Парламенттің Үкіметті жасақтаудағы роль

Пән: Мемлекеттік басқару
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КIРIСПЕ3

1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ КОНСТИТУЦИЯСЫ - МЕМЛЕКЕТТІҢ НЕГІЗГІ ЗАҢЫ5

1. 1 Конституция ұғымы, мәні, құрылымы және ерекшеліктері5

1. 2 Қазақстанның конституциялық даму кезеңдері8

1. 3 1995 жылғы Қазақстан Республикасы Конституциясындағы құқықтық қағидалары13

2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ КОНСТИТУЦИЯЛЫҚ САЯСАТЫ16

2. 1 Конституциялық реформалар - Тәуелсіздігіміздің негізгі қозғаушы күші16

2. 2 Қазақстан Республикасы Президентінің 1998 ж. және 2007 ж. толықтырулар мен өзгертулерден кейінгі өкілеттіктері20

2. 3. Қазақстан Республикасының Конституциясына 1998 ж. және 2007 ж. толықтырулар мен өзгертулерден кейінгі заң шығарушы, атқарушы және сот тармақтарының жұмыс атқаруының маңыздылығы26

ҚОРЫТЫНДЫ29

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТIЗIМI31

КIРIСПЕ

Курстық жұмыстың өзектілігі. Еліміз егемендікке қол жеткізгеннен кейін 1993 жылы қабылданған алғашқы ата заңымызды ары қарай жетілдіру уақыт талабынан туындаған еді. Сөйтіп, 1995 жылы 30 тамызда бүкіл халықтық референдумда еліміздің Конституциясы қабылданды.

Ата заңымыз елімізді өтпелі кезеңнің дағдарыстарынан сақтап, еліміздің тұтастығы мен амандығын ұлтаралық татулығы мен ішкі тұрақтылығын қамтамасыз етті. Соның нәтижесінде елімізде реформалық өзгерістердің белсенді қозғалыстары болды және мемлекетімізді басқарудың механизмін одан әрі жетілдірудің жолдарын ашты. Қолданыстағы Конституциямыз бүгінгі заманның барлық көкейкесті мәселелерін толық қамтыған және құқықтарымызға, мемлекет құрлысына толық түсінік бере алады деп айта аламыз. Қазақстанда мемлекеттік билік заң шығарушы, атқарушы және сот билігі тармақтарына бөліну принципіне негізделіп құрылды.

Ата заңымыз қабылдануының нәтижесінде, бұрынғы 1 палаталы жоғары кеңестің орнына 2 палаталы кәсіби тұрғыда жұмыс жүргізетін, саяси партиялардың фракциялары өкілдік ететін Парламент құрылды.

Конституцияға сәйкес құрылған Қазақстан Республикасы Парламенті бүгінде мемлекеттік биліктің бір тармағына айналды. Үкімет мемлекеттік биліктің дербес бір тармағы ретінде Конституцияда белгіленген өкілеттіктерін жүзеге асыруда. Конституция мемлекеттік биліктің үшінші тармағы сот төрелігін жаңадан құру қажет екендігін айқындап, оның құрлымын, қызмет істеу қағидаларын заңдастырды.

Курстық жұмыстың мақсаты мен міндеттері. Конституцияға енгізілген өзгерістер мен толықтыруларға сәйкес, Парламенттің өкілеттігі неғұрлым кеңейтіліп, Парламенттің Констиуциялық кеңесті, Орталық сайлау комиссиясын, Есеп Комитетін қалыптастырудағы сондай ақ, тұтастай алғанда бюджетті бекіту мен атқарылуын бақылаудағы өкілеттіктері ұлғайтылды. Парламенттің Үкіметті жасақтаудағы роль күшейтілді.

Сот-құқық жүйесін жетілдіру мақсатында тұтқындауға құзырлылықты соттарға беру туралы шешім қабылданды және соттың тұтқындауға санкция беруі тиісті заңнамалық актілер қабылданғаннан кейін қолданысқа енгізілетін болады. Біртіндеп осы заманғы ашық тұрпатты сот өндірісі қолданылатын болады.

Курстық жұмыстың мақсаты мен міндеттері. Елімізде жүргізіліп жатқан саяси өзгерістердің біз үшін басты мақсаты- бұл биліктің бір мезгілде елде саяси тұрақтылықты сақтап азаматтарымыздың Конституциялық құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ете отырып, қоғам мен мемлекетті басқарудың тиімді жүйесін қамтамасыз ету үшін осы заманғы демократиялық жолға қадам басу.

Біртұтас Қазақстан мемлекеті сан ұлтты қазақстандықтарды олардың ұлты мен басқа да белгілеріне қарамастан азаматтық тең құқықпен қамтамасыз етуде.

Оның тағы бір көрнісі - Ата заңға 2007 жылы 21 мамырда енгізілген өзгерістер мен толықтыруларға сәйкес, Мажіліс депутаттарының сайлауында Мәжілістің 9 депутатының Қазақстан халқы Ассамблясынан сайлануы.

Курстық жұмыстың тәжірибелік маңыздылығы. Дамудың демократиялық жолына түскен посткеңестік мемлекеттерде азаматтық қоғам қалыптастыруға, оның институттарын дамытуға бағытталды. Азаматтық қоғамды құруды елді демократияландырудың басты шарты деген көзқарас адамдар арасында бүгінде берік қалыптасқан.

Курстық жұмыстың әдістемелік және теориялық негіздері. Әрбір егемен мемлекеттің өз дамуының негізгі бағыттарын айқындайтын конституциялық саясаты болады. Қазақстан Республикасының конституциялық саясатының негіздері 1995 жылғы 30 тамызда бүкілхалықтық референдумда айқындалған болатын. Соның нәтижесінде республиканың қолданыстағы Конституциясы қабылданып, өмір талаптарына орай 1998 және 2007 жылдардағы конституциялық реформалар барысында оларға түзетулер енгізілді.

Еліміз тәуелсіздігінің алғашқы күндерінен-ақ Мемлекет басшысы - Елбасы Н. Ә. Назарбаев жүргізіп отырған сарабдал конституциялық саясат арқасында Қазақстан бүгінгідей жетістіктерге жеткені баршаға аян. Ата Заңымыз қабылдануын кезекті рет мерекелеу қарсаңында мынаны атап өтпеуге болмайды - осы жылдар ішінде Қазақстанда жасалған игі істердің бәрі де Конституция қағидалары сақтала отырып жасалды.

Отандық заңгерлердің ішінде конституциялық құқық теориясының көптеген мәселесімен айналысушы ғалымдардың бірі - А. Черняковтың еңбегі ерекше. А. Черняковтың жұмыстарында жалпы конституциялық құқықтық норманың сипаттамасы және оның түрлері жаңа методологиялық негізде сөз болады. Сонымен қатар, еңбектерде жанама тұрғыда болса да, конституциялық құқықтық нормалардың жүзеге асу мәселесі сөз етіледі.

Курстық жұмыс құрылымы. Курстық жұмыс кіріспеден, тиісті параграфтарға бөлінген екі тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттерден тұрады.

1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ КОНСТИТУЦИЯСЫ - МЕМЛЕКЕТТІҢ НЕГІЗГІ ЗАҢЫ

Конституция ұғымы, мәні, құрылымы және ерекшеліктері

«Конституция» сөзі негізінде латын тілінен шыққан, қазақшаға аударғанда «мекеме», «бекітілім» дегенді білдіреді. Мемлекеттің негізгі заңы ретінде конституция буржуазиялық мемлекеттер өмірге келген соң пайда болды.

Конституцияны түрлі негіздермен жіктеуге болады. Олар өзгерістер және түзетулер енгізу тәсілі бойынша қатаң және өзгермелі болып бөлінеді. Қатаң конституциялар референдум жолымен жаппай дауыс беру немесе арнаулы конституциялық іс-шаралар арқылы, болмаса Парламентпен қабылданады.

1993 жылы 28 қаңтарда тәуелсіз Қазақстан мемлекетінің бірінші Конституциясы қабылданды. Ол құқықтық мемлекет құру, оның мемлекеттілігінің тәуелсіздігін қамтамасыз етудің кепілі болып табылатын тарихи ҚР Конституциясы болды. Алайда, қоғам дамуының қажеттілігі негізінде жаңа Конституция жобасы жасалды.

1995 жылы 30 тамызда республикалық референдум өткізу (бүкіл халықтық дауыс беру) жолымен Конституция қабылданды. Осы Конституцияға конституциялық реформалар нәтижесінде екі рет өзгертулер мен толықтырулар енгізілді. Алғашқысы 1998 жылдың 7 қазанында, екіншісі 2007 жылдың 21 мамырында болды.

Конституцияны қабылдай отырып, Қазақстан халқы мемлекеттік биліктің қайнар көзі - өзінің егемендік құқығын баянды етті. Ата Заң қабылданған күн демалыс, мемлекеттік мереке - ҚР Конституциясының күні деп жарияланды.

Конституцияның ең жоғарғы заңдық күші бар және ол ҚР-ның бүкіл аумағында тікелей қолданылады. Мұның өзі конституциялық нормалар мен заңдардың басқа нормативтік-құқықтық актілердің нормаларынан үстем екендігін көрсетеді. Кейінгі екі Конституцияның алдыңғы екеуінен елеулі айырмашылығы сол - бұлар тұңғыш рет мемлекетіміздегі тәуелсіздікті, егемендікті және Қазақстан халқының толық билігін бекітіп, одан әрі орнықтырды.

Жаңа Ата Заңды құқықтық мемлекеттің қалыптасқан бағыттары, азаматтардың құқықтары мен бостандықтары, соның ішінде жеке адамның жан-жақты еркіндігі, идеологиялық және саяси әр алуандығы (сөз және шығармашылық бостандығы, саяси партиялар мен бұқаралық партиялар, сондай-ақ бұқаралық қозғалыстар бірлестігін құру еркіндігі), халық билігін жүзеге асыратын демократиялық амалдар, экономикалық қатынастардың қызмет етуі әлемдік талаптарға сәйкестендірілген. Оның нормалары тұрақты, жалпы мәнде ұзақ жылдарға бейімделіп тұжырымдалған.
ҚР-ның Конституциясы барлық заң салдарының негізі болып табылады, ал оның нормалары басқа заңдар үшін басты қағида болып есептеледі.

Бірнеше ғасырлар бұрын ру-тайпаға бөлініп, қоғамдасып өмір сүрген адамдардың да өз тәртіптері мен жазылмаған заңдарының болғандығы тарихтан мәлім. Өткен ғасырлардың данышпандары өздерінің шешендік, білгірлік қасиеттерімен елеулі орнын қалдыра білді. «Елу жылда ел жаңа» дегендей, арада қаншама жыл-ғасырлар өтіп, Кеңес Одағы тарағаннан кейін, екі жыл өткен соң, 1993 жылғы 28 қаңтарда Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің он екінші сайланған тоғызыншы сессиясында еліміздің тұңғыш Конституциясы қабылданды. Заман өзгерген сайын, қолданыстағы заңнамаларға да өзгерістер енгізілуі мемлекетіміздің өркендегенінің белгісі.
Демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет құру барысында Конституциямыздың тарихы негіз болып табылады. Қазақстан Республикасы Конституциясының тарихын атай отырып, республикамыздың демократиялық және құқықтық жолында көптеген дәрежеге қол жеткізгенін байқаймыз. Конституцияға сәйкес, қос палаталы Парламент еліміздің заң шығарушы билігін иеленді. Конституция оған ел бюджетін бекітуге, оның орындалуын қадағалауға мүмкіндік береді. Үкімет мүшелері Парламент палаталары алдында тұрақты есеп береді. Әрине жоғары жақтың құрылымдық кестесімен қатар, атқарушы билік жүйесін реттеу және тиімділігін арттыруға бағытталған мәселе де аз емес. Қазір жергілікті атқарушы билік халықпен кездесіп, есеп беруде. Бұл билік пен халықты біртұтас етуге сеп, сондай-ақ, әкімшілік реформаларды тереңдетуге негіз жасады.

Қазақстан халқының тәуелсіздікті ту етіп, қабылдаған Конституциясы қазір қол сұғылмас қасиетке, жоғары заңдық қана емес, рухани адамгершілік сипатқа ие болды. Конституциялық құрылысты бекітуде алдымызда күрделі әрі жауапты міндет тұрғанын ұмытуға болмайды. Ол - мемлекетімізді мемлекеттік билік пен басқарудың барлық жүйесін жан-жақты нығайту қажеттілігі. Әрбір Қазақстан Республикасының азаматы болашағы зор мемлекетіміздің дамуына өз үлестерін қосулары тиіс екенін түсіну керек . . .

Конституцияны қабылдай отырып, Қазақстан халқы мемлекеттік билiктiң қайнар көзi - өзiнiң егемендiк құқығын баянды еттi. Ата заң қабылданған күн демалыс - мемлекеттік мереке - ҚР Конституциясының күнi деп жарияланды.

Бұл жаңа Конституция Қазақстанның төртiншi Ата заңы (1937, 1978, 1993, 1995) . Оның құрылымы кiрiспеден, 9 бөлiмнен, 98 баптан, көптеген тармақтар мен тармақшалардан тұрады. Жаңа Конституцияның ең жоғары заңдық күшi бар және ол ҚР-ның бүкiл аумағында тiкелей қолданылады. Мұның өзi Конституциялық нормалар мен заңдардың басқа нормативтiк құқықтық актiлердiң нормаларынан үстем екендiгiн көрсетедi. Кейiнгi екi Конституцияның алдыңғы екеуiнен елеулi айырмашылығы сол - бұлар тұңғыш рет мемлекетіміздің тәуелсiздiктi, егемендiктi және Қазақстан халқының толық билiгiн бекiтiп, одан әрi орнықтырды.

Жаңа Ата заңда құқықтық мемлекеттiң қалыптастырылу бағыттары, азаматтардың құқықтары мен бостандықтары, соның iшiнде жеке адамның жан-жақты еркiндiгi, идеологиялық және саяси әр алуандығы (сөз және шығармашылық бостандығы, саяси партиялар мен бұқаралық партиялар, сондай-ақ бұқаралық қозғалыстар бiрлестiгiн құру еркiндiгi), халық билiгiн жүзеге асыратын демократиялық амалдар, экономикалық қатынастардың қызмет етуi әлемдiк талаптарға сәйкестендiрiлген. Оның нормалары тұрақты, жалпы мәнде ұзақ жылдарға бейiмделiп тұжырымдалған.

ҚР Констиуциясы барлық заң салаларының негiзi болып табылады, ал оның нормалары басқа заңдар үшiн басты қағида болып есептеледi.

ҚР Констиуциясының кiрiспесiнде Ата Заңды қабылдаудың себептерi мен мақсаттары былай түсiндiрiлген: «Бiз, ортақ тарихи тағдыр бiрiктiрген Қазақстан халқы, байырғы қазақ жерiнде мемлекеттiлiк құра отырып, өзiмiздi еркiндiк, теңдiк және татулық мұраттарына берiлген бейбiтшiл азаматтық қоғам деп ұғына отырып, дүниежүз. қоғамдастықта лайықты орын алуды тiлей отырып, қазiргi және болашақ ұрпақтар алдындағы тарихи жауапкершiлiгiмiздi сезiне отырып, өзiмiздiң егемендiк құқығымызды негiзге ала отырып, осы Конституцияны қабылдаймыз». Ата Заңның бұл бөлiгi саяси және идеол. тұрғыдан алғанда аса маңызды. Өйткенi, бұл Ата заң ҚР-нда демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет құрудың конституциялық негiзiн қалады.

Осыдан келiп, ҚР-ның мынадай негiзгi мақсаты туындайды: өзiнiң ең қымбат қазынасы ретiнде адамды және оның өмiрiн, құқықтары мен бостандықтарын айқындап, бекiту; өз елiнде және мемлекеттер арасында азаматтық бейбiтшiлiктi, ынтымақтастық пен тату қарым-қатынас жасау әдiстерiн орнықтыру; байырғы қазақ жерiнде мемлекеттік бiрлiктi сақтау; республиканың тәуелсiздiгiн сақтап, ұстап тұру; ҚР-ның демократиялық негiздерiнiң мызғымастығын бекiту.

Осыған орай республика қызметiнiң түбегейлi қағидалары айқындалады, олар:

қоғамдық татулық пен саяси тұрақтылық;
бүкiл халықтың игiлiгiн көздейтiн экономикалық даму;
қазақстандық патриотизм;
мемлекет өмiрiнiң аса маңызды мәселелерiн демократиялық әдiстермен, оның iшiнде республикалық референдумда немесе Парламенттiк дауыс беру арқылы шешу (1-бап, 2-тармақ) .

Ата Заңның негiзгi бөлiгiнде (I - VIII бөлiмдер) азаматтардың құқықтары, бостандықтары мен мiндеттерi туралы, конституциялық құрылыс жайлы, мемлекеттік нысандар жөнiнде, мемлекеттік буындардың жүйесi мен мәртебесi туралы (Президент, Парламент, Үкiмет; Конституциялық Кеңес, соттар, және сот төрелiгi, жергiлiктi мемлекеттік басқару және өзiн-өзi басқару туралы) нормалар тұжырымдалған.

Қорытынды және өтпелi ережелер мазмұндалған соңғы IХ бөлiмде Ата Заңға өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу тәртiбi, конституциялық заңдар мен өзге де заңдарды қабылдау рәсiмi сөз болады. Ата Заң құрылымына жасалатын талдау оған негiз болған конституциялық идеялардың айқын көрiнiсiн бередi.

«Жалпы ережелер» деп аталатын 1 бөлiмде жаңа конституциялық құрылысқа сапалық сипаттама берiлген, яғни Конституция бойынша республикада мемлекеттік билiк бiртұтас, ол Конституция мен заңдар негiзiнде заң шығарушы, атқарушы және сот билiгi тармақтарына бөлiну, олардың тежемелiк әрi тепе-теңдiк жүйесiн пайдалану арқылы, өзара iс-қимыл жасау қағидаcына сәйкес жүзеге асырылады. Бұл бөлiмде осыған орай конституциялық құрылысты айқындайтын, мемлекет пен жеке адамдардың және азаматтық қоғамның қарым-қатынастарынан туындайтын негiзгi қағидалар тұжырымдалған, олар:

Қазақстан халқының толық билiгi (егемендiгi) ;
Қазақстан Республикасы аумағының тұтастығы;
мемлекеттік билiктi жүзеге асыру барысындағы пiкiр еркiндiгi;
Конституцияның үстемдiгi (жоғары тұратындығы) ;
мемлекет билiгiнiң бөлiнiсi;
адам құқықтары мен бостандықтарының мемлекет мүдделерiнен басымдығы; Қазақстанның конституциялық даму кезеңдері

Еліміз егемендік алған соңғы 20 жыл ішінде Қазақстан үш Конституция негізінде дамыды. Ең алғашқы Конституция - 1978 жылғы 20 сәуірде қабылданған Қазақ Кеңестік Социалистік Республиканың Конституциясы еді. Ол 1993 жылға дейін көптеген өзгерістер мен толықтырулар енгізілу арқылы іске асты. Тәуелсіз Қазақстан жағдайында тұңғыш рет дайындалып, 1993 жылы 28 қаңтарда қабылданған Конституция бар жоғы 2 жыл 7 ай өмір сүріп, еліміздің қазіргі 1995 жылғы 30 тамызда қабылданған Конституцияға жол берді.

Тарихқа көз жүгіртетін болсақ, 1926 жылғы Қазақ СССР Конституциясы. Қазақстанның бірінші Конституциясы СССР құрылған соң 1925 жылы 18 ақпандағы ҚазАССР Орталық атқарушы комитеттің қаулысының нақты редакциясымен және Қазақстан РСФСР қол астында болғандықтан 1925 жылғы РСФСР Конституциясының есебімен қабылданды. Аталмыш негізгі заң басқару формасын, мемлекет құрылымын, саяси тәртіпті, мемлекеттік билік органдарының құрылымын, атқарушы-басқаратын органдардың құрылымын бекітті. Бюджет, сайлау құқықтарының белсенді және енжер бастау негіздері анықталды. Аталмыш Конституцияға сәйкес Қазақстан РСФСР құрамында тең құқықты республика болды.

1937 жылғы Қазақ СССР Конституциясы. 1937 жылғы 26 наурызда Х бүкіл қазақтар құрылтай кеңесінде қабылданған Қазақ СССР Конституциясы 11 бөлім және 125 баптан құралды. Онда былай деп жазылған: «СССР Конститутциясының 14 бабынан тыс Қазақ СССР-і өзінің тәуелсіз құқықтарын толық сақтай отырып, мемлекеттік билікті өз бетімен жүзеге асырады. Сонымен қатар, 1937 жылғы Конституцияда басқа тең құқықты республикалармен экономика, қорғаныс бағытында өзара жәрдемдесу мақсатында ерікті түрде бірігу (13 бап), ҚазССР-дің келісімінсіз территорияны өзгертпеу (16 бап), жоғары республикалық және жергілікті мемлекеттік билік органдарын қалыптастырған республиканы енгізу мәселелері, заңнаманы орындауды бақылау, мемлекеттік және қоғамдық тәртіпті, азаматтардың құқығын қорғау, салық өндіру және т. б. (19 бап) қамтылған.
Сондай-ақ, сот және прокуратура жүйесі орнатылды. Халықтық сот төрешілері аудан азаматтарының жабық дауыс беруі арқылы бүкіл халықтық, тікелей және тең сайлау құқығы негізінде сайланды, сот жұмысы қазақ тілінде, басқа ұлттар көп аймақтарда олардың тілінде жүргізілуі керек болатын (83-90 баптар) .

1937 жылғы Конституцияда азаматтардың негізгі міндеттері мен құқықтары анықталған: еңбектенуге құқылы болу (96 бап), демалысқа құқылы болу (97 бап), кәрілікте, еңбекке жарамсыздық және ауруға шалдығу жағдайында материалдық қамсыздандыру (98 бап), денсаулықты қорғау, сөз бостандығы, баспасөз, жиналыс, митинг, көше шерулері және демонстрациялардың кепілдіктері, адамның жеке басына, баспанасына қол сұғылмаушылық, азаматтардың жат жазуына, шетелдік азаматтардың бас сауғалау құқығы.

1978 жылғы Қазақ СССР Конституциясы. 1978 жылғы 20 ақпанда республиканың Жоғары Кеңесі шақырған кезектен тыс VII сессияда қабылданған Қазақ СССР Конституциясы преамбуладан, 10 тарау, 19 бөлім, 173 баптан тұрады. Соған сәйкес барлық билік халыққа тиесілі, онда халық жұмысшылар, крестьяндар және еңбек интелегенцияларының кластарына бөлінген. Билік және басқару органдарының үстінен Қазақ СССР Комунистік партиясы қойылды (6 бап) . Республиканың экономикалық жүйесінің негізі ретінде мемлекеттік, кооперативтік-колхоздық, кәсіподақ және басқа да қоғамдық ұйымдардың меншігі жарияланды.

1978 жылғы Конституцияда республиканың ұлттық мемлекеттік және әкімшілік-территориялық құрылымы, жергілікті билік және басқару органдарының құзіреті. (78-83, 97-139 баптар), сайлау жүйесінің қағидаттары, халық депутаттарының құқықтық мәртебесі, экономикалық және әлеуметтік дамытуды мемлекеттік жоспарлау институттары, мемлекеттік бюджет, сот төрелігі, арбитраж, прокурорлық қадағалау және т. б. анықталған болатын.
1990 жылдардың басында Қазақ ССР-інде, содан кейін Қазақстанда бірнеше заң қабылданды, онда 1978 жылғы Конституцияға елеулі өзгертулер енгізілді. 1990 жылғы «Мемлекеттік билік құрылымын жетілдіру туралы» заңға сәйкес Конституцияға Президенттің атқарушы және орындаушы биліктің басшысы екені туралы өзгеріс енгізілді, Министрлер кеңесі Министрлер Кабинеті болып қайта құрылды. Басқа да заңдардың арасында 1991 жылғы 15 ақпандағы «Жергілікті өзін-өзі басқару және Қазақ СССР халық депутаттарының жергілікті Кеңесі туралы» Заң, 1991 жылғы 10 желтоқсандағы «Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасының атауын өзгеру туралы» Заңы, 1991 жылғы 20 желтоқсандағы «Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы» конституциялық заңы және тағы басқалар бар.

1993 жылғы Қазақстан Республикасының Конституциясы. Тәуелсіз Қазақстанның алғашқы Конституциясы Қазақстанның Жоғары Кеңесінің IX сессиясында 1993 жылғы 28 қаңтардағы XII шақырылымында қабылданды. Құрылымы преамбуладан, 4 бөлім, 21 тарау және 131 баптан тұрады. Конституция мемлекеттік тәуелсіздік алған күнінен бастап көптеген құқықтық нормаларды қамтыды: халық тәуелсіздігі, мемлекеттің тәуелсіздігі, билікті бөлу қағидаттары, қазақ тілін мемлекеттік тіл ретінде мойындау, Президентті мемлекет басшысы ретінде мойындау, сот органдары -Жоғары, Конституциялық және Жоғары Арбитраждық соттар және басқалар. 1993 жылғы Конституцияның негізіне парламенттік республика моделі жатады.

Құқықтық мемлекет қалыптастыруды анықтаушы факторлар мен мәселелер төңірегінде сөз қозғағанда басым міндеттер қатарынада материалдық және идеалдық сипаттағы алғы шарттарға әділ, тәуелсіз сот билігінің болуы, мемлекеттік билікті жіктеу, мемлекетте құқықтың үстемдік құруы, адам және азамат құқықтары мен бостандықтарының шынайы кепілдендірілуі жатады.

Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алып, өз алдына отау тіккелі бергі кезеңде батыстық өркениеттің жемісі болып табылатын құқықтық мемлекет қалыптастыру ниетіне беріктігін көрсетуде. Қазақстан Республикасының әрекеттігі Конституциясына сәйкес, ондағы «мемлекеттік билік біртұтас, ол Конституция мен заңдар негізінде заң шығарушы, атқарушы және сот тармақтарына бөліну, олардың тежемелік әрі тепе-теңдік жүйесін пайдалану арқылы, өзара іс-қимыл жасау принципіне сәйкес жүзеге асырылады» [6, 48 бет] . Қазақстанда заң шығару қызметі екі палатадан Сенат пен Мәжілістен тұратын парламентке берілген. Заңдар парламентпен Палаталардың бөлек отырысында мәселелерді алдымен Мәжілісте, сонан Сенатта өз кезегімен қарастыру жолымен қабылданады. Атқару билігін Премьер-Минстр басқаратын Үкімет жүзеге асырады. Үкіметті Президент қалыптастырады, Премьер-Министірдің кандидатурасын Парлманетке келісім алу үшін ұсынады. Үкімет өзінің бүкіл қызметінде Республика Президентінің алдында жауапты, бағдарламасы бойынша Парламентке есеп бердеді. Биліктің бөліну теориясына сай тәуелсіз билік тармақтарының бір түрі- сот билігі. Сот билігі Қазақстанда Жоғарғы соттың басшылығымен сот органдарының жүйесімен жүзеге асырылады. Соттрадың шын мәніндегі тәуелсіздігін қамтамасыз ету мақсатында «Қазақстан Республикасындағы соттар мен судьялардың мәртебесі туралы» 2000 жылдың 25 желтоқсанында жаңа негіздегі заң қабылданды. Жаңа заңға сәйкес сот органдарының тәуелсіздігіне қол жеткізілді деп санауға болады: олардың әділет органдарына тәуелділігі жойылды, қаржылық қамтамасыз етілу мәселесі де, материалдық - техникалық қамтамасыз етілу дәрежесі де оң жолға қойылды. Қазақсатн Республикасы Жоғарғы сотының қызметін аталған негізде ұйымдастыру Президент құратын уәкілетті мемлекеттік органмен жүзеге асырылады. Сөйтіп, сот әкімшілігі институты өмірге келді. Оның қызметі соттың тәуелсіздігі мен судьялардың қызметіне араласпау қағидаларын сақтау жағдайында жүзеге асырылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.