Бульдозерлердің жіктелуі. Б-170М01бульдозерінің гидро жетегін талдау
Кіріспе
1. Бульдозерлерді класстарға жіктеу және индекстеу
2. Бульдозер жабдықтарының түрлері
3. ДЗ.116В қопсыту құрылғысы орнатылған Б.170М01 бульдозерінің техникалық сипаттамалары және құрылысы 11
4. ДЗ.116В қопсытқышы орнатылған Б.170М01 бульдозерінің
гидрожетегі 16
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Бульдозерлерді класстарға жіктеу және индекстеу
2. Бульдозер жабдықтарының түрлері
3. ДЗ.116В қопсыту құрылғысы орнатылған Б.170М01 бульдозерінің техникалық сипаттамалары және құрылысы 11
4. ДЗ.116В қопсытқышы орнатылған Б.170М01 бульдозерінің
гидрожетегі 16
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Көптеген құрылыс жұмыстарын орындау барысында уақытты үнемдеу үшін және адам қолымен атқарылуы мүмкін емес операцияларды орындау үшін әртүрлі құрылыс техникасы қолданылады. Әр бір құрылыс алаңында қажетті және кең таралған құрылыс техникасының бірі – бульдозерлер. Негізінен бульдозерлер құрылыс жұмыстарының бастапқы кезеңінде құрылыс алаңын дайындау, топырақ бетін тегістеу, қыру қызметін атқарады. Басқаша айтқанда, бульдозер топырақты, қиыршықтастарды, шағылтастарды, жұмсақ топырақты жақын қашықтыққа ығыстыру үшін қажет. Бұл қашықтықтың алыстығы бульдозерлердің түрлеріне байланысты болады. Шынжыр табанды машиналар материалдарды 60 метрден 80 метрге дейінгі қашықтыққа тасымалдай алса, ал доңғалқты машиналар материалдарды 100 метрден 150 метрге дейінгі қашықтыққа тасымалдай алады. Сонымен бірге бульдозерлер шұңқырларды, траншеяларды, қазаншұңқырларды көму үшін қолданылады, топырақ бетін тегістеу, үйінді тұрғызу, дамбалар мен плотиналарды тазарту, қазаншұңқырлардан топырақты шығару, жол жамылғысының бетін тазарту және тағыда басқа алаңдарды тазарту мен тегістеу жұмыстарында атқарады.
«Бульдозер» сөзі ХІХ ғасырдың аяғында ағылшын елінде пайда болды. Алғашында бұл сөз ауыр заттарды қозғалта алатын барлық күшке қатысты қолданылды. Ал 1929 жылы ең алғашқы бульдозер құрастырылды. Ол трактордың алдына қатты темірден жасалған қалқанды орнату арқылы құрастырылды. Ол уақытта тракторлар будың күшімен қозғалысқа келетін, бірақ соның өзінде жалғыз трактор 15-20 аттың жұмысын істей алатын.
Қазақстан жерінде бульдозерлер тек ХХ ғасырдың ортасында ғана пайда болды.
Бульдозер деп – өздігінен жүретін жерқазу-тасымалдау машинасын атайды. Оның шынжыр табанды немесе доңғалақты трактор, тартқыш, раманың немесе брустардың көмегімен ілінген жұмыс органы – жүріс жабдығының базасында орналасқан, қисық сызықты пішінді қайырмасы болуы мүмкін. Көбінесе, қайырманы базалық машинадан қайырмалық бетке қисық сызықты түрде орналастырады. Қайырманың ені базалық машинаның көлденең өлшемдерін толықтай қамтиды. Бульдозерлер өзінің қуаттылығы мен құрылысна бйланысты әртүрлі жер бедерлері мен материалдарда жұмыс жасай алады. Олар: батпақты немесе құмдақ жерлер, жарылған немесе қопсытылған рудалар мен тау жыныстары [1].
«Бульдозер» сөзі ХІХ ғасырдың аяғында ағылшын елінде пайда болды. Алғашында бұл сөз ауыр заттарды қозғалта алатын барлық күшке қатысты қолданылды. Ал 1929 жылы ең алғашқы бульдозер құрастырылды. Ол трактордың алдына қатты темірден жасалған қалқанды орнату арқылы құрастырылды. Ол уақытта тракторлар будың күшімен қозғалысқа келетін, бірақ соның өзінде жалғыз трактор 15-20 аттың жұмысын істей алатын.
Қазақстан жерінде бульдозерлер тек ХХ ғасырдың ортасында ғана пайда болды.
Бульдозер деп – өздігінен жүретін жерқазу-тасымалдау машинасын атайды. Оның шынжыр табанды немесе доңғалақты трактор, тартқыш, раманың немесе брустардың көмегімен ілінген жұмыс органы – жүріс жабдығының базасында орналасқан, қисық сызықты пішінді қайырмасы болуы мүмкін. Көбінесе, қайырманы базалық машинадан қайырмалық бетке қисық сызықты түрде орналастырады. Қайырманың ені базалық машинаның көлденең өлшемдерін толықтай қамтиды. Бульдозерлер өзінің қуаттылығы мен құрылысна бйланысты әртүрлі жер бедерлері мен материалдарда жұмыс жасай алады. Олар: батпақты немесе құмдақ жерлер, жарылған немесе қопсытылған рудалар мен тау жыныстары [1].
1. www.techstory.ru/trr_foto/trr_vgtz_dt75_new.htm
2. Забегалов Г.В., Ронинсон Э.Г. Бульдозеры, скреперы, грейдеры. Высш. шк. 1995.
3. http://shovel.ru/buldozer.htm
4. Раннев А.В., Корелин Ф.В., Жаворонков А.В. Строительные машины. Машиностроение 1991.
5. http://www.an-slavia.ru/chelab.html
6. Галдин Н.С., Кукин А.В. Атлас гидравлических схем машин и
оборудования. Учеб. Пособие. Омск – 2006.
2. Забегалов Г.В., Ронинсон Э.Г. Бульдозеры, скреперы, грейдеры. Высш. шк. 1995.
3. http://shovel.ru/buldozer.htm
4. Раннев А.В., Корелин Ф.В., Жаворонков А.В. Строительные машины. Машиностроение 1991.
5. http://www.an-slavia.ru/chelab.html
6. Галдин Н.С., Кукин А.В. Атлас гидравлических схем машин и
оборудования. Учеб. Пособие. Омск – 2006.
Бульдозерлердің жіктелуі. Б-170М01бульдозерінің гидро жетегін талдау
Мазмұны
Кіріспе
1. Бульдозерлерді класстарға жіктеу және индекстеу 4
2. Бульдозер жабдықтарының түрлері 6
3. ДЗ-116В қопсыту құрылғысы орнатылған Б-170М01 бульдозерінің техникалық сипаттамалары және құрылысы 11
4. ДЗ-116В қопсытқышы орнатылған Б-170М01 бульдозерінің
гидрожетегі 16
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Көптеген құрылыс жұмыстарын орындау барысында уақытты үнемдеу үшін және адам қолымен атқарылуы мүмкін емес операцияларды орындау үшін әртүрлі құрылыс техникасы қолданылады. Әр бір құрылыс алаңында қажетті және кең таралған құрылыс техникасының бірі - бульдозерлер. Негізінен бульдозерлер құрылыс жұмыстарының бастапқы кезеңінде құрылыс алаңын дайындау, топырақ бетін тегістеу, қыру қызметін атқарады. Басқаша айтқанда, бульдозер топырақты, қиыршықтастарды, шағылтастарды, жұмсақ топырақты жақын қашықтыққа ығыстыру үшін қажет. Бұл қашықтықтың алыстығы бульдозерлердің түрлеріне байланысты болады. Шынжыр табанды машиналар материалдарды 60 метрден 80 метрге дейінгі қашықтыққа тасымалдай алса, ал доңғалқты машиналар материалдарды 100 метрден 150 метрге дейінгі қашықтыққа тасымалдай алады. Сонымен бірге бульдозерлер шұңқырларды, траншеяларды, қазаншұңқырларды көму үшін қолданылады, топырақ бетін тегістеу, үйінді тұрғызу, дамбалар мен плотиналарды тазарту, қазаншұңқырлардан топырақты шығару, жол жамылғысының бетін тазарту және тағыда басқа алаңдарды тазарту мен тегістеу жұмыстарында атқарады.
Бульдозер сөзі ХІХ ғасырдың аяғында ағылшын елінде пайда болды. Алғашында бұл сөз ауыр заттарды қозғалта алатын барлық күшке қатысты қолданылды. Ал 1929 жылы ең алғашқы бульдозер құрастырылды. Ол трактордың алдына қатты темірден жасалған қалқанды орнату арқылы құрастырылды. Ол уақытта тракторлар будың күшімен қозғалысқа келетін, бірақ соның өзінде жалғыз трактор 15-20 аттың жұмысын істей алатын.
Қазақстан жерінде бульдозерлер тек ХХ ғасырдың ортасында ғана пайда болды.
Бульдозер деп - өздігінен жүретін жерқазу-тасымалдау машинасын атайды. Оның шынжыр табанды немесе доңғалақты трактор, тартқыш, раманың немесе брустардың көмегімен ілінген жұмыс органы - жүріс жабдығының базасында орналасқан, қисық сызықты пішінді қайырмасы болуы мүмкін. Көбінесе, қайырманы базалық машинадан қайырмалық бетке қисық сызықты түрде орналастырады. Қайырманың ені базалық машинаның көлденең өлшемдерін толықтай қамтиды. Бульдозерлер өзінің қуаттылығы мен құрылысна бйланысты әртүрлі жер бедерлері мен материалдарда жұмыс жасай алады. Олар: батпақты немесе құмдақ жерлер, жарылған немесе қопсытылған рудалар мен тау жыныстары [1].
Негізгі бөлім
1.1 Бульдозерлерді класстарға жіктеу және индекстеу
Құрылыс алаңында әр алуан жұмыстарды орындау үшін қолданылатын бульдозерлердің өзінің атқаратын міндетіне қарай құрылымдық ерекшеліктері болады. Техникалық тұрғыдан құрылымы күрделі құрылыс техникасы өте қымбат тұрады, сондықтан оларға тек ірі құрылыс компанияларының ғана қолы жетеді. Мұндай құрылыс компанияларының қымбат тұратын машиналарға қаражаты жетіп қана қоймай, оларды күнделікті жұмыс барысында қажет етеді. Ал шағын құрылыс компаниялары қарапайым және арзан техниканы қолданады. Осы сияқты жағдайларға және қолданылу мақсатына байлансты бульдозерлердің түрлеріде өте көп болады, сондықтан олар бірнеше класстарға жіктеледі.
Бульдозерлерді класстарға жіктеу:
1) Арналған мақсаты бойынша:
а) жалпы мақсаттағы бульдозерлер (құрылыстық);
ә) арнаулы мақсаттағы бульдозерлер (қопсытқыш,шахталық, суасты);
2) Жүріс жабдығының түріне байланысты:
а) шынжыр табанды;
ә) доңғалақты;
3) Қайырманың орнатылу орнына байланысты:
а) алдынан орнатылған;
ә) артынан орнатылған;
4) Жетектің түріне байланысты:
а) гидравликалық;
ә) механикалық;
5) Қайырма конструкциясы бойынша:
а) бұрылмайтын қайырмалы;
ә) бұрылатын қайырмалы;
6) Қуаты мен тарту күшіне қарай (кесте 1.1):
Кесте 1.1. Бульдозерлердің қуаты мен тарту күшіне қарай жіктелуі.
Бульдозер типі
Қуаты, (кВт)
Тарту күші, (кН)
Ықшам көлемді
20-дан төмен
30-дан төмен
Жеңіл
20-50
30-140
Орташа
50-100
140-200
Ауыр
100-200
200-300
Өте ауыр
200-ден жоғары
300-ден жоғары
Әр-бір жерқазу-тасымалдау машиналарының, әріптер мен сандардан тұратын, өзіндік индексі болады. Индекстің бастапқы екі әріпі машинаның қай топқа жататынын білдіреді, одан кейін тұратын сандар машинаның тіркелу ретінің нөмірін көрсетеді, сандардан кейін тұрған әріптер машинаның модернизациясының ретін (А, Б, В...) және климаттық ерекшеліктерін білдіреді (С - солтүстік және ХЛ - суық). Сонымен қатар МЕСТ стандарттарына байланысты әр-бір машинаның өзіндік ерекшеліктерін білдіретін белгіленулерде қолданылуы мүмкін [2].
2.1 Бульдозер жабдықтарының түрлері
Бульдозерлер сан алуан жұмыстарды атқарады. Сондықтан оның жұмыс жабдығыныңда түрлері өте көп. Больдозерде негізгі және қосалқы жұмыс құралы болады. Негізгі жұмыс құралы ол - бульдозер қайырмасы, ал қосалқы - қопсытқыш болып табылады.
Бульдозер қйырмасының басты міндеті - бульдозер қозғалысына кедергі келтіретін жұмыс материалын (топырақ, қар, қоқыс және т.б.) салыстырмалы түрде аз қашытыққа ығыстыру немесе үйу кезінде оның аз шашылуын қамтамасыз ету және (немесе) жер бедерін тегістеу кезінде бульдозер астындағы топырақ жамылғысын нығыздау (қайырманың ішкі жағымен орындалатын жұмыс).
а - кесу; б - кесумен бірге тасу; в - түсіру; г - артқа қарай шегіну (бос жүріс).
Сурет 2.1. Топырақты өңдеу кезіндегі бульдозердің жұмыс істеу схемасы.
Бульдозердің жұмыс істеу циклы (сурет 2.1): машинаны алдыға қарай қозғалтқан кезде қайырма басқару жүйесінің көмегімен топыраққа тереңдетіліп орнатылады, пышақтарының көмегімен топырақтың қабатын кесіп алады және алдында пайда болған топырақты призмамен араластырып жердің сыртқы қабатының бойымен сүйрете отырып, түсіретін жерге апарып қояды; топырақты түсіргеннен кейін қайырма өзінің көліктік қалпына қайта оралады, ал машина топырақты жинайтын орынға барып қайта келеді, содан кейін бұл цикл қайтадан қайталанып отырады.
Бульдозер қайырмаларының жіктелуі:
1) басқарылу жүйесіне байланысты:
а) гидравликалық;
б) механикалық (арқанды-блокті);
2) басқарылу деңгейіне байланысты:
а) бұрылатын;
б) бұрылмайтын;
3) конструкциясына қарай:
а) тік;
б) жартылай сфералық;
в) сфералық;
Қайырманың басқару жүйесіне қарай бульдозерлер гидравликалық және механикалық (арқанды-блоктік) болып екіге бөлінеді.
Арқанды-блокты басқару жүйесінде тісшелі-фрикционды шығырдың көмегімен және арқанды полиспаст бойымен қайырманы көтеруге болады, ал түсіру - қайырманың өздіндік тарту күшінің (салмғының) әсерінен жүзеге асады. Қазіргі танда механикалық басқарылатын бульдозерлер шығарылмайды. Себебі, гидравликалық басқару жүйесіне қарағанда механикалық жүйе бірнеше параметрлері жағынан тиімсіз болды.
Гидравликалық басқару жүйесінде қайырманы басқару екі жақты әсер ететін гидроцилиндрлер көмегімен жүзеге асады.
Бұрылмайтын қайырманың басты ереккшелігі - қайырма бульдезер қозғалысының бағытына перпендикуляр (тік бұрыш жасап) орналасады да, жұмыс барысында топырақтың жан-жаққа шашылп кетпеуін қамтамасыз етеді.
Бұрылатын қайырманың басты ерекшелігі - қайырма бульдозер қозғалысының бағытына қандайда бір бұрышпен көлбеу орналаса алады және топырақ қайырманың көлбеген жағына қарай шашылады.
Атқаратын жұмыс ерекшелігіне байланысты қайырма конструкциясы да әр түрлі болады. Қолданыста ең көп таралған түрлері (сурет 2.2): тік, жартылай сфералық, сфералық.
Тік қайырмалар (сурет 2.2. а) - негізінен бұрылмайтын қайырмалы бульдозерлерде қолданылады. Оны қатты ,тіпті тасты топырақты өңдеуге пайдаланады.
Сфералық қайырмалар (сурет 2.2. б) - үлкен көлемдегі жеңіл топырақты ұзын қашықтыққа аудару үшін қолданылады. Ол орталық секциядан және екі бүйірлік секциялардан тұрады. Бүйірлік секциялар орталық секцияға қарағанда 25 градус бұрышпен орналасады. Ол үлкен көлемдегі топырақты алуда немесе араластыруда төгілу көлемінің аз болуын қамтамасызетеді.
Жартылай сфералық қайырмалар (сурет 2.2. в) - тік қайырмалар мен сфералық қайырмалар сияқты жұмыс атқарады. Жартылай сфералық қайырмалар сфералық қайырмалар сияқты топырақтарды жақсы жинақтайды [3].
а б в
Сурет 2.2 Қайырмалардың түрлері: а - тік, б - сфералық, в - жартылай сфералық
Сонымен бірге, бульдозерлердің технологиялық мүмкіндіктерін арттыру үшін олар тез ауыстырылатын арнайы қайырмалармен жабдықталуы мүмкін (сурет 2.3). Олар: қозғалмайтын (2) немесе гидробасқарылатын қайырма кеңейткіштері (3, 4), алдыңғы немесе артқы қопсытқыш тістер (4), асфальт беттерін қопаруға арналған қайла (5), қатып қалған топырақты өңдеуге арналған пышақтар (6), бұта кесетін пышақ (7), каналдарды қазуға арналған қондырма (8), гидробасқарылатын қатаң бекітілген еңіс қайырмалар (9), алдыңғы және артқы шаңғылар (10), қабырға бойымен жұмысқа арналған қайырма қондырғысы (11), жүк көтергіш айырлар (12), көтергіш ілмек (13) және осыған ұқсас құрылғылар.
Сурет 2.3 Бульдозерлердің тез ауыстырылатын жұмыс құралдары
Бульдозерлер сан алуан жұмыс материалдарымен жұмыс істейді. Кейбір материалдардың қаттылығы сонша, бульдозер қайырмасының көмегімен қозғалысқа келтіру мүмкін емес немесе базалық трактор қайырмаға жеткілікті күш бере алмауы мүмкін. Мұндай материалдарға: престелген топырақ, мұз, асфальтты төсем, бетонды төсем, қатты аяз салдарынан қатып қалған топырақ, тас аралас топырақ және тағы сол сияқтылар жатады.
Бұл материалдарды игеру үшін бульдозер өзінің қосалқы жабдықтарын қолданады. Олардың арасында негізгісі - қопсытқыштар. Қопсытқыштың (рыхлитель) негізгі міндеті - қатты топырақ жамылғысна өзінің үшкір тісі арқылы еніп, оны қопару. Сол арқылы ол бульдозердің негізгі жұмысын жеңілдетеді. Сонымен қатар қопсытқыштар үлкен егіс алаңдарында өсімдік отырғызар алдында топырқ жамылғысын қопсыту үшін де қолданылады.
Қопсытқыштар қайырма секілді бульдозердің құрылыс ерекшелігіне байланысты алдынан да, артынанда орнатылуы мүмкін.
Қопсытқыштардың жіктелуі:
1) Тіс саны бойынша: бір тісті және көптісті;
2) Басқарылу деңгейіне байланысты: қопсыту бұрышы реттелетін және реттелмейтін;
Біртісті қопсытқыштар (сурет 2.4 а) өте қатты материалдармен жұмыс кезінде қолданылады. Ал көп тістілер (сурет 2.4 б) негізінен салыстырмалы түрде жұмсақ топырақ жамылғысымен жұмысқа арналған. Көп тісті қопсытқыштар тарту күші үлкен бульдозерлерге орнатылады. Себебі, бірнеше тіс топыраққа енген кезде бульдозердің қозғалу бағытына қарсы бағытталған қарсыласу күші бір тісті қопсытқышқа қарағанда тіс санына байланысты бірнеше есе артады.
а б
Сурет 2.4 Бір тісті (а) және көп тісті (б) қопсытқыштар
Қопсытқышты топыраққа батыру және қайта шығару екі жақты әсер ететін гидроцилиндрлердің көмегімен жүзеге асырылады.
Қопсыту бұрышы реттелмейтін қопсытқыш тісі топыраққа перпендикуляр бағытта енгізіледі. Сондықтанда өте қатты материалдармен жұмыс кезінде қопсытқыш тісінің топыраққа толық батырылмауы немесе қайта шығарылмай қалуы сияқты қиындықтарға әкеледі.
Бұл мәселені шешу үшін қопсыту бұрышы реттелетін қопсытқыштар қолданылады. Олар қопсытқыш тісінің топыраққа ену бұрышын реттуге мүмкіндік береді. Қопсытқыштың қопсыту бұрышын реттеу де гидроцилиндрлердің көмегімен жүзеге асырылады [4].
2.2 ДЗ-116В қопсыту құрылғысы орнатылған Б-170М01 бульдозерінің техникалық сипаттамалары және құрылысы
Бульдозер дегеніміз - қандайда бір жер қазу-тасымалдау жұмыстарын орындайтын аспалы жұмыс жабдығы орнатылған трактор. Яғни, кез келген бульдозер аспалы жабдықтар орнатылатын және тарту күшін қамтамасыз ететін базалық трактордан және жұмыс құрылғысынан тұрады. Б азалық трактордың қозғалтқышы оған орнатылған барлық жабдықтарды энергиямен қамтамасыз етеді.
Біз ДЗ-116В қопсыту құрылғысы орнатылған Б-170М01 бульдозерін қарастырамыз. Т-170 (сурет 2.5) базалық тракторынан және ДЗ-153-3 бұрылатын қайырмадан тұратын машина бізге Б-170М01 (сурет 2.6) бульдозерін береді. Ал ДЗ-116В қопсытқыш құрылғысы осы бульдозердің қосалқы жабдығы.
Сурет 2.5 Т-170 шынжыр табанды тракторы
Сурет 2.6 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Мазмұны
Кіріспе
1. Бульдозерлерді класстарға жіктеу және индекстеу 4
2. Бульдозер жабдықтарының түрлері 6
3. ДЗ-116В қопсыту құрылғысы орнатылған Б-170М01 бульдозерінің техникалық сипаттамалары және құрылысы 11
4. ДЗ-116В қопсытқышы орнатылған Б-170М01 бульдозерінің
гидрожетегі 16
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Көптеген құрылыс жұмыстарын орындау барысында уақытты үнемдеу үшін және адам қолымен атқарылуы мүмкін емес операцияларды орындау үшін әртүрлі құрылыс техникасы қолданылады. Әр бір құрылыс алаңында қажетті және кең таралған құрылыс техникасының бірі - бульдозерлер. Негізінен бульдозерлер құрылыс жұмыстарының бастапқы кезеңінде құрылыс алаңын дайындау, топырақ бетін тегістеу, қыру қызметін атқарады. Басқаша айтқанда, бульдозер топырақты, қиыршықтастарды, шағылтастарды, жұмсақ топырақты жақын қашықтыққа ығыстыру үшін қажет. Бұл қашықтықтың алыстығы бульдозерлердің түрлеріне байланысты болады. Шынжыр табанды машиналар материалдарды 60 метрден 80 метрге дейінгі қашықтыққа тасымалдай алса, ал доңғалқты машиналар материалдарды 100 метрден 150 метрге дейінгі қашықтыққа тасымалдай алады. Сонымен бірге бульдозерлер шұңқырларды, траншеяларды, қазаншұңқырларды көму үшін қолданылады, топырақ бетін тегістеу, үйінді тұрғызу, дамбалар мен плотиналарды тазарту, қазаншұңқырлардан топырақты шығару, жол жамылғысының бетін тазарту және тағыда басқа алаңдарды тазарту мен тегістеу жұмыстарында атқарады.
Бульдозер сөзі ХІХ ғасырдың аяғында ағылшын елінде пайда болды. Алғашында бұл сөз ауыр заттарды қозғалта алатын барлық күшке қатысты қолданылды. Ал 1929 жылы ең алғашқы бульдозер құрастырылды. Ол трактордың алдына қатты темірден жасалған қалқанды орнату арқылы құрастырылды. Ол уақытта тракторлар будың күшімен қозғалысқа келетін, бірақ соның өзінде жалғыз трактор 15-20 аттың жұмысын істей алатын.
Қазақстан жерінде бульдозерлер тек ХХ ғасырдың ортасында ғана пайда болды.
Бульдозер деп - өздігінен жүретін жерқазу-тасымалдау машинасын атайды. Оның шынжыр табанды немесе доңғалақты трактор, тартқыш, раманың немесе брустардың көмегімен ілінген жұмыс органы - жүріс жабдығының базасында орналасқан, қисық сызықты пішінді қайырмасы болуы мүмкін. Көбінесе, қайырманы базалық машинадан қайырмалық бетке қисық сызықты түрде орналастырады. Қайырманың ені базалық машинаның көлденең өлшемдерін толықтай қамтиды. Бульдозерлер өзінің қуаттылығы мен құрылысна бйланысты әртүрлі жер бедерлері мен материалдарда жұмыс жасай алады. Олар: батпақты немесе құмдақ жерлер, жарылған немесе қопсытылған рудалар мен тау жыныстары [1].
Негізгі бөлім
1.1 Бульдозерлерді класстарға жіктеу және индекстеу
Құрылыс алаңында әр алуан жұмыстарды орындау үшін қолданылатын бульдозерлердің өзінің атқаратын міндетіне қарай құрылымдық ерекшеліктері болады. Техникалық тұрғыдан құрылымы күрделі құрылыс техникасы өте қымбат тұрады, сондықтан оларға тек ірі құрылыс компанияларының ғана қолы жетеді. Мұндай құрылыс компанияларының қымбат тұратын машиналарға қаражаты жетіп қана қоймай, оларды күнделікті жұмыс барысында қажет етеді. Ал шағын құрылыс компаниялары қарапайым және арзан техниканы қолданады. Осы сияқты жағдайларға және қолданылу мақсатына байлансты бульдозерлердің түрлеріде өте көп болады, сондықтан олар бірнеше класстарға жіктеледі.
Бульдозерлерді класстарға жіктеу:
1) Арналған мақсаты бойынша:
а) жалпы мақсаттағы бульдозерлер (құрылыстық);
ә) арнаулы мақсаттағы бульдозерлер (қопсытқыш,шахталық, суасты);
2) Жүріс жабдығының түріне байланысты:
а) шынжыр табанды;
ә) доңғалақты;
3) Қайырманың орнатылу орнына байланысты:
а) алдынан орнатылған;
ә) артынан орнатылған;
4) Жетектің түріне байланысты:
а) гидравликалық;
ә) механикалық;
5) Қайырма конструкциясы бойынша:
а) бұрылмайтын қайырмалы;
ә) бұрылатын қайырмалы;
6) Қуаты мен тарту күшіне қарай (кесте 1.1):
Кесте 1.1. Бульдозерлердің қуаты мен тарту күшіне қарай жіктелуі.
Бульдозер типі
Қуаты, (кВт)
Тарту күші, (кН)
Ықшам көлемді
20-дан төмен
30-дан төмен
Жеңіл
20-50
30-140
Орташа
50-100
140-200
Ауыр
100-200
200-300
Өте ауыр
200-ден жоғары
300-ден жоғары
Әр-бір жерқазу-тасымалдау машиналарының, әріптер мен сандардан тұратын, өзіндік индексі болады. Индекстің бастапқы екі әріпі машинаның қай топқа жататынын білдіреді, одан кейін тұратын сандар машинаның тіркелу ретінің нөмірін көрсетеді, сандардан кейін тұрған әріптер машинаның модернизациясының ретін (А, Б, В...) және климаттық ерекшеліктерін білдіреді (С - солтүстік және ХЛ - суық). Сонымен қатар МЕСТ стандарттарына байланысты әр-бір машинаның өзіндік ерекшеліктерін білдіретін белгіленулерде қолданылуы мүмкін [2].
2.1 Бульдозер жабдықтарының түрлері
Бульдозерлер сан алуан жұмыстарды атқарады. Сондықтан оның жұмыс жабдығыныңда түрлері өте көп. Больдозерде негізгі және қосалқы жұмыс құралы болады. Негізгі жұмыс құралы ол - бульдозер қайырмасы, ал қосалқы - қопсытқыш болып табылады.
Бульдозер қйырмасының басты міндеті - бульдозер қозғалысына кедергі келтіретін жұмыс материалын (топырақ, қар, қоқыс және т.б.) салыстырмалы түрде аз қашытыққа ығыстыру немесе үйу кезінде оның аз шашылуын қамтамасыз ету және (немесе) жер бедерін тегістеу кезінде бульдозер астындағы топырақ жамылғысын нығыздау (қайырманың ішкі жағымен орындалатын жұмыс).
а - кесу; б - кесумен бірге тасу; в - түсіру; г - артқа қарай шегіну (бос жүріс).
Сурет 2.1. Топырақты өңдеу кезіндегі бульдозердің жұмыс істеу схемасы.
Бульдозердің жұмыс істеу циклы (сурет 2.1): машинаны алдыға қарай қозғалтқан кезде қайырма басқару жүйесінің көмегімен топыраққа тереңдетіліп орнатылады, пышақтарының көмегімен топырақтың қабатын кесіп алады және алдында пайда болған топырақты призмамен араластырып жердің сыртқы қабатының бойымен сүйрете отырып, түсіретін жерге апарып қояды; топырақты түсіргеннен кейін қайырма өзінің көліктік қалпына қайта оралады, ал машина топырақты жинайтын орынға барып қайта келеді, содан кейін бұл цикл қайтадан қайталанып отырады.
Бульдозер қайырмаларының жіктелуі:
1) басқарылу жүйесіне байланысты:
а) гидравликалық;
б) механикалық (арқанды-блокті);
2) басқарылу деңгейіне байланысты:
а) бұрылатын;
б) бұрылмайтын;
3) конструкциясына қарай:
а) тік;
б) жартылай сфералық;
в) сфералық;
Қайырманың басқару жүйесіне қарай бульдозерлер гидравликалық және механикалық (арқанды-блоктік) болып екіге бөлінеді.
Арқанды-блокты басқару жүйесінде тісшелі-фрикционды шығырдың көмегімен және арқанды полиспаст бойымен қайырманы көтеруге болады, ал түсіру - қайырманың өздіндік тарту күшінің (салмғының) әсерінен жүзеге асады. Қазіргі танда механикалық басқарылатын бульдозерлер шығарылмайды. Себебі, гидравликалық басқару жүйесіне қарағанда механикалық жүйе бірнеше параметрлері жағынан тиімсіз болды.
Гидравликалық басқару жүйесінде қайырманы басқару екі жақты әсер ететін гидроцилиндрлер көмегімен жүзеге асады.
Бұрылмайтын қайырманың басты ереккшелігі - қайырма бульдезер қозғалысының бағытына перпендикуляр (тік бұрыш жасап) орналасады да, жұмыс барысында топырақтың жан-жаққа шашылп кетпеуін қамтамасыз етеді.
Бұрылатын қайырманың басты ерекшелігі - қайырма бульдозер қозғалысының бағытына қандайда бір бұрышпен көлбеу орналаса алады және топырақ қайырманың көлбеген жағына қарай шашылады.
Атқаратын жұмыс ерекшелігіне байланысты қайырма конструкциясы да әр түрлі болады. Қолданыста ең көп таралған түрлері (сурет 2.2): тік, жартылай сфералық, сфералық.
Тік қайырмалар (сурет 2.2. а) - негізінен бұрылмайтын қайырмалы бульдозерлерде қолданылады. Оны қатты ,тіпті тасты топырақты өңдеуге пайдаланады.
Сфералық қайырмалар (сурет 2.2. б) - үлкен көлемдегі жеңіл топырақты ұзын қашықтыққа аудару үшін қолданылады. Ол орталық секциядан және екі бүйірлік секциялардан тұрады. Бүйірлік секциялар орталық секцияға қарағанда 25 градус бұрышпен орналасады. Ол үлкен көлемдегі топырақты алуда немесе араластыруда төгілу көлемінің аз болуын қамтамасызетеді.
Жартылай сфералық қайырмалар (сурет 2.2. в) - тік қайырмалар мен сфералық қайырмалар сияқты жұмыс атқарады. Жартылай сфералық қайырмалар сфералық қайырмалар сияқты топырақтарды жақсы жинақтайды [3].
а б в
Сурет 2.2 Қайырмалардың түрлері: а - тік, б - сфералық, в - жартылай сфералық
Сонымен бірге, бульдозерлердің технологиялық мүмкіндіктерін арттыру үшін олар тез ауыстырылатын арнайы қайырмалармен жабдықталуы мүмкін (сурет 2.3). Олар: қозғалмайтын (2) немесе гидробасқарылатын қайырма кеңейткіштері (3, 4), алдыңғы немесе артқы қопсытқыш тістер (4), асфальт беттерін қопаруға арналған қайла (5), қатып қалған топырақты өңдеуге арналған пышақтар (6), бұта кесетін пышақ (7), каналдарды қазуға арналған қондырма (8), гидробасқарылатын қатаң бекітілген еңіс қайырмалар (9), алдыңғы және артқы шаңғылар (10), қабырға бойымен жұмысқа арналған қайырма қондырғысы (11), жүк көтергіш айырлар (12), көтергіш ілмек (13) және осыған ұқсас құрылғылар.
Сурет 2.3 Бульдозерлердің тез ауыстырылатын жұмыс құралдары
Бульдозерлер сан алуан жұмыс материалдарымен жұмыс істейді. Кейбір материалдардың қаттылығы сонша, бульдозер қайырмасының көмегімен қозғалысқа келтіру мүмкін емес немесе базалық трактор қайырмаға жеткілікті күш бере алмауы мүмкін. Мұндай материалдарға: престелген топырақ, мұз, асфальтты төсем, бетонды төсем, қатты аяз салдарынан қатып қалған топырақ, тас аралас топырақ және тағы сол сияқтылар жатады.
Бұл материалдарды игеру үшін бульдозер өзінің қосалқы жабдықтарын қолданады. Олардың арасында негізгісі - қопсытқыштар. Қопсытқыштың (рыхлитель) негізгі міндеті - қатты топырақ жамылғысна өзінің үшкір тісі арқылы еніп, оны қопару. Сол арқылы ол бульдозердің негізгі жұмысын жеңілдетеді. Сонымен қатар қопсытқыштар үлкен егіс алаңдарында өсімдік отырғызар алдында топырқ жамылғысын қопсыту үшін де қолданылады.
Қопсытқыштар қайырма секілді бульдозердің құрылыс ерекшелігіне байланысты алдынан да, артынанда орнатылуы мүмкін.
Қопсытқыштардың жіктелуі:
1) Тіс саны бойынша: бір тісті және көптісті;
2) Басқарылу деңгейіне байланысты: қопсыту бұрышы реттелетін және реттелмейтін;
Біртісті қопсытқыштар (сурет 2.4 а) өте қатты материалдармен жұмыс кезінде қолданылады. Ал көп тістілер (сурет 2.4 б) негізінен салыстырмалы түрде жұмсақ топырақ жамылғысымен жұмысқа арналған. Көп тісті қопсытқыштар тарту күші үлкен бульдозерлерге орнатылады. Себебі, бірнеше тіс топыраққа енген кезде бульдозердің қозғалу бағытына қарсы бағытталған қарсыласу күші бір тісті қопсытқышқа қарағанда тіс санына байланысты бірнеше есе артады.
а б
Сурет 2.4 Бір тісті (а) және көп тісті (б) қопсытқыштар
Қопсытқышты топыраққа батыру және қайта шығару екі жақты әсер ететін гидроцилиндрлердің көмегімен жүзеге асырылады.
Қопсыту бұрышы реттелмейтін қопсытқыш тісі топыраққа перпендикуляр бағытта енгізіледі. Сондықтанда өте қатты материалдармен жұмыс кезінде қопсытқыш тісінің топыраққа толық батырылмауы немесе қайта шығарылмай қалуы сияқты қиындықтарға әкеледі.
Бұл мәселені шешу үшін қопсыту бұрышы реттелетін қопсытқыштар қолданылады. Олар қопсытқыш тісінің топыраққа ену бұрышын реттуге мүмкіндік береді. Қопсытқыштың қопсыту бұрышын реттеу де гидроцилиндрлердің көмегімен жүзеге асырылады [4].
2.2 ДЗ-116В қопсыту құрылғысы орнатылған Б-170М01 бульдозерінің техникалық сипаттамалары және құрылысы
Бульдозер дегеніміз - қандайда бір жер қазу-тасымалдау жұмыстарын орындайтын аспалы жұмыс жабдығы орнатылған трактор. Яғни, кез келген бульдозер аспалы жабдықтар орнатылатын және тарту күшін қамтамасыз ететін базалық трактордан және жұмыс құрылғысынан тұрады. Б азалық трактордың қозғалтқышы оған орнатылған барлық жабдықтарды энергиямен қамтамасыз етеді.
Біз ДЗ-116В қопсыту құрылғысы орнатылған Б-170М01 бульдозерін қарастырамыз. Т-170 (сурет 2.5) базалық тракторынан және ДЗ-153-3 бұрылатын қайырмадан тұратын машина бізге Б-170М01 (сурет 2.6) бульдозерін береді. Ал ДЗ-116В қопсытқыш құрылғысы осы бульдозердің қосалқы жабдығы.
Сурет 2.5 Т-170 шынжыр табанды тракторы
Сурет 2.6 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz