Жылжымалы құрам түрлері

1. Жылжымалы құрамның жіктелуі және индексациясы
1. Жолаушы тасымалына арналған жылжымалы құрам түрлері
2. Жүк тасуға арналған жылжымалы құрам түрлері
3. Автопоездар, тіркемелер және жартылай тіркемелер
4. Жылжымалы құрам қауіпсіздігі
Қорытынды

Автомобиль көлігінің жылжымалы құрамы өте алуан түрлі. Жылжымалы құрамды жіктеудің негізгі түрлері:
- атқаратын міндетіне қарай;
- өтімділігіне қарай;
- құрамы бойынша;
- кузов типі бойынша;
- қозғауыш типі бойынша;
- пайдалануы бойынша;
- шасси типі бойынша.
Атқаратын міндетіне қарай автокөліктер жолаушы тасу, жүк тасу және арнайы болып бөлінеді.
Ортақ мақсаттағы жылжымалы құрам түрлі көліктік тасымалдарды орындау үшін қызмет етеді, арнайыландырылған – тек қана жеке санатқа жататын жүк немесе жолаушы тасымалдарына арналған, ал арнайы түрі – әр түрлі тасымалдық емес жұмыстарды орындайды.
Жылжымалы құрамды өтімділігіне қарай жіктеу дөңгелек формуласына негізделіп жүргізіледі. Жылжымалы құрамның өтімділігі дегеніміз – жаман жолдармен және жолсызбен жүру қабілеттілігі. Ол жылжымалы құрамның арналған мақсатына қарай әр түрлі деңгейде болады. Жылжымалы құрамның дөңгелек формуласы сандық индекс арқылы көрсетіледі. Алғашқы сан жалпы дөңгелек санын, ал екінші сан жетекші дөңгелектер санын көрсетеді. Мысалы, 4х2 формуласында – 4- жалпы дөңгелектер саны, 2- жетекші дөңгелектер саны.
Өтімділігі шектеулі автомобильдер жол жамылғысы қатты және құрғақ топырақты жолдармен жүруге арналған. Олардың екі белдігі (мосты) болады: біреуі жетекші, екіншісі жетектегі.
Өтімділігі үлкен автокөліктер негізінен ауылдық жерлерге арналған. Оларды топырақты және жол жамылғысы қатты жолдарда да қолдануға болады. Олар сонымен бірге жолсыз, батпақты, сазды жерлерден, су және қар бөгеттерінен өте алады. Өтімділігі үлкен автокөліктердің бірнеше жетекші осьтері болады. Олардың дөңгелек формуласы: 4х4 – автокөліктің екі осі бар және екеуіде жетекші; 6х4 – үш осьі бар, олардың артқысы және алдыңғысы жетекші, ал ортадағысы жетктегі.
Өтімділігі жоғары автокөліктер шұңқырлардан, кедір-бұдырлы жерлерден, жолсызбен жүріп өте алады. Олардың үш немесе оданда көп остері болады және барлығы жетекші. Дөңгелек формулалары: 6х6, 8х8.
Қозғалтқыштың типіне қарай автокөліктер: карбюраторлы (бензинді), дизельді, газ өндіру, электірлік, бу, газ турбиналы.

1. С.Ж. Кеңесов, Т.С. Ынтыков, А.Т. Жұмабеков,
Е.Р. Шегай-Назарова Автомобиль тасымалдарын ұйымдастыру – Қарағанды, 2010.
2. Жүнісбеков П.Ж. Автомобильдің құрылысы және пайдаланылуы –
Фолиант, 2007.
3. Вахламов В.К. Техника автомобильного транспорта − М.: «Академия», 2004.
4. Барашков И.В. Бригадная организация технического обслуживания и ремонта автомобилей. – М.: Транспорт, 1988.
5. А.П. Агафанов, И.П. Плеханов, В.Э. Рублях Автомобиль – Просвещение, 1987.
6. Құдайбергенов Р. Қ. Техникылық терминдер сөздігі – Таймас, 2009.