Алматы облысы, Іле ауданының табиғи-климат жағдайы

І Кіріспе
1 Алматы облысы, Іле ауданының табиғи.климат жағдайы
1.1 Майбұршақ дақылдарын өсіру технологиясы
ІІ Негізгі бөлім:
2 Майбұршақ дақылдарының кеміргіш зиянкестері
2.1 Зиянкестермен күресу шаралары
ІІІ Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Бұршақ дәнділер - бұршақ тұқымдасы(Fabaceae, Leguminosae) - шөптесін, бұта және ағаш өсімдіктер. Дәнді бұршақты дақылдарға - асбұршақ, май бұршақ, үрмебұршақ(фасоль), малазықтық бұршақ, бөрібұршақ, жасымық, ноқат және басқалары.
Дәнді бұршақты дақылдар тұқымында дәнді дақылдармен салыстырғанда ақуыз көп болады. Ақуыз, әсіресе, май бұршақ дәнінде мол(39%), Сары бөрібұршақ дәніндегі ақуыздың мөлшері 36 пайызға, асбұршақ дәнінде 24 пайызға тең. Дәнді бұршақты дақылдардың тағы бір ерекшелігі - олардың ақуыздары тез қорытылып, ағзаға жақсы сіңеді. Майбұршақ дәнінің ақуызының сіңімділігі 89 пайыз, малазықтық бұршақтікі - 87 пайыз, ал жасымық пен асбұршақ дәніндегі ақуыздың сіңімділігі 85 пайызға тең. Ақуызбен қатар, дәнді бұршақ дақылдардың дәнінде майлар мен А, Н, Д, Е, С тобындағы витаминдері бар.
Дәнді бұршақты дақылдардың тамырларында түйнек бактериялары болады. Солардың көмегімен ауадағы бос азоттан дәндері мен вегетативтік мүшелеріне ақуыз түзіп қана коймайды, сонымен қатар топыраққа азот та жинайды.
Көптеген дәнді бұршақты дақылдардың өсу кезеңі қысқа, сондықтан тез өсіп, танапты ерте боматады. Мұның өзі жерді сапалы және уақытылы өңдеуге мүмкіндік береді. Осы тұрғыдан алғанда, дәнді бұршақты дақылдар көптеген ауыл шаруашылық дақылдарына жақсы алғы дақыл.

1. «Энтомология» Тілменбаев Ә.Т., Жармухамедова Ғ.Ә., Алматы, Қайнар 1994 жылы
2. Справочник по защите растений / Под ред.академиков НАН РК Сагитова А.О., Исмухамбетова Ж.Д. Алматы 2004,320с.
3. Интернет желісі
4. «Көп жылдық шөп зиянкестері» С. Тайбеков. Алматы , Қайнар 1979 жылы
5. « Өсімдік шаруашылығы өнімдерін өндіру технологиясы» Қ.Жаңабаев, Т.Саудабаев, И.Сейітов , Алматы, Қайнар 1982 жылы

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Жоспары
І Кіріспе
1 Алматы облысы, Іле ауданының табиғи-климат жағдайы
1.1 Майбұршақ дақылдарын өсіру технологиясы
ІІ Негізгі бөлім:
2 Майбұршақ дақылдарының кеміргіш зиянкестері
2.1 Зиянкестермен күресу шаралары
ІІІ Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

І Кіріспе
Бұршақ дәнділер - бұршақ тұқымдасы(Fabaceae, Leguminosae) - шөптесін, бұта және ағаш өсімдіктер. Дәнді бұршақты дақылдарға - асбұршақ, май бұршақ, үрмебұршақ(фасоль), малазықтық бұршақ, бөрібұршақ, жасымық, ноқат және басқалары.
Дәнді бұршақты дақылдар тұқымында дәнді дақылдармен салыстырғанда ақуыз көп болады. Ақуыз, әсіресе, май бұршақ дәнінде мол(39%), Сары бөрібұршақ дәніндегі ақуыздың мөлшері 36 пайызға, асбұршақ дәнінде 24 пайызға тең. Дәнді бұршақты дақылдардың тағы бір ерекшелігі - олардың ақуыздары тез қорытылып, ағзаға жақсы сіңеді. Майбұршақ дәнінің ақуызының сіңімділігі 89 пайыз, малазықтық бұршақтікі - 87 пайыз, ал жасымық пен асбұршақ дәніндегі ақуыздың сіңімділігі 85 пайызға тең. Ақуызбен қатар, дәнді бұршақ дақылдардың дәнінде майлар мен А, Н, Д, Е, С тобындағы витаминдері бар.
Дәнді бұршақты дақылдардың тамырларында түйнек бактериялары болады. Солардың көмегімен ауадағы бос азоттан дәндері мен вегетативтік мүшелеріне ақуыз түзіп қана коймайды, сонымен қатар топыраққа азот та жинайды.
Көптеген дәнді бұршақты дақылдардың өсу кезеңі қысқа, сондықтан тез өсіп, танапты ерте боматады. Мұның өзі жерді сапалы және уақытылы өңдеуге мүмкіндік береді. Осы тұрғыдан алғанда, дәнді бұршақты дақылдар көптеген ауыл шаруашылық дақылдарына жақсы алғы дақыл.

1 Алматы облысы жағдайы. Алматы облысының климаты негізінен континеттік. Қысы қоңырқай салқын. Қаңтар айындағы орташа температура солтүстік жазық бөлігінде - 10-16ОС, оңтүстікте - 4-9ОС. Жазы ыстық және қуаң. Шілде айының орташа температурасы солтүстігінде 25ОС, оңтүстігінде 27ОС. Бұл жазық өңірлерде жауын-шашынның орташа жылдық мөлшері 110-250 мм. Тау бөктерінің климаттық жағдайы жұмсақ. Қаңтар айының орташа температурасы - 5-9ОС, жылымық жиі болып тұрады. Шілде айының орташа температурасы тау бөктерінде 400-600мм, тау аңғарларында 700-1000мм. Облыс жерінде жауын-шашын негізінен көктем мен жаз айының басында жауады. Солтүстік өңірдің жазығы мен тау бөктерінің қар жамылғысының орташа қалыңдығы 10-30 см, тау беткейлерінде 40-100 см. Балқаш пен Алакөл жағалауларында бриз желі соғады. Тұрақты қар жамылғысы желтоқсанның бірінші он күндігінде түседі. Көктемде сәуірдің аяғы мен мамырдың басында қар еріп, жер беті тегіс қараяды. Тұрақты қар жамылғысы кезеңі 2-3ай , ал оның орташа қалыңдығы қыстың аяғына қарай 6-12 см аралығында өзгеріп тұрады. Жылдық жауын-шашын мөлшері Балқаш көлінің жағалауына 100 мм жетпейді, шығыста 155 мм тең.
Бүкіл жаз бойы қуаңшылық пен аңызақ үстемдік етеді. Ауаның ылғалдылығы жазда 30-40 күн бойы күндіз 30 проценттен төмен деңгейде болады. Жыл бойы күшті жел соғып тұратын кездер де болады.
Топырақ жамылғысы шалғынды , тосапты-шалғынды, шалғынды-батпақты, тақырлы топырақтармен және құмдармен ұласып жатады. Шалғынды топырақтар Іле өзенінің сол жағалауында және оның тармақтарында көп кездеседі. Өзен жайылмасының үстіңгі беткейі шөлге айнала бастаған. Облыстың топырақ және өсімдік жамылғылары вертикаль белдемдікке байланысты қалыптасқан. Жазық бөлігінде шөлдің де, даланың да қоңыр топырағы тараған. Онда жусан, оленшөп, жүзгін, сораң, сексеуіл, көктемде эфемер өсімдіктер басым тараған. Балқаш, Алакөл көлдерінің батпақты жағалауында, Іле өзенінің аңғары мен атырауында қамыс, құрақ өседі. Тау етегінде сұр және боз, қызыл қоңыр, тау беткейлері мен таулы үстірттерде таулы даланың қызыл қоңыр және қара топырақтары қалыптасқан. Мұндай жерлерде астық тұқымдас өсімдіктері басым жуанды, бетегелі-боз далаға ауысады. Таулы бөлігінің бұдан жоғары жағында көктерек, қайың, алма ағашы, ал одан да жоғарырақта Тянь-Шань шыршасы, кейде биік таудың шалғыны өседі. Биік таудың альпілік шалғынында өлеңшөп, алтай, қоғажайы, тастесер т.б.өсімдіктер басым. Бұл өңір - облыс малшыларының жазғы жайлауы сапты шалғынды топырақтар мен сорттардан тұрады.
1.1 Майбұршақ дақылдарын өсіру технологиясы
Халық шаруашылығындағы маңызы. Майбұршақ - ертеден өсіріліп келе жатқан дақыл және ол дүниежүзілік маңызы бар басты мәдени өсімдіңтер қатарына жатады. Майбұршақты жиі түрде таңғажайып дақыл деп атайды, себебі тұқымның құрамында жоғары мөлшерде ақуыз -33-тен 45%-ға дейін, 20-дан 25,7%-ға дейін май және 25-21% көмірсулары бар.
Майбұршақтың ақуызы амин қышқылдарымен жақсы теңдестірілген. Ол жоғары сіңімділігімен, суда жақсы ерігіштігімен ерекшеленеді. Майбұршақтың құрамына фитин мен сапонин, дәрумендер мен минералдар кіреді. Күлінде көп мөлшерде калий, фосфор, известь, майда еритін А, Д, Е, және С дәрумендері болады, ал В2 дәрумені бидай дәніндегіден 6 есе көп. Мұндай құрам майбұршақты тағамдық, техникалық және мал азықтық өсімдік ретінде пайдалануға мүмкіндік береді. Оның тұқымдарынан 250-ге дейін ас түрін және әртүрлі өнімдер дайындалады. Майбұршақты диетикалық тағам ретінде диабетпен ауыратын адамдарға ұсынылады. Майбұршақ пен оның өнімдері шығысазиялық кухняларда кеңінен қолданылады.
Майбұршақ майы дүниежүзілік өсімдік майлары өндірісінде алғашқылардың бірі болып табылады. Ол тағамға , тігін өнеркәсібінде, сабын қайнатуға, кленка шығаруда, линолеум , пластмасс өндірістерінде пайдаланылады. Рафинадталған майбұршақ майы тікелей асқа пайдаланылады, маргарин мен майонез алуға, сонымен бірге фармацептикалық препараттар құрамында қолданылады. Оны смола мен пластмасса, сыр мен лак, желім, тығыздағыш құрамдар, дезинфекциялық құралдар, инсектицидтер, матаға сіңіргіш, сабын және басқа өнімдер шығаруға қолданылады.
Майбұршақ бұршақ дақылы ретінде топырақты азотпен байытады. Оның егінін жинағаннан кейін 1 га танапта 70-80 кг сіңімді азот жинақталады. Отамалы дақыл ретінде майбұршақ танапты арамшөптерден таза қалдырады және көптеген екпе дақылдарға бағалы алғы дақыл болып табылады. Оны сидерат ретінде де пайдалануға болады.
Ботаникалық сипаттамасы. Кәдімгі майбұршақ - бұршақ тұқымдасына жататын біржылдық өсімдік, сабағы тік өседі,биіктігі 30-100 см, берік, күшті бұтақталған. Жапырақтары - үштік , жиі түкті , тамыр жүйесі кіндікті, , негізгі массасы топырақтың беткі 10-20 см, қабатында шоғырланған. Гүлдері ұсақ, ақ түсті немесе ашықкүлгін, жапырақ қолтығында шоқгүл болып орналасқан. Майбұршақта өздігінен тозаңдану басымырақ. Жемісі 4-6 см ұзындықта және 2-3 тұқымдықты біріктіреді, жарылуға төзімді. Төменгі жемістері жерден 7-15 см биіктікте бекіген, төмен бекудің нәтижесінде егін жинау қиындығы туындайды, осыдан тпырақ бетінің тегістігіне жоғары талап қойылады. Майбұршақтың тұқымдары сопақ, әртүрлі дөңесті, 1000 тұқымның массасы 100-149 г-нан 310-га дейін, орташа көрсеткіші -150-199г.
Биологиясы. Майбұршақ - жылу сүйгіш өсімдік. Ең төменгі өну температурасы 6˚С,оңтайлы өнуіне 14-18˚С қажет.
Температура майбұршақ тұқымының өну жылдамдығын өзгертеді, ол вегетативтік мүшелерінің өсуі мен өсімдік массасының жинақталу уақытына да әсер етеді. Өсімдіктің өсу жылдамдығы температураның өсуіне тікелей байланысты. Орташа тәуліктік температураның 25-26˚С төмен болуы гүлдену кезеңінде бұл үрдісті кешеуілдетеді. Майбұршақтың өсіп дамуына қажетті оңтайлы температура - 20-25˚С. Егін көгі көктемгі қысқа мерзімді бозқырауды жеңңіл көтереді, алайда ондай жағдайда өсуі баяулайды. Күзгі бозқырау, гүлдену және тұқымның толысу кездерінде майбұршақты құртып жіберуі мүмкін.
Бұрынырақта майбұршақты өсіп-жетілдіру кезіндегі белсенді температура жиынтығы 2500-3700˚С болғанда және атмосфералық жауын-шашын 300мм.түсетін аудандарда ғана өсіруге болады деп есептелген. Алайда соңғы жылдары селекционерлер майбұршақтың ерте пісетін сорттарын шығарды,олар вегетациялық кезеңдердегі белсенді температура жиынтығы 1700-2000˚С-ға тең.
Ылғалға талаптары. Жер үсті массасы баяу өскенде және тамыр жүйесі қуатты дамығанда майбұршақ алғашқы өсіп-даму кезеңінде ылғал жетімсіздігіне жақсы шыдайды. Майбұршақтың ылғалды қиын қыстау кезеңі репродуктивтік мүшелерінің қалыптасу және даму кезеңдеріне сәйкес келетіні анықталған. Сондықтан тұқым өніміне бәрінен бұрын ылғалдылық әсер етеді,дегенмен майбұршақ кең ауқымды ылғалдылық өзгерісіне төзімді дақыл қатарына жатқызылады және ол айтарлықтай тұрақты өнім береді. Майбұршақ егістігінің жалпы су пайдалануы өсіру орын мен өсіру жағдайларына байланысты 3000-нан 5500м3га дейін, су пайдалану коэффициенті 150-ден 300 м3ц дейін өзгереді. Оның транспирациялық коэффициенті 370-700 аралығында.
Жарыққа талаптары. Майбұршақ қысқа күннің жарық сүйгіш өсімдігі, алайда ерте пісетін сорттары оның ұзаруына әлсіз жауап береді.
Есею кезеңіне дейінгі күннің ұзақтығы майбұршақтың гүлдену мен вегетациялық кезеңнің ұзақтығына әсер етеді. Түннің ұзақтығы - гүлденуді тездететін қиын-қыстау кезең. Бұл параметр сортқа байланысты өзгереді. Күннің ұзақтығы өсімдіктің биіктігіне, жапырақ беті ауданы мен тұқым өніміне де әсер етеді.
Топыраққа талаптары. Майбұршақ кез-кеген топырақ түрлерінде өсе алады,тек қана өте қышқыл орта болмасын және жақсы аэрация қамтамасыз етілсе болды. Ол ұзақ уақыт бойы су басуды , 0,05%-дан артық тұздануды және рН=5,5-тан төмен қышқылдықты көтере алмайды. Майбұршақ жақсы тұқым өнімінің құнарлығы жоғары, органикалық заттарға бай топырақтарда ғана қамтамасыз етеді. Топырақтың оңтайлы құрылымы және жақсы аэрациясы мен көлем массасы 1,10-1,25 гсм3 болғанда, майбұршақтың тамыр жүйесі қалыпты дамиды да жоғары тұқым өнімін қалыптасытарды.
Өсіру технологиясы. Ауыспалы егістегі орны. Алғы дақылға өте талғампаз, майбұршақты көңмен тыңайтылған танапқа егілген күздік дақылдардан кейін, бедеден, жүгеріден және көпжылдық шөптерден кейін орналастырады. Қант қызылшасы,картоп және жүгері дақылдары да оған жақсы алғы дақыл болып есептеледі. Ылғал жеткіліксіз аудандарда майбұршақтың өзі күздік дақылдарға жақсы алғы дақыл.
Тыңайтқыш қолдану. Майбұршақ органикалық және минералдық тыңайтқыштарды өте қажет етеді. гектарына 20 ц өнім түзгенде майбұршақ топырақтан 142 кг азот, 35 кг фосфор, 35 кг калий шығындайды. Қоректік заттары гүлдену-тұқым салу кезеңдеріде көп қажет етеді. топырақтың сапасына байланысты гектарына 15-25 т көң, 60-80 кг-нан азот пен калий және фосфорит ұны немесе суперфосфат түрінде 80-120 кг фосфор енгізіледі. Қышқыл топырақтарға 2-3-тен 8-10 тоннаға дейін әк қолданылады.
Көңді толық, фосформен калийдің қажетті мөлшерінінің жартысын сүдігер жырту алдында беріп, қалған минералды тыңайтқыштар көлемін көктемгі қопсытуда тұқым себу кезеңінде қатарға және үстеп қоректендіруде пайдаланылады.
Калий тыңайтқыштарын ол жетіспейтін топырақтарда ғана пайдаланылады. Қышқыл күлгін топырақты жерлерде қолданған молибден тыңайтқышы түйнектік бактериялардың ауа азотын байлау қабілетін күшейтеді, фотосинтездің екпінді жүруіне жағдай жасайды. Ол үшін 40-50 г молибденнен 1,0-1,5 л ыстық суда ерітінді дайындалады да тұқымды себер алдында нитрагинмен өңдегенде молибден ерітіндісін қоса береді.
Топырақ өңдеу. Майбұршақ топырағын өңде жүйесі мүмкіндігіне қарай терең және қопсытылған топырақ қабатын қалыптастыру , арамшөптермен тиімді күресу, топырақта ылғал жинау мен сақтау шараларын қамтамасыз ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.