Қуаты 800 мың т/ж құрайтын арлан мұнайын фенолмен тазалау қондырғысын жобалау
Аннотация . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
Шартты сілтемелер. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Анықтамалар. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Белгілеулер мен қысқартулар. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Кіріспе. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
1 Әдеби шолу. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
2 Технологиялық бөлім. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
2.1 Шикізаттың сипаттамасы. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
2.2 Технологиялық сызбаның сипаттамасы. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
3 Есептеу бөлімі. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
3.1 Негізгі қондырғының технологиялық есептеуі. . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
3.2 Механикалық есептеулер. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
4 Қоршаған ортаны қорғау және тіршілік қауіпсіздігі. . . . . . . . . . . . . . . 34
Қорытынды. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Қолданылған әдеби көздер тізімі. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
Шартты сілтемелер. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Анықтамалар. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Белгілеулер мен қысқартулар. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Кіріспе. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
1 Әдеби шолу. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
2 Технологиялық бөлім. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
2.1 Шикізаттың сипаттамасы. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
2.2 Технологиялық сызбаның сипаттамасы. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
3 Есептеу бөлімі. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
3.1 Негізгі қондырғының технологиялық есептеуі. . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
3.2 Механикалық есептеулер. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
4 Қоршаған ортаны қорғау және тіршілік қауіпсіздігі. . . . . . . . . . . . . . . 34
Қорытынды. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Қолданылған әдеби көздер тізімі. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
Кіріспе
Мұнай майларының міндеті әр түрлі қозғалушы механизмдердің, станоктардың, қозғалтқыштардың, машиналардың қатты беттерінің бір-бірімен үйкелісуін азайту және осының нәтижесінде, олардың тозуын болдырмау. Маймен майлағанда, металл беттерінің бір-бірімен үйкелісі тұтқыр сүйық қабаттарының бір-бірімен үйкелісімен алмасады. Май молекулаларымен майланушы металл бетінің материалының бір-біріне жабысуы күші май молекулаларының бір-бірімен табысу күшіне көп болғандықтан , металл бетінде майлаушы материалдың берік қабатты түзеді. Мұндай қабаттың болуы құрғақ үйкелуді болдырмайды, себебі сұйық май қабаттар арасындағы үйкелу коэффициенті құрғақ үйкелу коэффициентінен бірнеше он рет төмен, сондықтан майды майлаушы есебінде пайдалану нәтижесінде, үйкелу күшін жеңуге кететін энергиялық шығын азаяды. Тағы да майлаушы майлар үйкелуші беттерді салқындатушы міндетін атқарады. [1]
Мұнай майлары сұйық, жоғары қайнаушы, қажетсіз қоспалардан тазартылған фракциялар қоспасы. Көп сатылы синтез жолымен органикалық қосылыстардан алынған синтетикалық майлардан айыру үшін, мұнай майлары кейде минералды деп те атайды. Мұнайдан алынған минералды майларды бөлу әдісіне қарап, дистиллятты, қалдықсыз және қосынды, яғни дистиллятты мен қалдық компаненттерді араластыру мен алынатын деп бөледі.
Тазалау әдісіне байланысты, майларда былай болады: тазаланбаған (мұнайды тура айдаудан кейін алынған), сілтіменен, қышқыл-сілтімен, қышқыл-контактпен, талғамды және абсорбциялы тазаланған, гидро-крекингтен өткен деп.
Мұнай майларының пайдалану шеңберіне байланысты, оларды майлаушы және арнайы деп бөледі. Майлаушы майларды индустрия және мотор майлары, темірді жұқа жазатын станоктың майлары, вакуум, цилиндр, энергетика трансмиссия, білік прибор, гидровлика майлары деп одан әрі тағы бөледі [6].
