Полигонометриялық торлар

КІРІСПЕ
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1 Мемлекеттік геодезиялық тораптар
2 Полигонометриялық торлар
3 Полигонометриядағы бұрыштық және сызықтық өлшеулер
4 Полигонометриядағы теңестірілулерді есептеу
5 Қазақтан Республикасының мемлекеттік геодезиялық торлары
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

Полигонометрия торлары инженерлік–геодезиялық торлардың кең тараған түрі болып табылады. Оны инженерлік-геодезиялық жұмыстардың барлық түрлері үшін, оның ішінде ғимараттың пландық ауытқуларын бақылау кезінде де қолданады. Полигонометрияны құру кезінде сызықтық өлшемдер процесі ең күрделі болып табылады. Мұнда екі негізгі әдісті бөліп көрсетеді: тікелей және қосымша өлшемдер. Тікелей өлшеу кезінде қабырға ұзындықтарын жарық қашықтық өлшеуіштерінің көмегімен немесе аспалы өлшеу құралдарымен өлшейді, ал қосымша анықтау әдісінде қабырға ұзындықтарын қосымша шамаларды өлшеу бойынша есептейді. Осыған байланысты сызықтық өлшеу әдісі бойынша полигонометрияны: жарық қашықтықты, траверсті, қысқа базисті, створлы-қысқа базисті, параллактикалық деп бөледі. Қазіргі кезде ең көп қолданысқа жарық қашықтық өлшеуішті полигонометрия енді.
Инженерлік-геодезиялық жұмыстардың маңызды бөлігі салынған аймақтарда орындалатын болғандықтан, ондағы полигонометриялық жүрістердегі бұрыштық өлшемдер өндірісінде сыртқы жағдайлардың әсеріне байланысты ұйымдастырушылық және дәлдік қатарлардың ерекшелігі туындайды.
Салынуға байланысты жүрістер қабырғаларын қысқа ұзындықта жобалау қажет. Бұл теодолитті және нысаналау көзін анағұрлым дәл центрлеу қажеттілігін туындатады.
Тас қалау мен жасыл көшеттері бар асфальтталған беттің қосылысы салынған аймақтарда тұрақты температуралық өріс тудырады, соның нәтижесінде, өлшенетін бұрыштар жақтық рефракция әсерінен жылжиды. Сонымен қатар, қызған асфальтта штатив тұрақты болмайды. Мұның барлығы өлшеу үшін неғұрлым ыңғайлы таңғы немесе кешкі сағаттар. Қала көшелеріндегі көп қозғалыс жалпы геодезиялық жұмыстар кезінде ұйымдастырушылық қиындықтар туғызады, көбіне, полигонометрия үшін қиындық туғызады. Полигонометриялық торлардың жобаларын бағалау шектесетін пункттің координаттарының мүмкін қателерін, жүрістің қатысты қателерін анықтауға негізделген.

1. http://mylektsii.ru/1-88238.html
2. http://freeref.ru/wievjob.php?id=445296
3. http://kk.sciencegraph.net/wiki/Полигонометрия
4. http://mybiblioteka.su/1-38774.html
5. http://studopedia.org/11-55340.html
6. http://www.studfiles.ru/preview/2039207/page:2/

Пән: Геология, Геофизика, Геодезия
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті
География және табиғатты пайдалану факультеті Картография және геоинформатика кафедрасы

СӨЖ
Тақырыбы: Полигонометриялық торлар

Тексерген: Сарыбаев Е.
Орындаған: Ходжаева Р.

Алматы, 2015
ЖОСПАР

КІРІСПЕ
3

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1
Мемлекеттік геодезиялық тораптар
4
2
Полигонометриялық торлар
6
3
Полигонометриядағы бұрыштық және сызықтық өлшеулер
8
4
Полигонометриядағы теңестірілулерді есептеу
10
5
Қазақтан Республикасының мемлекеттік геодезиялық торлары
12

ҚОРЫТЫНДЫ
14

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
15

КІРІСПЕ
Полигонометрия торлары инженерлік - геодезиялық торлардың кең тараған түрі болып табылады. Оны инженерлік-геодезиялық жұмыстардың барлық түрлері үшін, оның ішінде ғимараттың пландық ауытқуларын бақылау кезінде де қолданады. Полигонометрияны құру кезінде сызықтық өлшемдер процесі ең күрделі болып табылады. Мұнда екі негізгі әдісті бөліп көрсетеді: тікелей және қосымша өлшемдер. Тікелей өлшеу кезінде қабырға ұзындықтарын жарық қашықтық өлшеуіштерінің көмегімен немесе аспалы өлшеу құралдарымен өлшейді, ал қосымша анықтау әдісінде қабырға ұзындықтарын қосымша шамаларды өлшеу бойынша есептейді. Осыған байланысты сызықтық өлшеу әдісі бойынша полигонометрияны: жарық қашықтықты, траверсті, қысқа базисті, створлы-қысқа базисті, параллактикалық деп бөледі. Қазіргі кезде ең көп қолданысқа жарық қашықтық өлшеуішті полигонометрия енді.
Инженерлік-геодезиялық жұмыстардың маңызды бөлігі салынған аймақтарда орындалатын болғандықтан, ондағы полигонометриялық жүрістердегі бұрыштық өлшемдер өндірісінде сыртқы жағдайлардың әсеріне байланысты ұйымдастырушылық және дәлдік қатарлардың ерекшелігі туындайды.
Салынуға байланысты жүрістер қабырғаларын қысқа ұзындықта жобалау қажет. Бұл теодолитті және нысаналау көзін анағұрлым дәл центрлеу қажеттілігін туындатады.
Тас қалау мен жасыл көшеттері бар асфальтталған беттің қосылысы салынған аймақтарда тұрақты температуралық өріс тудырады, соның нәтижесінде, өлшенетін бұрыштар жақтық рефракция әсерінен жылжиды. Сонымен қатар, қызған асфальтта штатив тұрақты болмайды. Мұның барлығы өлшеу үшін неғұрлым ыңғайлы таңғы немесе кешкі сағаттар. Қала көшелеріндегі көп қозғалыс жалпы геодезиялық жұмыстар кезінде ұйымдастырушылық қиындықтар туғызады, көбіне, полигонометрия үшін қиындық туғызады. Полигонометриялық торлардың жобаларын бағалау шектесетін пункттің координаттарының мүмкін қателерін, жүрістің қатысты қателерін анықтауға негізделген.
Ол қатаң және жуықталған әдістермен орындалады. Қатаң бағалау ЭЕМ-да арнайы бағдарламалар бойынша орындалады. Жекелеген полигонометриялық жүрістерді жуықтап бағалау созылыңқы жүріс үшін және қисық жүрістер үшін орындалады.
Полигонометрияны объектілердің ауданына, оның түрлеріне, бастапқы пункттермен қамтылғандығына байланысты жоғарғы кластардың бастапқы пункттеріне бекітілетін жалғыз жүрістер түрінде, тізбектік нүктелері бар жүрістер немесе тұйық полигон жүйесі түрінде жобалайды.[1]

НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1. Мемлекеттік геодезиялық тораптар

Мемлекеттік геодезиялық тораптар жиілету және түсіріс торларын одан әрі дамытудың, сонымен қатар ізденіс, құрылыс, жер қойнауын пайдалану, жерге орналастыру, т.б., көптеген инженерліқ есептерді шешудің негізі болып табылады. Сондықтан, геодезиялык тораптарды құрудың дәлдігін қамтамасыз ету үшін оның бұрыштық және ұзындық өлшеулері тиісті аспаптар мен тәсілдер арқылы жүргізілуге тиісті Мемлекеттік геодезиялык тораптарга мыналар жатады: а) 1,2,3,4 кластың пландық жүйелер, олар өзара бұрыштық және ұзындық өлшеулер дәлдігімен, жүйе қабырғаларының ұзындықтарымен ерекшеленеді. Пландық жүйелер триангуляция, трилатерация, полигонометрия әдістерімен кұрылады. ө) I, II, III және IV класты биіктік нивелирлік тораптар. Олар геометриялық нивелирлеу әдісімен кұрылады. Геодезиялық жүйелер жалпыдан жекеге қарай көшу принципімен: жоғары жүйеден, яғни 1-кластан төменге карай неғұрлым дәл құрылғаннан, соғұрлым ұсақтау және дәлдігі кемдеу класқа карай кұрылады. 1-класты жүйе мейлінше жоғары дәлдікке ие болады және ол төменгі кластарға геодезиялык жүйелердің дамуы мен орлардың пункттерінің координаталарын біртұтас жүйеде есептеу үшін, негіз кызметін атқарады.
Триангуляция әдісі. Триангуляция әдісі жергілікті жерде үшбұрышты жүйесін құрудан тұрады, оларда барлық бұрыштар мен кейбір базис кабырғаларының ұзындығы өлшенеді . Үшбұрыштың басқа қабырғаларының ұзындықтары тригонометрияның белгілі формулалары бойынша есептеледі. 1 класс триангуляциясының тұгас жүйесін орасан зор территорияда құру едәуір уақыт пен материалдық қаражатты жұмсауды керек етеді. Сондықтан I класты геодезиялык жүйені, мүмкіндігінше меридиан және параллель бағытында бірінен-бірі 200 км-ге дейінгі алые кашықтықтарда орналасқан үшбұрыштар катары түрінде құрады. I кластық триангуляция қатарының параметрі 800 км-ге дейінгі тұйық полигонды құрастырады. 2 класты триангуляция бірінші класты полигонның бүкіл ауданын толтыратын және 1 класты пункттерімен сенімді байланыстағы үшбұрыштардың жаппай жүйелі түрінде дамиды. 3 және 4 класты триангуляциялар мемлекеттік геодезиялык жүйелердің одан арғы жиілендіруі болып табылады. I және II, III класты мемлекеттік геодезиялык жүйе 50-60 км²-қа бір пункт тығыздықпен жасалынады. Пункптердің осындай тығыздығы 1:25000 және 1:10000 масштабтағы топографиялық түсірулерді қамтамасыз етеді.
Трилатерация әдістері. III және IV класты мемлекеттік геодезиялык жүйелер, трилатерация әдісімен де қүрылуы мүмкін. Трилатерация триангуляция тәрізді, барлык қабырғапар узындықтары өлшенген үшбұрыштар жүйесі болып саналады. Үшбұрыштарды шешу аркылы горизонталь бұрыштарын, ал одан кабырғаларыныц дирекциондық бұрыштарын анықтайды. Содан кейін пункттердің координаталарын есептеуді триангуляциядагыдай жүргізеді. Трилатерация жүйесінде қабырғаларының үзындыгы әдеттегідей радио және жарық қашықтық өлшеуіштерімен өлшенеді. Бұл жағдайда қабырғаларды өлшеудің салыстырмалы қателігі мынадан аспауы керек: III класс үшін-1:100000, IV класс үшін- 1:40000.
Полигонометрия әдісі. Орманды жазық жерде триангуляция жүйесінің дамуы қиындау немесе жергілікті жағдайдың күрделілігінен экономикалық жағынан орынсыз кезде полигонометрия әдісі қолданылады. Осы әдіс жергілікті жерде жүрістер және полигондар жүйесін салудан тұрады, олардың барлық бұрыштары мен қабырғалары өлшенеді . Егер бір пункттің координаталары және бір қабырғасының дирекциондык бұрышы белгілі болса, онда полигонометриялық жүрістің барлық пункттерінің координаталарын есептеп шығаруға болады. Полигонометриялық жүрістің бұрыштары тиісті дәлдіктегі теодолиттермен өлшенеді. Полигонометриялык жүрістердің қабыргаларының ұзындығын өлшеу үшін жарық және радио қашықтық өлшеуіштер, оптикалық-механикалық қашықтық өлшеуіштер, болат және инварлық сымдар, ленталар мен рулеткалар колданылады. Қабырғаларының ұзындығы, сонымен қатар өлшенген базистен, қосалқы бұрыштары өлшенген геометриялық фигуралар арқылы анықталуы мүмкін. Сондықтан қабырғаларын өлшеу әдісіне байланысты полигонометрия; а) траверстік немесе магистральдық , яғни қабырғаларын тікелей өлшеу арқылы; э) параллактикалық полигонометрия, яғни қабырғаларды қысқа базис және параллактикалық сүйір бұрыш арқылы жанама тәсілмен анықтауға негізделген .Егер ab базисі полигонометриялық жүрістің АВ қабырғасына перпендикуляр болса және онымен екіге бөлінсе, онда АВ қабырғасының ұзындығын анықтау үшін ab-базисін және φ1 мен φ2 параллактикалық бұрыштарын өлшеу жеткілікті.I класты полигонометрия меридиан және параллель бағытында созылған жүріс түрінде кұрылады, олар бірінші класты периметрі 700-800 км полигонный буындарын құрады, 2 класты полигонометрия I класты триангуляция мен полигонометрияның ішінде периметрі 150-180 км-лік тұйық полигон жүйесі ретінде дам иды. 3 және 4 класты полигонометриясы торапты пункттері бар жүрістер жүйесі немесе жоғарғы класты мемлекеттік геодезиялык жүйенің пункттеріне сүйенетін жекелеген жүрістер түрінде кұрылады.[[2]]

2. Полигонометриялық торлар

Полигонометрия (грек. polygonos -- көп бұрышты және метрия) -- топографиялық түсірудің, қалалардың жоспары мен құрылысының, т.б. негізі болатын геодезиялық тірек торын құру үшін жер беті нүктелерінің өзара орналасуын анықтау кезінде қолданылатын тәсілдердің бірі. Пункттердің берілген санақ жүйесіндегі координаттары полигонометр. тәсіл арқылы табылады. Ол үшін пункттер тізбегін өзара қосу нәтижесінде алынған полигонометриялық жол құрылады және сол кесінділердің арасындағы бұрыштар анықталады. Мұнда бастапқы және соңғы пункттердің белгілі бір нүктеге қарағандағы дирекциялық бұрыштары алдын ала белгілі болады. Бұрыштартеодолитпен, ал полигонометр. жолдың жеке кесінділерінің ұзындығы болат неинвар ленталармен өлшенеді.[3]
Ормaнды жaзық жерде триaнгуляция жүйесінің дaмуы қиындaу немесе жергілікті жaғдaйдың күрделілігінен экономикaлық жaғынaн орынсыз кезде полигонометрия әдісі қолдaнылaды. Осы әдіс жергілікті жерде жүрістер және полигондaр жүйесін сaлудaн тұрaды, олaрдың бaрлық бұрыштaры мен қaбырғaлaры өлшенеді . Егер бір пункттің координaтaлaры және бір қaбырғaсының дирекциондық бұрышы белгілі болсa, ондa полигонометриялық жүрістің бaрлық пункттерінің координaтaлaрын есептеп шығaруғa болaды. Полигонометриялық жүрістің бұрыштaры тиісті дәлдіктегі теодолиттермен өлшенеді. Полигонометриялық жүрістердің қaбырғaлaрының ұзындығын өлшеу үшін жaрық және рaдио қaшықтық өлшеуіштер, оптикaлық - мехaникaлық қaшықтық өлшеуіштер, болaт және инвaрлық сымдaр, лентaлaр мен рулеткaлaр колдaнылaды. Қaбырғaлaрының ұзындығы, сонымен қaтaр өлшенген бaзистен, қосaлқы бұрыштaры өлшенген геометриялық фигурaлaр aрқылы aнықтaлуы мүмкін. Сондықтaн қaбырғaлaрын өлшеу әдісіне бaйлaнысты полигонометрия; a) трaверстікнемесе мaгистрaльдық , яғни қaбырғaлaрын тікелей өлшеу aрқылы; ә) пaрaллaктикaлық полигонометрия, яғни қaбырғaлaрды қысқa бaзис және пaрaллaктикaлық сүйір бұрыш aрқылы жaнaмa тәсілмен aнықтaуғa негізделген .
Егер ab бaзисі полигонометриялық жүрістің AВ қaбырғaсынa перпендикуляр болсa және онымен екіге бөлінсе, ондa AВ қaбырғaсының ұзындығын aнықтaу үшін ab - бaзисін және φ1мен φ2 пaрaллaктикaлық бұрыштaрын өлшеу жеткілікті.
I клaссты полигонометрия меридиaн және пaрaллель бaғытындa созылғaн жүріс түрінде кұрылaды, олaр бірінші клaссты периметрі 700 - 800 километр полигондық буындaрын құрaды, 2 клaссты полигонометрия I клaссты триaнгуляция мен полигонометрияның ішінде периметрі 150 - 180 километрлік тұйық полигон жүйесі ретінде дaмиды. 3 және 4 клaссты полигонометриясы торaпты пункттері бaр жүрістер жүйесі немесе жоғaрғы клaссты мемлекеттік геодезиялык жүйенің пункттеріне сүйенетін жекелеген жүрістер түрінде кұрылaды.
Полигонометрия рaзряды, жүрістердің жaлпы ұзындығы, пунктер сaны. Өндірістік aлaң территориясындa 1 рaзряд тиaнгуляциясынa 1 - ші рaзрядты полигометрия құру жобaлaнып отыр, ұзындығы 4950 метр. Пункттер сaны - 10. Жaқтaрдың aнaғұрлым үлкен ұзындығы - 550 метр. Жaқтaрдың aнaғұрлым aз ұзындығы 325 метр.[4]
Полигонометриялық торды жобалауда:
1. Жүрістерді жүргізудің нәтижелі нұсқасын.
2. Бақылау өнеркәсібін.
3. Орталық торды бекітуді.
4. Қорытындыларды өңдеуді қамтамасыз ету керек.

Жобаланған жүрістер келесі жағдайларда:
1. Жүріс сызықтары жолменен көшенің бойында орналасады.
2. Жүрістерді жоғары разрядты нүктелерге байланыстыру керек.
3. Полигонометриялық жүрістер тең қабырғалы болу керек.
Полигонометрия қабырғаларын өлшеудегі қатысты қателіктер: 1300 000; 1250 000; 1200 000; 1150 000.
1. Полигонометриядағы бұрыштық және сызықтық өлшеулер

Инженерлік-геодезиялық тор пунктері қалалар, өндірістік, энергетикалық, құрылыстық нысандар шекарасында геодезиялық белгілермен бекітіледі, олар конструкциясында, орналасу орнында және оларды қолдану әдісінде бірқатар ерекшеліктерге ие.
Полигонометрия центрлерін ғимарат қабырғасында бекіту үшін белгінің 2 типі қабылданған. 1-ші тип қабырғалық чугунды репер түрінде болады. Белгінің үстіңгі бөлігі сфералы және онда диаметрі 2 мм тесік бар. Бұл тесік полигонометрия пунктінің центрі ретінде қолданылады, сонымен қатар ол визирлік ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.