Антисептиалық және дезинфекциялаушы заттар

Кіріспе
1 Антисептиалық және дезинфекциялаушы заттар.
2 Антисептикалық және дезинфекциялық заттардың классификациясы..
2.1 Галоген және құрамында галоген бар заттар.
2.2 Тотықтырғыштар...
2.3 Қышқылдар және сілтілер.
2.4 Ауыр металл тұздары.
2.5 Альдегидтер және спирттер.
2.6 Ароматты катардың қосылыстары..
2.7 Бояғыштар...
2.8 Детергенттер немесе катионндық сабыны...
2.9 Нитрофуран туындылары..
2.10 Өсімдік текті препараттар.
3 Дезинфекциялаушы және антисептикалық заттардың рецепттері ... ... ...
Қорытынды.
Қолданылған әдебиеттер тізімі..

Хирургиялық тәжірибеде іріңді асқынуға қарсы күрес ретінді әк, ауыр металл тұздарын және спиртті қолдану өткен ғасырдың бірінші жартысындағы эмпирикалық мүмкіндікке жатқызылады. Хирургияда антисептиктерді ғылыми жұмыста қолдануға үлкен үлес қосқан ағылшын хирургі Джозеф Листер. Ол клиникалық тәжірибеге хирургтың қолын, операциялық алағды, жараны және аспаптарды фенол ерітіндісімен өңдеуді енгізді. Осы сәт антимикробты заттарды іздеуге кең жол ашты.
Жарты ғасыр өткен соң химиотерапевтті заттар ашылды. Жаңа қосылыстардың медицинада ашылуы антисептиктердің емдік және алдын-алу қолдануына кедергі жасамады.
Адам ағзасынан тысқары орталардың микроорганизмдеріне микробқа қарсы заттар таңдамалы әсер етеді.
Олар екі топқа бөлінеді:
1. Дезинфекциялық заттар
2. Антисептиктер
Дезинфекциялық заттарды ішкі ортадағы микроорганизмдерді жою үшін қолданады. Оларға макро- және микромүшелердің жасушаларына әсер ететін және ақуызды денатурациялауға ұшырататын дәрілік препараттар жатады.
Антисептиктер дәрілік заттар дене беткейіндегі микроорганизмдерді тежейді. Оларды беткей тері, шырышты және қуыстарды өңдеу үшін қолданады.
Антисептиктер – микробқа қарсы әсері бар, механизмдері әркелкі үлкен топты қосылыс, ол бактерицидті әсер көрсетеді. Олардың көбі ақуызды денатурацияға ұшыратады немесе микроорганизмге ешқандай таңдамалы әсер етпейді.

1. Фармакология: Оқулық/Рахимов Қ.Д. – Алматы. – 2014-554 бет + 24 бет суреттер;
2. Фармакология бойынша тандамалы дәрістер курсы : Оқу құрал /Жаугашева С.К., Пивень Л.И., Асмагамбетова М.Т., Дилдабекова Г.Т., Дилдабекова Н.Т.– Қарағанды. – 2008ж. - 85б.
3. Фармакология: учебник для медицинских училищь и колледжей / Н. И. Федюкович. – Изд. 6-е. – ростов н/Д: Феникс, 2008. – 698 с.
4. Фармакология/ Под ред. Р.Н. Аляутдина. — 2-е изд., испр. — М.: ГЭОТАР-МЕД, 2004. - 592 с: ил. Компьютерная вёрстка С.А. Микрюкова.
5. Малдәрігердік фармакология. – Алматы: ҚазМҒЗИ. 2000. – 255 бет.
6. Фармакология терминдері мен түсініктері. Тезарус. Қазақ-орыс тілдерінде. Алматы. 2011. – 449 бет.
7. http://www.studfiles.ru/preview/3992140/page:2/

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

Антисептиалық және дезинфекциялаушы заттар
Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1 Антисептиалық және дезинфекциялаушы заттар ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ..
2 Антисептикалық және дезинфекциялық заттардың классификациясы..
2.1 Галоген және құрамында галоген бар заттар ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...
2.2 Тотықтырғыштар ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.3 Қышқылдар және сілтілер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.4 Ауыр металл тұздары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.5 Альдегидтер және спирттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.6 Ароматты катардың қосылыстары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.7 Бояғыштар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.8 Детергенттер немесе катионндық сабыны ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ..
2.9 Нитрофуран туындылары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.10 Өсімдік текті препараттар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3 Дезинфекциялаушы және антисептикалық заттардың рецепттері ... ... ...
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3
5
9
9
13
14
15
16
17
18
19
21
21
22
24
25

Кіріспе
Хирургиялық тәжірибеде іріңді асқынуға қарсы күрес ретінді әк, ауыр металл тұздарын және спиртті қолдану өткен ғасырдың бірінші жартысындағы эмпирикалық мүмкіндікке жатқызылады. Хирургияда антисептиктерді ғылыми жұмыста қолдануға үлкен үлес қосқан ағылшын хирургі Джозеф Листер. Ол клиникалық тәжірибеге хирургтың қолын, операциялық алағды, жараны және аспаптарды фенол ерітіндісімен өңдеуді енгізді. Осы сәт антимикробты заттарды іздеуге кең жол ашты.
Жарты ғасыр өткен соң химиотерапевтті заттар ашылды. Жаңа қосылыстардың медицинада ашылуы антисептиктердің емдік және алдын-алу қолдануына кедергі жасамады.
Адам ағзасынан тысқары орталардың микроорганизмдеріне микробқа қарсы заттар таңдамалы әсер етеді.
Олар екі топқа бөлінеді:
1. Дезинфекциялық заттар
2. Антисептиктер
Дезинфекциялық заттарды ішкі ортадағы микроорганизмдерді жою үшін қолданады. Оларға макро- және микромүшелердің жасушаларына әсер ететін және ақуызды денатурациялауға ұшырататын дәрілік препараттар жатады.
Антисептиктер дәрілік заттар дене беткейіндегі микроорганизмдерді тежейді. Оларды беткей тері, шырышты және қуыстарды өңдеу үшін қолданады.
Антисептиктер - микробқа қарсы әсері бар, механизмдері әркелкі үлкен топты қосылыс, ол бактерицидті әсер көрсетеді. Олардың көбі ақуызды денатурацияға ұшыратады немесе микроорганизмге ешқандай таңдамалы әсер етпейді.
Препараттарды антисептиктер мен дезинфекциялық заттарға бөлүдің маңызы зор.
Концентрациясы жоғары көптеген антисептиктерді мекемені, төсек-орын және ыдыстарды залалсыздандыру үшін қолданады.
Антисептиктерді қолданған кезде олар ұлпаларды тітіркендірмеу керек. Бұл заттарды кеңінен стоматологияда ауыз қуысының шырышты қабатына, карриозды қуысқа, тіс пульпасына, офтальмологияда (тамшы ретінде жуу үшін), хирургияда (жараны жуып залалсыздандыру үшін, қолды, операциялық алаңды өңдеу үшін) қолданады. Антисептиктердің ерітінді, мазь және суспензия күйіндегі түрлері бар.
Антисептиктерді тағам өндірісінде консервант ретінде қолданады және дәрілік түрлерді (ерітінді, май) реттейді. Антисептикалық заттар концентрациясы мен тереңдігіне байланысты іріңді және бактериялық жараларға еніп, бактериостатикалық немесе бактреиоцидтік әсер (төменгі концентрацияда бактериостатикалық белсенділікке ие, ал жоғары концентрацияда бактериоцидті әсер) көрсетеді.

1. Антисептиалық және дезинфекциялаушы заттар туралы жалпы түсінік
Антисептиктер - микробқа қарсы әсері бар, механизмдері әркелкі үлкен топты қосылыс, ол бактерицидті әсер көрсетеді. Олардың көбі ақуызды денатурацияға ұшыратады немесе микроорганизмге ешқандай таңдамалы әсер етпейді.
Дезинфекциялық заттарды ішкі ортадағы микроорганизмдерді жою үшін қолданады. Оларға макро- және микромүшелердің жасушаларына әсер ететін және ақуызды денатурациялауға ұшырататын дәрілік препараттар жатады.
Препараттар инфицирленген жараны емдеу, кілегей қабықтардың зақымдағанда, су және азықты өңдеу үшін, медициналық құрал-жабдықтарды, киімді және т.б. зарарсыздандыру үшін қолданылады.
Антисептиалық және дезинфекциялаушы заттар келесі алаптарға сәйкес келуі тиіс:
* Микроорганизмдерге, қарапайымдыларға, вирустарға, саңырауқұлақтарға әсері кең спектрлі болуы тиіс;
* Белок және басқа биологиялық субстраттар көп жерде ұзақ және жылдам әсер көрсетуі тиіс;
* Антисептикалық заттар тінге аллергиялық және жергілікті тітіркендіргіш әсер көрсетпеуі тиіс;
* Дезинфекциялық заттар өңделетін затты зақымдамауы тиіс (металл эрозиясы, бояуының өзгеруі);
* Антисептикалық және дезинфекциялық заттар экономикалық жағынан қол жетімді болуы тиіс.
Антисептиктерге келесі механизм тән
Кей заттар микробты торшаның ақуызын денатурацияға ұшыратады, басқалары олардың қабығының түзілуін тежейді немесе қабықшаның өткізгіштігін жоғарлатады, кейбіреулері микроорганизм жүйесінің ферментативті белсенділігін төмендетеді.
Олардың антимикробты белсенділігі төмен, 1:100, 1:1000 қатынаста сұйылтады.
Кең спектрлі, химиотерапевтік заттардан айырмашылығы - таңдау белсенділігінің болмауында. Ағза үшін уыттылығы өте жоғары. Жергілікті қолданғанда тек резобтивті әсер етеді. Микробтардың бейімделуі сирек байқалады.
Антисептикалық қосылыстардың қызметін анықтайтын жағдай
1. Антисептиктердің әсер ету механизмі химиялық құрылымға және физика- химиялық қасиеттерге байланысты.
2. Диссоциациялану дәрежесі және концентрациясы жоғары болған сайын антисептиктің әсері жоғары болады. Ерітіндіде диссоцияланатын антисептиктердің деңгейі олардың диссоциациялануына байланысты.
3. Микроорганизмдерге антисептиктердің әсер ету уақыты. Экспозицияның уақыты үлкейген кезде антисептиктердің әсер ету әсері жоғарлайды.
4. Антисептиктердің әсер етуі температураға байланысты. Температура жоғарлағанда антисептикалық әсері күшейеді.
5. Микроорганизмнің түрі және спора түзу қасиеті.
6. Микробты ағзалардың саны.
7. Ақуыздар өздерінде антисептиктерді адсорбциялайды, яғни антисептиктердің белсенділігін төмендетеді.
Антисептикалық және дезинфекциялық заттар химиялық құрылымы жағынан әртүрлі. Сондықтан олар келесі топтарға жіктеледі:
1. Галогендер және құрамында галоген бар заттар (Хлорамин Б, Хлоргексидин, Моналазон динатрий (Пантоцид), йодтың спирттік ерітіндісі, Йодофорлар);
2. Тотықтыргыштар (Сутегі асқын тотығы, калий перманганаты);
3. Қышқылдар және сілтілер (Бор қышқылы, аммиак ерітіндісі);
4. Ауыр металл тұздары (Сынап дихлориді (сулема), күміс нитраты (ляпис), протаргол, Колларгол, мыс сульфаты, мырыш сульфаты);
5. Альдегидтер жене спирттер (Формальдегид ерітіндісі (формалин), гексаметилентетрамин (уротропин), этил спирті);
6. Ароматты қатардың қосылыстары (Резорцин, фенол (карбол қышқылы), қайыңның қарамайы, ихтаммол (ихтиол);
7. Боятыштар (Брилиант жасылы, метилен көгі, этакридиы лактаты);
8. Деторгенттер (Церигель, роккал, жасыл сабын);
9. Нигрофуран туындылары (Нитрофурал (фурадиллиы));
10. Өсімдік текті препараттар (Новоиманин, хлорфиллипт);
Антисептикалық заттардың әсер ету механизмі
Антисептиктер жалпы жасушалық улар болып есептеледі, олар физика- химиялық қасиеттеріне байланысты микроорганизмдерге әртүрлі әсер етеді.
1. Көптеген араматты қосылыстар липофилді заттар болғандықтан торша мембранасына еніп, протоплазма ақуыздарын тудырады.
2. Галоидтар микроорганизмнің өлуін олардың протоплазмасын денатурациялау арқылы іске асырады.
3. Тотықтырғыштар. Микроорганизмдердің протоплазмасын тотықтыру арқылы оттегіні бөледі.
4. Бояғыштар. Микроорганизмдердің жасушаларының қосымша бөліктерімен сәйкес келеді.
5. Ауыр металдардың тұздары бактериалды жасушалардың сульфгидрилді топтарымен қосылып, бактериалды жасушалардың өмірге қажетті ферменттерді тежейді.
6. Қышқыл мен негіздердің антимикробты әсері олардың гидролитикалық қасиетіне байланысты, ал қышқыл мен сілтінің антисептикалық белсенділігі олардың диссоциация деңгейіне байланысты.
7. Микроорганизмдер ұқсас әсер ететін алифатикалық қатардың қосылыстары микроорганизм жасушасы протоплазмасын ыдырытып, коагуляциясын тудырады.

2 Антисептикалық және дезинфекциялық заттардың классификациясы
2.1 Галоген және құрамында галоген бар заттар
Бұл топқа құрамында хлор жөне йод бар препараттар жатады.
Сулы ерітіндіде хлор қосылысы хлорлы қышқыл түзіледі, әрі қарай айналуы pH ортаға байланысты. Қышқыл және нейтралды реакцияда хлорлы қышқыл хлор және оттегі атомына ыдырайды, олар микроб жасушасының белоктарымен байланысып, белоктардың коагуляциясына әкеледі. Сілтілі ортада хлорлы қышқыл тотықтырғыш қасиеті бар гипохлоритті ион түзілуін диссоциялайды.
Хлорамин Б (Chloraminum B).
Хлорамин Б - құрамында 25-29% белсенді хлор бар аптисептикалық және дезодороциялық қасиетттерге ие қосылыс. Хлорамин Б ерітіндісін инфицирленбеген жара емінде, науқасқа қолданған заттарды залалсыздандыру үшін, металл емес заттарды дезинфекциялау үшіп қолданады.
Қолдану жолы және дозасы. Жараны жуу үшін 1,5-2%-дік ерітіндісін, қолды өңдеу үшін 0,25-0,5%-дік ерітіндісін, инфицирленген аурулардың күтім заттарды зарарсыздандыру үшін 1-2-3%-дік және 5%-дік ерітінділерді қолданылады.
Жағымсыз әсері. Болмайды.
Қарсы көрсетім. Хлорға сезімталдығы.
Хлоргексидин биглюконат (Chlorhexidini bigluconas)
Хлоргексидин құрамында дихлор бар бигуанид туындысы. Антибактериалды және фунгицидті әсер көрсетеді. Операциялық аланды және хирург қолын өндеуге, хирургиялық құрал-жабдықтарды стерилизациялау үшін, сондай-ақ ірінді- септикалық процестерде қолданады (операциялық жараны, қуықты жуу). Препаратты хирургтың қолып өңдеу үшін қолданғанда терінің құрғауы, қышуы, дерматит болуы мүмкін.
Қолдану жолы және дозасы. Операциялық аланды өңдеу, қолды жуу және құрал-жабдықтарды тез залалсыздандыру үшін 0,5%-дік спирттік ерітінді түрінде, құрал-жабдықтарды асықпай залалсыздандыру үшін 0,02%-дік су ерітінді түрінде қолданылады. Қуық қалбыршағы жуу үшін 0,02%-дік су ерітінді түрінде қолданылады.
Жағымсыз әсері. Құрғақшылық және тері қышуы, дерматит.
Қарсы көрсетім. Аллеригиялық аурулар, дерматиттер.
Пантоцид (Pantocidum)
Моналазон динатрий (паптоцид) құрамында хлор, бор препарат, негізінде суды залалсыздандыру үшін қолданады.
Қолданылуы. Суды залалсыздандыру үшін, қолдарды өңдеу 1-1,5%-дік ерітінділер, бүркіп жуу және жараны өңдеу үшін 0,1-0,5%-дік ерітінділер қолданылады.
Йод (Iodum)
Йод қосылыстары құрамында хлор бар заттар секілді микроб жасушасының белогының коагуляциясын шақырады. Құрамында йод бар қосылыстар тек антисептик ретінде қолданады.
Қолдану жолы және дозасы. Сыртына 5%-дік спирттік ерітінді антисептикалық, қоздыратын және алаңдататың заттар, ішіне атеросклероз, тыныс алу жолдарының созылмалы қабыну процесстері, үшіншілік сифилис, гипертиреозе, эндемикалық зоб, сынап және қорғасын созылмалы улану кезінде қолданылады.
Жағымсыз әсері. Йодизм пайда болуы мумкін. (тұмау, есекжем және т.б.)
Қарсы көрсетім. Ішіне қолдану кезінде: өкпе туберкілезі, нефриттер, фурункулез, бөртпелері, созылмалы пиодермия, геморагиялық диатез, есекжем, буаздық, йодқа сезімталдығы.
Йодтың спиртті ерітіндісі - құрамында белсенді йод бар препарат. Антисептик ретінде хирургиялық операция алдында операциялық аланды өңдеуге, жара айналасын өңдеуге қолданады. Препарат теріге күшті тітіркендіргіш әсер көрсетеді, терінің химиялық күюін шақыруы мүмкін.
Люголь ерітіндісі құрамында йод ерітіндісі калий йодидінің судағы ерітіндісі бар. Антисептик ретінде аранның, жұтқыншақтың және көмейдің шырышты қабатының кабыну және инфекциялық зақымдануында жағу үшін қолданады.
Медициналық практикада йодтың кешенді қосылыстары жоғары молекулалы беткей белсенді зат - йодофор (йодинол, йодонат, йодовидон, йодопирон) қолданады. Бетке белсенді зат ретінде поливинилді спирт, поливинилпирролидон қолданылады. Йодофордың йодтың спиртті ерітіндісінен артықшылығы суда ериді, ұзак әсер етеді, теріні тітіркендірмейді және бояу іздерін қалдырмайды.
Йодинол және йодовидон ауыздың және мұрынжұтқыншақтың шырышты қабатын өңдеу үшін, инфи цирленгеп жаранық және күйіктің емінде қолданады.
Йодонат (Iodonatum)
Бактерицидтік белсенділігі жоғары. Эшерехияға, алтын стафилококкқа, протеяға қарсы. Фунгистатикалық әсер етеді.
Қарсы көрсетім. Антисептик ретінде операция аланында теріні зарарсыздандыру.
Қолдану жолы және дозасы. Операция соңында теріге тігіс тігудің алдында жараның шеттерін 5-7 мл 1%-дік ерітіндісімен қайта өңдейді.
Йодопирон (Iodopironum)
Йодопирон хирург қолып және операциялық аланды өңдеу үшін қолданады. Антисептикалық препарат. Эшерехияға, протеяға, алтын стафилококкқа қарсы бактерицидтік әсер бар.
Қолдану жолы және дозасы. Хирургтың қолын өңдеу үшін 0,1%-дік ерітінділер, шіріш жараны кешенді емдеу, операциялық аланда өңдеу және донорлардың шынтақ бүгілісін залалсыздандыру үшін 0,5-1%-дік йодопирон ерітінділер қолданады.
Йодоформ (lodoformium). Трийодметан.
Қолдану жолы. Антисептикалық зат ретінде инфицирленген жара және мерезге қарсы қолданылады.
Йодинол (Iodinolum)
Созылған әсерімен йодтың антисептикалық препараты .
Қолданылуы. Созылмалы тонзиллит кезінде лакунаны, көмекейді жуу; шіріш отит кезінде тамызу; трофикалық және варикозды мерез, шіріш жара және күйік кезінде таңғыштар.

2.2 Тотықтырғыштар
Тотықтырғыштар ыдырағанда әртүрлі биологиялық молекулаларды тотықтырып, мнкроорганизмдердің өліміне әкелетін молекулярлы немесе атомды оттегі бөлінеді. Атомдық оттегіні бөлетін тотықтырғыштар жоғары антисептикалық белсенділікке ие.
Сутегі асқын тотығы каталазамен жанасқанда молекулярлы оттегіні бөледі.
Молекулярлы оттегінің бактерицидті белсенділігі көп емес. Бұл жағдайда көпіршік бөлінуі және көбіктің түзілуі маңызды. Сутегі асқын тотығы жергілікті қан тоқтатқыш ретінде есер етеді. Сутегі асқын тотыгы ерітіндісін ауыз қуысының және тамақтың шырышты қабатының қабыну ауруларында, іріңді жараны өңдсу үшін қолданады.
Сутек тотығының байытылған ерітіндісі (Solutio Hydrogenii peroxydi concentrata)
Антисептикалық препараты. Кілегей қабаттарының қабынба ауруы (стоматит, ангина) кезінде жуу және майлау, шіріш жараны емдеу үшін қоладанылады.
Сутек тотығының ерітіндісі (Solutio Hydrogenii peroxydi diluta)
Дезинфекциялаушы және дезодоранттық препараты. Стоматит, ангина, гинекологиялық аурулар және т.б. кезінде жуып-шаю үшін қолданылады.
Калий перманганаты (Kalii permanganas)
Калий перманганат атомдык оттегінің ыдырауына байланысты микробқа қарсы айқын әсер, дезодорациялық есер етеді. Ерітіндіні жараны жууға, ауыз қуысын, тамақты шаюға, жараның және күйіктің бетіне жағу үшін, гинекологиялық және урологиялық практикада бүркіп жуу (спринцевание) үшін қолданады. Калий перманганаты ерітіндісін асқазанды жуу үшін, морфин, кодеин, фосфорды ішумеп байланысты болғап улануларда ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.