Әлеуметтік статус және әлеуметтік рольі

Жоспар
Кіріспе

1. Тұлға туралы жалпы түсінік
2. Әлеуметтік статус және әлеуметтік роль

Тұлға проблемасы бірқатар ғылымдардың социологияның, философияның, психологияның педогогиканың, т.б. зерттеу объектісіне жатады. Мәселен, философия тұлғаны таныммен творчествоның субъектісі ретінде қарастырса, психология тұлғаны психикалық қасиеттер мен процестердің: мінез – құлық, темперамент, қабілет, т.б. тұрақты жиынтығы ретінде зерттейді. Әлеуметтану ғылымы тұлғаны әлеуметтік өмірге белсенді түрде араласатын, әлеуметтік қатынастардың, өзекті проблемалардың бірі ретінде зерттейді. Өйткені қоғамда болып жататын әлеуметтік құбылыстар мен процестердің себептерін сондай – ақ жекелеген адамдар мен әлеуметтік топтардың іс - әрекеттерінің себептерін, мәнін жеке тұлғалардың белгілері арқылы түсінуге басқаша айтқанда, жеке тұлғаның мінез – құлқы арқылы тұтас топтың, қоғамның өмірін түсінуге болады. Тұлға әлеуметтік қатынастар мен байланыстардың бастапқы агенті болып саналады. Тұлға ұғымын «адам», «индивид» ұғымдарымен салыстырып анықтауға болады. Адам ұғымы барлық адамдарға тән қасиеттер қабілеттерге мінездеме беру үшін қолданылады. Бұл ұғым адамзат баласының жер бетіндегі басқа биологиялық организдерден өзгеше қасиеттерін сипаттайтын жалпылама ұғым, яғни адамның жануардан, өсімдіктерден, заттан айырмасын атап қөрсетеді. «Индивид» адам тегінің нақтылы өкілі, жеке адам. Осы ұғымға қатысты индивидуалдық деген ұғым бар. Индивидуалдық – бұл әр адамның өзіне ғана тән жеке – дара қасиеттерінің жиынтығы, яғни бір адамның екінші адамнан айырмашылығы. Ал «тұлға» дегеніміз адамның табиғи биологиялық қасиеті ғана емес. Ол қоғаммен тығыз байланыстар, қатынастар негізінде қалыптасатын адамның мәні.

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Әлеуметтік статус және әлеуметтік роль.
Жоспар:
1. Тұлға туралы жалпы түсінік
2. Әлеуметтік статус және әлеуметтік роль

Тұлға проблемасы бірқатар ғылымдардың социологияның, философияның,
психологияның педогогиканың, т.б. зерттеу объектісіне жатады. Мәселен,
философия тұлғаны таныммен творчествоның субъектісі ретінде қарастырса,
психология тұлғаны психикалық қасиеттер мен процестердің: мінез – құлық,
темперамент, қабілет, т.б. тұрақты жиынтығы ретінде зерттейді. Әлеуметтану
ғылымы тұлғаны әлеуметтік өмірге белсенді түрде араласатын, әлеуметтік
қатынастардың, өзекті проблемалардың бірі ретінде зерттейді. Өйткені
қоғамда болып жататын әлеуметтік құбылыстар мен процестердің себептерін
сондай – ақ жекелеген адамдар мен әлеуметтік топтардың іс - әрекеттерінің
себептерін, мәнін жеке тұлғалардың белгілері арқылы түсінуге басқаша
айтқанда, жеке тұлғаның мінез – құлқы арқылы тұтас топтың, қоғамның өмірін
түсінуге болады. Тұлға әлеуметтік қатынастар мен байланыстардың бастапқы
агенті болып саналады. Тұлға ұғымын адам, индивид ұғымдарымен
салыстырып анықтауға болады. Адам ұғымы барлық адамдарға тән қасиеттер
қабілеттерге мінездеме беру үшін қолданылады. Бұл ұғым адамзат баласының
жер бетіндегі басқа биологиялық организдерден өзгеше қасиеттерін
сипаттайтын жалпылама ұғым, яғни адамның жануардан, өсімдіктерден, заттан
айырмасын атап қөрсетеді. Индивид адам тегінің нақтылы өкілі, жеке адам.
Осы ұғымға қатысты индивидуалдық деген ұғым бар. Индивидуалдық – бұл әр
адамның өзіне ғана тән жеке – дара қасиеттерінің жиынтығы, яғни бір адамның
екінші адамнан айырмашылығы. Ал тұлға дегеніміз адамның табиғи
биологиялық қасиеті ғана емес. Ол қоғаммен тығыз байланыстар, қатынастар
негізінде қалыптасатын адамның мәні. Тұлға – бұл индивидтің дамуының
қорытындысы, жемісі, оның қоғамдық жағдайлардағы көрінісі. Адам – адам
болып туылады, тұлға болып қалыптасады, яғни тұлға болып туылмайды. Адамды
тұлға қылып қалыптастыратын қоғам, қоршаған әлеуметтік ортасы. Егер жаңа
туылған жас егіз баланы алып, оларды әр түрлі жағдайларда, мәселен, бірін
Африкада, енді бірін Америкада өсірсе, онда бірдей индивидтерден әр түрлі
тұлғада қалыптасады. Өйткені олар әртүрлі ортада өсті, әртүрлі мәдени
құндылықтарды бойына сіңіреді. Тұлғаның қалыптасуы табиғи қасиеттеріне және
қабылдау мүмкіндіктеріне негізделеді. Тұлғаның қалыптасуына басты орын
алатын не нәрсе: тұқым қуалаушылық па, әлде тәрбие ме? Бұл мәселе бойынша
ғалымдар бір пікірге келе алмауда. Кейбір зерттеушілер барлық нәрсе
тәрбиеге байланысты деп есептейді. Олар жаман оқушы жоқ, жаман оқытушылар
бар деген пікір айтады. Екіші бір зертеушілер туа біткен қасиеттерге үлкен
мән береді. Тұлғаны қалыптастыратын қоғам. Адам қоғамсыз өмір сүре алмайды.
Адамның адамдық қасиеттерін қалыптастыратын қоғамдық орта. Адамның өлшемі
үш түрлі:
Биологиялық
Психологиялық
Әлеуметтік
Биологиялық өлшем – бұл адам организмінің түр бейнесін, құрылысын және
формаларын, оның атқаратын қызметін, ми, жүйке жүйесін, т.б. қамтиды.
Психологиялық өлшем – бұл адамның ішкі жан дүниесін, онда жүріп
жататын саналы және санадан тыс құбылыстар мен процестер, сезім жүйесін
қамтиды. Мысалы, адамның құмарлығы, жек көру, сүю, мақтаныш, қорлану,
күйініш, наразылық, ойлау еркі мен сипаты, темперамент, т.б. жатады.
Әлеуметтік өлшем – адамды тұлға, яғни белгілі бір тип, бірнеше адамның
үлгісі, бейнесі, моделі ретінде қарайды. Әрбір қоғам өзіне тән лайықты
тұлғаны қалыптастырып отырады. Сондықтан тұлғаның әлеуметтік өлшемі әр
қоғамда әртүрлі болады. Әлеуметтануда тұлғаны негізгі екі тұрғыдан
қарастырады:
1.Тұлғаны қоғамдық қатынастар жүйесіне араласып, мұның бар
жақсылықтарын бойына сіңіріп, тұлға ретінде қалыптасуын.
2.Әлеуметтік қатынастардың және іс - әрекетің субъектісі ретінде
тұлғаны қарастырады. Сонымен қорыта келгенде жаңа туылған сәби тұлға емес.
Ол тек қана индивид. Ол адам тегінің өкілі. Ол тұлға болу үшін негізгітекі
шарт қажет:
1.Биологиялық, генетикалық дамудың алғышарттары;
2.Әлеуметтік ортаның болуы қажет, өйткені онда мәдени орта болады.
Әлеуметтік ортамен жас сәби әр уақытта байланыста, қатынаста болуы керек.
Онсыз, яғни әлеуметтік ортасыз сәби жан – жақты дами алмайды.

Әлеуметтік статус және әлеуметтік роль
Адамдар өте күрделі болып келеді. Бір адамның іс - әрекеті басқа
адамдардың іс - әрекетінен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.