Ірі қара мал обасы ауруы
1. Ірі қара мал обасы ауруына жалпы сипаттама және тарихи деректер
2. Ірі қара мал обасы аурының қоздырушысы туралы мәлімет
3. Ірі қара мал обасы ауруының індеттік ерекшеліктері
4. Ірі қара мал обасы ауруының өтуі мен симптомдары
5. Ірі қара мал обасы ауруының патологиялық.анатомиялық өзгерістер
6. Ірі қара мал обасын балау және дифференциалды диагностикасы
7. Ірі қара мал обасының емі
8. Қазақстан Республикасының аумағын сиыр обасының қоздырғышының енуінен қорғау шаралары
9. Ірі қара мал обасын жоюдың шаралары
2. Ірі қара мал обасы аурының қоздырушысы туралы мәлімет
3. Ірі қара мал обасы ауруының індеттік ерекшеліктері
4. Ірі қара мал обасы ауруының өтуі мен симптомдары
5. Ірі қара мал обасы ауруының патологиялық.анатомиялық өзгерістер
6. Ірі қара мал обасын балау және дифференциалды диагностикасы
7. Ірі қара мал обасының емі
8. Қазақстан Республикасының аумағын сиыр обасының қоздырғышының енуінен қорғау шаралары
9. Ірі қара мал обасын жоюдың шаралары
Ірі қара мал обасы — сиырлар және т.б. ірі жұптұяқтылар (африкалық бизондар, бөкендер, бұғылар, керіктер, гнулар) ауыратын вирусты инфекциялық ауру. Ірі қара мал обасы өлітию түрінде, кілегейлі қабықтардың, әсіресе ішек қарынның кілегейлі қабықтарының, ісініп өліеттенуі, дене қызуының көтерілуі арқылы ерекшеленетін, жіті өтетін вирустық ауру.
Тарихи деректер
Ауру туралы алғашқы жазба деректер біздің дәуіріміздің бастапқы кезеңінде кездеседі. Б.з.б. ғ-да Аристотель өзінің «Historia Animalium» атты еңбегінде дертке сипаттама берген[2]. Италиялық дәрігер және профессор Бернардино Рамадзини оның жұқпалы екендігін 1712 жылы анықтаған. Қоздырушысының 1902 жылы Морис Николь мен Әділ Мұстафа ашты[3]. 19 ғасырдың аяғына дейін сиыр обасы лаң түрінде дүниежүзіне кең тарады.
ІҚМ обасының отаны болып Орталық Азия есептеледі. Орталық Азиядан бұл инфекция XV ғасырда Еуропаға әкелініп, одан ол кең көлемде таралып кетті. Аурудың жұқпалы екендігін Рамазини (1711) аныктап, кейіннен М.Г. Тартаковский (1895) және Н.Ф. Гамалея (1896) дәлелдеді. Қоздырушысын 1902 ж. Николь мен ӘділБей ашты.
Тарихи деректер
Ауру туралы алғашқы жазба деректер біздің дәуіріміздің бастапқы кезеңінде кездеседі. Б.з.б. ғ-да Аристотель өзінің «Historia Animalium» атты еңбегінде дертке сипаттама берген[2]. Италиялық дәрігер және профессор Бернардино Рамадзини оның жұқпалы екендігін 1712 жылы анықтаған. Қоздырушысының 1902 жылы Морис Николь мен Әділ Мұстафа ашты[3]. 19 ғасырдың аяғына дейін сиыр обасы лаң түрінде дүниежүзіне кең тарады.
ІҚМ обасының отаны болып Орталық Азия есептеледі. Орталық Азиядан бұл инфекция XV ғасырда Еуропаға әкелініп, одан ол кең көлемде таралып кетті. Аурудың жұқпалы екендігін Рамазини (1711) аныктап, кейіннен М.Г. Тартаковский (1895) және Н.Ф. Гамалея (1896) дәлелдеді. Қоздырушысын 1902 ж. Николь мен ӘділБей ашты.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жоспар
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1. Ірі қара мал обасы ауруына жалпы сипаттама және тарихи деректер
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2. Ірі қара мал обасы аурының қоздырушысы туралы мәлімет
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3. Ірі қара мал обасы ауруының індеттік ерекшеліктері
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
4. Ірі қара мал обасы ауруының өтуі мен симптомдары
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
5. Ірі қара мал обасы ауруының патологиялық-анатомиялық өзгерістер
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
6. Ірі қара мал обасын балау және дифференциалды диагностикасы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
7. Ірі қара мал обасының емі
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
8. Қазақстан Республикасының аумағын сиыр обасының қоздырғышының енуінен қорғау шаралары
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
9. Ірі қара мал обасын жоюдың шаралары
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Ірі қара мал обасы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1. Ірі қара мал обасы ауруына жалпы сипаттама және тарихи деректер
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Ірі қара мал обасы -- сиырлар және т.б. ірі жұптұяқтылар (африкалық бизондар, бөкендер, бұғылар, керіктер, гнулар) ауыратын вирусты инфекциялық ауру. Ірі қара мал обасы өлітию түрінде, кілегейлі қабықтардың, әсіресе ішек қарынның кілегейлі қабықтарының, ісініп өліеттенуі, дене қызуының көтерілуі арқылы ерекшеленетін, жіті өтетін вирустық ауру.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Тарихи деректер
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Ауру туралы алғашқы жазба деректер біздің дәуіріміздің бастапқы кезеңінде кездеседі. Б.з.б. ғ-да Аристотель өзінің Historia Animalium атты еңбегінде дертке сипаттама берген[2]. Италиялық дәрігер және профессор Бернардино Рамадзини оның жұқпалы екендігін 1712 жылы анықтаған. Қоздырушысының 1902 жылы Морис Николь мен Әділ Мұстафа ашты[3]. 19 ғасырдың аяғына дейін сиыр обасы лаң түрінде дүниежүзіне кең тарады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ІҚМ обасының отаны болып Орталық Азия есептеледі. Орталық Азиядан бұл инфекция XV ғасырда Еуропаға әкелініп, одан ол кең көлемде таралып кетті. Аурудың жұқпалы екендігін Рамазини (1711) аныктап, кейіннен М.Г. Тартаковский (1895) және Н.Ф. Гамалея (1896) дәлелдеді. Қоздырушысын 1902 ж. Николь мен ӘділБей ашты.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Дертке соңғы рет 2001 жылы Кенияда үй жануарлары ұшыраған[4]. 2010 жылдың 14 қазанында БҰҰ-ның Азық-түлік және ауыл шаруашылық ұйымы ауруды жою науқанының аяқталуына жақындығы туралы және 2011 жылдың маусым-айында ол бүкіл әлемде түп-тамырымен жойылатыны туралы мәлімдеді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2. Ірі қара мал обасы аурының қоздырушысы туралы мәлімет
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Ауру қоздырушысы - Rinderpest morbilli virus, құрамында РНҚ бар парасовирустар тұқымдастығының Morbillivirus туыстастығына жататын вирус. Мөлшері 86-126 нм, әр түрлі формада және өлшемде полиморфты келеді. Вириондарының басым көпшілігі домалақ немесе сопақша, ал кейбірі жіпше тәрізді болады. Сиыр обасының, ит обасының және қызылшаның вирустарының өзара ортақ антигені бар.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Төзімділігі
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Сиыр обасының вирусы сыртқы ортада онша төзімді емес, 60°С қыздырғанда бірнеше минутта, тұрғын үй температурасы жағдайында 3-4 тәулікте өледі. 20°С-та 3-6 айға дейін сақталады. Шіріген көңде тез өледі. Жаздың күні өлекседе 20-30 сағат аралығында жойылады, бірақ, сүйек майында 30 күнге дейін сақталады. Күннің көзінде 30сағат, ал жайылымда 36 сағат ішінде өледі. Сойылған малдың етінде вирустың сақталуы аутолиз поцесінің жылдамдығына байланысты. Егер сүт қышқылы уақытылы түзіліп, тұздалған етте 3 айға дейін сақталады. Сойылған малдың терісінде, көлеңкеде кептірілсе, вирус зардаптылығын 48 сағат, ал байыздалмаған малдың терісінде 24 сағат жояды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Дезинфекция үшін 2% белсенді хлоры бар хлорлы әк, 2% күйдіргіш натрий, 1% формальдегид қолданылады. Бұл ерітінділердің әсерінен вирус бірнеше минут ішінде өледі.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3. Ірі қара мал обасы ауруының індеттік ерекшеліктері
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Сиырдың обасымен сиырдан басқа африкалық бизондар, бөкендер, бұғылар, керіктер, гнулар және енеке ауырады. Сирек жағдайда қой, ешкі, түйе және жабайы күйістілерде де байқалады. Бұл ауру шошқаның кейбір тұқымдарына да жұғуы мүмкін. Бұзау ересек сиырға қарағанда обаға өте бейім. Кейбір сиыр тұқымдары, мысалы, жапонның қара сиыры, кореяның сары сиыры, Үндістанның таулы аймақтарындағы сиырлар обаға сезімтал келеді. Ауру тұрақты жайлаған өлкелерде жергілікті мал біршама төзімді. Обаны жасанды жолмен сиырдан жұқтыруға болады. Зертханалық жануарлардан үй қояны мен ит бейім келеді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Оба қоздырушысының бастауы рөлін денесінен вирусты нәжіс, несеп, сүт, сілекей, танау мен көзден аққан сорамен бөлініп шығаратын ауырған және ауырып жазылған малдар атқарады. Обадан өлген малдың өлексесі, ауырып жұққанда тез жазылып кететін қой, ешкі, бөкендер, шошқа т.б. жануарлар қоздырушысының таралуының қауіпті себепкері болады. Иттер, жыртқыш аңдар, құстар өлексемен қоректенгенде оба вирусын механикалық жолмен тасымалдаушы ролін атқарады. Қоздырушының малды күтетін адамдар, көлік, жем-шөп, су, төсеніш, арқылы да таралуы мүмкін.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
4. Ірі қара мал обасының ауруының өтуі мен симптомдары
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жасырын кезеңі 3-17 күн. Ауру әдетте жіті, кейде аса жіті, жітіден төмен және үзілмелі түрде өтеді. Қой, ешкі және түйе ауыра қалған жағдайда көбінесе үзілмелі не өшкін түрінде байқалады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Аурудың бастапқы белгісі - дене қызуының 41-42°С-қа көтерлуі. Ыстық тұрақты болып, таңертеңгі мезгілде ғана аздап төмендейді. Жем-шөп жеуі саябырлап, ішек-қарында атония байқалады, шөлдей береді, сауын малдың сүті қайтады, 2-3 күн өткенде ауыз қуысының кілегейлі қабығында ауруға тән өзгерістер байқалады. Бастапқыда қан кернеген телімдер, кейіннен бозғылт-сарғыш дақтар пайда болады. Алғашқыда олар тығыз болып, соңынан жұмсарып, бірнеше жерінен ойылады. Ойылған жер алқызыл түсті, шеттері тегіс емес.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Ауыздан шұбырып сілекей ағады. Көздің конъюнктивасы қызарып, қабықтары домбығып, көзден жас ағады. Көздің мүйіз қабығы кей жағдайда күңгірттенеді, көздің алдыңғы камерасында эссудат жиналады. Ринит, вульвит, вагинит байқалады. Жануар бастапқы 3-4 күнде қозбалы келеді, кейіннен селқостық пайда болады. Жүні үрпиіп, бұлшық еті босаңсиды. Тамыр соғысы мен тыныс алуы жиілеп, ентік пайда болады. Жөтеледі, кейбір бұлшық еттері жыбырлап, жануар тісін шықырлатып, ыңыранады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
5. Ірі қара мал обасы ауруының патологиялық-анатомиялық өзгерістер
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Өлексе өте арық. Құйрығы мен санындағы тері нәжісімен былғанған. Тері асты шелі домбығып, қан кернеген. Қан сұйылып, қара қошқылданып, нашар ұйыйды. Ауыз қуысының, оның астында алқызыл ойылым болады. Құрсақ қуысындағы сұйықтық қызқылт түсті. Шажырқай сөл түйіндері үлкейіп, қанталаған. Ұлтабардың қабырғасы қалыңдап, суланған, ішінде жағымсыз иісті қоңырқай сұйық болады, кілегейлі қабығы домбығып, қатпарланып, қанталайды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Өліеттенген эпителий сұрғылт-сары түсті қабыршақтанып, оңай сыдырылады, астында қызыл шақа ойылым көрінеді. Аш ішектің қабырғасы домбығып, қан кернеп, крупозды геморрагиялық қабынуға ұшырайды, кілегейлі қабығы ойылып, ішектің ішінде фибринді бөлінділер кездеседі. Тік ішектің қабырғасы қанталап, өліеттенген ірімік массамен бүркеліп тұрады. Көкбауыр аздап ұлғайып, капсула асты қанталайды. Өт қабындағы өттің мөлшері көбейіп, исі жағымсызданады, ал кілегейлі қабығын қан кернейді, ұсақ ойылымдар кездеседі. Бүйректері өзгеріске ұшырап, астаушысының кілегейлі қабығы домбығып, қанталайды, несепке қан араласады. Жүрек созылып, миокард азғындап, болбырайды. Эндокард және эпикард қанталайды. Өкпе домбығып, қан кернейді, кейде қабынған ошақтар ұшырасады. Миды қан кернеп, домбығады, гистологиялық тексеру лимфоцитарлық іріңсіз энцефалитті айқындайды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
6. Ірі қара мал обасын балау және деференциалды диагностикасы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Обаға диагнозды індеттанулық деректерін, клиникалық белгілерін, патологиялық-анатомиялық өзгерістерін және зертханалық тексеру мен бейім жануарларға қойылған биосынаманың нәтижелерін ескеріп қояды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Зертханалық диагностикасын ғылыми-зерттеу институттар немесе аймақтық мамандандырылған ветеринарлық зертханалар өткізеді. Олар вирусын идетификациялау, сонымен қатар оның антигенін, спецификалық антиденелерін және ұлпасында вирусспецификалық өзгерістерді зерттейді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Зерттеу үшін зертханаға ауру жануарлардан немесе клиникалық белгілер айқындалған өлекселерден алынған қанды, мезентериалды лимфа түйіндерін, талақтың бөлігін жібереді. Өлген жануарлардан лифма түйіндерін және талақтың бөлігін өлген кезден 6 сағаттан кеш емес апару керек. патологиялық материал залалсыздандырылған, жақсы жабылатын ыдысқа салады және зертханаға мұздалған термоста сақтық шараларын сақтай отырып жібереді. Серологиялық зерттеу үшін жануарларда клиникалық беліглері айқындалған кезде алады және 10-14 күн өткеннен кейін қайта алады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Ірі қара мал обасының дифференциалды диагностикасында қатерлі катаральды қызбамен, ауысыл, вирусты диарея, пастереллез, эймериоз, жұқпалы гидроперикардит және қанпаразитарлы аурулар, қойдың катаральды безгек және жұқпалы ринотрахеттен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Жоспар
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1. Ірі қара мал обасы ауруына жалпы сипаттама және тарихи деректер
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2. Ірі қара мал обасы аурының қоздырушысы туралы мәлімет
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3. Ірі қара мал обасы ауруының індеттік ерекшеліктері
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
4. Ірі қара мал обасы ауруының өтуі мен симптомдары
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
5. Ірі қара мал обасы ауруының патологиялық-анатомиялық өзгерістер
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
6. Ірі қара мал обасын балау және дифференциалды диагностикасы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
7. Ірі қара мал обасының емі
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
8. Қазақстан Республикасының аумағын сиыр обасының қоздырғышының енуінен қорғау шаралары
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
9. Ірі қара мал обасын жоюдың шаралары
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Ірі қара мал обасы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1. Ірі қара мал обасы ауруына жалпы сипаттама және тарихи деректер
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Ірі қара мал обасы -- сиырлар және т.б. ірі жұптұяқтылар (африкалық бизондар, бөкендер, бұғылар, керіктер, гнулар) ауыратын вирусты инфекциялық ауру. Ірі қара мал обасы өлітию түрінде, кілегейлі қабықтардың, әсіресе ішек қарынның кілегейлі қабықтарының, ісініп өліеттенуі, дене қызуының көтерілуі арқылы ерекшеленетін, жіті өтетін вирустық ауру.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Тарихи деректер
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Ауру туралы алғашқы жазба деректер біздің дәуіріміздің бастапқы кезеңінде кездеседі. Б.з.б. ғ-да Аристотель өзінің Historia Animalium атты еңбегінде дертке сипаттама берген[2]. Италиялық дәрігер және профессор Бернардино Рамадзини оның жұқпалы екендігін 1712 жылы анықтаған. Қоздырушысының 1902 жылы Морис Николь мен Әділ Мұстафа ашты[3]. 19 ғасырдың аяғына дейін сиыр обасы лаң түрінде дүниежүзіне кең тарады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ІҚМ обасының отаны болып Орталық Азия есептеледі. Орталық Азиядан бұл инфекция XV ғасырда Еуропаға әкелініп, одан ол кең көлемде таралып кетті. Аурудың жұқпалы екендігін Рамазини (1711) аныктап, кейіннен М.Г. Тартаковский (1895) және Н.Ф. Гамалея (1896) дәлелдеді. Қоздырушысын 1902 ж. Николь мен ӘділБей ашты.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Дертке соңғы рет 2001 жылы Кенияда үй жануарлары ұшыраған[4]. 2010 жылдың 14 қазанында БҰҰ-ның Азық-түлік және ауыл шаруашылық ұйымы ауруды жою науқанының аяқталуына жақындығы туралы және 2011 жылдың маусым-айында ол бүкіл әлемде түп-тамырымен жойылатыны туралы мәлімдеді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2. Ірі қара мал обасы аурының қоздырушысы туралы мәлімет
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Ауру қоздырушысы - Rinderpest morbilli virus, құрамында РНҚ бар парасовирустар тұқымдастығының Morbillivirus туыстастығына жататын вирус. Мөлшері 86-126 нм, әр түрлі формада және өлшемде полиморфты келеді. Вириондарының басым көпшілігі домалақ немесе сопақша, ал кейбірі жіпше тәрізді болады. Сиыр обасының, ит обасының және қызылшаның вирустарының өзара ортақ антигені бар.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Төзімділігі
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Сиыр обасының вирусы сыртқы ортада онша төзімді емес, 60°С қыздырғанда бірнеше минутта, тұрғын үй температурасы жағдайында 3-4 тәулікте өледі. 20°С-та 3-6 айға дейін сақталады. Шіріген көңде тез өледі. Жаздың күні өлекседе 20-30 сағат аралығында жойылады, бірақ, сүйек майында 30 күнге дейін сақталады. Күннің көзінде 30сағат, ал жайылымда 36 сағат ішінде өледі. Сойылған малдың етінде вирустың сақталуы аутолиз поцесінің жылдамдығына байланысты. Егер сүт қышқылы уақытылы түзіліп, тұздалған етте 3 айға дейін сақталады. Сойылған малдың терісінде, көлеңкеде кептірілсе, вирус зардаптылығын 48 сағат, ал байыздалмаған малдың терісінде 24 сағат жояды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Дезинфекция үшін 2% белсенді хлоры бар хлорлы әк, 2% күйдіргіш натрий, 1% формальдегид қолданылады. Бұл ерітінділердің әсерінен вирус бірнеше минут ішінде өледі.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3. Ірі қара мал обасы ауруының індеттік ерекшеліктері
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Сиырдың обасымен сиырдан басқа африкалық бизондар, бөкендер, бұғылар, керіктер, гнулар және енеке ауырады. Сирек жағдайда қой, ешкі, түйе және жабайы күйістілерде де байқалады. Бұл ауру шошқаның кейбір тұқымдарына да жұғуы мүмкін. Бұзау ересек сиырға қарағанда обаға өте бейім. Кейбір сиыр тұқымдары, мысалы, жапонның қара сиыры, кореяның сары сиыры, Үндістанның таулы аймақтарындағы сиырлар обаға сезімтал келеді. Ауру тұрақты жайлаған өлкелерде жергілікті мал біршама төзімді. Обаны жасанды жолмен сиырдан жұқтыруға болады. Зертханалық жануарлардан үй қояны мен ит бейім келеді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Оба қоздырушысының бастауы рөлін денесінен вирусты нәжіс, несеп, сүт, сілекей, танау мен көзден аққан сорамен бөлініп шығаратын ауырған және ауырып жазылған малдар атқарады. Обадан өлген малдың өлексесі, ауырып жұққанда тез жазылып кететін қой, ешкі, бөкендер, шошқа т.б. жануарлар қоздырушысының таралуының қауіпті себепкері болады. Иттер, жыртқыш аңдар, құстар өлексемен қоректенгенде оба вирусын механикалық жолмен тасымалдаушы ролін атқарады. Қоздырушының малды күтетін адамдар, көлік, жем-шөп, су, төсеніш, арқылы да таралуы мүмкін.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
4. Ірі қара мал обасының ауруының өтуі мен симптомдары
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жасырын кезеңі 3-17 күн. Ауру әдетте жіті, кейде аса жіті, жітіден төмен және үзілмелі түрде өтеді. Қой, ешкі және түйе ауыра қалған жағдайда көбінесе үзілмелі не өшкін түрінде байқалады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Аурудың бастапқы белгісі - дене қызуының 41-42°С-қа көтерлуі. Ыстық тұрақты болып, таңертеңгі мезгілде ғана аздап төмендейді. Жем-шөп жеуі саябырлап, ішек-қарында атония байқалады, шөлдей береді, сауын малдың сүті қайтады, 2-3 күн өткенде ауыз қуысының кілегейлі қабығында ауруға тән өзгерістер байқалады. Бастапқыда қан кернеген телімдер, кейіннен бозғылт-сарғыш дақтар пайда болады. Алғашқыда олар тығыз болып, соңынан жұмсарып, бірнеше жерінен ойылады. Ойылған жер алқызыл түсті, шеттері тегіс емес.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Ауыздан шұбырып сілекей ағады. Көздің конъюнктивасы қызарып, қабықтары домбығып, көзден жас ағады. Көздің мүйіз қабығы кей жағдайда күңгірттенеді, көздің алдыңғы камерасында эссудат жиналады. Ринит, вульвит, вагинит байқалады. Жануар бастапқы 3-4 күнде қозбалы келеді, кейіннен селқостық пайда болады. Жүні үрпиіп, бұлшық еті босаңсиды. Тамыр соғысы мен тыныс алуы жиілеп, ентік пайда болады. Жөтеледі, кейбір бұлшық еттері жыбырлап, жануар тісін шықырлатып, ыңыранады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
5. Ірі қара мал обасы ауруының патологиялық-анатомиялық өзгерістер
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Өлексе өте арық. Құйрығы мен санындағы тері нәжісімен былғанған. Тері асты шелі домбығып, қан кернеген. Қан сұйылып, қара қошқылданып, нашар ұйыйды. Ауыз қуысының, оның астында алқызыл ойылым болады. Құрсақ қуысындағы сұйықтық қызқылт түсті. Шажырқай сөл түйіндері үлкейіп, қанталаған. Ұлтабардың қабырғасы қалыңдап, суланған, ішінде жағымсыз иісті қоңырқай сұйық болады, кілегейлі қабығы домбығып, қатпарланып, қанталайды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Өліеттенген эпителий сұрғылт-сары түсті қабыршақтанып, оңай сыдырылады, астында қызыл шақа ойылым көрінеді. Аш ішектің қабырғасы домбығып, қан кернеп, крупозды геморрагиялық қабынуға ұшырайды, кілегейлі қабығы ойылып, ішектің ішінде фибринді бөлінділер кездеседі. Тік ішектің қабырғасы қанталап, өліеттенген ірімік массамен бүркеліп тұрады. Көкбауыр аздап ұлғайып, капсула асты қанталайды. Өт қабындағы өттің мөлшері көбейіп, исі жағымсызданады, ал кілегейлі қабығын қан кернейді, ұсақ ойылымдар кездеседі. Бүйректері өзгеріске ұшырап, астаушысының кілегейлі қабығы домбығып, қанталайды, несепке қан араласады. Жүрек созылып, миокард азғындап, болбырайды. Эндокард және эпикард қанталайды. Өкпе домбығып, қан кернейді, кейде қабынған ошақтар ұшырасады. Миды қан кернеп, домбығады, гистологиялық тексеру лимфоцитарлық іріңсіз энцефалитті айқындайды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
6. Ірі қара мал обасын балау және деференциалды диагностикасы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Обаға диагнозды індеттанулық деректерін, клиникалық белгілерін, патологиялық-анатомиялық өзгерістерін және зертханалық тексеру мен бейім жануарларға қойылған биосынаманың нәтижелерін ескеріп қояды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Зертханалық диагностикасын ғылыми-зерттеу институттар немесе аймақтық мамандандырылған ветеринарлық зертханалар өткізеді. Олар вирусын идетификациялау, сонымен қатар оның антигенін, спецификалық антиденелерін және ұлпасында вирусспецификалық өзгерістерді зерттейді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Зерттеу үшін зертханаға ауру жануарлардан немесе клиникалық белгілер айқындалған өлекселерден алынған қанды, мезентериалды лимфа түйіндерін, талақтың бөлігін жібереді. Өлген жануарлардан лифма түйіндерін және талақтың бөлігін өлген кезден 6 сағаттан кеш емес апару керек. патологиялық материал залалсыздандырылған, жақсы жабылатын ыдысқа салады және зертханаға мұздалған термоста сақтық шараларын сақтай отырып жібереді. Серологиялық зерттеу үшін жануарларда клиникалық беліглері айқындалған кезде алады және 10-14 күн өткеннен кейін қайта алады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Ірі қара мал обасының дифференциалды диагностикасында қатерлі катаральды қызбамен, ауысыл, вирусты диарея, пастереллез, эймериоз, жұқпалы гидроперикардит және қанпаразитарлы аурулар, қойдың катаральды безгек және жұқпалы ринотрахеттен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz