Адам организіміне инфрадыбыстың әсері
І Кіріспе
ІІ Негізгі бөлім
1. Адам организіміне инфрадыбыстың әсері.
2. Адамға қауіптілігі.
2.1. Инфрадыбыстың нормалануы.
2.2. Қорғаныс шаралары.
2.3. Бақылау құралдары.
3. Инфрадыбыстың қасиеті.
4. Инфрадыбысты колдану.
5. Дыбыстың тармактары туралы мәлімет.
5.1 Дыбыстың сипаттамалары.
6. Инфрадыбыс, физиологиялық әсерлерін мүмкін деңгейлері мен ерекшеліктері
ІІІ Қорытынды
ІV Пайдаланылған әдебиеттер
ІІ Негізгі бөлім
1. Адам организіміне инфрадыбыстың әсері.
2. Адамға қауіптілігі.
2.1. Инфрадыбыстың нормалануы.
2.2. Қорғаныс шаралары.
2.3. Бақылау құралдары.
3. Инфрадыбыстың қасиеті.
4. Инфрадыбысты колдану.
5. Дыбыстың тармактары туралы мәлімет.
5.1 Дыбыстың сипаттамалары.
6. Инфрадыбыс, физиологиялық әсерлерін мүмкін деңгейлері мен ерекшеліктері
ІІІ Қорытынды
ІV Пайдаланылған әдебиеттер
Өндірістік инфрадыбыстар – акустикалық тербеліс аймағы 20 Гц төмен. Өндірістік орындардың кез келген аппаратының барлық спектрлерінен инфрадыбыс бөлінеді, ол кей жағдайларда есту диапазонының жиілік деңгейін жоғарлатады, дыбыс қысымының максималды деңгейі 8, 16, 31, 5 Гц құрайды
Су және ауа транспорттары, өздігінен жүретін машиналар, дизелді двигателдер, айналмалы бөлшектері бар ауыр машиналар, мартеновты және электрлі доғалы пештер, вибрациялық алаңдар, өндірістік вентиляторлар, кондиционерлер, компрессорлар қазіргі кездегі өндірістердегі және транспорттардағы инфрадыбыстардың көздері болып табылады.
Инфрадыбыстардың әсер ету патогенезі толығымен оқылмаған. Адам ағзасы төмен жиіліктердегі дыбыстардың тербелісіне сезәмтелдықтары жоғары болып саналады. Тітіркендіргіштерге жауап ретінде сәйкес рецепторларда (тері, есту анализаторлары) нерв импулстары пайда болады, олар бас миының қыртысты орталығына ең алдымен таламиялық орталыққа түседі. Адам ағзасында өзіне тән тербеліс жиіліктері болғандықтан, инфрадыбыстардың әселері кезінде, ағзада жағымсыз сезімдер туу мүмкін.
Инфрадыбыстар ағзадағы жүйке, жүрек тамыр, тыныс жүйелерінің, сонымен қатар кохлеовестибулярлы анализаторлар қызметтерінің бұзылулары инфрадыбыстардың әсер ету ұзақтықтарына, жиілігіне, деңгейіне байланысты.
Инфрадыбыстардың ұзақ уақыт әсер ету нәтижесінен астения, еңбек ету қабілетінің төмендеуі, вегетоневротикалық симптомдар пайда болады: тітркенгіштік, жүрек айну. Инфрадыбыстардың есту босағасы төмен деңгейде орналасуына қарамастан, инфрадыбыстардың тербелістерінің жоғары деңгейлері есту ағзасымен қабылданады. Осы қабылдау ортаңғы құлақта инфрадыбыстардың әсер етуі кезіндегі дыбыс жиіліктерінің гармониктерінің орналасуына байланысты.
Су және ауа транспорттары, өздігінен жүретін машиналар, дизелді двигателдер, айналмалы бөлшектері бар ауыр машиналар, мартеновты және электрлі доғалы пештер, вибрациялық алаңдар, өндірістік вентиляторлар, кондиционерлер, компрессорлар қазіргі кездегі өндірістердегі және транспорттардағы инфрадыбыстардың көздері болып табылады.
Инфрадыбыстардың әсер ету патогенезі толығымен оқылмаған. Адам ағзасы төмен жиіліктердегі дыбыстардың тербелісіне сезәмтелдықтары жоғары болып саналады. Тітіркендіргіштерге жауап ретінде сәйкес рецепторларда (тері, есту анализаторлары) нерв импулстары пайда болады, олар бас миының қыртысты орталығына ең алдымен таламиялық орталыққа түседі. Адам ағзасында өзіне тән тербеліс жиіліктері болғандықтан, инфрадыбыстардың әселері кезінде, ағзада жағымсыз сезімдер туу мүмкін.
Инфрадыбыстар ағзадағы жүйке, жүрек тамыр, тыныс жүйелерінің, сонымен қатар кохлеовестибулярлы анализаторлар қызметтерінің бұзылулары инфрадыбыстардың әсер ету ұзақтықтарына, жиілігіне, деңгейіне байланысты.
Инфрадыбыстардың ұзақ уақыт әсер ету нәтижесінен астения, еңбек ету қабілетінің төмендеуі, вегетоневротикалық симптомдар пайда болады: тітркенгіштік, жүрек айну. Инфрадыбыстардың есту босағасы төмен деңгейде орналасуына қарамастан, инфрадыбыстардың тербелістерінің жоғары деңгейлері есту ағзасымен қабылданады. Осы қабылдау ортаңғы құлақта инфрадыбыстардың әсер етуі кезіндегі дыбыс жиіліктерінің гармониктерінің орналасуына байланысты.
1.«Еңбек жағдайының қауіптілігі және зияндылық көрсеткіші бойынша еңбек шарттарының класификациясы, гигиеналық бақылау критериі, еңбек үрдісінің қауыртылығы мен ауырлығы» ҚДСМ ҚР,№1.04.001.-2000, 30.11.2000 ж.
2. Гигиена труда. Оқулық. Н.Ф. Измеров, В.Ф. Кириллова. М.-«ГЭОТАР», 2008.
3. Алексеев С.В., Усенко В.Р. Гигиена труда. Оқулық. М., Медицина, 1988.
4. Бецкий О.В, Лебедева H.H. Төмен қарқынды миллиметрлік толқындардың биологиялық объектілерге әсер тетіктерінің қазіргі көзқарастары. // Миллиметрлік толқындар биологияда және медицинада. 2001. Т.24. № 3. С. 5-19.
5. Бецкий О.В., Яременко Ю.Г. Тері және электромагниттік толқындар. // Миллиметрлік толқындар биологияда және медицинада. 1998. Т.П. №1. С. 3-14.
2. Гигиена труда. Оқулық. Н.Ф. Измеров, В.Ф. Кириллова. М.-«ГЭОТАР», 2008.
3. Алексеев С.В., Усенко В.Р. Гигиена труда. Оқулық. М., Медицина, 1988.
4. Бецкий О.В, Лебедева H.H. Төмен қарқынды миллиметрлік толқындардың биологиялық объектілерге әсер тетіктерінің қазіргі көзқарастары. // Миллиметрлік толқындар биологияда және медицинада. 2001. Т.24. № 3. С. 5-19.
5. Бецкий О.В., Яременко Ю.Г. Тері және электромагниттік толқындар. // Миллиметрлік толқындар биологияда және медицинада. 1998. Т.П. №1. С. 3-14.
Жоспар
І Кіріспе
ІІ Негізгі бөлім
1. Адам организіміне инфрадыбыстың әсері.
2. Адамға қауіптілігі.
2.1. Инфрадыбыстың нормалануы.
2.2. Қорғаныс шаралары.
2.3. Бақылау құралдары.
3. Инфрадыбыстың қасиеті.
4. Инфрадыбысты колдану.
5. Дыбыстың тармактары туралы мәлімет.
5.1 Дыбыстың сипаттамалары.
6. Инфрадыбыс, физиологиялық әсерлерін мүмкін деңгейлері мен ерекшеліктері
ІІІ Қорытынды
ІV Пайдаланылған әдебиеттер
І Кіріспе
Өндірістік инфрадыбыстар - акустикалық тербеліс аймағы 20 Гц төмен. Өндірістік орындардың кез келген аппаратының барлық спектрлерінен инфрадыбыс бөлінеді, ол кей жағдайларда есту диапазонының жиілік деңгейін жоғарлатады, дыбыс қысымының максималды деңгейі 8, 16, 31, 5 Гц құрайды
Су және ауа транспорттары, өздігінен жүретін машиналар, дизелді двигателдер, айналмалы бөлшектері бар ауыр машиналар, мартеновты және электрлі доғалы пештер, вибрациялық алаңдар, өндірістік вентиляторлар, кондиционерлер, компрессорлар қазіргі кездегі өндірістердегі және транспорттардағы инфрадыбыстардың көздері болып табылады.
Инфрадыбыстардың әсер ету патогенезі толығымен оқылмаған. Адам ағзасы төмен жиіліктердегі дыбыстардың тербелісіне сезәмтелдықтары жоғары болып саналады. Тітіркендіргіштерге жауап ретінде сәйкес рецепторларда (тері, есту анализаторлары) нерв импулстары пайда болады, олар бас миының қыртысты орталығына ең алдымен таламиялық орталыққа түседі. Адам ағзасында өзіне тән тербеліс жиіліктері болғандықтан, инфрадыбыстардың әселері кезінде, ағзада жағымсыз сезімдер туу мүмкін.
Инфрадыбыстар ағзадағы жүйке, жүрек тамыр, тыныс жүйелерінің, сонымен қатар кохлеовестибулярлы анализаторлар қызметтерінің бұзылулары инфрадыбыстардың әсер ету ұзақтықтарына, жиілігіне, деңгейіне байланысты.
Инфрадыбыстардың ұзақ уақыт әсер ету нәтижесінен астения, еңбек ету қабілетінің төмендеуі, вегетоневротикалық симптомдар пайда болады: тітркенгіштік, жүрек айну. Инфрадыбыстардың есту босағасы төмен деңгейде орналасуына қарамастан, инфрадыбыстардың тербелістерінің жоғары деңгейлері есту ағзасымен қабылданады. Осы қабылдау ортаңғы құлақта инфрадыбыстардың әсер етуі кезіндегі дыбыс жиіліктерінің гармониктерінің орналасуына байланысты.
Көптеген зерттеушілердің айтулары бойынша инфрадыбыстардың тербелістері вестибулярлы анализаторларға әсер етеді. Тексерілген адамдарда бас айналу және тепе теңдіктің бұзылулары анықталған.
Инфрадыбыстардың әсері кезіндегі жүрек тамыр жүйесі жағындағы өзгерістерге жүректің жиырыду жиіліктерінің бұзылыстары, көбінесе брадикардаия, диастолалық қысымның жоғарлауы жатады.
Осыған байланысты инфрадыбыс жалпы биологиялық тітіркендіргіш болып табылады. Сенсорлы жүйенің вестибулярлы, жүйке және жүрек тамыр жүйесі инфрадыбыстарға өте сезімтал болып табылады.
Емі: симптомды шаралар жүргізіледі.
Алдын алу: жұмыс орындарындағы инфрадыбыстар деңгейі гигиеналық тиалаптарға сәйкес болу керек. Міндетті түрде жеке бас қорғаныс заттарын қолдану кеерк. Терапевт, невропатолог, оториноларинголог дәрігерлерінің қатысуымен 24 айда бір рет кезеңді түрде медициналық қараудан өту керек. Жұмысқа қабылдаған кездегі медициналық қарсы көрсеткіштеріне жатады: құлақтың сүлелі аурулары, вестибуллярлы аппараттың қызметінің бұзылыстары, наркомания, токсикомания, гипертониялық аурулар.
ІІ Негізгі бөлім
1. Адам организіміне инфрадыбыстың әсері:
Өндірістік орта факторларының ішінде маңызды орынды инфрадыбыс алады. Ол 20Гц төменгі жиілікті дыбыстықауытқуларды құрайды. Инфрадыбыс ауытқуларының жиілігі мыңдағын герцтен 20Гц дейін жетеді. Инфрадыбыс интенсивтілігінің дәрежесі дицибелмен дБ өлшенеді. 20Гц төмен жиіліктегі көліктен туған механикалық ауытқуды инфрадыбыстың механикалық көзі және көптеген турбулентті газдардан, сұйықтықтардан пайда болған ауытқуларды инфрадыбыстың аэродинамикалық көзі болып табылады. Ол ауада, суда, жер бетінде көптеген қашықтықтарға дейін таралады. Инфрадыбыстық ауытқулар табиғатта желмен, найзағаймен, жарылыстармен, жер сілкіністермен бірге кездеседі. Қазіргі уақытта гравитационды-акустикалық толқынды тіркеу үшін және штормаларды ескерту үшін инфрадыбысты толқындарды қабылдау бойынша арнайы құрылғылар шығарылады.
Өндірісте инфрадыбысты ауытқулар көліктердің, агрегаттардың, комперссорлардың, қыздыру пештерінің, вентиляторлардың және басқа құрылғылардың жұмысының қуаттылығының нәтижесінде пайда болады. Транспорттық заттар: автобустар, жеңіл көліктер, су көлігі және басқалар-төменгі жиілікті акустикалық ауытқулардың көзі болып табылады. Мысалы, жеңіл көліктердің қозғалысынан туған шудың спекторлік құрылымы инфрадыбыс сипатында болады. Жоғары жылдамдылығы көліктің және агрегаттардың жұмысы төменгі жиіліктегі дыбыстық толқынды тудырады. Инфрадыбыстық ауытқулар меррополитендегі электропоездтардың қозғалыс ұзақтылығында да пайда болады. Жүргізуші отырған кабинаға инфрадыбыстың максималды дәрежесі 2-4Гц, ал оның интенсивтілігі 104-105 дБ құрайды. Бұл өндірістік обьектіде және транспорттық заттарда инфрадыбыс ауытқулары жоғары салыстырмалы тығыздықты құрайтының көрсетеді. Инфрадыбыс интенсивтілігінің әсер ету ұзақтылығына байланысты ол ОЖЖ және вестибулярлы-салыстырмалық себеп болады.
Патогенез. Инфрадыбыстың әсерінен туған бұзылулар туралы мәліметтер аз зерттелген. Адам организмі жоғарғы жиіліктегі дыбыстардың ауытқуларына әсер етіп қана қоймай, санымен қатар ол терінің механорецепторына да әсер етеді. Тері инфрадыбыс ауытқулар үшін кіру қақпасы болып табылады. Механорецепторлпрдан туған қозу жауабы бас ми қабығының орталығына, соның ішінде оның таламус бөлңміне түсетін жүйке импульстерінде пайда болады. Төменгі жиіліктегі акустикалық ауытқулардың әсерінің нәтижесінде алдыңғы ми қабығындағы клеткалардың қозғыштығының төмендеуі байқалады. 6-8Гц жиіліктегі инфрадыбыстың әсерінен резонанс тууы мүмкін және ол организімінің жағымсыз сезінуіне тудырады. Қазіргі уақытта инфрадыбыстың организіміне әсер етуі ОЖЖ, жүрек-қантамыр жүйесінің, тыныс алу жүйесінің қызметінің бұзылуын және есту анализаторының өзгеруін тудырады.
Клиникалық көрініс. Инфрадыбыстың адам организіміне әсері жағымсыз жайлар кешенін тудырады: бас айналу, жүрек айну, тыныс алудың қиындауы, іште ауырсынулардың болуы, қорқыныш сезімнің болуы. Дегенімен бұл жағымсыз жайлар аз уақытты үзіліс кезінде олар жоғалады. Инфрадыбыстың ұзақ увқыт әсер еткенде ауыздың құрғауы, жұтқыншақта қырылдау сезімі, жөтел, тұншығу, мазасыздану сезімі, қозуының жоғарлауы байқалады. Обьективті қараған кезде әлсіздікке, апатияға, көңіл күйінің жоқтығына, қажудың жоғарлауына, қозғыштыққа көңіл аударуға болады. Бірінші орында ОЖЖ қызметінің бұзылу симптомдары гипотаниялық түр бойынша нейроциркуляторлы дистанциялық көріністегі астеновегетативтік синдром түрінде білінеді.150дБ жоғары интенсивтегі инфрадыбыстың ұзақ әсер етуі жүректің соғу дыбысының әлсіреуі, жүректің жиырылу күщінің төмендеуі көрінетін миокардиодистрофия симптомдарын тудырады. Көбінесе есту мүшесі зақымдалады. Дабыл жарғағының гиперимиясын, құлақта қысымның жоғарлауының сезімі, есту ақауларының жоғарлауын анықтауға болады.
Бүл симптомдар 150дБ жоғары интенсивтегі 1-7Гц жиілікті инфрдыбыстың 10мин ұзақтықта әсер етуіне пайда болады.
Вестибулярлы реакцияларды Воячек сынамасымен тексерген кезде вестибулярлы-соматикалық реакцияның гипертрофиясын анықтауға болады. Сонымен қоса кейбір науқастарда тепе-теңдік функциясының нашарлауына және сызықты жылдамдықты қабылдайтын отолитті аппараттың сезімталдығының жоғарлауы анықталады. Инфрадыбыс вестибулярлы аппараттың анық әсерін тудырмайды. Патологиялық процесс компинсирленген сипатта болады. Осыған байланысты ауруға тән симптомдардың көрінуінде инфрадыбыс әсері бар жағдайға жұмысты уақытшы тоқтатып, симптоматикалық ем қабылдау керек.
