Ландшафтарды биоалуандылығына әсер етуші экологиялық факторларды зерттеу

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 61 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ

Тақырыбы: ЛАНДШАФТАРДЫҢ БИОАЛУАНДЫЛЫҒЫНА ӘСЕР еТУШІ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ФАКТОРЛАРДЫ ЗЕРТТЕУ

В05060800 - «Экология» мамандығы бойынша

Астана. 2016

МАЗМҰНЫ

БЕЛГІЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР

КІРІСПЕ 4

1 ӘДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ . . . …… 8

1. 1 Қазақстанның климаты мен табиғат зоналары, өсімдіктері және

жануарлары . . 8

1. 2 Ақмола облысының физика-географиялық орнының ерекшелігі . . . 10

1. 3 Ақмола облысының табиғи- климаттық жағдайлары, өсімдіктері мен жануарлар дүниесінің биоалуандылығы . . . 11

1. 4 Ақмола облысының табиғаты, өсімдіктері мен жануарлар дүниесінің . . . 12

1. 5 Есіл мен Нұра өзеніне экологиялық сипаттама . . . 13

1. 6 Астана қаласының жер бедері және тектоникалық құрлымы

биоалуандылығы. . …. . 14

1. 7 Ландшафтың биоалуандылығы және оларды сақтау . . . 15

2 ТӘЖІРИБЕЛІК БӨЛІМ . . . 19

2 АСТАНА ҚАЛАСЫ ЛАНДШАФТАРЫНЫҢ БИОАЛУАНДЫЛЫҒЫ

ЖӘНЕ ФИЗИКА-ГЕОГРАФИЯЛЫҚ ЖАҒДАЙЫНА СИПАТТАМА. . 19

2. 1 Астана қаласының физика- географиялық, климаттық жағдайы . . 19

2. 2 Ландшафттарға антропогенді фактордың әсері . 26

2. 3 Қала атмосферасы ластануының биоалуандылыққа әсері. . 33

2. 4 Атмосфералық ауаның ластануының зардаптары . 36

2. 5 Есіл мен Нұра өзенінің қала тұсындағы суы мен Астана қаласы бойынша су құбыры суының құрамындағы ауыр металдар тұздарының қалдықмөлшері

2. 6 Озондалған суды биоиндикатор арқылы зерттеу. 41

2. 7 Су құбырындағы судың химиялық құрамын тексеру: а) Көлемдік тексеру

ә) Су құрамындағы хлор-ионын сапалық анықтау. . 41

2. 7. 1 Судың кермектіліктілігін анықтау …… …. . 43

2. 7. 2 Судың құрамындағы құрғақ қалдықты анықтау . . . 43

2. 7. 3 Судың құрамындағы сульфат ионын анықтау44

2. 7. 4 Су құрамындағы нитратты спектрофотометрмен анықтау. 45

2. 7. 5 Судың құрамындағы аммиакты спектрофотометрмен анықтау. . 45

2. 7. 6 Мыс, қорғасын, кадмий, мырышты анықтау. 45

2. 7. 7 Су құрамындағы радионуклидтерді анықтау (жаңа әдіспен) . . . 47

2. 7. 8 Топырақтағы ауыр металдарды анықтау 48

2 . 5. 9 Ауадағы шаңды анықтау . . 51

3 ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕСІ МЕН ТАЛДАУ . . . 52

3. 1 Есіл мен Нұра өзенінің қала тұсындағы суы мен Астана қаласы бойынша су құбыры суының көрсеткіштері. . 52

3. 2 Топырақ құрамы өзгеруінің ландшафтың биоалуандылығына әсер і……. 54

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 57 ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ59

БЕЛГІЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР

СЭС - санитарлық - эпидимологиялық станция

БҰҰ - Біріккен Ұлттар ұйымы

ОБҚ - оттегінің биологиялық қажеттілігі.

ОБҚ 5 - бұл бес тәулік ішіндегі оттегінің биологиялық қажетілігі.

ОХҚ - оттегінің химиялық қажеттілігі

ШМК - шекті мөлшердегі концентрация

(ЗЖЖК) - зиянды заттардың зияны жоқ жоғарғы концентрациясымен

сипатталады

ССБ - cанитарлық сақтау белдемі

ПДК - (қазақша) санитарлық нормаға сәйкес келетін көрсеткіш

БАЗ - беттік активті заттар

ЕҚТА- ерекше қорғалатын табиғи аумақтар

КІРІСПЕ

Зерттеу жұмысының өзектілігі. Зерттеу жұмысының өзектілігі. Табиғи қоршаған ортаға адамзаттың әсері жыл санап өсуде, осыған байланысты әлемдік қауымдастықтар биологиялық алуантүрлілікті сақтаудың қажеттілігін ұғынуда. 1927 жылы Бразилияның Рио-де-Жанейро қаласында қабылданған «Биологиялық алуантүрлілік туралы Конвенцияда» жер бетіндегі генетикалық қорларды сақтап қалудың стратегиялық бағыттарын нақтылап көрсетіп берді. Бұл күрделі мəселенің орындалуын қатал, қарама-қарсылы қысым жағдайында шешуге тура келеді. Мұндай жағдайда ерекше жəне сирек түрде кездесетін өсімдіктер мен жануарлар əлемін қорғау іс-шараларын жүргізу арқылы сақтау, ерекше өсіру мен сақтауды қажет ететін биологиялық түрлерді қорғау, ерекше қорғалатын табиғи аймақтарға репрезентативтік жүйе ұйымдастыру қажет болып табылады.

Астана қаласының табиғи және жасанды ландшафтарының биоалуантүрлілігіне әсер етуші факторларға кешенді зерттеу жүргізілуі. Астана қаласының табиғи және жасанды ландшафттарының биоалуандылығының экологиялық күйіне әсер етуші факторлардың негізгі көздері автотранспорт, өндірістік кәсіпорындар оның ішінде №1, 2 ЖЭС екендігі және тұрмыстық қалдықтардың зиянды әсері анықталуы.

Есілдің төменгі ағысындағы биоалуантүрліліктің қазіргі күйі анықталып, оларды сақтау және қорғау мониторгін жасалуы.

Жер бетінде биологиялық алуантүрлілікті сақтаудың ғаламдық мақсаты зерттеушілердің алдына оны жан-жақты бағалауды міндеттейді, осыған байланысты сирек және жойылып бара жатқан өсімдіктерді зерттеу өзекті мәселе, түрдің биологиясын, популяциядағы тіршілігін, өмір сүру ерекшелігін жан-жақты зерттегенде ғана сирек өсімдіктердің ценопопуляциясын қорғаудың жолдарын ұйымдастыруға болады. Сондықтан, жекелеген аймақтардың табиғи қоршаған орталарына кешенді талдау жасау арқылы, қорғау шараларының бағыттарының моделін жасауы жұмыстың өзектілігі болып табылады.

Қазіргі кезде биологиялық алуантүрлілік туралы конвенция («Биологиялық алуантүрлілік туралы конвенция», Рио-де-Жанейро, 1992) ; «Биологиялық алуантүрлілікті қорғаудың жалпы европалық стратегиясы» (1996) ; «Биологиялық алуантүрлілік туралы Конвенцияда» жер бетіндегі генетикалық қорларды сақтап қалудың стратегиялық бағыттарын нақтылап көрсетіп берді. Бұл күрделі мəселенің орындалуын қатал, қарама-қарсылы қысым жағдайында шешуге тура келеді. Мұндай жағдайда ерекше жəне сирек түрде кездесетін өсімдіктер мен жануарлар əлемін қорғау іс-шараларын жүргізу арқылы сақтау, ерекше өсіру мен сақтауды қажет ететін биологиялық түрлерді қорғау, ерекше қорғалатын табиғи аймақтарға репрезентативтік жүйе ұйымдастыру қажет болып табылады.

Әлемнің көптеген елдерінде, соның ішінде Қазақстанда биологиялық алуантүрлілікті сақтау жөнінде заңдар және ұлттық бағдарламалар жасалып, орындалуда [1, 2] .

Қазақстан территориясы керемет ландшафт кешеніне ие: шөлден биік тауларға дейін және судың ішкі экожүйесіне дейін. Мемлекеттің қазіргі экономикасының өсуі және табиғи ресурстарды қарқынды пайдалану, келешекте аумақтардың табиғатын қорғау жүйесін жетілдіруді қажет етеді. Осы шарттар Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды дамытуды жетілдіру (ЕҚТА), мемлекеттің биологиялық алуантүрлілікті сақтау жүйесін қалыптастыруы болып табылады. Қазақстан Республикасы конвенциялық мемлекет болғандықтан биологиялық алуантүрлілікті сақтау міндеттері жүктелген. ЕҚТА жөнінде заңдылықтар Республика конституциясында, Қазақстан Республикасының «Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар» заңында, «2030 жылға дейін ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды анықтау және дамыту концепциясында» қаралған.

1997 жылы Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі стратегиясында, Қазақстан 2030 жылға дейін таза ауа және мөлдір суымен, жасыл мемлекетке айналуы тиіс делінген [3, 4] .

Бұл мақсатқа жетудің бірден-бір жолы ЕҚТА жүйесін құру болып табылады. Басты міндет экожүйе тиімді, үздіксіз, сонымен қатар экологиялық элементтер қамтылған болуы керек.

Өсімдік түрлерін оның ішінде сирек кездесетін түрлерді қорғау мәселесі 1968 жылы Ленинградта өткен ботаникалық объектілерді қорғау жөніндегі бүкілодақтық жиналыста нақты жолға қойылған: 1) Аймақ флорасын толық есепке алу; 2) Қорғауды қажет ететін, сирек және жойылып бара жатқан түрлердің тізімін жасау және жариялау; 3) Сирек және жойылып бара жатқан өсімдіктердің кездесу алаңдары көрсетілген нақты карталар жасау; 4) Сирек кездесетін өсімдіктерді және олардың тіршілік орталарын қорғау; 5) Сирек кездесетін өсімдіктердің ареалдарын және оның бөліктерін жоюға және тасымалдауға тиым салу, әкімшілік шаралар қолдануды қарастыру [5] .

Жер бетінде биологиялық алуантүрлілікті сақтаудың ғаламдық мақсаты зерттеушілердің алдына оны жан-жақты бағалауды міндеттейді, осыған байланысты сирек және жойылып бара жатқан өсімдіктерді зерттеу өзекті мәселе, түрдің биологиясын, популяция тіршілігін, өмір сүру ерекшелігін жан-жақты зерттегенде ғана сирек өсімдіктердің ценопопуляциясын қорғаудың жолдарын ұйымдастыруға болады. Сондықтан, жекелеген аймақтардың табиғи қоршаған орталарына кешенді талдау жасау арқылы, қорғау шараларының бағыттарының моделін жасау қажет.

Зерттеу жұмысының өзектілігі. Зерттеудің ғылыми жаңалығы. Алғаш рет Астана қаласының табиғи және жасанды ландшафтарының биоалуантүрлілігіне әсер етуші факторларға кешенді зерттеу жүргізілді. Астана қаласының табиғи және жасанды ландшафттарының биоалуандылығының экологиялық күйіне әсер етуші факторлардың негізгі көздері автотранспорт, өндірістік кәсіпорындар оның ішінде №1, 2 ЖЭС екендігі және тұрмыстық қалдықтардың зиянды әсері анықталды.

Есілдің төменгі ағысындағы биоалуантүрліліктің қазіргі күйі анықталды.

Есілдің төменгі ағысындағы биоалуантүрлілікті сақтау және қорғау мониторгін жасалды.

Зерттелген қала ландшафттарының биоалуантүрлерін интродукциялаудың тиімді агротехникалық жолдары анықталды.

Зерттеу нәтижесінің теориялық құндылығы мен практикалық мәні.

Жүргізілген зерттеулердің нәтижелері Есілдің төменгі ағысындағы биоалуантүрлі түрлердің қазіргі күйіне әсер етуші факторларды анықтауы, экологиялық пәндерде оқыту әдістемесі болып табылады.

Әдістеме негізінде биоалуантүрліліктің экологиялық күйін білу аймақтың табиғи-ресурстық қорын бағалап, оларды тиімді пайдалану жолдарын ұйымдастыруға көмектеседі.

Есіл өзенінің төменгі ағысы аймақтарындағы биоалуантүрлілікке жүргізілген зерттеулердің мәліметтері іс-тәжірибеге енгізілуімен сипатталды. Алынған нәтижелер бойынша құрастырылған әдістеме жаратылыстану пәндерін оқытуда қосымша көмекші құрал ретінде пайдалануға мүмкіндік береді.

Зерттеу жұмысының мақсаты. Астана қаласы экожүйесіне, Есіл өзенінің төменгі ағысының биоалуантүрлілігіне әсер етуші экологиялық факторларды анықтау. Есілдің төменгі ағысындағы биоалуантүрліліктің қазіргі күйін бағалау және зерттеу Астана қаласы атмосфералық жағдайына талдау жүргізіп, зерттеу.

Зерттеу міндеттері.

-Зиянды заттарды шығару көздерін анықтау;

-Зиянды заттардың қоршаған ортаға әсерін зерттеу;

-Атмосфераға шығарылатын зиянды заттардың мөлшерін азайту

мүмкіндіктері;

-Астана қаласының атмосфералық ауа бассейнінің ластануын жоюдың экологиялық шектеу жолдарын анықтау.

Зерттеу жүргізуге алынған нысан . Астана қаласының табиғи және жасанды ландшафттарының биоалуантүрлілігіне әсер етуші факторларды анықтау.

Зерттеу барысында Есілдің төменгі ағысының биоалуантүрлілігі туралы мағұлматтарды кіріктіру, олардың қазіргі экологиялық күйін анықтау, қорғау бағыттарын күшейту, экологиялық проблемаларды шешу жолдарын ашып көрсету. Бұл мәселердің шешімін биоалуантүрлілікті сақтау және қорғау мониторгін жасау бойынша жетілдіруге мол мүмкіндіктер бар.

Жұмыстың теориялық мазмұны.

-Астана қаласының табиғи және жасанды ландшафттарының биоалуантүрлілігіне әсер етуші факторларды саралау және анықтау

-Есілдің төменгі ағысындағы биоалуантүрліліктің қазіргі күйін анықтау.

-Есілдің төменгі ағысындағы биоалуантүрлілікті сақтау және қорғау мониторгін жасау;

-Ұсынылған әдістемелік жүйедегі эксперименттің нәтижесін анықтау;

-Атмосфераға шығарылатын зиянды заттардың мөлшерін азайту мүмкіндіктері;

-Астана қаласының табиғи және жасанды ландшафттарының биоалуантүрлерін интродукциялаудың тиімді агротехникалық жолдарын анықтау.

Зерттеу әдістемесі:

1. Озондалған суды биоиндикатор арқылы зерттеу тәжірибесі.

2. Су құбырындағы судың химиялық құрамын тексеру.

3. Судың кермектіліктілігін анықтау.

4. Судың құрамындағы құрғақ қалдықты анықтау.

5. Судың құрамындағы сульфат ионын анықтау. 6. Су құрамындағы нитратты спектрофотометрмен анықтаймыз.

7. Судың құрамындағы аммиакты спектрофотометрмен анықтау

8. Мыс, қорғасын, кадмий, мырышты анықтау. Су құрамындағы радионуклидтерді анықтау (жаңа әдіспен) .

9. Топырақтағы ауыр металдарды анықтау.

10 Ауадағы шаңды анықтау.

11. «Казгидромет» мәліметіне және Астана облыстық СЭС мекемесі зертханасымен біріккен зерттеу жұмыстар қорытындысын талдау.

Қорғауға ұсынылатын негізгі мәселелер

1. Астана қаласының табиғи және жасанды ландшафттарының биоалуандылығының экологиялық күйін анықтауы;

2. Есілдің төменгі ағысындағы биоалуантүрлі түрлерді анықтап, олардың қазіргі күйін экология пәнінде оқытудың мүмкіндігі;

3. Экология пәнінде Есілдің төменгі ағысындағы биоалуантүрлі түрлердің ареалы тарылған, қорғауды қажет етеді;

4. Экологиялық ахуалы нашарлаған қала ортасы табиғи және жасанды ландшафттарының биоалуантүрлі түрлерінің аумақта кең таралуына кері ықпалын тигізеді.

Зерттеу жұмысының сыннан өтуі . Алынған мәліметтер колледж, университет студенттеріне оқылатын экология курсының сабақтарына енгізілуге болады. Дипломдық зерттеу жұмысының негізгі мазмұны бойынша қол жеткен негізгі тұжырымдар мен қорытындылар халықаралық және республикалық ғылыми-теориялық, практикалық конференцияларға ұсынылды.

Зерттеу жұмысының құрылымы. Зерттеу жұмысы кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Дипломдық жұмыстың көлемі мен құрылымы. Дипломдық материалдары 61 бет көлемінде ұсынылды. Дипломдық жұмыс: кіріспеден, 4 тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады, оның ішінде отандық және шет ел авторларының әдебиеттерін қосқанда жалпы саны 45. Жұмыста 8-сурет және 17-кесте көрсетілген. Зерттеу объектілері құралдармен өлшеніп, қаралып, сынамалар реактивтермен сыналып, таразыда өлшеніп, нәтитжесі жазылып алынды.

1. ӘДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.