Диктиокаулез туралы

Мазмұны


Кіріспе 3
1. Диктиокаулез туралы 7
1.1. Қой диктиокаулезінің орналасуы 7
1.2. Қой диктиокаулезінің қоздырғышы 7
1.3. Өсіп өнуі 8
1.4. Қой диктиокаулезінің эпизитологиялық мәлеметтері 9
1.5. Үнемдік зияны 9
1.6. Қой диктиокаулезінің өрбуі және сырт белгілері 10
1.7. Өлекседегі өзгерістер 11
1.8. Қой диктиокаулезін балау 11
1.9. Сауықтыру шаралары 11
1.10. Сақтандыру шаралар 12
2. Материалдар мен зерттеу әдістері 13
2.1. Мал мен адамды тірі кезінде зерттеу әдістері 13
2.2. Сойып жару тәсілдері 15
2.3. «Ерік» шаруашылығына сипаттама, өзіндік зерттеудің
нәтижесі 15
2.4. Қой диктиокаулезінің Батыс Қазақстан облысындағы ветеринарлық санитарлық жағдайы 17
3.«Ерік» шаруашылығындағы қойлардың диктиокаулезбен
залалдануы 18
3.1.Қойларды диктиокаулезден сақтандыру 18
Қорытынды 19
Қолданылған әдебиеттер тізімі 20

Кіріспе

Диктиокаулез әлемнің көптеген елдерінде таралған ірі қара малдың, койдың қауіпті құрт ауруы. Бұл ауру Қазақстанның көптеген аудандарында кездеседі және мал шаруашылығына айтарлықтай экономикалық залал тигізеді. Жануарлар диктиокаулді жайылымнан жұқтырады, яғни шөппен немесе сумен бірге тоғышар құрттың инвазиялық личинкаларын жұтады, содан ауру пайда болады.
Қазақстанда жануарлардың диктиокаулезін алғаш анықтаған К.И Скрябин, алғаш 1904 – 1911ж.ж Түркістан өлкесінен ауру белгілерін табты. Одан кейін малдың диктиокаулезі Алматы (Волъф, 1936ж; Гулецкая, 1940ж), Солтүстік Қазақстан (Гулецкая, 1940ж), Шығыс Қазақстан (Бондарева, 1940ж; Авдеев, 1947ж; Карамендин, 1963ж) және Батыс Қазақстан (Карамендин, 1966ж) облыстарынан табылды.
Қоздырғышы – жұмыр құртар туысына жататын Dictyocaulus. Бұл ақ түсті, жіп тәрізді, қалың, қысқа спикуласы бар гелъминттің ұзындығы 3 – 15см. Ол шөп жейтіндердің, әсіресе қойдың және ірі қараның үлкен және орташа бронхыларын, кеңірдегін зақымдайды. Әр малдың өзіне тән қоздырғыштары бар: қойдікі – Dictyocaulus filaria, ірі қараныкі – D. viviparus, жылқыныкі - D. arnfieldi.
Мұны жұқтырушы – ауру тасушы диктиокаулюстар. Оның ұрғашысы малдың тыныс органдарының қуысына өздерінің жұмыртқаларын салады. Ол қақырықпен ауызға түседі де, мал оны жұтып қояды. Ішекте олардан личинкалар шығып, нәжіспен бірге сыртқа тарайды да инвазиялық кезеңге дейін (қойда 6 - 7, ірі қарада 3 – 4 күнге одан да көпке дейін) өсіп - өнеді. Личинка D. filaria өте жылжығыш, нәжістен тез шығып шөпке өрмелеуге қабілетті, личинка D. viviparus көп жылжи алмайды, нәжісті су шайғанда ғана шығады.
Тақырыпың өзектілігі. Dictyocaulus малға инвазиялы личинкасы бар суды ішіп, шөпті жегеннен жұғады. Личинкалар ең алдымен лимфа бездерінде өсіп жетіледі де лимфогенді жолмен жылжып отырып, тыныс жолдарынын қуысына барады. Диктиокаулюстардың өмірінің ұзақтығы (2 айдан 1жылға және одан да көпке дейін) ең алдымен малды күтіп бағу жағдайына және азықтандыруға байланысты. Диктиокаулез маусымдық болып есептеледі. Ауру маусым – шілдеде білініп, тамыз – қыркүйекте ең жоғарғы көбею шегіне жетеді. Жоғарыда келтірілген мәлеметімізді қортындылай келе қой диктиокаулез ауруының әлеуметтік және үнемдік мәселе екендігін көрсетеді.
Зерттеудің мақсаты. Қой диктиокаулезінің таралуын, балауын, сауықтыру және сақтандыру жолдарын анықтау.
Зерттеудің міндеттері
- Қой диктиокаулезінің таралу деңгейін анықту;
- Қой диктиокаулезі ауруын балау;
- Қойларды диктиокаулез ауруынан сауықтыру;
- Қойларды диктиокаулезден сақтандыру.

Қолданылған әдебиеттер тізімі

1. Абуладзе К. И, Демидов Н. В, Непоклонов А. А. и др. Паразитология и инвазионные болезни сельско – хозяйственных животных. – Агропромиздат – М., 1990. – 203 – 209 с.
2. Акбаев М. Ш, Василевич Ф. И, Меньшиков В. П и др. Практикум по диагностике инвазионных болезней животных. – Колос – М., 2006. – 214 – 217 с.
3. Антипин Д. Н, Ершов В. С и др. Паразитология и инвазионные болезни сельско – хозяйственных животных. - Колос – М., 1964. – 195 – 200 с.
4. Бакулова М. А. Эпизоотология с микробиологией. - Колос – М., 1972. – 323 – 326 с.
5. Боровков М.Ф, Фралов В. П, Серко С. А. Ветеринарно – санитарная экспертиза с основами технологий и стандартизаций продуктов животноводства. – Санк – Петербург ∙ Москва ∙ Краснодар., 2007. – 216 – 217 с.
6. Ерболат К. М. // Вестник сельско – хозяйственных науки Казахстана – 2002. – N9 – 54 – 56 с.
7. Жарова А .В. Патологическая анатомия сельско – хозяйственных животных. - Колос – М., 2003. – 451 – 453 с.
8. Кадыров Н. Т, Егизбаева Х. М. и др. Паразитология и инвазионные болезни сельско – хозяйственных животных. – Астана – 2000. – 271 – 278 с.
9. Кононов Г. А. Мал дәрігерлігі жөніндегі анықтамалық. – Қайнар – Алматы – 1982. – 126 б.
10. Кузнецов Г. С, Протасов А. И. Мал дәрігерінің анықтамалығы. – Қайнар – Алматы – 1971. – 491 б.
11. Мальцев К.Л, Архипов И. А. //Ветеринария – 2005. – N5 – 30 – 32 с.
12. Сабаншиев М, Сүлейменов Т, Қарамендин Ө және т. б. Паразитология және жануарлардың инвазиялық аурулары.
13. Шабдарбаева Г. С. Ветеринарлық гельминтология. – Алматы – 2007. – 184 – 186 б.