Профилактикалық шаралар. Профилактикалық шаралар инфрадыбыстың ауытқуларды шектейтін көліктерді, агрегеттарды шығаруға бағытталу керек. Ең басты инфрадыбысты жұтуға арналған құрылғыларға көңіл аудару керек. Жеке қорғаныш заттарды міндетті түрде қолдану керек.
Инфрадыбыс - акустикалық тербелістер жиілігі 20 Гц - тен төмен. Адам ағзасына әсері - жағымсыз сезім тудырады, астенизация, ағзаның функционалды жүйелерін өзгертеді.
Инфрадыбыс кең жолақты және гармониялық, тұрақты және тұрақсыз. Инфрадыбыс дауыс қысымының деңгейімен сипатталады. Күресу жолдары - ең негізгісі, пайда болатын көздердің алдын алу. Жеке бас қорғану шаралары - тығындар, наушниктер.
Инфрадыбыс - дыбыс толқынының тербелісі 20 Гц.
Инфрадыбыстық тербелістердің пайда болу табиғаты естілетін дыбыстың табиғатымен бірдей. Бірдей заңдылықтарға бағынады. Дыбыс деңгейімен байланысты түсініктен басқа бірдей математикалық аппарат қолданылады.
Ерекшелігі: энергияның аз жұтылуы, яғни едәуір қашықтыққа таралатындығы.
Инфрадыбыс көздері: секундына 20 кем циклдік жиілікпен жұмыс істейтін құрылғы.
Зиянды әсері: орталық жүйке жүйесіне әсер етеді (қорқыныш, үрей, тербелулер, т.б.).
2. Адамға қауіптілігі
Инфрадыбыстық тербелістердің диапазоны адамның жеке органдарының ішкі жиілігімен сәйкес келеді (6-8 Гц), сәйкесінше, резонанс туындап зардабы ауыр болуы мүмкін.
Дыбыс қысымының 150 дБ дейін көбеюі ас қорыту функцияларының және жүрек ритмінің өзгерісіне әкеп соқтыруы мүмкін. Есту және көруден айырылуы мүмкін.
2.1. Инфрадыбыстың нормалануы
ҚН 22-74. Нормативті параметр болып орташа геометриялық жиіліктері бар: 2, 4, 8, 16 Гц 105 дБА, 32 Гц 102 дБА октавті жолақтардағы дыбыс қысымының логарифмдік деңгейлері табылады.
2.2. Қорғаныс шаралары:
1) инфрадыбысты пайда болу көзінде азайту;
2) жеке қорғаныс құралдары;
3) жұтылу.
2.3. Бақылау құралдары: ФЭ-2 фильтрі бар ШВК типті шу өлшегіш, RFT типті діріл акустикалық аппаратура.
3. Инфрадыбыстың қасиеті.
Өндірістік шарт кезінде инфрадыбыс, ереже бойынша, төмен жиілікті дірілмен бірігеді. Ауада инфрадыбыс аз жұтылады жіне сондықтан да үлкен аралықтарға таралады. Діріл- күрделі тербелісті үрдіс, қандайда бір заттын ауырлық центрін тепе-тендік шартынан периодтық артуы кезінде пайда болады, ал және де статикалық жағдайда дене фомасын периодты өзгерісі кезінде пайда болады. Жалпы діріл- тіректік жазықтықтар арқылы тұрған немесе отырған адамға беріледі. Жергілікті діріл - адамнын қолы немесе денесінін басқа бөлігі арқылы беріледі. Діріл қауіпті құрылғыларға соққыш балғалар, бетонбұзғыштар, трамбовка, гайка бұрағышар, шлифовальды машналар, дрелдер жатады. Фонды діріл- керекті көзбен байланыспаған өлшеу нүктесіндегі діріл. Дірілдін адам денсаулығына әсері. Жергілікті аз қарқынды діріл адам организіміне жағымды әсер етеді: трофикалық өзгерістерді келтіру, орталық жүйке жүйесінін функцияналды жағдайын жақсарту, жаралар жазылуын тездету. Дірілден қорғау іс-әрекеттерін техникалық, ұйымдастырушылық және емдеу-профилакториялық деп бөледі. Таралу жолында дірілді азайту үшін дірілдемпфоировалауды, дірілөшіруді, дірілизоляциялауды қолданылады. Дірілдемпфировалау- машина бұйымдары тербеліс амплитудасын азайту (қаптамалар, орындықтар, аяққа арналған аланшалар) оларға серпімді байланысқан материалдар қабатын жабыстырумен(резина, пластиктер) жүргізіледі. Демпфирлеуші қабат қалындығы көбінесе конструкция элементі қалындығын 2...3 есе артық болады. Діріл депмфирлеуші екі қабатты материалдарды қолдану арқылы жүргізілеуге болады: болат-алюминий, болат-мыс. Дірілді өшіру дірілдеуші аппараттын онын массивті фундамент пен немесе тақталарға орнатумен және де оған қосымша қаттылық қабырғалары қосу арқылы жүргізіледі. СИЗдан қолғаптарды, діріл қорғаушы қаббатары бар элементті бар киімдерді қолданылады. Дәріс 11-12 Электрқауіпсіздігі Электрқауіпсіздік- адамдарды электр тогынан, электромагниттік доғадан және статикалық электр тогы зиянды әсерлерінен қорғайтын ұйымдастырушылық және қауіпті әсерлері(ГОСТ 12.1.009-76 ССБТ Электрқауіпсіздігі. Терминдар және анықтамалар). Адамнын электр тогымен әрекетесуі тек ғана электр тізбегі адам арқылы жабылғанда ғана мүмкін болады. Бұл келесідей кезде мүмкін болады: Құрылғылар мен сымдардын ашық жерлеріне тиіп кету; Кернеу астында болған электрқұрылғылар корпусына тиіп кету(изоляциянын бұзылуы); Сатылық кернеу; Кернеу астында болған адамды құтқару; Электрлік доға әсері; Жауындық разрядтар кезінде атмосфералық электрдін адамға әсері.
Инфрадыбыс - 20 Гц жиілік диапазонындағы, адам құлағымен естілмейтін акустикалық тербелістер және олардың жиынтығы. Өндірістік инфрадыбысты гигиеналық бағалау үшін орташагеометриялық жиіліктері 2,4,8, және 16 Гц төрт октава жолақтарын қамтитын 1,6-дан 20 Гц-қа дейінгі жиілік диапазоны маңызды болып табылады. Спектрі бойыншаинфрадыбысты шулар тудыратын жолақтардың біреуіндегі деңгейі басқа барлық жолақтардағы деңгейінен 10дБ және одан да артық болатын тональды, және жиілік спектрі бір немесе одан да көп инфрадыбысты октава жолақтарындағы жиіліктерден тұратын кең жолақты болып бөлінеді. Естілетін дыбыс пен инфрадыбыстың әсерін ажырату мүмкін емес, себебі олар жиі қатар жүреді. Инфрадыбыстың табиғи көздеріне жерсілкінуі, жанартау атқылауы, теңіздегі дауылдар және т.б. жатады.
Инфрадыбыс іштен жанатын қозғалтқыштарда, желдеткіштерде, мұнай тозаңдатқыштарда, қуатты компрессорларда, турбиналарда және т.с.с. генерацияланатын (пайда болатын) болсада, өндірістік ортадағы инфрадыбыстың әсері аз зерттелген. Жұмысшыларда бас айналу, бас ауруы, жүрек айну, қалтырап тоңу, ауыз қуысының құрғауы, таңдай мен бет терісінің ұйып қалуы, жүйкелік-психикалық бұзылыстар және әр түрлі вегетативті реакциялар пайда болады. Инфрадыбыстың өндіріс және тұрмыс жағдайына арналған ШРЕД-і дайындалған. Инфрадыбысты атмосфера нашар сіңіруіне және оның үлкен қашықтыққа таралуына, үйлерге жеңіл енетіндігіне және естілетін дыбыстарды өткізбейтін тосқауылдарды айналып өтуіне, резонанс дамуын туғызатын қабілетіне байланысты, инфрадыбыспен күресу қиынға соғады. Одан қорғану инфрадыбыс шығатын көзінде әлсіздендіру, пайда болу себептерін жою, инфрадыбысты таратпау және сіңіру, жеке басты қорғайтын заттарды қолдану жолымен іске асырылады.
4. Инфрадыбысты колдану.
Инфрадыбыстар - жиілігі 20 Гц-ке дейін болатын тербелістер. Төмен деңгейлік акустикалық тербелістердің максимум деңгейі өнеркәсіп және транспорт көздерінде 100-110 дб (децибел) жетеді. 110-150 децибел не одан көп жиілікте адам ағзасына жағымсыз әсерін тигізеді: жүйке жүйесіне, вестибулярлық анализаторға, жүрек соғысына кері әсер тигізеді.
Инфрадыбыс - акустикалық нейтрино -- еш кедергісіз бетон қабырғалардан, шыны заттардан оңай өте алады. Инфрадыбыстың ең биік диапазоны 15-40 Гц-ке тең болады. Қазіргі кезде оның min таралу жиілігі 0,001 Гц дейін. Сонымен, инфрадыбыстың жиілігінің диапазоны 15 октав.
Табиғаттағы инфрадыбыс кездері - дауылдар, жанартаулар, электр разрядтар және ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
І Кіріспе
ІІ Негізгі бөлім
1. Адам организіміне инфрадыбыстың әсері.
2. Адамға қауіптілігі.
2.1. Инфрадыбыстың нормалануы.
2.2. Қорғаныс шаралары.
2.3. Бақылау құралдары.
3. Инфрадыбыстың қасиеті.
4. Инфрадыбысты колдану.
5. Дыбыстың тармактары туралы мәлімет.
5.1 Дыбыстың сипаттамалары.
6. Инфрадыбыс, физиологиялық әсерлерін мүмкін деңгейлері мен ерекшеліктері
ІІІ Қорытынды
ІV Пайдаланылған әдебиеттер
І Кіріспе
Өндірістік инфрадыбыстар - акустикалық тербеліс аймағы 20 Гц төмен. Өндірістік орындардың кез келген аппаратының барлық спектрлерінен инфрадыбыс бөлінеді, ол кей жағдайларда есту диапазонының жиілік деңгейін жоғарлатады, дыбыс қысымының максималды деңгейі 8, 16, 31, 5 Гц құрайды
Су және ауа транспорттары, өздігінен жүретін машиналар, дизелді двигателдер, айналмалы бөлшектері бар ауыр машиналар, мартеновты және электрлі доғалы пештер, вибрациялық алаңдар, өндірістік вентиляторлар, кондиционерлер, компрессорлар қазіргі кездегі өндірістердегі және транспорттардағы инфрадыбыстардың көздері болып табылады.
Инфрадыбыстардың әсер ету патогенезі толығымен оқылмаған. Адам ағзасы төмен жиіліктердегі дыбыстардың тербелісіне сезәмтелдықтары жоғары болып саналады. Тітіркендіргіштерге жауап ретінде сәйкес рецепторларда (тері, есту анализаторлары) нерв импулстары пайда болады, олар бас миының қыртысты орталығына ең алдымен таламиялық орталыққа түседі. Адам ағзасында өзіне тән тербеліс жиіліктері болғандықтан, инфрадыбыстардың әселері кезінде, ағзада жағымсыз сезімдер туу мүмкін.
Инфрадыбыстар ағзадағы жүйке, жүрек тамыр, тыныс жүйелерінің, сонымен қатар кохлеовестибулярлы анализаторлар қызметтерінің бұзылулары инфрадыбыстардың әсер ету ұзақтықтарына, жиілігіне, деңгейіне байланысты.
Инфрадыбыстардың ұзақ уақыт әсер ету нәтижесінен астения, еңбек ету қабілетінің төмендеуі, вегетоневротикалық симптомдар пайда болады: тітркенгіштік, жүрек айну. Инфрадыбыстардың есту босағасы төмен деңгейде орналасуына қарамастан, инфрадыбыстардың тербелістерінің жоғары деңгейлері есту ағзасымен қабылданады. Осы қабылдау ортаңғы құлақта инфрадыбыстардың әсер етуі кезіндегі дыбыс жиіліктерінің гармониктерінің орналасуына байланысты.
Көптеген зерттеушілердің айтулары бойынша инфрадыбыстардың тербелістері вестибулярлы анализаторларға әсер етеді. Тексерілген адамдарда бас айналу және тепе теңдіктің бұзылулары анықталған.
Инфрадыбыстардың әсері кезіндегі жүрек тамыр жүйесі жағындағы өзгерістерге жүректің жиырыду жиіліктерінің бұзылыстары, көбінесе брадикардаия, диастолалық қысымның жоғарлауы жатады.
Осыған байланысты инфрадыбыс жалпы биологиялық тітіркендіргіш болып табылады. Сенсорлы жүйенің вестибулярлы, жүйке және жүрек тамыр жүйесі инфрадыбыстарға өте сезімтал болып табылады.
Емі: симптомды шаралар жүргізіледі.
Алдын алу: жұмыс орындарындағы инфрадыбыстар деңгейі гигиеналық тиалаптарға сәйкес болу керек. Міндетті түрде жеке бас қорғаныс заттарын қолдану кеерк. Терапевт, невропатолог, оториноларинголог дәрігерлерінің қатысуымен 24 айда бір рет кезеңді түрде медициналық қараудан өту керек. Жұмысқа қабылдаған кездегі медициналық қарсы көрсеткіштеріне жатады: құлақтың сүлелі аурулары, вестибуллярлы аппараттың қызметінің бұзылыстары, наркомания, токсикомания, гипертониялық аурулар.
ІІ Негізгі бөлім
1. Адам организіміне инфрадыбыстың әсері:
Өндірістік орта факторларының ішінде маңызды орынды инфрадыбыс алады. Ол 20Гц төменгі жиілікті дыбыстықауытқуларды құрайды. Инфрадыбыс ауытқуларының жиілігі мыңдағын герцтен 20Гц дейін жетеді. Инфрадыбыс интенсивтілігінің дәрежесі дицибелмен дБ өлшенеді. 20Гц төмен жиіліктегі көліктен туған механикалық ауытқуды инфрадыбыстың механикалық көзі және көптеген турбулентті газдардан, сұйықтықтардан пайда болған ауытқуларды инфрадыбыстың аэродинамикалық көзі болып табылады. Ол ауада, суда, жер бетінде көптеген қашықтықтарға дейін таралады. Инфрадыбыстық ауытқулар табиғатта желмен, найзағаймен, жарылыстармен, жер сілкіністермен бірге кездеседі. Қазіргі уақытта гравитационды-акустикалық толқынды тіркеу үшін және штормаларды ескерту үшін инфрадыбысты толқындарды қабылдау бойынша арнайы құрылғылар шығарылады.
Өндірісте инфрадыбысты ауытқулар көліктердің, агрегаттардың, комперссорлардың, қыздыру пештерінің, вентиляторлардың және басқа құрылғылардың жұмысының қуаттылығының нәтижесінде пайда болады. Транспорттық заттар: автобустар, жеңіл көліктер, су көлігі және басқалар-төменгі жиілікті акустикалық ауытқулардың көзі болып табылады. Мысалы, жеңіл көліктердің қозғалысынан туған шудың спекторлік құрылымы инфрадыбыс сипатында болады. Жоғары жылдамдылығы көліктің және агрегаттардың жұмысы төменгі жиіліктегі дыбыстық толқынды тудырады. Инфрадыбыстық ауытқулар меррополитендегі электропоездтардың қозғалыс ұзақтылығында да пайда болады. Жүргізуші отырған кабинаға инфрадыбыстың максималды дәрежесі 2-4Гц, ал оның интенсивтілігі 104-105 дБ құрайды. Бұл өндірістік обьектіде және транспорттық заттарда инфрадыбыс ауытқулары жоғары салыстырмалы тығыздықты құрайтының көрсетеді. Инфрадыбыс интенсивтілігінің әсер ету ұзақтылығына байланысты ол ОЖЖ және вестибулярлы-салыстырмалық себеп болады.
Патогенез. Инфрадыбыстың әсерінен туған бұзылулар туралы мәліметтер аз зерттелген. Адам организмі жоғарғы жиіліктегі дыбыстардың ауытқуларына әсер етіп қана қоймай, санымен қатар ол терінің механорецепторына да әсер етеді. Тері инфрадыбыс ауытқулар үшін кіру қақпасы болып табылады. Механорецепторлпрдан туған қозу жауабы бас ми қабығының орталығына, соның ішінде оның таламус бөлңміне түсетін жүйке импульстерінде пайда болады. Төменгі жиіліктегі акустикалық ауытқулардың әсерінің нәтижесінде алдыңғы ми қабығындағы клеткалардың қозғыштығының төмендеуі байқалады. 6-8Гц жиіліктегі инфрадыбыстың әсерінен резонанс тууы мүмкін және ол организімінің жағымсыз сезінуіне тудырады. Қазіргі уақытта инфрадыбыстың организіміне әсер етуі ОЖЖ, жүрек-қантамыр жүйесінің, тыныс алу жүйесінің қызметінің бұзылуын және есту анализаторының өзгеруін тудырады.
Клиникалық көрініс. Инфрадыбыстың адам организіміне әсері жағымсыз жайлар кешенін тудырады: бас айналу, жүрек айну, тыныс алудың қиындауы, іште ауырсынулардың болуы, қорқыныш сезімнің болуы. Дегенімен бұл жағымсыз жайлар аз уақытты үзіліс кезінде олар жоғалады. Инфрадыбыстың ұзақ увқыт әсер еткенде ауыздың құрғауы, жұтқыншақта қырылдау сезімі, жөтел, тұншығу, мазасыздану сезімі, қозуының жоғарлауы байқалады. Обьективті қараған кезде әлсіздікке, апатияға, көңіл күйінің жоқтығына, қажудың жоғарлауына, қозғыштыққа көңіл аударуға болады. Бірінші орында ОЖЖ қызметінің бұзылу симптомдары гипотаниялық түр бойынша нейроциркуляторлы дистанциялық көріністегі астеновегетативтік синдром түрінде білінеді.150дБ жоғары интенсивтегі инфрадыбыстың ұзақ әсер етуі жүректің соғу дыбысының әлсіреуі, жүректің жиырылу күщінің төмендеуі көрінетін миокардиодистрофия симптомдарын тудырады. Көбінесе есту мүшесі зақымдалады. Дабыл жарғағының гиперимиясын, құлақта қысымның жоғарлауының сезімі, есту ақауларының жоғарлауын анықтауға болады.
Бүл симптомдар 150дБ жоғары интенсивтегі 1-7Гц жиілікті инфрдыбыстың 10мин ұзақтықта әсер етуіне пайда болады.
Вестибулярлы реакцияларды Воячек сынамасымен тексерген кезде вестибулярлы-соматикалық реакцияның гипертрофиясын анықтауға болады. Сонымен қоса кейбір науқастарда тепе-теңдік функциясының нашарлауына және сызықты жылдамдықты қабылдайтын отолитті аппараттың сезімталдығының жоғарлауы анықталады. Инфрадыбыс вестибулярлы аппараттың анық әсерін тудырмайды. Патологиялық процесс компинсирленген сипатта болады. Осыған байланысты ауруға тән симптомдардың көрінуінде инфрадыбыс әсері бар жағдайға жұмысты уақытшы тоқтатып, симптоматикалық ем қабылдау керек.
Профилактикалық шаралар. Профилактикалық шаралар инфрадыбыстың ауытқуларды шектейтін көліктерді, агрегеттарды шығаруға бағытталу керек. Ең басты инфрадыбысты жұтуға арналған құрылғыларға көңіл аудару керек. Жеке қорғаныш заттарды міндетті түрде қолдану керек.
Инфрадыбыс - акустикалық тербелістер жиілігі 20 Гц - тен төмен. Адам ағзасына әсері - жағымсыз сезім тудырады, астенизация, ағзаның функционалды жүйелерін өзгертеді.
Инфрадыбыс кең жолақты және гармониялық, тұрақты және тұрақсыз. Инфрадыбыс дауыс қысымының деңгейімен сипатталады. Күресу жолдары - ең негізгісі, пайда болатын көздердің алдын алу. Жеке бас қорғану шаралары - тығындар, наушниктер.
Инфрадыбыс - дыбыс толқынының тербелісі 20 Гц.
Инфрадыбыстық тербелістердің пайда болу табиғаты естілетін дыбыстың табиғатымен бірдей. Бірдей заңдылықтарға бағынады. Дыбыс деңгейімен байланысты түсініктен басқа бірдей математикалық аппарат қолданылады.
Ерекшелігі: энергияның аз жұтылуы, яғни едәуір қашықтыққа таралатындығы.
Инфрадыбыс көздері: секундына 20 кем циклдік жиілікпен жұмыс істейтін құрылғы.
Зиянды әсері: орталық жүйке жүйесіне әсер етеді (қорқыныш, үрей, тербелулер, т.б.).
2. Адамға қауіптілігі
Инфрадыбыстық тербелістердің диапазоны адамның жеке органдарының ішкі жиілігімен сәйкес келеді (6-8 Гц), сәйкесінше, резонанс туындап зардабы ауыр болуы мүмкін.
Дыбыс қысымының 150 дБ дейін көбеюі ас қорыту функцияларының және жүрек ритмінің өзгерісіне әкеп соқтыруы мүмкін. Есту және көруден айырылуы мүмкін.
2.1. Инфрадыбыстың нормалануы
ҚН 22-74. Нормативті параметр болып орташа геометриялық жиіліктері бар: 2, 4, 8, 16 Гц 105 дБА, 32 Гц 102 дБА октавті жолақтардағы дыбыс қысымының логарифмдік деңгейлері табылады.
2.2. Қорғаныс шаралары:
1) инфрадыбысты пайда болу көзінде азайту;
2) жеке қорғаныс құралдары;
3) жұтылу.
2.3. Бақылау құралдары: ФЭ-2 фильтрі бар ШВК типті шу өлшегіш, RFT типті діріл акустикалық аппаратура.
3. Инфрадыбыстың қасиеті.
Өндірістік шарт кезінде инфрадыбыс, ереже бойынша, төмен жиілікті дірілмен бірігеді. Ауада инфрадыбыс аз жұтылады жіне сондықтан да үлкен аралықтарға таралады. Діріл- күрделі тербелісті үрдіс, қандайда бір заттын ауырлық центрін тепе-тендік шартынан периодтық артуы кезінде пайда болады, ал және де статикалық жағдайда дене фомасын периодты өзгерісі кезінде пайда болады. Жалпы діріл- тіректік жазықтықтар арқылы тұрған немесе отырған адамға беріледі. Жергілікті діріл - адамнын қолы немесе денесінін басқа бөлігі арқылы беріледі. Діріл қауіпті құрылғыларға соққыш балғалар, бетонбұзғыштар, трамбовка, гайка бұрағышар, шлифовальды машналар, дрелдер жатады. Фонды діріл- керекті көзбен байланыспаған өлшеу нүктесіндегі діріл. Дірілдін адам денсаулығына әсері. Жергілікті аз қарқынды діріл адам организіміне жағымды әсер етеді: трофикалық өзгерістерді келтіру, орталық жүйке жүйесінін функцияналды жағдайын жақсарту, жаралар жазылуын тездету. Дірілден қорғау іс-әрекеттерін техникалық, ұйымдастырушылық және емдеу-профилакториялық деп бөледі. Таралу жолында дірілді азайту үшін дірілдемпфоировалауды, дірілөшіруді, дірілизоляциялауды қолданылады. Дірілдемпфировалау- машина бұйымдары тербеліс амплитудасын азайту (қаптамалар, орындықтар, аяққа арналған аланшалар) оларға серпімді байланысқан материалдар қабатын жабыстырумен(резина, пластиктер) жүргізіледі. Демпфирлеуші қабат қалындығы көбінесе конструкция элементі қалындығын 2...3 есе артық болады. Діріл депмфирлеуші екі қабатты материалдарды қолдану арқылы жүргізілеуге болады: болат-алюминий, болат-мыс. Дірілді өшіру дірілдеуші аппараттын онын массивті фундамент пен немесе тақталарға орнатумен және де оған қосымша қаттылық қабырғалары қосу арқылы жүргізіледі. СИЗдан қолғаптарды, діріл қорғаушы қаббатары бар элементті бар киімдерді қолданылады. Дәріс 11-12 Электрқауіпсіздігі Электрқауіпсіздік- адамдарды электр тогынан, электромагниттік доғадан және статикалық электр тогы зиянды әсерлерінен қорғайтын ұйымдастырушылық және қауіпті әсерлері(ГОСТ 12.1.009-76 ССБТ Электрқауіпсіздігі. Терминдар және анықтамалар). Адамнын электр тогымен әрекетесуі тек ғана электр тізбегі адам арқылы жабылғанда ғана мүмкін болады. Бұл келесідей кезде мүмкін болады: Құрылғылар мен сымдардын ашық жерлеріне тиіп кету; Кернеу астында болған электрқұрылғылар корпусына тиіп кету(изоляциянын бұзылуы); Сатылық кернеу; Кернеу астында болған адамды құтқару; Электрлік доға әсері; Жауындық разрядтар кезінде атмосфералық электрдін адамға әсері.
Инфрадыбыс - 20 Гц жиілік диапазонындағы, адам құлағымен естілмейтін акустикалық тербелістер және олардың жиынтығы. Өндірістік инфрадыбысты гигиеналық бағалау үшін орташагеометриялық жиіліктері 2,4,8, және 16 Гц төрт октава жолақтарын қамтитын 1,6-дан 20 Гц-қа дейінгі жиілік диапазоны маңызды болып табылады. Спектрі бойыншаинфрадыбысты шулар тудыратын жолақтардың біреуіндегі деңгейі басқа барлық жолақтардағы деңгейінен 10дБ және одан да артық болатын тональды, және жиілік спектрі бір немесе одан да көп инфрадыбысты октава жолақтарындағы жиіліктерден тұратын кең жолақты болып бөлінеді. Естілетін дыбыс пен инфрадыбыстың әсерін ажырату мүмкін емес, себебі олар жиі қатар жүреді. Инфрадыбыстың табиғи көздеріне жерсілкінуі, жанартау атқылауы, теңіздегі дауылдар және т.б. жатады.
Инфрадыбыс іштен жанатын қозғалтқыштарда, желдеткіштерде, мұнай тозаңдатқыштарда, қуатты компрессорларда, турбиналарда және т.с.с. генерацияланатын (пайда болатын) болсада, өндірістік ортадағы инфрадыбыстың әсері аз зерттелген. Жұмысшыларда бас айналу, бас ауруы, жүрек айну, қалтырап тоңу, ауыз қуысының құрғауы, таңдай мен бет терісінің ұйып қалуы, жүйкелік-психикалық бұзылыстар және әр түрлі вегетативті реакциялар пайда болады. Инфрадыбыстың өндіріс және тұрмыс жағдайына арналған ШРЕД-і дайындалған. Инфрадыбысты атмосфера нашар сіңіруіне және оның үлкен қашықтыққа таралуына, үйлерге жеңіл енетіндігіне және естілетін дыбыстарды өткізбейтін тосқауылдарды айналып өтуіне, резонанс дамуын туғызатын қабілетіне байланысты, инфрадыбыспен күресу қиынға соғады. Одан қорғану инфрадыбыс шығатын көзінде әлсіздендіру, пайда болу себептерін жою, инфрадыбысты таратпау және сіңіру, жеке басты қорғайтын заттарды қолдану жолымен іске асырылады.
4. Инфрадыбысты колдану.
Инфрадыбыстар - жиілігі 20 Гц-ке дейін болатын тербелістер. Төмен деңгейлік акустикалық тербелістердің максимум деңгейі өнеркәсіп және транспорт көздерінде 100-110 дб (децибел) жетеді. 110-150 децибел не одан көп жиілікте адам ағзасына жағымсыз әсерін тигізеді: жүйке жүйесіне, вестибулярлық анализаторға, жүрек соғысына кері әсер тигізеді.
Инфрадыбыс - акустикалық нейтрино -- еш кедергісіз бетон қабырғалардан, шыны заттардан оңай өте алады. Инфрадыбыстың ең биік диапазоны 15-40 Гц-ке тең болады. Қазіргі кезде оның min таралу жиілігі 0,001 Гц дейін. Сонымен, инфрадыбыстың жиілігінің диапазоны 15 октав.
Табиғаттағы инфрадыбыс кездері - дауылдар, жанартаулар, электр разрядтар және ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz