Су құбырына қойылатын талаптар

Жоспар
Кіріспе

КІРІСПЕ
1.1. Су құбырына қойылатын талаптар.
1.2 Зауыттық жүйеге сипаттама.
1.3 Су құбырының құрамы мен сапасы.
2. Зауыттық жүйелерді сумен жабдықтау.
2.1 Сумен қамтамасыз ету.
2.2 Суды тұщыландыру.
2.3 Ультракүлгін сәулелеу.
2.4 МЕХАНИКАЛЫҚ СҮЗГІ.
2.5 Сумен жабдықтау құбырлары.

Әлемде сусыз өмір жоқ. Халық шаруашылығының бірде бір саласы сусыз жұмыс істей алмайды. Үй-жай тұрмыстық шаруашылығындағы тұрғындардың мұқтажы үшін, егіс алқаптарын суғарып, баптау үшін, ауыл шаруашылығындағы өндірістер үшін және басқада мақсаттар үшін су қолданылады.
Мақсатқа жету үшін қоғамда салауатты өмір салтын қалыптастырып, халықтың денсаулығын арттыруға көптеген шаралар жасалынуы тиіс. Бұл біздің еліміздің алдында үлкен жұмыстарды орындауды талап етеді дегенге келеді. Оның ішінде ең алдымен кез келген тұтынушыға қажетті мөлшерде таза да сапалы ауыз су қажет.
Осы мәселеге байланысты республикамыздың ауылдық жерлерінде көптеген күрделі мәселелер бар. Елді мекендердің қаладан кемшілігі медицина салаларының қамтамасыз етілуінің төмендігі, қазіргі заманға сай жарақталған үйлердің болмауы, және, ең қиыны кейбір елді мекендерде ауыз судың сырттан тасып әкелетіндеріндігі. Шешімін таппай жатқан осы мәселелер айналып келгенде жақсы жарақталған, білімді, қазіргі заман талабына сай сапалы, әрі арзан да тиімді жобалар жасай білетін мамандарды қажет етеді.
Жер асты суларының басты ерекшелігі олар экологиялық таза күйінде
сақталып, кұрделі қаражат жұмсамай ақ пайдалануға дайын болуы.
Сондықтан республикамызда ауыз су ретінде негізінен жер асты суларын пайдаланған тиімді. Жер асты сулары жалпы көлемі жағынан теңіздері мен мұхиттардағы сулардан кейін екінші орында.
Сумен жабдықтау жүйелерін мынадай белгілері бойынша жіктеуге
болады:
а) тұтынушылардың түрлеріне қарай шаруашылық - ауыз су жүйелері, ауыл шаруашылық, өндірістік, өрттік т.б. жүйелер;
б) мекенжайлардың түрлеріне қарай қалаларды, елді мекендерді,
өндірістерді сумен жабдықтау жүйелері;
в) мекенжайлардың қамтылу санына байланысты топтасқан немесе ауданаралық;
г) жергілікті - бір мекенжай үшін құрылған жүйе;
д) суды пайдалану ретіне қарай тікелей ағатын, айналмалы, қайтармалы;
е) қабылданған табиғи су көздері бойынша жер бетіндегі су көздерін (теңіздер, өзендер, көлдер, су қоймалар) қолданатын жүйелер; ж) судың жіберілу тәсіліне қарай өзі ағатын (гравитациялық), арынды, араласқан.
Жалпы сумен жабдықтау жүйесінің мақсаты: табиғи су көзінен суды алу, тұтынушылардың су сапасына қойатын талаптарына сәйкес тазарту, сумен қамтамасыз етілетін объекті аумағына жеткізу және тұтынушыға қажетті арынмен, жеткілікті мөлшерде су шығынымен тарату.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 29 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Әлемде сусыз өмір жоқ. Халық шаруашылығының бірде бір саласы сусыз жұмыс істей алмайды. Үй-жай тұрмыстық шаруашылығындағы тұрғындардың мұқтажы үшін, егіс алқаптарын суғарып, баптау үшін, ауыл шаруашылығындағы өндірістер үшін және басқада мақсаттар үшін су қолданылады.
Мақсатқа жету үшін қоғамда салауатты өмір салтын қалыптастырып, халықтың денсаулығын арттыруға көптеген шаралар жасалынуы тиіс. Бұл біздің еліміздің алдында үлкен жұмыстарды орындауды талап етеді дегенге келеді. Оның ішінде ең алдымен кез келген тұтынушыға қажетті мөлшерде таза да сапалы ауыз су қажет.
Осы мәселеге байланысты республикамыздың ауылдық жерлерінде көптеген күрделі мәселелер бар. Елді мекендердің қаладан кемшілігі медицина салаларының қамтамасыз етілуінің төмендігі, қазіргі заманға сай жарақталған үйлердің болмауы, және, ең қиыны кейбір елді мекендерде ауыз судың сырттан тасып әкелетіндеріндігі. Шешімін таппай жатқан осы мәселелер айналып келгенде жақсы жарақталған, білімді, қазіргі заман талабына сай сапалы, әрі арзан да тиімді жобалар жасай білетін мамандарды қажет етеді.
Жер асты суларының басты ерекшелігі олар экологиялық таза күйінде
сақталып, кұрделі қаражат жұмсамай ақ пайдалануға дайын болуы.
Сондықтан республикамызда ауыз су ретінде негізінен жер асты суларын пайдаланған тиімді. Жер асты сулары жалпы көлемі жағынан теңіздері мен мұхиттардағы сулардан кейін екінші орында.
Сумен жабдықтау жүйелерін мынадай белгілері бойынша жіктеуге
болады:
а) тұтынушылардың түрлеріне қарай шаруашылық - ауыз су жүйелері, ауыл шаруашылық, өндірістік, өрттік т.б. жүйелер;
б) мекенжайлардың түрлеріне қарай қалаларды, елді мекендерді,
өндірістерді сумен жабдықтау жүйелері;
в) мекенжайлардың қамтылу санына байланысты топтасқан немесе ауданаралық;
г) жергілікті - бір мекенжай үшін құрылған жүйе;
д) суды пайдалану ретіне қарай тікелей ағатын, айналмалы, қайтармалы;
е) қабылданған табиғи су көздері бойынша жер бетіндегі су көздерін (теңіздер, өзендер, көлдер, су қоймалар) қолданатын жүйелер; ж) судың жіберілу тәсіліне қарай өзі ағатын (гравитациялық), арынды, араласқан.
Жалпы сумен жабдықтау жүйесінің мақсаты: табиғи су көзінен суды алу, тұтынушылардың су сапасына қойатын талаптарына сәйкес тазарту, сумен қамтамасыз етілетін объекті аумағына жеткізу және тұтынушыға қажетті арынмен, жеткілікті мөлшерде су шығынымен тарату.

0.1. Су құбырына қойылатын талаптар.

Су құбырына қойылатын негізгі талаптар оның эпидемиялық және радиациялық қатынаста қауіпсіз болуына байланысты, химиялық құрамы бойынша зиянсыз болуынан және қолайлы органолептикалық қасиеттерге ие
болуынан тұрады.
Су құбырының химиялық құрамы бойынша зияндық көрсеткіші келесі нормативтерге сай болуы керек:
- сумен жабдықтау жүйесінде суға түсетін және зиянды химиялық
заттардың мөлшері бойынша;
- табиғи суларда жиірек кездесетін зиянды химиялық заттардың
көрсеткіштері, және шығу тегі антропогенді заттардың мөлшері
бойынша;
- сумен жабдықтау көздеріне адамның шаруашылық қызметінің
нәтижесінде түсетін зиянды химиялық заттардың мөлшері бойынша.
Су құбырының зиянды химиялық және бейметалдар уытты көрсеткіштері .
Судың сапасы белгілі отандық МЕСТ 2874-94 және СанПиН
2.1.4.10749-01 Су құбыры. Судың сапасына қойылатын гигиеналық
талаптарда, Еуропалық Одақтастық (ЕО) нормаларында - Адамның
тұтынуына арналған ауыз суының сапасы бойынша 9883ЕС директивасында, Бүкіләлемдік денсаулық сақтау ұйымының (БДҰ) Су құбырының сапасын бақылау бойынша жетекшілік халықаралық ұсыныстарында және АҚШ қоршаған ортаны қорғау бойынша агенттігінің (USEPA) нормаларында бекітілген нормаларға сай болуы керек. [3]. 8-кестеде ауыз судың эстетикалық, органолептикалық және тұздық
ерітінді құрамының көрсеткіштері көрсетілді. Судың органолептикалық қасиеттеріне әсерін тигізетін заттардың мөлшерінің нормативтеріне сай
келуімен анықталады.
1.2 Зауыттық жүйеге сипаттама.

1.3 Су құбырының құрамы мен сапасы.
Кесте 1 Су Құрамы

Кесте 2 Органолептикалық көрсеткіштер

Кесте 3 Қосынды көрсеткіштер

Кесте 4 - Хлорлау барысындағы судың құрамындағы заттар

Кесте 5 - Бейорганикалық заттар

Кесте 6 - Микробиологиялық және паразитологиялық көрсеткіштері

2. Зауыттық жүйелерді сумен жабдықтау.

Өнімді қабаттарға (горизонттарға) айдалатын суларға келесідей негізгі талаптар қойылады:
:: айдалатын судың химиялық үйлесімділігі және құрамының тұрақтылығы;
:: микроағзалардың болмауы;
:: коррозияға (тоттануға) пассивті яғни бейімсіз болуы;
:: мұнай ығыстырушылық қабілетінің жоғары болуы;
:: құрамындағы механикалық қоспалардың мөлшері минимал болуы (ең аз болуы);
::суды тазалау мен дайындауға кетет шығындар минимал болуы (ең аз болуы).
Осы талаптарды тереңінен қарастырайық.
Айдалатын судың химиялық, үйлесімділігі мен құрамының тұрақтылығы Көп жағдайда судың құрамында қатты бөлшектердің болуы оның тұрақтылығына әсер етеді. Әдетте бұл аса қаныққан ерітінділерден, қатты тұздардың түсуінен болатын әр турлі химиялық реакциялардың әсері болып табылады. Мысалға, құрамында хлоркальцийлі немесе хлормагнийлі тұздары бар сульфаттық суларды қабатқа айдау барысында ерімейтін тұнбалар түзіледі:

S04 + Са + Н20 = (СаS04 :: Н2O)

Күкірт сутекті мұнайлармен қаныққан қабаттарға су айдау үшін құрамында темір мен оттегі бар суларды қолданған жағдайда, қуысты ортада темірдің гидроксиді Fе(ОH)2, және темір гидро тотығының Fе(ОН)3 темір сульфидінің FеS және элемнтар күкірттің қатты тұнбаларының түзілуімен сипатталатын тотығу жүру мүмкін.
Кенішке айдалатын тұщы су, кейде жыныс құрамына кіретін сазды материалдардың ісінуіне байланысты қабаттардың коллекторлық қасиеттерінің нашарлап кетуінің басты себепкері болып табылады. Минерализацияланған сулар сазды жыныстардың ісінуін туғызбайды.
Айдалатын судың құрамында микроағзалардың болуы өндірілетін мұнай мен мұнай газының, сапасын төмендететін бактериялардың өңіщі қабаттарға өтуіне жағдай жасауы мүмкін. Әсіресе өнімді қабаттарға сульфатредуцирлеуші (сульфаттарды қалпына келтіргіш) бактериялардың түсуін және дамуын болдырмаған жөн, себебі мұнай қабаттарында қалыпты жағдайда айдалатын судың құрамында сульфат мөлшері көп болғанда бул бактериялар кальций карбонатының шөгуіне және күкіртсутектің бөлінуіне (100 мгл) әсер етеді:

CaSO4 + С02 + 8Н[+] СаСО3 + ЗН20 + Н2S

Кальций карбонаты өнімді қабаттың коллекторлық қасиеттерін төмендетеді, ал күкіртсутек Н2S қабат суларының коррозиялық әрекеттілігін арттырып, мұнаймен бірге жер бетіне көтерілген кезде шегендеуші және фонтанды құбырлардың, сондай-ақ жер бетіндегі мұнай, су жене газды жинау жүйесінің тоттануына әкеліп, істен шығарады, өндірілетін мұнай мен газдың сапасын төмендетеді, Микроағзалармен күресу үшін айдалатын суды хлорлайды немесе формалинмен өңдейді.
Коррозиялық пассивттілік. Құрамында минералды шар көп қабаттық ағынды сулардың коррозиялық әрекеттілігі іе жогары. Қүбырлар коррозиясының өнімі ұңғының түп маңы аймағына түсіп, айдау ұңғысының өткізгіштігін төмендетеді. Коррозиялық әрекеттілікті төмендету үшін коррозия ингибиторларын (И-І-А, И-1-Е, ИКБ-4, Север, Волга, ИКСГ-1, т.б.) қолданады және құбырлардың ішкі бетін әртүрлі лактармен және эпоксоидты шайырлармен жабады.
Жоғары мұнай ығыстырушылық қабілеті. Мұнайды ығыстырушылық қабілетін көтеру үшін өнімді қабаттарға айдалатын суларға мұнаймен шекарадағы беттік керілуді азайтатын БЭЗ-тарды қосады, нәтижесінде өнікщі қабаттар жыныстарының шайылуы жақсарады, яғни бұл сулар кеуекті каналдардың бетінде ұсталып тұратын мұнайды барынша толық ығыстырады. Соңғы кездерде мұнай бергіштік коэффициентін көтеру үшін сілтілі ерітінділерді (NаОН-тың 5%-т ерітіндісін) қолданады, себебі олардың жыныстарды шаю (гидрофилизация) қабілеті жоғары.
Механикалық қоспалардың минималды мөлшері. Айдау ұңғыларының қабылдағыштығын белгілі бір деңгейде ұстап түру үшін өнімді қабатқа айдалатын тұщы сулардағы механикалық қоспалардың мөлшері және ағынды (қабаттық) сулардағы мұнайдың мөлшері әрбір кен орны үшін өнімді қабаттардың геолого-физикалық сипаттамаларын (негізінен өткізгіштік және жарықшақтық) ескере отырып сәйкестендірілуі қажет.
Суды тазалау мен дайындауға кететін минимал шығындар. Қабат қысымын ұстап тұру жүйесін салуға кететін қаржылар кәсіпшілікте салынатын құрылыстың жалпы көлемінің біраз бөлігін алады. Осы қаржылардың үштен бір бөлігі суды дайындау қондырғыларын (СДҚ) тұрғызуға кетеді, өйткені олардың алып жаткан ауданы үлкен және металл сыйымдылығы жоғары болады.
Қабатқа айдалатын судың жарамдылығы, әдетте зертханалық жағдайда судың табиғи керннен сүзуі бойынша анықталады. Егер табиғи керннің өткізгіштігі тұрақты болып қалса, су айдауға жарамды деп саналады. Бірақ бұл тәсіл әрқашан оң нәтиже бермейді себебі бір ғана керн барлық өнімді қабатты модельдей (сипаттай) алмайды; сондықтан судың сапасы жөнінде нақты мағлұматтар алу үшін қабатқа сынамалы су мөлшерін айдап, өңімді қабаттың жеке-жеке қабатшаларының жұту қабілетін шығын өлшегішпен өлшейді. Суды тазарту мәселесін әр кен орнының қасиетіне байланысты жеке қарастыру керек және өнімді қабаттарының өткізгіштігі жоғары кен орындарында күрделі әрі қымбат қондырғыларды салудың қажеті жоқ.
Қабатқа су айдау мақсатында қолданылатын суды тазарту мен дайындаудың негізгі критериі - айдау ұңғыларының қабылдағыштығы суды айдау процесі кезінде тұрақты сақталуы болып табылады.
Мұнай кен орындарын игеру барысында қабат қысымын ұстау жүйесінде қолданылатын судың негізгі көздеріне -- өзен, көл, су қоймаларындағы тұщы сулар, артезиан ұңғыларының сулары, мұнай кен орындарының сулы қабаттары, теңіздер мен мұхиттардың сулары және мұнаймен бірге минерализацияланған сулар (ағынды сулар) жатады.
Әр турлі кен орындары бойынша қабаттарға су айдаудың мол тәжірибесінде тұщы суларға қарағанда ағынды суларды айдау тиімдірек болып саналады.
Негізінен қабат суларынан тұратын ағынды сулардың құрамында деэмульгаторлар болады, ол сумен бірге қабатқа енген кезде мұнайдың жыныстардан қарқынды шайылып, шығуына әсер етеді. Сонымен катар, өзінің химиялық құрамы бойынша да ағынды сулар қабат суларынан ерекшеленбейді, сондықтан олар химиялық тұнбалар түзбейді. Ағынды суларды пайдалану тұщы сулардың шығынын азайтуға және су қоймалары мен жерасты ластанудан сақтауға, балықтардың бағалы турлерін талуға, сазды бөлшектері бар өнімді қабаттардың өткізгіштік қасиеттерін сақтап қалуға (олар тұщы сумен жанасқан кезде ісінеді) мүмкіндік береді. Бірақ, ағынды суларды утилизациялау қымбат тазарту қондырғыларын салумен және су айдауға арналған құбырлардың, сорапты жабдықтардың тез тоттануымен (коррозия) байланысты болады.
2.1 Сумен қамтамасыз ету.
Каспий теңізінен Водозаборный канал арқылы су айдалынып, Теңіз сорғы станциясына келеді. Мұнда теңіз суы қабылдағыштың торларында ірі қосылыстардан тазартылады да, МАЭК - тың басты конденсаторына түседі, онда су 360С-қа дейін қыздырылып, одан кейін деаэратордан өтіп регенеративті қыздырғыштар жүйесі арқылы негізгі қондырғысына -буландырғыш аппараттарының бірінші корпусына (ДТҚ) түседі, яғни дистилляциялық тұщыландырғыш қондырғысына жіберіліп , булану арқылы тұзсыздандырылады. Қақ түзілуін болдырмау мақсатында мұнда ашытқылық кристаллдар (ашытқылар) әдісі қолданылған. Ол үшін аппараттардағы суға қондырғы іске қосылғанда кристалдардың түзілуіне әкелетін затравка ретінде майдалап ұнтақталған табиғи бор (СаСО3) бір рет енгізіледі. Одан кейін ашытқының рециркуляциясы жүзеге асады.
Қазіргі кезде Ақтау қаласында орнатылған он корпусты қондырғының өнімділігі тәулігіне 18мың мі дистиллятты құрайды. Теңіз суынан кальций сульфатының түзілуін болдырмау үшін, қондырғының бірінші корпусындағы температурасы 100-110˚С-тан аспау қажет. Оныншы корпустағы температура 40˚С-ты құрайды.
МАЭК - тан кейінгі дистилляттың жалпылама ағыны Ақтаудың орталықтандырылған сумен қамдау қондырғысына (ЦУВС-2-ге) келіп, оның құрамындағы ауыз суды дайындау станциясынан (СППВ) өтіп, ЦУВС-3
жіберіледі. Орталықтандырылған сумен қамдау жүйесі ЦУВС-3 қаланы
ауыз сумен қамдайды. Қаланы техникалық сумен қамдау қаладан 60 км
арақашықтықта орналасқан Құйылыс деген елді мекендегі жер астынан
шығатын минералды суды орталықтандырылған сумен қамдау жүйесі
ЦУВС-1 арқылы өңдеп, ЦУВС-2 жібереді. Ауыз және техникалық су қатар
2 құбырмен жүріп, тұтынушыларды сумен қамтамасыздандырады.
Орталықтандырылған сумен қамдау жүйесі ЦУВС-3-тің арнайы екі
шығуы болады. Олар: төменгі қаланың зонасына он жақтағы шығуы, жоғары
қаланың зонасына сол жақтағы шығуы. Ауыз - техникалық сулардың және
жылулық желінің сұлбасы төменде көрсетілген.

Сурет 1 - Сумен қамдау сұлбасы
Ақтау қаласындағы пайдаланылатын дистиллят қондырғысы ауыз су
дайындау мақсатында ғана емес, бу жіберетін қазандарды сумен толықтыру
үшін де қолданылады, сондықтан алғашқы екі корпуста әлдеқайда күрделі
жалюзилі ұстағыш орнатылған. Мұнда буды тұзды су тамшыларынан
әлдеқайда терең тазалауға арналған арнайы S-тәрізді элементтері бар
барботаж тәрелкелері орнатылған.
Аппараттардағы мәжбүрлі циркуляция электрқозғалтқышпен
қосарланған топсалы кардан білігі арқылы жалғанған арнайы осьтік
сорғының көмегімен іске асырылады. Сорғының сипаттамасы: берілуі 18000
місағ, қарқыны 1,5 м. Электрқозғалтқыштың қуаты - 160 кВт.
Регенерация жылытқышының өзінің құрылымына қарай құбырлы жылу
алмастырғышқа ұқсас және ауданы 300 мІ болатын қыздыру беті бар.
Негізгі конденсатор - жылу энергетикасында қолданылатын стандартты
аппарат. Тұшыландырғыш қондырғысы ашық ауада көпір краны рельстерінің
аралығындағы алаңда орналастырылады. Теңіз суымен жапсарлас болып
келетін аппараттың негізгі құрылымды материалы - қос қабатты болат
Ст3+Х18Н10Т. Жылытатын камералар мен регенерациялаушы жылытқыштар
құбырларының материалы - мышьякпен тұрақтандырылған алюминді жез.

2.2 Суды тұщыландыру.
Дүние жүзі елдерінің басым бөлігінде тұщы су тапшы. Кувейт, Алжир,
Марокко және т.б. сияқты жер планетасының сусыз аймақтарында
орналасқан мемлекеттермен қатар олардың қатарына Америка Құрама
Штаттары да кіреді.
Кеңес Одағы (ТМД мемлекеттері) жер бетіндегі тұщы су қоры
бойынша әлемде бірінші орынды иеленеді. Алайда, оның 80%-ы Сібір,
Солтүстік және Қиыр шығыс аймақтарына тиесілі. Тұщы су көздерінің
20 %-ы ғана аталған аймақтағы халқының орналасу тығыздығы ең жоғары,
өндіріс салалары мен ауыл шаруашылығы жоғары дамыған орталық және
оңтүстік өңірлерде орналасқан. Орталық Азияның кейбір аумақтары
(Түркменстан, Қазақстан), Кавказ, Оңтүстік Украина, Донбасс, КСРО-ның
оңтүстік-шығыс бөлігі минералды-шикізат ресурстарына аса бай
болғанымен, ол жерлерде тұщы су көздері жоқ.
Оған қоса, біздің еліміздің бірқатар аумақтары жалпы минералдануы 1-
ден 35 гл-ге дейін болатын, құрамындағы еріген тұз мөлшерінің көп
болуынан сумен қамтамасыз ету қажеттілігіне пайдаланылмайтын жер асты
суларының мол қорына ие. Тұщытқан жағдайда, бұл сулар да сумен
қамтамасыз етудің бірден бір көзіне айналары анық .
Жобалық зерттеулер сумен қамтуды тіпті 300-400 км қашықтықта
орналасқан табиғи су көзінен жүргізудің өзі тұщыландыруға қарағанда тек ірі
су тұтынушылары үшін ғана тиімді екенін анықтады. Тұщы судың сусыз
аймақтарға көлік құралы арқылы жеткізілуі одан әрі қымбатқа түседі.
Бұл аймақтардағы ащылау және тұзды жер асты суларының болжам
бойынша қолданылатын қорлардың басым көпшілігінің табиғи тұщы су
көзінен алыс орналасқандығын ескерсек, тұщыландыру әдісінің бұл
аймақтарды сумен қамтудың жалғыз мүмкін болатын жолы екеніне көз
жеткіземіз.
Мұнымен қоса, өндірістік тұрғыдан дамыған, табиғи тұщы су көзімен
қамтылған көптеген аймақтарда су көзі өндірістік және тұрмыстық
ағындармен ластанып, шаруашылық-ауыз сумен қамтуға жарамсыз боп
қалады. Ондай ағыстарға құрамында тұз бен тұнба мөлшері жоғары болатын
шахтадан шығатын ағынды сулар жатады. Шахта суларынан басқа табиғи су
қоймаларына тазалаудан өтпеген, құрамында улы заттар қалып қойған
тұрмыстық және өндірістік ағынды сулар да келіп құйылады.
Суды тұщыландыру технологиясында қолданылатын әдістерді
тұтынылған суларды қайта қалпына келтіруде сәтті пайдалануға болады. Бұл
жағдайда су қоймаларындағы тұщы су сапасы нашарламайды.
Қазіргі таңда суды тұщыландыру тәжірибесінде кеңінен қолданылатын
негізгі әдістерге: дистилляция, ион алмасу, электродиализ, аяздату,
гелиотұщыландыру және кері осмос (гиперсүзу).
Әдістердің алуантүрлілігі олардың ешқайсысының кез келген
жергілікті жағдайға сай келе беретін әмбебап әдіс бола алмайтындығымен
түсіндіріледі.
Төменде суды тұщыландыру әдістерінің ең кең тараған әдістері
сипатталады.
Дистилляция (термиялық әдіс) анағұрлым толық зерттелген, тұзды,
әсіресе теңіз суларын тұщыландырудың кең таралған әдісі. Бұл әдіс көбіне
арзан жылу көзі мен ірі су қоймасы бар болған жағдайда қолданылады.
Дистилляциялық қондырғы мен минералды немесе ядролық отын
негізінде жұмыс істейтін жылу электр станциясының үйлесімді жұмысы,
яғни, басқаша айтқанда, көп мақсатты энергетикалық қондырғы өндірістік
аумақты отынды неғұрлым тиімді түрде пайдаланған жағдайда, минимал
өзіндік құнына энергетикалық қызметтің барлық түрімен қамтамасыз етеді.
Дистиллят пен минералданған (жер асты немесе теңіз) судың қарапайым
қосылысы қажетті сапаны бермейтіндіктен, Кеңес Одағында ауыз суды
дистиллят пен минералданған судан алудың арнайы технологиясы
жасақталып, енгізілді.
Дистилляция әдісімен тұщыландырудағы басты қиындық жылу алмасу
беттерінде қақтың пайда болуының алдын алу болып табылады.
Тұзды тұнбаның (қақтың) түзілуі жылу мен электр энергиясының
шығынын ұлғайтып, дистилляциялық қондырғының өнімділігін төмендетеді.
Олардың түзілуі келесідей жағдайлардан туындайды. Теңіз немесе басқа да
тұзды суда концентрациясы ұлғайған жағдайда (судың булануы кезінде)
және температурасы көтерілген жағдайда (тұрақты концентрация
жағдайында) нашар еритін қосылыстар түзуге қабілетті ион саны көп болады.
Кальций карбонаты (карбонатты қақ) мен магний тотығы гидратының нашар
еритін қосылысының түзілуі келесі жолмен жүреді:

Кальций сульфаты (гипс) CaSO4 100 оС жоғары температурада үш
түрлі қосылыс: дигидрат CaSO4∙ 2H2O, жартылай гидрат CaSO4∙0,5 H2O және
ангидрат CaSO4 түрінде кристалдана алады (кері ерігіштік).
Қақ түзетін кристалдар кристалдану центрінің түзілуі және белгілі бір
уақыт аралығында ерітіндінің ұрықпен байланыста болуымен сипатталатын
кинетикалық сипаттағы жағдайдың бір уақытта пайда болу кезіндегі
термодинамикалық аса қанығу жағдайында пайда болып, дамиды.
Қақ түзілуінің алдын алу әдістерінің негізі оның пайда болу шарттарының
бірін немесе бірнешеуін жоюдан тұрады.
Кальций карбонаты қағының түзілу процесін баяулатудың ең кең
таралған жолдарының бірі - буланып жатқан суға натрий полифосфатын
енгізу. Шет елдерде карбонат қағы түзілуінің (және магний тотығының
гидраты) алдын алуда рН-ты бақылау әдісі (қышқылдатып тұрақтындыру )
деп аталатын әдіс кеңінен тараған. Бұл әдіс СО32- пен НСО3- иондарын
ағымдағы буланып жатқан суға қышқылдың (әдетте H2SO4)
стехиометриялық көлемін қосу және СО2-ні жою мақсатында дегазация
процесін жүргізу арқылы жоюға негізделеді. Аталған әдіс металл
коррозиясын тудыратын қышқылданудан сақтану үшін асқан дәлдікпен
мөлшерлеу мен мұқият бақылауды талап етеді [8].
Ионалмастырғыш шайырлардың көмегімен суды жұмсарту қақ
түзілуінің алдын алудың тиімді әдістерінің бірі, бірақ ол суды алдын ала
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.