Май фракцияларын майырлы заттардан тазалау нәтижесінде майлардың түсі ашық түске өзгереді. Шайырлы заттармен полицикілді қысқа бүйірлі тізбекті ароматтық көмірсутектер (қанықпаған көмірсутектер) бөлінеді. Мұндай жағдайда майдың кокстелгіштігі төмендейді, керісінше тұтқырлығы индексі жоғарлайды. Шайырлы заттар мен қанықпаған көмірсутектерді бөліп алады. Термототығуға тұрақтылық қасиетін жоғарлатады. Қышқылдық қосылыстардан тазалау корезияға активтілік.
Мұнай майларының міндеті әр түрлі қозғалушы механизмдердің, станоктардың, қозғалтқыштардың, машиналардың қатты беттерінің бір-бірімен үйкелісуін азайту және осының нәтижесінде, олардың тозуын болдырмау. Маймен майлағанда, металл беттерінің бір-бірімен үйкелісі тұтқыр сүйық қабаттарының бір-бірімен үйкелісімен алмасады. Май молекулаларымен майланушы металл бетінің материалының бір-біріне жабысуы күші май молекулаларының бір-бірімен табысу күшіне көп болғандықтан , металл бетінде майлаушы материалдың берік қабатты түзеді. Мұндай қабаттың болуы құрғақ үйкелуді болдырмайды, себебі сұйық май қабаттар арасындағы үйкелу коэффициенті құрғақ үйкелу коэффициентінен бірнеше он рет төмен, сондықтан майды майлаушы есебінде пайдалану нәтижесінде, үйкелу күшін жеңуге кететін энергиялық шығын азаяды. Тағы да майлаушы майлар үйкелуші беттерді салқындатушы міндетін атқарады. [1]
Мұнай майлары сұйық, жоғары қайнаушы, қажетсіз қоспалардан тазартылған фракциялар қоспасы. Көп сатылы синтез жолымен органикалық қосылыстардан алынған синтетикалық майлардан айыру үшін, мұнай майлары кейде минералды деп те атайды. Мұнайдан алынған минералды майларды бөлу әдісіне қарап, дистиллятты, қалдықсыз және қосынды, яғни дистиллятты мен қалдық компаненттерді араластыру мен алынатын деп бөледі.
Тазалау әдісіне байланысты, майларда былай болады: тазаланбаған (мұнайды тура айдаудан кейін алынған), сілтіменен, қышқыл-сілтімен, қышқыл-контактпен, талғамды және абсорбциялы тазаланған, гидро-крекингтен өткен деп.
Мұнай майларының пайдалану шеңберіне байланысты, оларды майлаушы және арнайы деп бөледі. Майлаушы майларды индустрия және мотор майлары, темірді жұқа жазатын станоктың майлары, вакуум, цилиндр, энергетика трансмиссия, білік прибор, гидровлика майлары деп одан әрі тағы бөледі [6].
Май фракцияларын майырлы заттардан тазалау нәтижесінде майлардың түсі ашық түске өзгереді. Шайырлы заттармен полицикілді қысқа бүйірлі тізбекті ароматтық көмірсутектер (қанықпаған көмірсутектер) бөлінеді. Мұндай жағдайда майдың кокстелгіштігі төмендейді, керісінше тұтқырлығы индексі жоғарлайды. Шайырлы заттар мен қанықпаған көмірсутектерді бөліп алады. Термототығуға тұрақтылық қасиетін жоғарлатады. Қышқылдық қосылыстардан тазалау корезияға активтілік.
Қолданылынған әдеби көздер тізімі
1. Омаралиев Т.О, Мұнай мен газды өндірудің химиясы және технологиясы.
І-бөлім. Құрылымды өзгертпей өңдеу процестері Алматы: Білім, 2001-399 б.
2. Рудин М.Г, Смирнов Г.Ф.Проектирование нефтеперерабатывающих и нефтехимических заводов; Л.: Химия, 1984.-256 стр.
3. Нефти СССР. IV том, М.: Химия, 1972-492 ст.
4. Кузнецов А.А., Кагерманов С.М., Судаков Е. Н. Расчеты процессов и аппаратов нефтеперерабатывающей промышленности, Л.: Химия; 1974.-341стр.
5. Дриацкая З.В., Мучиян М.А., Хмыхова И.М. Нефти СССр, II том, М.: Химия, 1972.-392 стр.
6 Омаралиев Т.О. Мұнай мен газ өңдеудің арнайы технологиясы.- Алматы: Білім, 2002.-303 бет.
7 Серіков Т.П. Ахметов С.А. Мұнай мен газды терең өңдеу технологиясы: 3 – томды 1 том. Жоғарғы оқу орнына арналған оқулық. – Атырау: Атырау мұнай және газ институтының шығармашылық баспа бөлімі, 2005. – 395 б.
8 Омарәлиев Т.О. Мұнай мен газды өңдеудің химиясы және технологиясы. I Бөлім. Құрылымды өзгертпей өңдеу процестері. – Алматы: "Білім", 2001. – 396 б.
9 Нефти СССР (справочник) т.І. Нефти северных районов Европейской части СССР и Урала. – М.: Химия, 1971. – 504 с.
10Эрих В.Н., Расина М.Г., Рудин М.Г. Химия и технология нефти и газа: Учеб. для техникумов. – 3-е изд., перераб. – Л.: Химия, 1985. – 408 с.
11 Лащинский А.А., Толчинский А.Р. Основы конструирования и расчета химической аппаратуры. – Л.: "Машиностроение", 1970. – 752 с.
12 Алимбаев Қ.Р., Ескендиров Б.Ж. Мұнай зауыттарының құрал – жабдықтары. – Шымкент: ОҚМУ, 2004. – 83 б.
1. Омаралиев Т.О, Мұнай мен газды өндірудің химиясы және технологиясы.
І-бөлім. Құрылымды өзгертпей өңдеу процестері Алматы: Білім, 2001-399 б.
2. Рудин М.Г, Смирнов Г.Ф.Проектирование нефтеперерабатывающих и нефтехимических заводов; Л.: Химия, 1984.-256 стр.
3. Нефти СССР. IV том, М.: Химия, 1972-492 ст.
4. Кузнецов А.А., Кагерманов С.М., Судаков Е. Н. Расчеты процессов и аппаратов нефтеперерабатывающей промышленности, Л.: Химия; 1974.-341стр.
5. Дриацкая З.В., Мучиян М.А., Хмыхова И.М. Нефти СССр, II том, М.: Химия, 1972.-392 стр.
6 Омаралиев Т.О. Мұнай мен газ өңдеудің арнайы технологиясы.- Алматы: Білім, 2002.-303 бет.
7 Серіков Т.П. Ахметов С.А. Мұнай мен газды терең өңдеу технологиясы: 3 – томды 1 том. Жоғарғы оқу орнына арналған оқулық. – Атырау: Атырау мұнай және газ институтының шығармашылық баспа бөлімі, 2005. – 395 б.
8 Омарәлиев Т.О. Мұнай мен газды өңдеудің химиясы және технологиясы. I Бөлім. Құрылымды өзгертпей өңдеу процестері. – Алматы: "Білім", 2001. – 396 б.
9 Нефти СССР (справочник) т.І. Нефти северных районов Европейской части СССР и Урала. – М.: Химия, 1971. – 504 с.
10Эрих В.Н., Расина М.Г., Рудин М.Г. Химия и технология нефти и газа: Учеб. для техникумов. – 3-е изд., перераб. – Л.: Химия, 1985. – 408 с.
11 Лащинский А.А., Толчинский А.Р. Основы конструирования и расчета химической аппаратуры. – Л.: "Машиностроение", 1970. – 752 с.
12 Алимбаев Қ.Р., Ескендиров Б.Ж. Мұнай зауыттарының құрал – жабдықтары. – Шымкент: ОҚМУ, 2004. – 83 б.
Аннотация . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Шартты сілтемелер. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5
. . . . . . . . . . . . . .
Анықтамалар. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6
. . . . . . . . . . . . . . . .
Белгілеулер мен қысқартулар. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7
. . . . . . . . . .
Кіріспе. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 Әдеби шолу. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 Технологиялық бөлім. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17
. . . . . . . . . . . . . .
2.1 Шикізаттың сипаттамасы. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17
. . . . . . . . . . . .
2.2 Технологиялық сызбаның сипаттамасы. . . . . . . . . . . . . . . . . 23
. . . . . .
3 Есептеу бөлімі. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.1 Негізгі қондырғының технологиялық есептеуі. . . . . . . . . . . . . 25
. . . . .
3.2 Механикалық есептеулер. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
. . . . . . . . . . . .
4 Қоршаған ортаны қорғау және тіршілік қауіпсіздігі. . . . . . . . . . .34
. . . .
Қорытынды. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Қолданылған әдеби көздер тізімі. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
. . . . . . . . . . .
Жоба (жұмыс) тақырыбы Қуаты 800 мың тж құрайтын Арлан мұнайын фенолмен
тазалау қондырғысын жобалау
Аннотация
Берілген жылдық қуаты 500 мың тж құрайтын Құмкөл мұнай майын фенолмен
тазалау қондырғысын жобалау тақырыбындағы курстық жоба келесі тараулардан
тұрады:
Кіріспе тарауында талғамды тазалау процесінің мәні және оның
қолданылуына қатысты мәліметтер келтірілген.
Әдеби шолуда майды талғамды тазалау процесі бойынша әдеби көздерді
қолдана отырып талдау жасалынған. Талдау нәтижесінде өндіріс әдісі
таңдалып, қондырғының құрылысы жайында мәлімет келтірілген. Сонымен қатар
қолданылатын шикізаттардың сипаттамалары келтірілген.
Шикізаттың сипаттамасы мен технологиялық сызбаның сипаттамасы
технологиялық бөлімде қарастырылған.
Есепте бөлімінде негізгі экстракциялық колоннаның есептеуі мен
механикалық есептеулер жүргізілді.
Қоршаған ортаны қорғау және тіршілік қауіпсіздігі туралы мәліметтер
келтірілді.
Курстық жобаны жалпы тұжырымдап қорытынды келтірілді.
Курстық жобада қолданылған әдеби көздер тізімі келтірілді.
Белгілеулер мен қысқартулар
МЕСТ – мемлекеттік стандарт
СНиТ – санитарлы нормалар және талаптар
БЭА – бірэтаноламин
КТ – кинематикалық тұтқырлық
А–Ш – асфальтты шайырлы
ВҚ – вакуумдық құбыр
ДА – деасфальттау
ТИ – тұтқырлық индексі
ШТ – шартты тұтқырлық
ТАД – термоадсорбциялық деасфальттау
ЕШТ – ерудің шекті температурасы
РДК – роторлы дискілі контактор
Аэкс, – экстракттағы ароматты көмірсутектердің құрамы
Араф – рафинаттағы ароматты көмірсутектердің құрамы
Бэкс – экстракттағы парафинді–нафтенді көмірсутектердің құрамы
Браф – рафинаттағы парафинді–нафтенді көмірсутектердің құрамы
ДТ – динамикалық тұтқырлық
ЖЭС – жылу электр станциясы
ГЭС – гидро электр станциясы
ЭСТҚ – электросусыздандыру тұзсыздандыру қондырғысы
МӨЗ – мұнай өңдеу зауыты
NМП – N – метилпирролидон
Ст.3 – болат (металл) маркасы
Шартты сілтемелер
Курстық жобада келесі шартты құжаттарға сілтемелер қолданылған:
МЕСТ 22387.2–77 Көмірсутекті газдар. Құрамындағы күкірт сутек мөлшерін
анықтау әдісі.
МЕСТ 3900–85 Мұнай және мұнай өнімдері. Тығыздықты және салыстырмалы
тығыздықты пикнометрмен анықтау.
МЕСТ 2177–82 Мұнай және мұнай өнімдері. Фракциялық құрамды анықтау
әдісі.
МЕСТ 10120– Фракциялық құрамды анықтау әдісі
МЕСТ 511– 82 Бензиндер. Октан санын анықтау әдісі.
МЕСТ 6321– 69 Мұнай және мұнай өнімдері. Мыс пластинкасындағы зерттеу.
МЕСТ 33–82 Мұнай және мұнай өнімдері. Кинематикалық тұтқырлықты анықтау
әдісі.
МЕСТ 6258–85 Мұнай және мұнай өнімдері. Шартты тұтқырлықты анықтау
әдісі.
МЕСТ 38.153–74 Мұнай және мұнай өнімдері. Фракциялық құрамды анықтау
әдісі
СН–245–71 Өнеркәсіп орындарын жобалаудың санитарлық нормалары.
СНиП II–90–90–81 Өнеркәсіп орындарының өндірістік ғимараттары. Жобалау
нормалары.
СНиП II–92–76 Өнеркәсіп орындарының қосалқы ғимараттары мен бөлмелері.
СНиП II–106–79 Мұнай және мұнай өнімдерінің қоймалары. Жобалау
нормалары.
СНиП II–33–75 Жылу беру, желдету және ауаны кондиционирлеу. Жобалау
нормалары.
СНиП II–2–80 Ғимараттар мен құрылғыларды жобалаудың өртке қарсы
нормалары.
СНиП II–89–80 Өнеркәсіп орындарының бас жоспарлары. Жобалау нормалары.
МЕСТ 12.2.020–76 Жарылыстан қорғалған электр құрал–жабдықтары.
МЕСТ 12.2.021–76 Жарылыстан қорғалған электр құрал–жабдықтары. МЕСТ
12.1.005–76 Жұмыс аймағының ауасы. Жалпы санитарлық–гигиеналық талаптар.
МЕСТ 12.1.021–80 Өрт қауіпсіздігі.
Анықтамалар
Рафинат – экстракция процесінен алынатын негізгі тазаланған өнім.
Ингибитор – белгілі бір мақсаттағы өнімге немесе сұйық затқа қосылатын
қосынды зат.
Экстракт – экстракция процесінен алынатын қосалқы қалдық өнім.
Мүмкіндік шекті концентрациясы (МШК) – жұмыс аймағындағы ауа құрамындағы
зиянды заттардың адам ағзасына қауіп төндірудің мүмкіндік шекті
концетрациясы.
Еріткіштік қасиет – май фракциялары компоненттерінің белгілі бір еріткіш
мөлшерінде абсолютті еруін сипаттайтын көрсеткіш.
Талғамдылық (селективтілік) – еріткіштің тек белгілі бір құрылымдағы
компоненттерді еріту қасиетін сипаттайды, бұл бастапқы шикізатты жеке
топтық химиялық компоненттерге бөлуге мүмкіндік береді.
Тұтқырлық индексі – майлардың температураға қатысты тұтқырлығының
көрсеткіші.
Полярсыз еріткіштер – еріткіштік қабілеті бойынша барынша универсалды,
бірақ талғамдығы аз еріткіштер.
Полярлы еріткіштер – еріткіштік және таңдаушылық қасиеттері жоғары,
энергия мен дисперсиялық және Вандер – Вальстік электростатикалық күштерге
негізделген.
Сепаратор – реакция өнімдерін олардың агрегаттық қалпына байланысты бөлу
(газ, сұйық).
Ерудің шекті температурасы (ЕШТ) – шикізатты еріткішпен араластырған
соң тұрақты температура кезінде еріткіштің шикізатта толық еруі.
Сыйымдылық – процеске керекті реагенттерді, өнімдерді, шикізатты және
т.с.с. сұйық немесе сұйытылған заттарды сақтау не уақытша жинау
аппараттары.
Тоңазытқыш – ауаның немесе суық агенттің көмегімен өнімді суыту аппараты
болып табылады.
Кіріспе
Мұнай майларының міндеті әр түрлі қозғалушы механизмдердің, станоктардың,
қозғалтқыштардың, машиналардың қатты беттерінің бір-бірімен үйкелісуін
азайту және осының нәтижесінде, олардың тозуын болдырмау. Маймен
майлағанда, металл беттерінің бір-бірімен үйкелісі тұтқыр сүйық
қабаттарының бір-бірімен үйкелісімен алмасады. Май молекулаларымен
майланушы металл бетінің материалының бір-біріне жабысуы күші май
молекулаларының бір-бірімен табысу күшіне көп болғандықтан , металл бетінде
майлаушы материалдың берік қабатты түзеді. Мұндай қабаттың болуы құрғақ
үйкелуді болдырмайды, себебі сұйық май қабаттар арасындағы үйкелу
коэффициенті құрғақ үйкелу коэффициентінен бірнеше он рет төмен, сондықтан
майды майлаушы есебінде пайдалану нәтижесінде, үйкелу күшін жеңуге кететін
энергиялық шығын азаяды. Тағы да майлаушы майлар үйкелуші беттерді
салқындатушы міндетін атқарады. [1]
Мұнай майлары сұйық, жоғары қайнаушы, қажетсіз қоспалардан
тазартылған фракциялар қоспасы. Көп сатылы синтез жолымен органикалық
қосылыстардан алынған синтетикалық майлардан айыру үшін, мұнай майлары
кейде минералды деп те атайды. Мұнайдан алынған минералды майларды бөлу
әдісіне қарап, дистиллятты, қалдықсыз және қосынды, яғни дистиллятты мен
қалдық компаненттерді араластыру мен алынатын деп бөледі.
Тазалау әдісіне байланысты, майларда былай болады: тазаланбаған
(мұнайды тура айдаудан кейін алынған), сілтіменен, қышқыл-сілтімен, қышқыл-
контактпен, талғамды және абсорбциялы тазаланған, гидро-крекингтен өткен
деп.
Мұнай майларының пайдалану шеңберіне байланысты, оларды
майлаушы және арнайы деп бөледі. Майлаушы майларды индустрия және мотор
майлары, темірді жұқа жазатын станоктың майлары, вакуум, цилиндр,
энергетика трансмиссия, білік прибор, гидровлика майлары деп одан әрі тағы
бөледі [6].
Май фракцияларын майырлы заттардан тазалау нәтижесінде майлардың түсі
ашық түске өзгереді. Шайырлы заттармен полицикілді қысқа бүйірлі тізбекті
ароматтық көмірсутектер (қанықпаған көмірсутектер) бөлінеді. Мұндай
жағдайда майдың кокстелгіштігі төмендейді, керісінше тұтқырлығы индексі
жоғарлайды. Шайырлы заттар мен қанықпаған көмірсутектерді бөліп алады.
Термототығуға тұрақтылық қасиетін жоғарлатады. Қышқылдық қосылыстардан
тазалау корезияға активтілік.
Әрбір сатының негзгі атауы-толық немесе жеке қосылыстардың белгілі
топтарын майлардың эксплуатациялық қасиеттеріне кері әсер етуіне ескере
отырып бөліп алу. Мұнай фракцияларына барлық қышқылды қосылыстарды,
қанықпаған көмірсутектерді, жеке күкіртті және шайырлы қосылыстарды,
қанықпаған көмірсутектерді, қысқа бүйірлі тізбекті, қатты парафиндерді,
полициклді араматтық көмірсутектерді бөліп алады.
Бастапқы май фракцияларына май компонентерін өңдеу үшін жоғарыда аталған
қажетсіз компоненттерді таңдамалы бөліп алу әдісін пайдаланады. Бұл
әдістердің әртүрлі жолын пайдаланады:
- температураның төмендеуі кезінде ерітіндінің тұнбаға түсуі, яғни
экстрациялық еріткіштер;
- физика – химиялық адсорбция;
- химиялық күкірт қышқылымен әрекеттестіре арқылы жүргізіледі;
- сутегімен тазалау.
Қалдық майлар өндірісі дистиллетты майларды өндіруге қарағанда
күрделілерік, себебі шайырлы асфальтенді заттар құрамы гудронда көп
мөлшерде болады. Вакумдық айдаудан алынған гудронды деасфальтизациялау.
Қасиетін төмендетеді, қатты көмірсутектердің май құрамынан бөлініп
қайнау температурасының төмендеуіне әкеліп соғады. Май өндірісіндегі
технологиялық процесінде тиімділігі ең жоғары, қажетті сапалы
көрсеткіштердің жақсаруына, сондай-ақ мақсатты өмімдердің шығуымен
сипатталады. Тауарлы майларды дайындау біріктірілген қондырғыда
жүргізіледі. Тауарлы майлардың келесі типтерімен ажыратылады. Матарлы
майлар, газ турбиналық қозғалтқыштарға арналған майлар, индустриялық
майлар, транссмиссиондық майлар, турбиналық майлар, комппресорлық майлар,
электроизоляциялық майлар, гидровликалық майлар, консерватациялық майлар,
приборлық және технологиялық майлар (2).
2 Әдеби шолу
Талғамды тазалау процесінің шикі заты есебінде май дистилляттарын жеке
деасфальтизаттарды пайдаланады. Олардан талғамды еріткіштердің әсері мен
шайыр-асфальттен, күкірт - азот қосылыстары, қысқа бүйірлі тізбекті көп
сақиналы ароматикалық және нафтенароматикалық көмір-сутектері бөлінеді.
Талғамды тазалау процесінің әсері май өндірісінде маңызы үлкен, себебі оның
нәтижесінде майлардың пайдалануда маңызды қасиеттері: тотығуға тұрақтылығы
және тұтқырлық индексті өседі, түсі жақсарады, кокстенуі мен күкірт мөлшері
кемиді.
Май фракцияларын тазалауда қолданылатын еріткіштерге мынадай талап
қойылады:
- еріткіш шикізатын құрамындағы қажетсіз компанеттерді ерітуге
жоғары талғамды еріткіштік қасиетін температуралық алшақ шегінде сақтау
қажет;
- еріткіш тазалаушы өнімде жақсы ерілмеуі керек;
- еріткіш пен шикі зат тығыздылығының айырмашылығы бір-бірінен
алшақ болуы керек, бұл фазаға бөлінуі процесін жеңілдетеді;
- еріткіштің қайнау температурасы май компаненттерінің
температура-сынан едәуір төмен болуы қажет, бүл оның фазаға майдан жеңіл
болуы жэне толық регенерациялау қамтамасыз етеді. Бірақ еріткіштің қайнау
температурасын тіптен төмен болуы процесті қысымда жүргізуге алып келіп
соғады.
- Еріткіш химиялық жағынан түрақты және шикізат химиялық инертті
болуы қажет; бұл энергия және суытушы су шығынын кемітуге жағдай жасайды;
- Еріткіш арзан және тез табыла қоятын болуы керек;
Бұл талаптардың бәріне бірдей іс жүзінде сәйкес келетін еріткіштер табу
қиын. Сондықтан осы талаптардың басым көпшілігіне сэйкес келетін еріткіштер
фенол мен фурфурол тағы қосарланған фенол -крезолының пропанмен қоспасы
өндірісте қолдану табуда. Еріткіштер май фракциясының әрекеттескеннен олар
майдағы қажетсіз компаненттерді жақсы ерітеді және құнды компаненттерді аз
ерітеді. Сондықтан майды еріткіш пен әрекеттескенде екі фаза түзіледі.
Жоғарғы фазада рафинат ерітіндісінде еріткіштің мөлшері аз май
компанеттері жиналады. Тек төменгі фазада экстаркты ерітінді де еріткіштің
негізгі массасы мен бірге майдың қажетсіз компаненттері жиналады.
Еріткіштің мөлшері оптималды болуы керек. Май өндірісінде қолданылатын
еріткіштердің физикалық қасиеттері 1 кестеде келтірілген [1].
Фенол фурфуролға қарағанда көп сақиналы ароматикалық
көмірсутектерді, шайырларды және күкіртті қосылыстарды жақсы ерітеді, бұл
әсіресе жоғары температурада қайналушы фракциялармен қалдықтарды тазалауда
маңызды
1 Кесте- Мұнай майларын өндіруде пайдаланатын ерітінділердің физикалық
қасиеттері.
Көрсеткіштері Фенол фурфурол пропан
Шикізат рафинат
І ІІ ІІІ
1 2 3 4 5
Перфорий тереңдігі, м 1018-1093 1205-1209 1290-1297 1311-1318
0,8215 0,8243 0,8348 0,8208
20ºС тұтқырлық, мм2ºС9,69 14,08 22,14 3,89
Температура, ºС 2 3,5 -10 5
Қату 20 15 -4 0
Тұтану
Құрамы, % 14,78 13,2 16,52 12,1
Парафин 0,38 0,43 0,38 0,41
Күкірт 8,2 6,33 6,67 7,46
Силикагель шайыры 1,52 2,34 0,35 0,3
Асфальтен 0,58*10-4 5,0*10-4 - -
Ванадий 2,5*10-4 3,0*10-4 - -
Никель
Кокстенуі, % 2,8 1,5 1,52 1,2
Қышқылдылық, мг КОН 0,0143 0,036 0,0132 0,024
1г
Фр. Шығымы, % 30,0 23,0 22,5 23,8
200ºС-дейін 30,0 40,0 43,8 49,4
350ºС-дейін
Кесте 4 - 200ºС-дейін қайнайтын бензин фракциясының сипаттамасы
Бөлу Шығым, Фракция құрамы, % Қышқылдылық, Құрамын
температурасы% мг КОН дағы
100 см3 отынғакүкірт,
ºС %
Б.қ 10%
Ароматикалық НафтендікПарафинді
Б.қ-62
62-95
95-122
122-150
150-200
Б.қ-62 2,5 0,69531,3786 - - 78 46
62-95 4,0 0,68701,3886 2 21 77 33
95-122 3,0 0,72351,4046 4 29 67 33
122-150 11,0 0,74181,4146 5 25 70 35
150-200 9,5 0,77451,4306 12 4 84 -
С Н 0 S N
84,83 12,82 0,14 2,10 0,11
Кесте 8 – Мұнайдағы газдардың (С4–ке дейін) және төмен қайнайтын
көмірсутектердің (С5–ке дейін ) құрамы.
Фракция Шығымы Жеке көмірсутектердің құрамы, %
(мұнайға)
%
С2Н6 С3Н6 изо –С4Н10н–С4Н10изо–С5Н12н–С5НІ2
С4–ке дейін1,60 2,9 27,8 13,9 55,4 – –
С5–ке дейін3,20 1,4 13,9 6,9 27,2 22,1 28,9
Кесте 9 – Мұнайдың потенциалдық құрамы
Температураға Шығымы, % Температураға Шығымы, %
дейін дейін
айдалады, °С айдалады, °С
28(С4–ке дейін) 1,2 260 26,7
60 3,7 270 28,0
62 3,9 280 29,9
70 4,8 290 31,5
80 5,5 300 33,2
85 6,0 310 35,1
90 6,5 320 36,9
95 6,7 330 38,8
100 6,9 340 40,2
105 7,4 350 42,8
110 8,0 360 44,8
120 9,7 370 46,2
122 10,0 380 48,6
130 11,1 390 50,5
140 12,3 400 52,5
145 12,9 410 55,8
150 13,4 420 55,0
160 13,9 430 57,5
170 14,8 440 59,2
180 16,1 450 60,8
190 17,7 460 –
200 18,7 470 –
210 19,8 480 –
220 20,9 490 –
230 22,2 500 –
240 23,3 қалдық 39,2
250 24,9
Кесте 10 - Мазут және қалдықтың қасиеті
Мазут Шығым
және (мұнайға)
қалдық %
С Н O S N
350 84,30 11,30 0,20 3,80 0,40
450 84,40 10,61 0,31 4,30 0,38
500 84,43 10,30 0,35 4,50 0,42
Кесте 13 – 50°С май фракциясындағы парафин құрамы
Температура таңдау, °С Парафин құрамы, % Парафиннің балқу
... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz