Қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз етуде жол факторының рөлі

Жоспар
Кіріспе

1 Қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз етуде жол факторының рөлі
1.1 ҚР жол торабының дамуын және жағдайын бағалау
1.2 Жол торабының жағдайы
1.3 Автомобиль жолдарының көлік.эксплуатациялық қасиеттерінің қозғалыс қауіпсіздігіне әсері.
1.4 Жолдар мен көшелер элементтеріне қойылатын нормативтік талаптар

1.5 Қауіпсіздік және апаттылық коэффициенттері
1.6 Жолдың белсенді және пассивті қауіпсіздігі

ҚР жолдарының жалпы ұзақтығы 2007 ж. 128 мың км құрады. Олардың 85,6 мың км – жалпы пайдалану жолдары және 42,4 мың км – өнеркәсіптік кәсіпорындарға, кеніштерге, фермерлік және орман шаруашылығына, технологиялық жолдар рөлін атқаратын басқа өндірістерге кіреберістер түріндегі шаруашылық жолдар.
Аумақтарды жолдарға толтыру дәрежесі жол торабының тығыздығы ретінде меншікті көрсеткішпен бағаланады.
2007 жылға жалпы пайдалануға арналған автомобиль жолдарының тығыздығы төмендегіні құрайды:
-1000 км2 31,43 км 1000 км2 аумаққа, 1000 тұрғынға 5,78 км,
Республикалық маңызы бар автомобиль жолдарының тығыздығы:
-1000 км2 8,44 км 1000 км2 аумаққа, 1000 тұрғынға 1,55 км.
Жалпы пайдаланатын автомобиль жолдары өзінің маңызы бойынша
ұзақтығы 23044 км республикалық маңызы бар жолдар, оның ішінде 12301 км халықаралық маңызы бар және ұзақтығы 6636 км жергілікті маңызы бар жолдар болып бөлінеді.
Жалпы пайдалану жолдары өздерінің конфигурациясы мен ұзақтығына қарай Республикада көбінесе қалыптасқан.
Жалпы пайдалану жолдарының көп бөлігі асфальт бетонды немесе қара қиыршық тасты төсемі – 65%, қиыршық тас-шағыл тасты жолдар – 29,3%, төсемсіз, яғни грунттық жағдайда бүгінгі күні барлық тораптың 5,3% құрайды.
Ұзақтығы 243 км «Астана-Бурабай» жалғыз автомагистралінің құрылысы аяқталады.
2010 ж. ұзақтығы 2854 км «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» жол құрылысы басталды.
Жол жабындарының көтеру қабілетін арттыруға және пайдаланылатын материалдар сапасы мен атқарылатын жұмыстарға көп көңіл бөлінеді. Автожолдардың анағұрлым жүктелген учаскелерін Астана-Бурабай учаскелері үлгісінде 1 техникалық категорияға ауыстыру жоспарлануда. Қазіргі кезде 2006-2010 жылдарға автожол саласын дамыту бағдарламасы жүзеге асырылуда. Жақын арадағы 5 жылда Қазақстан аумағынан өтетін Азия Шоссе Жолдары учаскелерінің негізін құраушы халықаралық коридорларды толық қалпына келтіру қарастырылады.
Көлік ағымы құрамында үлесі жыл сайын артып келе жатқан жоғары динамикалық автомобильдердің пайда болуы көлік ағынының орташа жылдамдығының артуына алып келді. Геометриялық параметрлер өзгеріссіз қалған жолдардағы осындай жылдамдық режиміндегі өзгерістер қозғалыс қауіпсіздігін айтарлықтай төмендетті.

Пән: Транспорт
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

1 Қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз етуде жол факторының рөлі
1.1 ҚР жол торабының дамуын және жағдайын бағалау
ҚР жолдарының жалпы ұзақтығы 2007 ж. 128 мың км құрады. Олардың 85,6 мың км - жалпы пайдалану жолдары және 42,4 мың км - өнеркәсіптік кәсіпорындарға, кеніштерге, фермерлік және орман шаруашылығына, технологиялық жолдар рөлін атқаратын басқа өндірістерге кіреберістер түріндегі шаруашылық жолдар.
Аумақтарды жолдарға толтыру дәрежесі жол торабының тығыздығы ретінде меншікті көрсеткішпен бағаланады.
2007 жылға жалпы пайдалануға арналған автомобиль жолдарының тығыздығы төмендегіні құрайды:
-1000 км2 31,43 км 1000 км2 аумаққа, 1000 тұрғынға 5,78 км,
Республикалық маңызы бар автомобиль жолдарының тығыздығы:
-1000 км2 8,44 км 1000 км2 аумаққа, 1000 тұрғынға 1,55 км.
Жалпы пайдаланатын автомобиль жолдары өзінің маңызы бойынша
ұзақтығы 23044 км республикалық маңызы бар жолдар, оның ішінде 12301 км халықаралық маңызы бар және ұзақтығы 6636 км жергілікті маңызы бар жолдар болып бөлінеді.
Жалпы пайдалану жолдары өздерінің конфигурациясы мен ұзақтығына қарай Республикада көбінесе қалыптасқан.
Жалпы пайдалану жолдарының көп бөлігі асфальт бетонды немесе қара қиыршық тасты төсемі - 65%, қиыршық тас-шағыл тасты жолдар - 29,3%, төсемсіз, яғни грунттық жағдайда бүгінгі күні барлық тораптың 5,3% құрайды.
Ұзақтығы 243 км Астана-Бурабай жалғыз автомагистралінің құрылысы аяқталады.
2010 ж. ұзақтығы 2854 км Батыс Еуропа - Батыс Қытай жол құрылысы басталды.
Жол жабындарының көтеру қабілетін арттыруға және пайдаланылатын материалдар сапасы мен атқарылатын жұмыстарға көп көңіл бөлінеді. Автожолдардың анағұрлым жүктелген учаскелерін Астана-Бурабай учаскелері үлгісінде 1 техникалық категорияға ауыстыру жоспарлануда. Қазіргі кезде 2006-2010 жылдарға автожол саласын дамыту бағдарламасы жүзеге асырылуда. Жақын арадағы 5 жылда Қазақстан аумағынан өтетін Азия Шоссе Жолдары учаскелерінің негізін құраушы халықаралық коридорларды толық қалпына келтіру қарастырылады.
Көлік ағымы құрамында үлесі жыл сайын артып келе жатқан жоғары динамикалық автомобильдердің пайда болуы көлік ағынының орташа жылдамдығының артуына алып келді. Геометриялық параметрлер өзгеріссіз қалған жолдардағы осындай жылдамдық режиміндегі өзгерістер қозғалыс қауіпсіздігін айтарлықтай төмендетті.

0.2 Жол торабының жағдайы

Статистикаға сәйкес, ЖКО Бразилияда қолайсыз жағдайларға байланысты олардың жалпы санының - 6%, Алманияда 8%, Жапонияда - 48% құрайды. Біздің елімізде жыл сайын 7% бастап 13% дейін.
Жол жағдайын осылай бағалау, жол салушылардың қозғалыс қауіпсіздігі жағдайына жауапкершілігі төмендейтіндігімен қауіпті. ЖКО тууының негізгі немесе қосымша факторы болып табылатын қанағаттанарлық емес жол жағдайлары жойылмайды және кейінгі ЖКО алғышартын тудыруды жалғастыруда. Қанағаттанарлық емес жол жағдайларына байланысты ЖКО шамалы саны ЖКО себептерін талдаудың жеңілдетілген тәсілмен, ЖКО материалдарына рәсімдеу жүргізетін қызметкерлердің біліктілігінің жеткіліксіздігімен және жауапсыздығымен түсіндіріледі.
Сонымен, І-ІV категориялары жолдарда шамамен 13 мың ЖКО себептеріне талдау жасаған профессор О.А.Дивочкиннің деректері бойынша еліміздің түрлі аймақтарында қолайсыз жол жағдайларының әсері 70% ЖКО тікелей және жанама себебі болып табылады. Шетелдік деректер де апаттылық статистикасында жол факторларының жоғары үлесі туралы айтады.
Сонымен, көлік құралдары қозғалысының қауіпсіздігін арттырудың жоғары мүмкіндіктері жол жағдайларын жақсартуға байланысты.
Біздің еліміз жол торабының жағдайын сипаттайтын жол тығыздығы, тегістігі, кедір-бұдырлығы, төсемнің ұзақ мерзімділігі, күтіп ұстау және қабаттандыру сияқты көрсеткіштер бойынша дамыған елдерде қол жеткізілген деңгейден айтарлықтай қалып келеді (сурет1.1).
Өтетін бөлігінің жеткіліксіз енділігі, төсемнің төмен сапасы және жиектерінің қанағаттанарлық емес жағдайы - осы және басқа да факторлар қозғалыстың төмен техникалық жылдамдықтарын байланыстырады, отынның көп шығыны және техниканың тозуы айтарлықтай дәрежеде тасымалдаудың өзіндік құнын арттырады.[1]

Сурет 1.1 - Жол торабын жөндеу үстінде.
0.3 Автомобиль жолдарының көлік-эксплуатациялық қасиеттерінің қозғалыс қауіпсіздігіне әсері.

Жолдың көлік-эксплуатациялық сапалары: жол қабатының және жер жолағының беріктігі, төсемнің тегістігі мен кедір-бұдырлығы, шинаның төсемге жабысуы, жиектерінің кеңдігі мен жағдайы, жоспардағы және бойлық кескіндегі қисықтардың көрінерлігі, тәуліктің қараңғы кезінде жолдың қауіпті учаскелерінің жарықтығы, ЖҚҰ құралдарының, жол инфрақұрылымының, инженерлік қабатандырудың болуы, төсеменің тозуға төзімділігі, жол қабығының жұмыс қабілеті деп түсінеміз.
Жол қабығының беріктігі автомобиль жолының көлікті пайдалану жағдайының анағұрлым маңызды көрсеткіші болып табылады.
Жол қабаты оған әсер ететін күштерді мүмкіндігінше үлкен ауданға таратуға және грунт табанының беріктігін айтарлықтай нашарлататын судың өтуін болдырмауға арналған.
Күштің артуымен немесе табанындағы грунттарының күзгі-көктемгі кезеңдерде уақытша төмендеуі кезінде пластикалы кіші деформациялар туады. Жол қабатының нашар жағдайында кейбір шектік мәндердің пластикалы аз деформациялардың қосынды мәндерін арттыруы оның бұзылуына алып келеді. Осы кезде деформациялар әуелде баяу, сосын тез өседі де, нәтижесінде жол қабатының толық бұзылуы жүреді.
Аппатылыққа әсер ететін маңызы бойынша екінші жол факторы төсемнің тегістігі болып табылады. Шұңқырлардың, жарықтардың, шөккен жерлердің, толқындардың және тарамдардың болуы қозғалыс жағдайын айтарлықтай нашарлатады: діріл ұлғаяды, ұзақ уақыт бойы жүйке тоздыратын жағдайда төсемнің жайын мұқият қадағалауға, жылдамдық пен қозғалыс траекториясын өзгертуге мәжбүр болатын жүргізушінің жұмыс жағдайын қиындатады (сурет 1.2).

Сурет 1.2 - Кедір-бұдырлы тасбөгетті жолдар

Тегістік қозғалыс жылдамдығына үлкен әсер етеді. Тегістіктің нашарлау шамасына қарай автомобильдердің жылдамдықтары төмендейді. Статистика бойынша, тегіс емес жерлері бар учаскелерге ЖКО 10 бастап 15% дейін және 4 бастап 7% дейін қалалар мен тұрғылықты пункттерге тиеді. Оқиғалар туралы деректер талдауы тегістіктің нашарлауына қарай ЖКО санын арттыруын көрсетеді(сурет 1.3).

Сурет 1.3 - Төсеніштің тегістігінің жылдамдық пен апатқа әсері

Төсемінің тегістігі нашар жолдар учаскелерінде, қысқа қашықтықта қозғалатын автомобильдердің, алдыңғы автомобильдің шұңқыр алдында кенеттен тежеуі, сондай-ақ айналып өту жолының тегіс еместігі кезінде қарама-қарсы қозғалыс жолағына кенеттен шығып кеткенде қарама-қарсы соғылысулар, көбінесе, автомобильдердің өзара соғылысуы анағұрлым жиі орын алады.
Төсемдердің тегістігін практикалық бағалау үшін, жол төсемдерінің бойлық кескінін өлшейтін аспаптарды (профиографтар) немесе жолдың автомобильге динамикалық әсерін бағалауға мүмкіндік беретін аспаптарды қолдануға негізделген түрлі инструменттік әдістер пайдаланылуы мүмкін (жұлқуды өлшегіштер).
Жол төсемдерінің тегістігін бағалаудың қарапайым әдісі үш метрлік рейканы қолдануға негізделген. Бұл әдіс шағын ұзақтығы бар жолдар учаскелерінің жағдайларын бағалауда қолданарлық. Осыған орай төсем тегістігін рейканың төменгі жиегі мен жол беті арасындағы саңылау бойынша бағалайды.
Асфальтты-бетонды және цемент-бетонды жол төсемдерінің тегістігін 1-11 категориялы жолдарда 200 смкм аспайтын, 111 категориялы жолдарда 300 смкм аспайтын шекте сақтау жұлқу өлшегіш көрсеткіштері бойынша ЖКО болатын шығындарды, автомобильдер мен жол қабығын жөндеу шығындарын төмендетуге мүмкіндік береді.
Кейде тозған төсемде, тарақ деп аталатын, автомобильді басқаруды күрт төмендететін толқындылық пайда болады. Осындай толқынды учаскеге жоғары жылдамдықпен, әсіресе автомобиль қозғалысына бұрыштап келу өте қауіпті. Жиі тербелістер нәтижесінде алдыңғы доңғалақтар берілген бағытын жоғалтады, ал артқы доңғалақтарда жабысу коэффициенті күрт төмендейді, бұл жанына қарай алып кетуге әкелуі мүмкін.
Жолдың тамаша тегіс төсемі шиналардың жолға жабысу коэффициентін төмендетеді. Сондықтан төсемде 3-5 км шегінде дөңестері мен ойпаңдары бар кедір-бұдырлық болуы керек. Ұзақ пайдалану нәтижесінде кедір-бұдырлық шиналардың жол бетіне үйкелу арқылы мүжіліп, осындай төсемдегі жабысу коэффициенті азаяды. Төсем сапасын қалпына келтіру үшін оған беттік өңдеу жүргізіледі.
Жол төсемінің сырғанақтығы - жолдың көліктік пайдалану жағдайының маңызды сипаттамасы. Жол төсемдері материалдарының беті шиналардың төсеммен байланыс аймағында туатын жанама күштердің әсерінен қажалады да ,жалтырайды. Төсем сырғанақтығының критерийі шиналардың жолмен жабысу коэффициенті болып табылады:

φ=РG, (1)

мұнда Р- блокадаланған доңғалақтардың жолға жабысу күші;
G- блокадаланған доңғалаққа түсетін салмақ.
Жабысу коэффициентінің мәнін нормативтерге сәйкес бақылау блокадаланған доңғалақтар режимінде ылғал төсемде 60кмсағ бастапқы жылдамдық (су бетінің қалыңдығы 1 мм болған кезде) және доңғалаққа 3000 Н жүк кезінде жүргізіледі.
Цемент-бетонды құрғақ, таза жолдарда - φ= 0,65-0,9 жоғары жабысу коэффициенті, ал асфальт-беонды құрғақ, таза жолдарда 10 бастап 100 кмсағ дейін қозғалыс жылдамдығы ауқымында - φ= 0,6-0,8 болады. Жол төсемдерін атмосфералық жауын-шашындармен ылғалдау және жаз мезгілінде битумды ластау, жұмсарту коэффициент шамасын төмендетеді. Жабысу коэффициентінің мәні ең алдымен төсем, шиналар жағдайымен және олардың өзара әрекеттесу жағдайларына байланысты факторлардың көп санына тәуелді.
Шинаның төсемге жеткіліксіз жабысуы, ережеге сай, ЖКО бірінші себебі болып табылады. Статистика бойынша, сырғанақ төсемі бар учаскіге, қолайсыз жол ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.