикалық) және арнайы емес асқынулары болады. Арнайы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz