Мұнай мен газдың экономикада алатын орнын талдап, майларды күкірт қышқылымен тазалау әдісін талдау

КІРІСПЕ
1.МҰНАЙДЫҢ ҚҰРАМЫ МЕН БӨЛУ ӘДІСТЕРІ
1.1 Мұнайдың фракциялық және топтық құрамы
1.2 Мұнай компоненттерін бөлу әдістері

2.МАЙЛАРДЫ КҮКІРТ ҚЫШҚЫЛЫМЕН ТАЗАЛАУ
2.1 Мұнай майлары өндірісі технологиясының негіздері
2.3 Майларды тазалау әдістері
2.3.1Майларды парафинсіздендіру
2.3.2 Майларды контактілі тазарту
2.3.3 Майларды перколяция әдісімен тазарту
2.4 Қышқылды.контактілі және қышқылды.сілтілі тазарту
3 ЕҢБЕК ҚОРҒАУ БӨЛІМІ
3.1 Еңбекті қорғау және қоршаған ортаны қорғау
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

2050 жылға дейінгі Қазақстан Республикасының даму стратегиясында үлкен орынды еліміздің мұнай - газ кешені алады.
Мұнайөнімдерініңқазіргіқоғамдағыалатынорныөтеүлкен.
Қазақстанүшін мұнай және газ конденсатының қоры үлкен мағынаға ие,себебі мұнда ұлттық экономиканың мұнай өнімдеріне деген салаларының сұраныстары ғана қанағаттандырылмайды,соныменбірге мұнайдың белгілі бір бөлігі экспортқа шығарылады, бұл мемлекеттік бюджетке табыстытүсірудің негізгі көзі болып табылады.
Мұнайды экспортқа шығарудан түсетін валюталық түсімдер арқылы, Қазақстан өзінің экономикасын нарықтық экономикаға қайта құруды негізінен аяқтады. Мәселен, мұнай – газ саласынан түсетін түсімдердің нәтижесінде 2001 жылдан бастап, республикамызда Ұлттық Қор қызметін атқаруда.
Мұнай - газ саласы Қазақстан Республикасының энергетикалық қуат көзінің екінші орында.
Мұнай-газ саласы экономиканың басқа салаларының дамуына жағдай
жасайды. Олардың қатарына отандық энергетикалық, тасымалдау, машина жасау,химия және мұнай химиясы,жеңіл өнеркәсіп,авто жолдарын салу және тағы басқа салалар жатады. Көмірсутектің өте үлкен қорына ие.Қазақстанның дамуының жаңасатысы негізіненосы мұнайгазкомплексініңдамуымен байланысты.

Пән: Мұнай, Газ
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ
3
1. МҰНАЙДЫҢ ҚҰРАМЫ МЕН БӨЛУ ӘДІСТЕРІ

1.1 Мұнайдың фракциялық және топтық құрамы
6
1.2 Мұнай компоненттерін бөлу әдістері

11
2. МАЙЛАРДЫ КҮКІРТ ҚЫШҚЫЛЫМЕН ТАЗАЛАУ

2.1 Мұнай майлары өндірісі технологиясының негіздері
14
2.3 Майларды тазалау әдістері
17
2.3.1Майларды парафинсіздендіру
17
2.3.2 Майларды контактілі тазарту
18
2.3.3 Майларды перколяция әдісімен тазарту
18
2.4 Қышқылды-контактілі және қышқылды-сілтілі тазарту
3 ЕҢБЕК ҚОРҒАУ БӨЛІМІ
3.1 Еңбекті қорғау және қоршаған ортаны қорғау
19

29
ҚОРЫТЫНДЫ
25
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
27

КІРІСПЕ

2050 жылға дейінгі Қазақстан Республикасының даму стратегиясында үлкен орынды еліміздің мұнай - газ кешені алады.
Мұнай өнімдерінің қазіргі қоғамдағы алатын орны өте үлкен.
Қазақстан үшін мұнай және газ конденсатының қоры үлкен мағынаға ие, себебі мұнда ұлттық экономиканың мұнай өнімдеріне деген салаларының сұраныстары ғана қанағаттандырылмайды, сонымен бірге мұнайдың белгілі бір бөлігі экспортқа шығарылады, бұл мемлекеттік бюджетке табысты түсірудің негізгі көзі болып табылады.
Мұнайды экспортқа шығарудан түсетін валюталық түсімдер арқылы, Қазақстан өзінің экономикасын нарықтық экономикаға қайта құруды негізінен аяқтады. Мәселен, мұнай - газ саласынан түсетін түсімдердің нәтижесінде 2001 жылдан бастап, республикамызда Ұлттық Қор қызметін атқаруда.
Мұнай - газ саласы Қазақстан Республикасының энергетикалық қуат көзінің екінші орында.
Мұнай-газ саласы экономиканың басқа салаларының дамуына жағдай
жасайды. Олардың қатарына отандық энергетикалық, тасымалдау, машина жасау,химия және мұнай химиясы,жеңіл өнеркәсіп,авто жолдарын салу және тағы басқа салалар жатады. Көмірсутектің өте үлкен қорына ие.Қазақстанның дамуының жаңа сатысы негізінен осы мұнай газ комплексінің дамуымен байланысты.
Республиканың мұнай-газ саласы негізінен төрт салаға бөлінеді:
мұнай өндіру,мұнай өңдеу,газөндіру, газ өңдеу. Бұл салалар өзара байланысты, өйткені өндіру және өңдеу процесстері бірін-бірі толықтырады. Барланған қордың көлемі бойынша, әлемде біздің ел мұнай бойынша 12-орында, газ конденсаты бойынша 15-орында, ол өндіру деңгейі бойынша 23-орында тұр. Қазақстанның үлесіне әлемдік мұнай қорының 1,5 % келеді, мұнайдың алынатын қоры - 2,2 миллиард тонна, конденсат 690 млн. тонна және 2 трлн. м³ газ қоры бар. Қазақстан Республикасында көмірсутек ресурстарының болжамдық көлемі 17 млрд. тонна мұнайды құрайды, оның 8 млрд. тоннасы Каспиий теңізінің қазақстандық секторына тиеді.
Қазіргі уақытта Қазақстан энергоресурстары әлемдік нарыққа ықпал ете алатын көмірсутектің бай қорына иеленуші болып табылады. Қазақстан Республикасы газ саласының ерекшеліктері оның негізінен - шикізат қорының құрылымынан басталады. Каспий маңы ойпатын қосқанда Қазақстан газының жорамал ресурстары 6-8 трлн м³ бағаланады. Бекітілген және қабылданаған мемлекеттік баланс А+В+С1 категориялы газ қоры 3,011 трлн м³ болып табылады. Каспий маңы ойпаты кен орындарының арасында бұл категорияға тек 227 млрд м³ бекітілген қоры бар Қашаған кен орны жатады. Мемлекет территориясында және жер қойнауда газ қоры әркелкі таралған. Баланс қорының 64% Қарашығанақ және Теңіз кен орындарға (300 млрд м³ - тан жоғары газ қоры бар), ал 16% (100-300 млрд м³ газ қоры бар) Қашаған, Имаш және Жаңажол кен орындарда барланған. Бұл кен орындар және басқалары Каспий ойраты маңайында таралған. Республиканың табиғи және ілеспе газдың дәлелденген қордың 90% Атырау, Ақтөбе, Батыс Қазақстан және Маңғыстау облыстарының жерінде таралған.
Курстық жұмыс өзектілігі: Қазіргі заманғы дүниежүзілік экономикада мұнай мен газдың алатын орны ерекше. Қазақстанның мұнайгаз кешені сыртқы жєне ішкі инвестицияның басым бөлігін қамтитын, елдің өнеркєсіп өндірісінің негізгі ядросы болып табылады. Мемлекетіміздің ұзақ мерзімдік Қазақстан-2030 даму стратегиясында энергетикалық ресурстарға үлкен көңіл бөлінуде.
Оның ішінде энергетикалық ресурстарды халықаралық рынокқа экспорттау мақсатындағы мұнай өндіру, тасымалдау және өңдеу жүйесін дамыту болып табылады. Бұл өз кезегінде ел экономикасының қаржылық дамуы мен сенімді экспортпен қамтамасыз ететіні анық
Әлемнің ірі кен орындарында бүгінгі таңда мың және бес мың метр тереңдікке дейін мыңдаған, он мыңдаған мұнайдың скважиналары бұрғыланған. Миллиондаған бұрғылаушы және компрессорлық станциялар жер қыртысындағы мұнай мен газды жер астынан тартып, сорып, мұнай өнімдерінің құбырлары мен газ құбырлары дамыған елдер территориясына еніп тірі организмдегі қан тамырлары сияқты әр түрлі мемлекеттер мен континенттерді біріктіре байланыстыруда
Курстық жұмыстың негізгі мақсаты мұнай мен газдың экономикада алатын орнын талдап, майларды күкірт қышқылымен тазалау әдісін талдау
Аталып өткен мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді шешу қажеті:
- Мұнайдың фракциялық және топтық құрамы талдау
- Мұнай компоненттерін бөлу әдістері. Ректификация
- Майларды күкірт қышқылымен тазалау әдістерін талдау
- Мұнай майлары өндірісі технологиясының негіздерін талдау.
- Майларды тазарту процестерінде талғамды еріткіштерді қолдану тәсілдерін қарастыру.
- Майларды тазалау әдістерін талдау
Курстық жұмыс кіріспе, екі бөлім, қорытынды, пайдаланылған әдебиет тізімінен тұрады

1. МҰНАЙДЫҢ ҚҰРАМЫ МЕН БӨЛУ ӘДІСТЕРІ
1.1 Мұайдың фракциялық және топтық құрамы

Барлық жанғыш қазбалар бес негізгі элементтерден тұрады - көміртек, сутегі, азот, оттегі және күкірт. Дегенмен жанғыш қазбалардағы олардың мөлшері әртүрлі. Элементтік құрамындағы, ал демек, топтық құрамындағы айырмашылық бастапқы өсімдік материалына және мұнайдың түзілу жағдайларына байланысты. Мұнайдың барлық компоненттері тұратын негізгі элементтер - көміртек пен сутегі. Сутегі мөлшері жағынан мұнай жанғыш қазбалар ішінде аралық орынды иемденеді және мына қатарға қарай артады:
Көмір мұнай табиғи газ.
Мұнайлардағы көміртек пен сутегі мөлшері анағұрлым тар аралықта тербеледі.
1.1 кесте - Мұнайдың орташа элементтік құрамы
Элемент
Мөлшері, %
Көміртек (С)
85 - 87
Сутегі (Н)
11 - 15
Күкірт (S)
0,1 - 7,0
Оттегі (О)
1 - 2
Азот (N)
0,5 - 0,6
Барлық дерлік мұнайларда көміртек пен сутегімен қатар күкірт, оттегі және азот кездеседі. Осы элементтер қосындысы кейде 8 - 10% мас асады. Мұнайдағы азот 1,5% мас аспайды. Негізінен ол жоғары молекулалы, конденсацияланған (шайырлы) қосылыстар құрамына енеді. Сонымен қатар, жоғары шайырлы қосылыстар құрамына оттегі (0,1 - 2% мас) мен күкірттің біршама мөлшері енеді. Азот пен оттегіден айырмашылығы күкірттің басым мөлшері парафинді қатардың төмен молекулалы қосылыстарында шоғырланған. Әртүрлі кен орындарында өндірілген мұнайлардың элементтік құрамы әртүрлі. Тұтасымен көміртек пен сутегіден тұратын мұнайлар (АҚШ-тағы Пенсильвания штаты; Өзбекстан) немесе жоғары күкіртті мұнайлар (Волга-Жайық мұнай-газды облысы, Башқұртстан мен Татарстандағы кен орындардың мұнайлары) бар. Уақытқа қарай мұнайдың элементтік құрамы да өзгереді.
Мұнайдың жасы артқан сайын ондағы оттегі, азот және күкірт мөлшері азаяды, көміртек пен сутегі мөлшері артады. Гетероэлементтер-дің ыршып шығуы қарапайым қосылыстар түрінде өтеді - CO2, H2O, H2S, NH3, S, N2. Жоғарыда аталған элементтерден басқа мұнайларда азғана мөлшерде өте көптеген элементтер, соның ішінде Ca, Mg, Fe, Al, Si, Ge, V, Ni, Na, Bi және басқалар кездеседі. Осы элементтердің мөлшері пайыздың азғана үлестерімен өрнектеледі. Мысалы, мұнай өнімдерінде германий 0,15-0,19 гт мөлшерде анықталған. Барлығы мұнайларда 50 астам элементтер табылды. Тағы бір айта кететін жайт, ванадий мен никель жер қыртысында микроэлементтер болып табыла отырып, мұнайларда мөлшері жағынан металдар ішінде бірінші орынды иеленеді. Сонымен қатар, ванадий тек күкіртті және шайырлы мұнайларда кездеседі.
Мұнай күрделі көп компонентті жүйені білдіреді. Мұнайдың топтық құрамын білу мұнайдың шығу тегі туралы топшылауға және өндірілген мұнайды мұнай химиясы өндірісі процесінде барынша нәтижелі қолдануға мүмкіндік береді.
Мұнай компоненттерінің негізгі массасы - бұл көмірсутектер. Мұнайда көмірсутектердің үш класы бар: парафинді (алкандар), нафтенді (циклоалканды), ароматты (арендер) және гибридті - парафин-нафтен-ароматты. Айта кететін жайт, яғни бастапқы мұнайларда (нативті) қанықпаған қосылыстар (алкендер) болмайды.
Гетероатомды қосылыстарға құрамына көміртек пен сутегіден басқа азды-көпті мөлшерде оттегі, күкірт және азот енетін органикалық қосылыстар жатады. Соған қарамастан, элементтік талдауға сәйкес мұнайдағы гетероатомдардың қосынды мөлшері көп емес, сол гетероатомды қосылыстар шикі мұнайдың 20% мас. дейінді құрайды.
2) Оттегілі қосылыстар. Мұнайдағы оттегі келесі функционалды топтар және қосылыстар түрінде кездеседі: карбонил тобы (негізінен кетондар), жай эфирлер, күрделі эфирлер, фенолдар, спирттер, қышқылдар, шайырлы-асфальтенді заттар.
3) Құрамында күкірті бар қосылыстар. Мұнайдағы күкіртті қосылыстар мөлшері кең ауқымды - ізінен бастап 7% мас. дейінгі аралықта кездеседі. Мұнайда табылған 200 астам әртүрлі күкіртті қосылыстарды атауға болады. Негізінен мұнайда күкірт келесі түрде кездеседі: элементтік күкірт, күкіртсутек, меркаптандар, сульфидтер (тиоэфирлер) мен дисульфидтер (дитиоэфирлер), циклді қосылыстар мен олардың гомологтары.
Күкірт қарапайым зат және күкіртсутек түрінде мұнайда еріген күйде болады. Меркаптанды күкірт мөлшері жалпы мөлшерінің 7% мас.дейін жетеді. Меркаптандар бензинді фракцияларда да көп шоғырланған. Сульфидтер бензинді және лигроин-керосинді фракцияларда көп тараған, олар барлық күкіртті қосылыстар жиынтығының 50-ден 80% мас. дейінді құрайды, ал дисульфидтер - керосин-газойлді фракцияларда болады. Оның үлесіне жалпы күкірттің 15% мас. дейін тиеді. Циклді қосылыстар - тиацикландар (циклді сульфидтер), тиофен пен оның гомологтары - керосинді және майлы фракцияларда шоғырланған. Олар жалпы күкіртті қосылыстардың тек бірнеше пайызын құрайды.
Шикі мұнайда күкірт меркаптандарда, сульфидтерде және дисульфидтерде басым, ал термиялық өңдеуден соң ауыр өңдеу өнімдері құрамына негізінен ароматты гетероциклді қосылыстарға енеді.
Күкірт - мұнайдағы ең зиянды элемент, өйткені металды коррозияға ұшырататын және отындардың антидетонациялық қасиеттерін және мұнайды өңдеудің екіншілік өнімдерінің (мұнай коксі) сапасын төмендететін өте агрессивті қосылыстарға (күкірт, күкіртсутек пен меркаптандар) енеді.
Мұнай сапасының маңызды көрсеткіші фракциялық құрамы болып табылады. Оны біртіндеп буландыру әдісін қолданып зертханада айдау арқылы анықтайды. Анықтау барысында біртіндеп көтерілетін температурада мұнайдан бір-бірінен қайнау шегімен ерекшеленетін бөліктер - фракциялар айдалады. Әрбір фракция қайнаудың басталу және аяқталу температураларымен сипатталады.
Мұнайды өнеркәсіптік айдау бір ретті буландыру және одан әрі ректификаттау деп аталатын схемаларға негізделеді.
350оС дейін қайнайтын фракцияларды атмосфералықтан шамалы жоғары қысымда алады, олар ашық дистилляттар (фракциялар) деп аталады. Фракцияларды оларды одан әрі қолдану бағытына қарай атайды. Негізінен атмофералық айдауда келесі ашық түсті дистилляттарды алады: 140оС (қайнаудың басталуы) - бензиндік фракция, 140-180оС - лигроиндық фракция (ауыр нафта), 140-220оС (180-240оС ) - керосиндік фракция, 180-350оС (220-350оС, 240-350оС) - дизелдік фракция (жеңіл немесе атмосфералық газойль, солярлы дистиллят).
350оС жоғарыда қайнайтын фракция ашық дистилляттарды алғаннан қалған қалдық болып табылады және мазут деп аталады. Мазутты вакуумда айдайды және одан әрі мұнайды өңдеу бағытына байланысты келесі фракцияларды алады: отындар алу үшін - 350-500оС вакуумды газойль (дистиллят), 500оС вакуумды қалдық (гудрон); майлар алу үшін - 300-400оС (350-420оС) жеңіл май фракциясы (трансформаторлық дистиллят), 400-450оС (420-490оС) орташа май фракциясы (машиналық дистиллят), 450-490оС ауыр май фракциясы (цилиндрлік дистиллят), 490оС гудрон. Мазут және одан алынған фракциялар - қара түсті.
Демек, фракциялау - бұл компонеттердің күрделі қоспасын қарапайым қоспаларға немесе жеке құраушыларға бөлу.
Мұнайды біріншілік және екіншілік өңдеуден алынған өнімдерді, егер олар 350оС дейін қайнайтын болса ашық түстілерге жатқызады, ал олардың қайнау температурасы 350оС және одан да жоғары болса, онда қара түстілерге жатады. Әртүрлі кен орындары мұнайларының фракциялық құрамы, ашық және қара түсті фракциялар мөлшері әртүрлі болады.
Мұнай және мұнай өнімдеріне берілетін техникалық шарттарда мыналар нормаланады:
* қайнаудың басталу температурасы;
* тиелген мөлшердің 10, 50, 90 және 97.5% айдалған температура, сондай-ақ пайыз түріндегі қалдық;
* кейде қайнаудың аяқталу температурасы лимиттеледі.
* Мұнайдың қасиеттері оны өңдеу бағыттарын анықтайды және мұнайдан алынатын өнімдерге әсер етеді, сондықтан да мұнайлардың химиялық табиғатын кескіндейтін және мүмкін өңдеу бағыттарын анықтайтын сыныптаманың алуан түрлері бар.
* Химиялық сыныптама мұнайлардың топтық құрамына негізделген. Осыған сәйкес келесі мұнайларға бөледі: метанды (парафинді); нафтенді; метан-нафтенді (парафин-нафтенді); ароматты; метан-нафтен-ароматты (парафин-нафтен-ароматты); нафтен-ароматты. Мысалы, парафинді мұнайларда алкандар мөлшері басым; парафин-нафтен-ароматты мұнайларда барлық үш класс көмірсутектері бірдей мөлшерде кездеседі; нафтен-ароматты мұнайлар тікелей циклоалкандар мен арендер мөлшері болуымен сипатталады, әсіресе ауыр мұнайларда.
* Өнеркәсіптік сыныптама мұнай тығыздығына негізделеді. Бұл сыныптамада мұнайдың 3 типін бөледі: жеңіл, олардың тығыздығы 0,878 гсм3 төмен; ауырлау - 0,878-ден 0,884 гсм3 дейін; ауыры - 0,884 гсм3 жоғары.
* Мұнайдың технологиялық сыныптамасы бойынша мұнайларды күкірт мөлшеріне қарай үш типке, 350С дейін қайнайтын фракциялар шығымына қарай үш типке, базалық майлардың потенциалдық мөлшеріне қарай төрт типке, тұтқырлық индексіне қарай екі топшаға, қатты парафин мөлшеріне қарай үш түрге бөледі.
Жалпы мұнай біртіндеп, класын, типін, тобын, топшасын және түрін білдіретін шифрмен сипатталады.

Класы
Күкірт мөлшері, . масс
типі
Ашық мұнай өнімдерінің шығымы, . масс
Тобы
Базалық майлар мөлшері, . масс
Топшасы
Базалық майлар тұтқырлық индексі
І аз күкіртті
0,50
Т1
45,0
М1
25
И1
85
ІІ күкіртті
0,512,00
Т2
30,044,9
М2
М3
1525
1525
И2
4085
ІІІ көп күкіртті
2,00
Т2
30,00
М4
15
И3

Мысалы, Мұнай күкіртті, күкірт мөлшері 0,51-2,00 .масс; ашық мұнай өнімдерінің шығымы =45 .масс; базалық майлар шығымы 15-25 .масс; базалық майлардың тұтқырлық индексі 85; парафинді, парафин мөлшері 1,51-6,00 .масс - ІІТ1М4И1П2 деп белгілейді.

1.2 Мұнай компоненттерін бөлу әдістері.

Қарапайым және күрде қоспалардың ректификациясы үздікті және үздіксіз жұмыс істейтін колонналарды жүзеге асырылады.
Үздікті жұмыс істейтін колонналар аз өнімділікті өндірісте қолданылады керектігіне қарай жоғары айқындылықты бөлу мен үлкен санды фракцияны жүзеге асыруда да қолданылады. Ондай құрылғының классикалықсыз басы 1-суретте көрсетілген.

1сурет - Үздікті ректификация құрылғысының сызбасы: 1 - куб, 2 - ректификациондық колонна, 3 - конденсатор-тоңазтқыш, 4 - аккумулятор, 5 - тоңазтқыш, 6 - сорғыш. Сызықтар: I - шикізат, II-булар, III - жоғарыдағы шикізат буы, IV - жоғарығы шикізат, V-суландырғыш VI-кубдық қалдық, VII-су, VIII-су буы
2 сурет - Екі компонентті үздіксіз ректификациондық құрылғы сызбасы: 1- жылытқыш, 2-ректификациондық колонна, 3-жылуалмастырғыш, 4-конденсатор-тоңазтқыш, 5-қайнатқыш.Сызықтар: I - шикізат, II-изопентан, III-н-пентан

Шикізат айдағыш куб 1ге жоғарыдан түседі оның диаметрі 23, ол жерде бумен жылыту жүреді. Ректификациондық құрылғының бастапқы жұмысы кезінде қоспа компонентінің ұшқыщ заттарын жинап алады, мысалға бензолды головка, сосын айдау температурамын жоғарылатып қайнау температурасы жоғарырақ компоненттерді (бензол, толуол т.б) айдауға кіріседі. Қайнау температурасы одан да жоғары компонент қоспалары кубта кубтық қалдық құрып қалады. Ректификация процессінің аяқталуымен ол ұалдықты суытып сорып алады. Процесстің үздіктілігі жылудың шамадан тыс жұмсалуы мен қондырғының өндіргіштігінің аздығымен түсіндіріледі.
Үздіксіз жұмыс жасайтын құрылғы жаңа айтылған кемшіліктердің бәрінен ажыратылған. Құрылғының принципиальды сызбасы 2суретте көрсетілген. Шикізат жылуалмастырғыш 1 арқылы жылытқышқа 2 түседі одан соң ректификациондық колоннаның 3 әртүрлі деңгейіне өтеді. Төменгі фракциялар жытылқыш 4 те қызып қайтаданректификационды колоннаға лақтырылады. Осы кезде ең ауыр бөлігі қыздырғышқа колоннаның төменгі жағымен түсіп сұйық қалдықпен бірге ары қарай ауыр фракцияның өңделуіне жібіріледі. Ал жеңілфракция конденсатор-тоңазытқышқа 5 түсіп, одан ары аккумуляторға 6 түсіп бөліктерімен суландырушы колоннаға артқа қарай түсіп, қалған бөліктері жеңіл фракцияның өңделуіне жіберіледі.
Ректификациондық колонналар алынатын заттың мөлшеріне қарай қарапайым және күрделі деп бөлінеді. Алғашқысында ректификация кезінде екі өнім алады. Екіншілері үш немесе одан да көп өнім алуға арналған. Олар өз кезегінде бірнеше қарапайым колонналар жиынтығын құрайды, әрбіреуі оған түсетін қоспаға екіден кем болмайды.
Әрбір қарапайым колоннада итергіш және концентрациялық секциялар болады. Итергіш немесе қарсы тұрушы секция шикізат енгізілетін бөліктен төменірек орналасады. Бөлуге арналған шикізат түсетін тарелка, тамақтандырушы тарелка деп аталады. Итергіш секцияның негізгі шикізаты болып сұйық қалдық табылады. Концентрациондық немесе қатаңдатқыш секция тамақтандырушы секцияның астында орналасқан. Осы секцияның негізгі шикізаты ректификат булары болып табылады. Ректификациондық колонналардың дұрыс қалыпты жұмысы үшін конденсациондық секция колоннасынан су келу керек, жылуыды еңгізу арқылы және ыстық су буы арқылы итергіш секцияға түседі.
Өндірісте ректификациондық колоннаның күрделі құрылғылары қолданылады, ол әртүлі колонналар мен әрқилы типтерді біріктіреді.
Колонналардың қосылу мүмкіндігі бар:

Соңғысы алдыңғы колоннадағы ауыр шикізатты алып отырады ол өз кезегінде оның алдындағы колонна ұшін флегма қызметін атқарады.

2. МАЙЛАРДЫ ПАРАФИННЕН ТАЗАРТУДЫҢ ТЕХНОЛОГИЯСЫ ЖӘНЕ ҚОЛДАНЫЛАТЫН ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
2.1 Мұнай майлары өндірісі технологиясының негіздері

Әртүрлі мақсатқа арналған мұнайдың минералды майларын атмосфералық айдау қалдықтары - мазуттардан алады. Кез келген майлар өндірісі 3 сатыдан тұрады:
- шикізатты дайындау - бастапқы майлы фракцияларды алу;
- бастапқы майлы фракциялардан компоненттерді алу;
- компоненттерді араластыру (компаундтау) және майлардың тауарлы маркілерін алу үшін оларға присадкаларды енгізу.
Шикізатты дайындау вакуумда мазуттарды айдауды білдіреді. Майлар өндірісіне қолданылатын фракциялар алу тәсіліне қарай екі топқа бөлінеді: мазутты вакуумда қуғанда бөлінетін дистиллятты, және мазутты вакуумда айдау қалдығынан (500 С жоғары), яғни гудроннан алынатын қалдық.Соған сәйкес дистиллятты май фракцияларын өңдеуден алынған майлар дистиллятты, ал гудроннан алынған майлар - қалдық деп аталады.
Бастапқы майлы фракциялардан компоненттерді алу - күрделі көп сатылы процесс. Әрбір сатының басты қызметі - майлардың пайдалану (эксплуатациялық) қасиеттеріне кері әсер ететін қосылыстардың белгілі бір топтарын толық немесе жартылай шығарып тастау болып табылады. Мұнай фракцияларынан барлық қышқылды қосылыстарды, қанықпаған көмірсутектерді, жартылай күкіртті шайырлы қосылыстарды, қысқа бүйірлік топтары бар полициклді ароматты көмірсутектерді, қатты парафиндерді шығарып тастау қажет.
Бастапқы майлы фракциялардан майлар компоненттерін алу негізіне жоғарыда аталған жағымсыз компоненттерді талғамды шығарып тастау әдістері жатады. Ол әдістер физикалық - еріткіштермен экстрациялау, температураны төмендеткенде ерітіндіден тұндыру; физика-химиялық - адсорбциялау; химиялық - күкірт қышқылымен әрекеттесу, гидротазалау болуы мүмкін.
Дистиллятыға қарағанда гудрондар құрамында шайырлы-асфальтенді заттар мөлшері жоғары болғандықтан қалдық майлар өндірісі күрделірек болады. Вакуумда қуғанда алынатын гудронды асфальтсіздендіру, құрамындағы шайырлы-асфальтенді затарды шығарып тастау қажет. Алынған деасфальтизатты талғамды еріткіштермен тазартуға (селективті тазарту) бағыттайды. Селективті тазартудың мақсаты - қалдық шайырлы-асфальтенді заттарды және қысқа бүйірлік тізбектері бар полициклді ароматты көмірсутектерді бөліп алу. асфальтсіздендіру мен селективті тазарту орнына булы еріткіштермен тазартуды қолдануға болады.
Селективті тазарту рафинатынан ацетон, дихлорэтан сияқты талғамды еріткіштермен қатты парафиндерді тұндырады. Парафинсіздендіру өнімін адсорбциялық тазарту немесе гидротазалаумен соңына дейін жеткізеді.
Майлы фракцияларды шайырлы заттардан тазарту нәтижесінде майлар түсі өзгеріп мөлдір бола түседі. Шайырлы заттар мен қысқа бүйірлік топтары бар полициклді ароматты көмірсутектерді шығарып тастаса майлардың тұтқырлық индексі артады және кокстенуінің төмендеуіне ықпал етеді. Шайырлы заттар мен қанықпаған көмірсутектерді шығарып тастаса термототығуға тұрақтылығы әжептеуір артады. Қышқылды қосылыстардан тазартса коррозиялық активтілігі артады, ал майлар құрамынан қатты көмірсутектерді бөліп алса қатаю температурасы төмендейді.
Майлардың тауарлы маркілерін присадкаларды енгізу арқылы компоненттерді араластыру (компаундтау) арқылы дайындайды. Оны компаундтау қондырғысында жүзеге асырады. Жеңіл, орта, ауыр дистиллятты, сондай-ақ қалдық компоненттер болса, онда кез келген майларды дайындауға болады. Компоненттер қатынасын тауарлық майдың соңғы тұтқырлығы мен компоненттер тұтқырлығына байланысты мұнай өнімдері қоспасының тұтқырлығын анықтауға арналған арнайы номограммамен бекітеді.
Мұнайды терең тұзсыздандыру коррозияны төмендетеді және апппаратурадағы шөгінділерді кемітеді, қондырғылардағы жөндеу аралық жүрісті арттырады, каталиткалық процестерге арналған шикізат, сондай-ақ тауарлық өнімдер - отындар, битум және электродты кокс сапасын жақсартады.
Құрамында еріген тұздары бар су жер қабатынан шығарылған мұнайда өлшемі 1,6-250 мкм дейінгі ұсақ тамшылар түрінде болады. Тұзды су тамшылары мұнай құрамында болатын мұнай қышқылдары, асфальтенді-шайырлы заттар, парафиндердің микрокрис-талдары, механикалық бөгде қоспалар сияқтыны бетте табиғи эмульгаторлар түрінде сорбциялайды. Бұл тамшылардың қосылуын және іріленуін қиындата түседі. Қазіргі уақытта мұнайды өңдеуге дайындау екі сатыда өтеді: суатта және тікелей МӨЗ.
МӨЗ мұнайды дайындау нәтижесінде құрамындағы су 0,1.мас дейін, ал тұздар мөлшері 3-5 мгл дейін төмендейді. Мұнайдағы су мөлшері 0,1.мас және одан да төмен болса, онда мұнайда өлшемі 4,3 мкм-ден кем судың ұсақ тамшылары қалады. Мұндай тамшыларды тұндыру уақыты көп, тұндыру жылдамдығы жобамен 110-7 мс құрайды.
Зауытқа тұздар мөлшері 100 мгл, су мөлшері 0,5.мас мұнай түссе, тек 0,1.мас дейін сусыздандыру құрамындағы тұздар мөлшерін бес есе азайтуға мүмкіндік береді.
Электрмен тұзсыздандыру қондырғыларынан (ЭЛТҚ) кейін мұнайдағы никель мен ванадий қосылыстарының мөлшері 1,5-3 есе азаяды.
Электрмен тұзсыздандыру блогында ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.