Ресейде М.Монтессори жүйесінің даму және қалыптасу тарихына зерттеу
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... .3
I НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1.1 М. Монтессори педагогикалық жүйесі және оның маңыздылығы ... ... ... ... ...5
1.2 М.Монтессоридің технологиясын қолданудың әдіс.тәсілдері ... ... ... ... ... ... ..7
1.3 М.Монтессоридің дидактикалық материалдарын математика сабағында тиімді қолдану ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ..14
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... 20
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... 22
ҚОСЫМША
I НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1.1 М. Монтессори педагогикалық жүйесі және оның маңыздылығы ... ... ... ... ...5
1.2 М.Монтессоридің технологиясын қолданудың әдіс.тәсілдері ... ... ... ... ... ... ..7
1.3 М.Монтессоридің дидактикалық материалдарын математика сабағында тиімді қолдану ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ..14
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... 20
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... 22
ҚОСЫМША
Елбасы 2012 жылғы желтоқсан айындағы Қазақстан халқына Жолдауында мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың бүгінгі таңда маңызы зор екендігін атай келе, балабақшалар желісін дамытуға бағытталған “Балапан” бағдарламасын 2020 жылдарға дейін созғаны белгілі.
Ал, мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту ісін жаңарту- заман талабы. Оны педагог қауымы ғана емес, ата-аналар да түсініп бала тәрбиесіне деген көзқарас пен қарым-қатынасты өзгерту қажет екендігін біліп отыр. Өйткені, әрбір ата-ана, білім беру ұйымдары балаларға саналы тәрбие, сапалы білім бергісі келеді. Осы орайда, бұдан бір ғасыр бұрын пайда болған итальян педагогі М.Монтессори педагогикасының мектепке дейінгі ұйымдарға енгізуге деген қызығушылық пен қажеттілік күннен күнге артып келеді.
М.Монтессори педагогикасының негізі арнайы орта құрып, онда баланың өзін-өзі дамытуына ықпал жасау. Ол ортаны жасақтаудың өзіндік жолы мен логикасы: баланың психологиялық дамуын ескере отырып жабдықталады.
М.Монтессори “Жас ұрпақтан мықты, күшті тұлғалар тәрбиелеп шығаруымыз міндет, ал мықты адамдар деп біз өзіне сенімді, тәуелсіз тұлғаны айта аламыз”деп өз ғылыми еңбегінде тұжырым жасаған.
Астана қаласында «Республикалық балаларды оңтайландыру» орталығы ашылды.Жетекші орталықтарының бірі болып,балаларға 1 жастан 18 жасына дейінгі мамандырылған медециналық,әлеуметтік психологиялық-педагогикалық көмек беруде.Сонымен қатар орталықта медициналық оңалту, невропатология, емдік дене шынықтыру
(кинезотерапия)
саласындағы денсаулық сақтау мамандарды даярлауда. Оңалту орталығында мамандардың оқу тегін жұмыс істейдіОрталықта 300 орын.Оңтайландыру курсы 24 күнде өтеді.Ең басты жұмыстардың бағыты жаңа технологияларды қолдану.Оңтайландыру орталығындағы жоғары технологиялық жабдықтар:
Биологиялық кері байланыс әдісі (БКБ-логопедиялық, БКБ-тірек-қимыл апараты,кері байланыс БКБ-психо-эмоционалдық)
Ал, мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту ісін жаңарту- заман талабы. Оны педагог қауымы ғана емес, ата-аналар да түсініп бала тәрбиесіне деген көзқарас пен қарым-қатынасты өзгерту қажет екендігін біліп отыр. Өйткені, әрбір ата-ана, білім беру ұйымдары балаларға саналы тәрбие, сапалы білім бергісі келеді. Осы орайда, бұдан бір ғасыр бұрын пайда болған итальян педагогі М.Монтессори педагогикасының мектепке дейінгі ұйымдарға енгізуге деген қызығушылық пен қажеттілік күннен күнге артып келеді.
М.Монтессори педагогикасының негізі арнайы орта құрып, онда баланың өзін-өзі дамытуына ықпал жасау. Ол ортаны жасақтаудың өзіндік жолы мен логикасы: баланың психологиялық дамуын ескере отырып жабдықталады.
М.Монтессори “Жас ұрпақтан мықты, күшті тұлғалар тәрбиелеп шығаруымыз міндет, ал мықты адамдар деп біз өзіне сенімді, тәуелсіз тұлғаны айта аламыз”деп өз ғылыми еңбегінде тұжырым жасаған.
Астана қаласында «Республикалық балаларды оңтайландыру» орталығы ашылды.Жетекші орталықтарының бірі болып,балаларға 1 жастан 18 жасына дейінгі мамандырылған медециналық,әлеуметтік психологиялық-педагогикалық көмек беруде.Сонымен қатар орталықта медициналық оңалту, невропатология, емдік дене шынықтыру
(кинезотерапия)
саласындағы денсаулық сақтау мамандарды даярлауда. Оңалту орталығында мамандардың оқу тегін жұмыс істейдіОрталықта 300 орын.Оңтайландыру курсы 24 күнде өтеді.Ең басты жұмыстардың бағыты жаңа технологияларды қолдану.Оңтайландыру орталығындағы жоғары технологиялық жабдықтар:
Биологиялық кері байланыс әдісі (БКБ-логопедиялық, БКБ-тірек-қимыл апараты,кері байланыс БКБ-психо-эмоционалдық)
1.Қазақстан Республикасы мектепке дейінгі білім беру ұйыдарының оқу-тәрбие үдерісіне М. Монтессоридің педагогикалық жүйесін енгізу бойынша әдістемелік нұсқаулық: [Жалғасы. Басы өткен санда] // Тәрбие құралы.- 2013.- №3.- 61-64 бет
2.Қазақстан Республикасы мектепке дейінгі білім беру ұйымдарының оқу-тәрбие үдерісіне М. Монтесоридің педагогикалық жүйесін енгізу бойынша әдістемелік нұсқаулық: [Жалғасы бар. жалғасы. Басы өткен сандарда] // Тәрбие құралы.- 2013.- №5.- 59-62 бет
3.Әуелбекова К. Монтессори педагогикасы: Баланы дамыту, қалыптастыру / Әуелбекова К. // Қазақстан мектебі.- 2014.-№12.- 8-9 бет.
4.Абеуова И. 0 методе М.Монтессори в образовании / Абеуова И // Ключ знаний.- 2007.-N2-0.36-3
5. Қазақстан Республикасы мектепке дейінгі білім беру ұйымдарының оқу-тәрбие үдерісіне М.Монтессоридің педагогикалық жүйесін енгізу бойынша әдістемелік нұсқаулық (Жалғасы. Басы өткен сандарда.) // Тәрбие құралы.- 2013. - №4. - 61 б.
6. Мария Монтессори:система дошкольного воспитания // Дошкольное воспитание.- 2007. - N2. - С.110-114
7. Нұрғалиева с. Монтессори педагогикасы арқылы мектеп жасына дейінгі балалардың сенсомоторикалық дағдыларын дамыту: ұзтаз тәжірибесінен /
Нұрғалиева с. // Бала тәрбиесі.- 2014.-№5.-9-12 б.
8. Жұбаниязова Г. Монтессори педагогикасы бойынша жүргізілетін жұмыстар. / Жұбаниязова Г. // Бала мен балабақша - Ребенок в детском саду.- 2013.- № 10.- 29-30 б.
9. Суимбаева Р.С. Система воспитания и развития детей, разработанная М. Монтессори / Суимбаева Р.С. // Мектептегі психология = Психология в школе.- 2010. - №6. - С.29-30
10. Таласбаева Г. М. Монтессори технологиясының тиімділігі: тәрбиеші, сіз үшін: оқы, үйрен, қолдан / Таласбаева Г., Ташева Л. // Отбасы және балабақша.- № -. 02- 2013. -6-76.
11. Турсунгожинова Г. С., Наурызбаева Ж.М. Развитие творческих способностей детей младшего школьного возраста / Турсунгожинова Г. С., Наурызбаева Ж.М. // Вестн. КазНУ. Сер. психологии и социологии.- 2014 - № 4(51). - С. 94 - 106
12. Доброта Л. Сад радости и совршенства: 0 шымкентком детском садике "Бала би",работавшем по методике Монтессори / Доброта Л // Казахская правда.- 2011.-29ноя-С.8
13. Дорожкина Л.А. Внедрение педагогики М.Монтессори в дошкольные организации Казахстана / Дорожкина Л.А // Менеджмент в образовании.- 2013.- №4.- С.29-34
14. Дорожнина Л.А. Внедрение педагогической технологии М.Монтессори в дошкольные организации Казахстана / Дорожнина Л.А // Менеджмент в образовании.- 2013.-№3-С.7-18
15. Играйте с детьми по методике Монтессори // Курс.- 2013. - 14 ноября (№ 45). - С.24
16.Играйте с детьми по методике Монтессори // Курс.- 2013. - 5 декабря (№ 48). - С.25
17.Играйте с детьми по методике Монтессори // Курс.- 2013. -12 декабря (№ 49). - С. 25
18.Играйте с детьми по методике Монтессори // Курс.- 2013. - 19 декабря (№ 50). - С. 25
19.Ребенок, расти свободным: [Развитие детей дошкольного возраста] // Курс.- 2011.- 4 августа.- С.7
20.Тузовская Н. Чтобы дети были счастливыми / Тузовская Н. // Ребенок и право.- 2015. - № 2. - 47-49.
21. Қызықты психология.- 2014 .-№11.-.4-9 бет
22. Богуславский М.В., Сороков Д.Г. Юлия Фаусек : Тридцать лет по методу Монтессори. – М., 1994.
23. Научная педагогика II.Элементарное образование: «Народная книга», 2014; - 528 с 16 бет
24. Эдвин М.Стэндинг. Жизнь и творчество Марии Монтессори. – СПб.:Благотворительный фонд « ВОЛОНТЕРЫ», 2012. – 476 с 8-9 бет
25. Т.Сухотина-Толстая,Ю.Фаусек,Е.Тихеева.Три путешествия в Рим к Марии Монтессори. – СПб.: Образовательный центр «Участие», Лема, 2012. – 160с 7-8 бет
2.Қазақстан Республикасы мектепке дейінгі білім беру ұйымдарының оқу-тәрбие үдерісіне М. Монтесоридің педагогикалық жүйесін енгізу бойынша әдістемелік нұсқаулық: [Жалғасы бар. жалғасы. Басы өткен сандарда] // Тәрбие құралы.- 2013.- №5.- 59-62 бет
3.Әуелбекова К. Монтессори педагогикасы: Баланы дамыту, қалыптастыру / Әуелбекова К. // Қазақстан мектебі.- 2014.-№12.- 8-9 бет.
4.Абеуова И. 0 методе М.Монтессори в образовании / Абеуова И // Ключ знаний.- 2007.-N2-0.36-3
5. Қазақстан Республикасы мектепке дейінгі білім беру ұйымдарының оқу-тәрбие үдерісіне М.Монтессоридің педагогикалық жүйесін енгізу бойынша әдістемелік нұсқаулық (Жалғасы. Басы өткен сандарда.) // Тәрбие құралы.- 2013. - №4. - 61 б.
6. Мария Монтессори:система дошкольного воспитания // Дошкольное воспитание.- 2007. - N2. - С.110-114
7. Нұрғалиева с. Монтессори педагогикасы арқылы мектеп жасына дейінгі балалардың сенсомоторикалық дағдыларын дамыту: ұзтаз тәжірибесінен /
Нұрғалиева с. // Бала тәрбиесі.- 2014.-№5.-9-12 б.
8. Жұбаниязова Г. Монтессори педагогикасы бойынша жүргізілетін жұмыстар. / Жұбаниязова Г. // Бала мен балабақша - Ребенок в детском саду.- 2013.- № 10.- 29-30 б.
9. Суимбаева Р.С. Система воспитания и развития детей, разработанная М. Монтессори / Суимбаева Р.С. // Мектептегі психология = Психология в школе.- 2010. - №6. - С.29-30
10. Таласбаева Г. М. Монтессори технологиясының тиімділігі: тәрбиеші, сіз үшін: оқы, үйрен, қолдан / Таласбаева Г., Ташева Л. // Отбасы және балабақша.- № -. 02- 2013. -6-76.
11. Турсунгожинова Г. С., Наурызбаева Ж.М. Развитие творческих способностей детей младшего школьного возраста / Турсунгожинова Г. С., Наурызбаева Ж.М. // Вестн. КазНУ. Сер. психологии и социологии.- 2014 - № 4(51). - С. 94 - 106
12. Доброта Л. Сад радости и совршенства: 0 шымкентком детском садике "Бала би",работавшем по методике Монтессори / Доброта Л // Казахская правда.- 2011.-29ноя-С.8
13. Дорожкина Л.А. Внедрение педагогики М.Монтессори в дошкольные организации Казахстана / Дорожкина Л.А // Менеджмент в образовании.- 2013.- №4.- С.29-34
14. Дорожнина Л.А. Внедрение педагогической технологии М.Монтессори в дошкольные организации Казахстана / Дорожнина Л.А // Менеджмент в образовании.- 2013.-№3-С.7-18
15. Играйте с детьми по методике Монтессори // Курс.- 2013. - 14 ноября (№ 45). - С.24
16.Играйте с детьми по методике Монтессори // Курс.- 2013. - 5 декабря (№ 48). - С.25
17.Играйте с детьми по методике Монтессори // Курс.- 2013. -12 декабря (№ 49). - С. 25
18.Играйте с детьми по методике Монтессори // Курс.- 2013. - 19 декабря (№ 50). - С. 25
19.Ребенок, расти свободным: [Развитие детей дошкольного возраста] // Курс.- 2011.- 4 августа.- С.7
20.Тузовская Н. Чтобы дети были счастливыми / Тузовская Н. // Ребенок и право.- 2015. - № 2. - 47-49.
21. Қызықты психология.- 2014 .-№11.-.4-9 бет
22. Богуславский М.В., Сороков Д.Г. Юлия Фаусек : Тридцать лет по методу Монтессори. – М., 1994.
23. Научная педагогика II.Элементарное образование: «Народная книга», 2014; - 528 с 16 бет
24. Эдвин М.Стэндинг. Жизнь и творчество Марии Монтессори. – СПб.:Благотворительный фонд « ВОЛОНТЕРЫ», 2012. – 476 с 8-9 бет
25. Т.Сухотина-Толстая,Ю.Фаусек,Е.Тихеева.Три путешествия в Рим к Марии Монтессори. – СПб.: Образовательный центр «Участие», Лема, 2012. – 160с 7-8 бет
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
I НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1.1 М. Монтессори педагогикалық жүйесі және оның маңыздылығы ... ... ... ... ...5
1.2 М.Монтессоридің технологиясын қолданудың әдіс-тәсілдері ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
1.3 М.Монтессоридің дидактикалық материалдарын математика сабағында тиімді қолдану ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... .22
ҚОСЫМША
КІРІСПЕ
Зерттеу жұмысының өзектілігі: Елбасы 2012 жылғы желтоқсан айындағы Қазақстан халқына Жолдауында мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың бүгінгі таңда маңызы зор екендігін атай келе, балабақшалар желісін дамытуға бағытталған "Балапан" бағдарламасын 2020 жылдарға дейін созғаны белгілі.
Ал, мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту ісін жаңарту- заман талабы. Оны педагог қауымы ғана емес, ата-аналар да түсініп бала тәрбиесіне деген көзқарас пен қарым-қатынасты өзгерту қажет екендігін біліп отыр. Өйткені, әрбір ата-ана, білім беру ұйымдары балаларға саналы тәрбие, сапалы білім бергісі келеді. Осы орайда, бұдан бір ғасыр бұрын пайда болған итальян педагогі М.Монтессори педагогикасының мектепке дейінгі ұйымдарға енгізуге деген қызығушылық пен қажеттілік күннен күнге артып келеді.
М.Монтессори педагогикасының негізі арнайы орта құрып, онда баланың өзін-өзі дамытуына ықпал жасау. Ол ортаны жасақтаудың өзіндік жолы мен логикасы: баланың психологиялық дамуын ескере отырып жабдықталады.
М.Монтессори "Жас ұрпақтан мықты, күшті тұлғалар тәрбиелеп шығаруымыз міндет, ал мықты адамдар деп біз өзіне сенімді, тәуелсіз тұлғаны айта аламыз"деп өз ғылыми еңбегінде тұжырым жасаған.
Астана қаласында Республикалық балаларды оңтайландыру орталығы ашылды.Жетекші орталықтарының бірі болып,балаларға 1 жастан 18 жасына дейінгі мамандырылған медециналық,әлеуметтік психологиялық-педагогикалық көмек беруде.Сонымен қатар орталықта медициналық оңалту, невропатология, емдік дене шынықтыру
(кинезотерапия)
саласындағы денсаулық сақтау мамандарды даярлауда. Оңалту орталығында мамандардың оқу тегін жұмыс істейдіОрталықта 300 орын.Оңтайландыру курсы 24 күнде өтеді.Ең басты жұмыстардың бағыты жаңа технологияларды қолдану.Оңтайландыру орталығындағы жоғары технологиялық жабдықтар:
Биологиялық кері байланыс әдісі (БКБ-логопедиялық, БКБ-тірек-қимыл апараты,кері байланыс БКБ-психо-эмоционалдық)
* Ортопедиялық;
* Постурография,
* Стабилометрия;
* Ботулинотерапия;
* Гидрокинезотерапия;
Кинезотерапия (ЛФК) арнайы жабдықталған бөлмелерде;
* Монтессори - педагогика;
* Робототехникалық кешен Локомат;
* Сенсорлық кабинеттер
Оңтайландыру орталығында арнайы Мария Монтессори жүйесімен жұмыс істейтін Халықаралық медециналық холдинг ашылады.Ресейдің педагогтардың М.Монтессори ассоциациясымен тығыз жұмыс жасайды.Орталықта үш айлық Монтессори курстарын оқытып Монтессори педагогтарды дайындайды.Бұл курстарды Ресейдің Монтессори педагогтар ассоциациясының өкілі педагог-математигі Лариса Юривна Климанова келіп курстарды өткізеді. Лариса Климанова анамен бірге деген бағдарламаның авторы.Сонымен қатар Мәдениет телеканалында ата-аналарға Монтессори педагогиясын насихаттау үшін бағдарламаны жария еткен.Оңтайландыру орталығында педагогтардың балалармен жұмыс істеуі тегін болып келеді.
2010 жылы оңтайландыру орталығы елімізде мектепке дейінгі мекемелердің балаларды оқыту және тәрбиелеуде Мария Монтессори әдісін іске асыру үшін грант жеңіп алды.
Алғаш рет 2011 жылы Қазақстанда осы жүйеде мамандарды даярлау үшін оқу курсы өтті, оған 38 педагогтар қатысты.
2012 жылы курс 70 адамға арналған болған, бірақ оған ниет білдірген адамдар әлдеқайда көп болды.Оңтайландыру орталығында 5 тен 12 жас аралықтарындағы балалардың әртүрлі топтары орналасқан.Қазіргі ауқытта оңтайландыру орталығында 3 Монтессори кабинеті жұмыс атқаруда. Монтессори терапиясы - арнайы дайындалған ортада баланың өзін-өзі дамытуда, итальян педагогі , психиатр мен психолог және педиатр балалар дәрігері философ Мария Монтессори өткен ғасырдан бүкіл әлемге әйгілі адам . Орталықта Монтессори жүйесінің басты қағидасы - баланы өзін-өзі дамыту. Қазіргі уақытта бұл әдіс балалар педагогикасын оңалтуға ең тиімді бағыттарының бірі болып табылады.
2008 жылы Алматы қаласында толық Мария Монтессори жүйесімен жұмыс істейтін Бала Би балабақшасы ашылды.Бұл балабақшаның басшысы Новикова Л. Н және әдіскері Мусаева А.Ж. Бұл балабақшаның барлық ұжымының Мария Монтессори жүйесімен жұмыс істеуге арналған сертификаттары бар. 3 жыл бұл балабақша жұмыс істеп Ресейдегі педагогтардан әсіресе Монтессори педагогтар ассоциациясының өкілі Лариса Климановадан дәріс алды.2008 жылдан бастап Лариса Климанова Бала би балабақшасына 3 рет дәріс келіп берген.Қазіргі уақытта бұл балабақшада екі түрлі Мария Монтессори бағдарламамен жұмыс істейді:
oo Аналармен топтастыру орталығы.Мұнда ата-аналар мен балалар жарты сағаттық сабақ алады.8 айдан 1,5 жасқа немесе 3 жастан 6 жасқа дейінгі балалар.
oo Бала би балабақшасы 8.00-18.30 дейін жұмыс істейді.Мария Монтессори жүйесімен Балапан бағдарламасы іске асырылады. Оқыту екі тілде жүргізіледі.Қазақша және орысша.Аптасына екі рет ағылшынша және қазақша сабақтары өтеді.Балабақшада Тойота автобусымен балаларды үйден балабақшаға және балабақшадан үйге жеткізуге жағдай жасалған.
Сонымен қатар Астана мен Алматы қалаларында Мария Монтессори жүйесімен жұмыс істейтін Топелек пен Ақбөпе балабақшалары бар.
Өзіне-өзі сенімді, тәуелсіз, өзін сыйлайтын тұлға тәрбиелеу М.Монтессоридің алға қойған мақсаты болғаны осыдан-ақ белгілі.Монтессори педагогикасының ерекшелігі балаға деген көзқарас пен қарым- қатынас. Қайталанбайтын өзіндік көзқарасы, алға қойған мақсат-мүддесі бар тұлға ретінде қарау. Сондықтан Монтессори өзінің педагогикалық жүйесін бала табиғатына байланысты құрды [1,5].
Баланың өсіп жетілуіне не қажет? Оның қажеттілігі: өзіне қызмет атқаруға деген ұтылыс екендігінде. Монтессори пікірінше, бала анасының көкірегінен ажыраған күнді өзіндік қызметке көшудің басы деп есептейді.
Зерттеудің мақсаты: Ресейде М.Монтессори жүйесінің даму және қалыптасу тарихына зерттеу.
Зерттеу міндеттері:
- Ресейдегі алғашқы М.Монтессори педагогикасын зерттеген педагог ғалымдарды анықтау.
- Ресейдегі алғашқы М.Монтессори жүйесімен жұмыс жасаған
балабақшаларды анықтау;
- Ресейдегі М.Монтессори жүйесінің жұмыс мазмұнымен танысу, зерттеу;
1.1 Ресейде М. Монтессори жүйесінің дамуы және қалыптасу кезеңдері
Итальян ағартушысы, Юлия Ивановна Фаусек, біздің еліміздегі,балабақшалар мен мектептерде Мария Монтессори жүйесін дамуына көп үлес қосқан адам.Ю.Фаусек Монтессоридің еркін білім беру жүйесін, ресейлік білім беру жүйесіне тән болуы тиіс деп санады.Юлия Ивановна Фаусек(Андрусова) 1863 жылы 15 маусымда штурман отбасында дүниеге келді. Әкесінен ерте айырылған.Керческий қыздар гимназиясында оқыды.1884 жылы Бестужевсий жоғары қыздар курсын бітірді. Геолог және палеонтолог академиктің Н.И.Андриусовтың апкесі.
Мәскеу мемлекеттік университеті В.А. Фаусек биолог профессорының әйелі. Ресейдегі мектепке дейінгі білім беру жүйесінің педагогі.1918 жылы мамыр айында Петроградта ең алғашқы Мария Монтессори жүйесі бойынша жұмыс істейтін балабақшаны ашты.Бұл балабақшада 1-9 жас арасындағы 200-ге тарта бала болды. Жас кезінде М.Монтессори мен Юлия Ивановна екеуі бірге театр мен музыкаға қызыққан. Монтессори жүйесімен Фаусек 1908 жылы отбасымен Италияда саяхат жасау кезінде танысқан.Бірақ Мария Монтессори жүйесімен толығымен 1913 жылы танысқан. Бұл жыл оған қиын жылдардың бірі болды.Күйеуі дүниеден өтті.Өткен дүниенің орнын балалары толтыра алмады,жақындары өздеріне келе алмай ауыр күндерді бастан өткізді.Сондай уақытта Юлия Ивановна Фаусек кішкентай балалармен жұмыс жасауды ұйғарды.Сол кезде Ресейде Фребелдің жүйесі оны қызықтырған жоқ.1913жылы Ю.Е.Иванованың көзіне ең алғаш Е.Н.Янжулдің Италияның балабақшаларының бірінде деген мақалалары көзге түседі.Кейіннен М.Монтессори Балалы үй, Ғылыми педагогиканың әдістемелеріатты кітаптармен танысып ,оқып жүреді. Қазан айында Фаусектың тырысуымен М.А.Шидловской атыңдағы Ресейдегі ақылы училищеде Мария Монтессори жүйесімен жұмыс істейтін топ ашылды. 1914 жылы көктемде училищенің директорының қолдауымен С.И.Сазонова Юлия Ивановна Римге жол жүріп бір ай болып,Монтессори жүйесімен жұмыс істеуге арналған курстарға қатысады.Мария Монтессори жүйесімен толығымен танысқаннан кейін өз еңбектерін жаза бастады. 1928 - 1976 жылы 4000 дана Монтессори жүйесінде Жас балалардың грамматикасы атты еңбегі жарық көрді. Эксперимент және бақылау 1923-1962 Монтессори мектебінде сызудың мәні атты еңбегі шықты.
Ресейде Монтессоридың педагогикасының алғашқы тәжірибесі Ясная Поляна деген ауылдық жерде болды.Оның алғашқы ұйымдастырушының бірі Лев Толстойдың сүйікті қызы - Татьяна болған.Ол ең алғаш Монтессориға арнап жазылған Монтессори әдістері атты енбегін жарыққа шығарды.Татьяна Львовна Толстой-Сухотинойдың Монтессори педагогикасымен жұмыс жасауы бастапқы ғана кезеңі болған.Бір жылдан кейін Елизавета Ивановна Тихееваның және Юлия Ивановна Фаусектың Мектепке дейінгі балалардың болашағы атты кітап бүкіл әлемге танымал болып шықты.Ресейде педагогикалық тәжірибеде Монтессори әдісі бойынша пікір таластар әлі көп жүргізілуде.Статистикаға сүйенсек соңғы жылдарда балабақшаларда және мектептерде Мария Монтессори әдісін 1,5 мыңнан астам педагогтар қолдануда.Омск және Санкт-Петербург қалаларында дидактикалық материалдарды шығаратын екі фабрика ашылды. Сонымен қатар бүкіл Европаға Мария Монтессори ұлымен қаланған бір ғана фабрика ашылды.1929 жылы өзінің ұлымен Монтессоpи Халықаралық Ассоцациясын ашады (АМI), бұл Ассоциация бүгінгі күнге дейін өз жұмысын атқаруда.
Қазіргі кезде Монтессори жүйесін 146 мемлекет қолданады. Бұл жүйе бойынша 1 жастан 6 жасқа дейінгі балалар зейінін, шығармашылық және логикалық ойлау қабілетін, есте сақтауды, сөйлеуді, елестетуді, қимылды дамытады. Монтессори педагогикасы немесе Монтессори жүйесі XX ғасырдың бірінші жартысында итальяндық педагог, ғалым әрі ойшыл Мария Монтессори тарапынан ұсынылған тәрбиелеу жүйесі. Монтессори әдістемесі әрбір тәрбиеленушіге деген даралы тәсілдемеге негізделген. Бүгінгі күні М. Монтессори жүйесі - бала дамуындағы ең сұраныстағы әдістемелердің бірі. Монтессори жүйесі бойынша балалардың дамуы - ол еркіндік және дисциплина, қызықты ойын және күрделі жұмыс бір уақытта. Өз педагогикалық әдістемесін Мария Монтессори дидактикалық дайындалған ортадағы баланың өз бетінше даму жүйесі деп атаған. Монтессори жүйесіне 100 жылдан асты, көп уақытқа дейін Монтессори кітаптары бізге қол жетімсіз болды.
Монтессоридің педагогикалық жүйесі бізде тек 90-жылдан белгілі болды. Негізінен, әдістеме 3-6 жас аралығын қамтиды. Балабақшада Монтессори жүйесіндегі ұсақ саусақ моторикасы тақырыбында топтатарда күнделікті өмір жаттығулары жүргізіледі. Бұған сәйкес, балдырғандар мен бүлдіршіндер дидактикалық материалдар мен сабақ ұзақтығын әрдайым өздері таңдай отырып, өзіндік ағым мен Бала - ата - ананың көз қуанышы, көңіл жұбанышы
Мария Монтессори үш рет (1949, 1950 және 1951 жылдары) әлемнің нобелдік сыйлығын алуға ұсынылды.
Монтессори жүйесі бойынша Билл Клинтон - АҚШ - тың 42 президенті, Франсуа Миттеран - Францияның 21 президенті, Уильям мен Гарри ханзадалары - англияның патшалары отбасынан, Жаклин Кеннеди Онассис - АҚШ - тың бірінші ханымының бірі, Джимми Уэйлс - Википедияны шығарған, Габриэль Гарсиа Маркес - жазушы, әдебиеттен Нобель сыйлығының иегері, Google ізденістік жүйесін шығарған Ларри Пейдж пен Сергей Брин оқытылды.
Лев Толстойдың қызы Татьяна Сухотина - Толстая мен Диана ханшайымы Монтессори - педагогы болған.
0.2 М. Монтессоридің педагогикалық жүйесі негізгі қағидалары және теориялық негіздері
М.Монтессори педагогикалық, жүйесінің негізгі қағидаларына тоқтала кететін болсақ олар бірнеше қағидаға бөлінеді.
Антропологиялық, қағидасы.
Монтессоридің педагогикасы "баладан" басталады, оның ортасында білімі антропология мен психология тұрғысынан құралатын бала тұрады. Бұл педагогикалық жүйеде адамның еркіндігі мен қадір-қасиетіне деген көзқарас бала кезінен маңызды болып келеді. "Тәрбие" үдерісіне қойылатын негізгі талаптардың бірі- баланың рухани еркіндігіне құрметпен қарау.
Монтессори үшін адамның рухани дамуы оның психикалық және физикалық дамуымен тығыз байланысты. Монтессори саналылық пен ойлаушылық қабілетінің дамуы үшін сезім мүшелерінің қабылдауының, қозғалыстың дамуының маңыздылығын үнемі көрсетіп отырды.
Баланың дамуының еркіндігінің қағидасы
Тәрбие құрылымының өзгеруінің астарында Монтессори тәрбиелеу үдерісінде "еркіндік жағдайларын" жасауды түсінді. Дәл осыған байланысты жұмыс түрі мен құралдарды өз еркімен таңдау Монтессори- топтардағы оқу үдерісін ұйымдастыруды дәстүрлі сынып-сабақ жүйесі мен кәдімгі бала бақшалардағы топтық, ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті өткізу жүйесінен ерекшелендіреді. Басты мақсат еркін, өздігінен ойлай алатын, өзін басқара алатын, жауапты жеке тұлғаны тәрбиелеу болып табылады. Осыдан Монтессори бойынша білім берудің девизі пайда болды: "Өзіме істеуіме көмектес". "Мен өзім!" - педагог үшін баланың бұл тілегі орындалуға міндетті. Монтессоридің ойынша, кішкентай баланың өзімен өзі болуға, тәуелсіздікке ұмтылысын ересектер құрметтеуі керек, өзімен өзі, жауапты адам өссін десе, тәрбиелеу үдерісінде одан әрі бекітіліп, қолдауға ие болуы керек.[4]
Монтессори педагогикасына үстіртін көзқарас балаларға олардың дереу орындалуға тиіс тілектерімен анықталатын шектелмеген еркіндік берілген, яғни олар "не қаласа, соны істейді" деген жалған ұғымға әкелуі мүмкін. Іс жүзінде олай емес. Монтессори педагогикасында біріншіден, басқа балалардың және ұжымның сұранысында ("Басқаларға кедергі жасамайтын нәрсенің бәрі болады", "Әрбір затты орнына қою керек"), екіншіден жұмыстың қажеттілігінде ("Ешнәрсе істемеуге болмайды", "Бастаған істі аяғына жеткізу керек") еркіндіктің өзінің шекарасы бар. Монтессори тек осылай ғана "өз ісінің шебері" болуға үйренуге болады деп санады. Оның жүйесіндегі еркіндік баланың дидактикалық түрде әзірленген ортада еркін қозғалысын, өзінің іспен айналысуына орынды еркін таңдауын, танымдық қызығушылығына керекті заттар мен дидактикалық материалды еркін тандауын, өз ісімен айналысуға қажетгі уақытты еркін белгілеуін, білім деңгейін таңдау еркіндігін, коммуникация мен іс кезінде басқа балалармен бірігу еркіндігін білдіреді. Еркін тірлігінің арқасында бала өзінің мүмкіндіктерін бағалай алады және материалды, орынды, серіктесін, т.б. таңдағанда дұрыс шешім қабылдай алады, сол қабылданған шешімге өзінің жауапкершілігін түсінеді, үдерістен және ісінің нәтижесінен қуаныш алады.
Назарды шоғырландыру қағидасы
Ұзақ уақыт алаңдамай бір нәрсеге назарын аударып жұмыс істеу, бастаған ісін аяғына дейін жеткізу, материалмен қалай жұмыс істеуді көрсетіп беретін педагогтің қимылын мұқият бақылау, егер қажет болғанда түсініктемелерді тындау, өздігінен жұмыс істеу және өзінің қателерін бақылауда басқаларға бөгет болмау орындалғанда ғана еркін және өздігінен бір іспен айналысуға болады. Монтессори мұны "назардың поляризациясы" деп атады. Бұл феноменді ол кішкентай балалармен жұмыс істегенде ашты.
Монтессори назарды шоғырландырудың жоғары деңгейі ақыл-ойдың басшылығымен қолдардың белсенділігін тудырады деген тұжырымға келді. Балалық "эксперименттеу" өз еркімен алынған затқа белсенді зерттеушілікпен қараудың салдары болып табылады, бұл өз кезегінде баланың назарын, ойлау қабілетін белсенділендіреді және оларды ұзақ уақыт нәтижелі бірігуге әкеледі -бұл құбылыс поляризация деп аталады.
Белгілі бір затқа іштей шоғырланудың арқасында баланың ақыл-ойының өздігінен даму үдерісі мүмкін болады. Мұнан басқа ақылмен жұмыс істеуге қажетті шыдамдылық, табандылық сияқты қасиеттер пайда болады. "Ішкі шо- ғырлану қасиеті қаншалықты дамыса, соншалықты жұмысқа бірқалыпты тереңдей түсу жүре бастайды", "бала тәртібі" феномені осылай анықтала түседі,-деп жазды М.Монтессори. Тәртіпте баланың өзінің қалауына қарай істеу қабілетінің жақсаруы байқалады, ішкі тәртіп "еркіндіктің келесі беті" бола бастайды.
Арнайы дайындалған оқыту орта қағидасы
Қоршаған оқыту ортасын жасағанда баланың физикалық мүмкіндіктері міндетті түрде ескеріледі. Оңай қол жететін сөрелерде оқып үйренушіні жан-жақты дамытатын керемет мүмкіндігі егжей-тегжейлі ойластырылған көптеген дидактикалық материал қойылады. Монтессори - материалдың қасиеттері мен сапасы жаттығу үдерісі кезінде назардың поляризациясына септігін тигізеді. Өз еркімен таңдап алынған істің мәнін ақылға салу пайда болады.
Монтессори- материал жалпыланған білімнің нақты, заттық бейнесін, адам жаратылысының кейбір "элементін", барынша деперсонификацияланған, субъектіліктен ажыратылған, адамдардың ол жайлы ұрпақтан ұрпаққа жалпыланып келген білімін көрсетеді (Монтессоридің айтуынша -- "материаланған абстракциялар").
Монтессори педагогикасында дидактикалық материалы бар жаттығуларда берілген бұрын белгілі элементтерден бала үшін жаңа істерді синтездеу үдерісін белсенділендіруге ерекше көңіл бөлінеді. Монтессори сондықтан, жазуға- жазумен, оқуға- оқумен, сурет салуға- сурет салумен үйретпейді, керісінше, балаға осы қиын іс-әрекеттерді "элементтерден құрастыру" мүм- кіндігін береді, оның үстіне әр қайсысының өз уақыты келгенде, яғни сензитивті кезең басталғанша күтеді. Баланы жазу мен оқуға қосымша дайындау үш жасында басталады, дидактикалық материал баланың дамуына сәйкес "ақыл-ой тәртібін хабарлау" үшін пайдаланылады. Монтессори материалы баланың қоршаған ортада "сіңірілуіне" қажетті көмек болып табылады.
Педагог бала мен дамытушы заттық-кеңістіктік ортаның арасында байланыс жасап орнатады. Ол балаларды мұқият бақылайды, ешқашан көмегін ұсынбайды, бірақ бала көмек сұрағанда, қанша болса, сонша көмегін аямайды. Егер көмек қажет болмаса, педагог баланың ісіне араласпайды, баланың қателесуіне және ол қатені өздігінен табуына мүмкіндік береді, себебі бақылау функциясы сол дидактикалық материалдың ішіне кіргізілген.[5]
Монтессори - материалдары бала үшін - "әлемге кілт" болып табылады, соның арқасында ол өзінің әлем жайлы хаостық ұғымдарын тәртіпке келтіреді, құрастырады. Монтессоридің сөздерінше, "материал... баланың ішкі жұмысының басшысы мен көмекшісі болуы керек, басқаша айтқанда, бала әлемнен оқшауланбаған, оның қолына бүкіл әлем мен оның мәдениетін жаулап алуға болатын "құрал" беріліп отыр".
Сензитивтілік қағидасы
Монтессоридің дидактикалық материалы өзінің құрылымы мен заттық логикасы бойынша бала дамуының сензитивті кезеңдеріне сәйкес келеді. Монтессори, мысалы, алты жасқа дейінгі баланың дамуын алты сензитивті кезеңдерге бөлді: сөйлеу дамуының сензитивті кезеңі, қабылдау мен тәртіп орнатудың ("ұқыптылықтың сензитивті кезеңі"), ұсақ заттарды үйрену, қимыл мен істі үйрену, әлеуметтік дағдылардың дамуы.
Монтессори бала кішкентай кезінде өзінің айналасы туралы толық ұғымды интуициямен сезінеді деп топшылады. Осыдан ол санамен емес, дәл сол кезде, өзінің сензитивті кезеңінде оған жеке тұлға ретінде қалыптасуына керектісін ғана алады.
Шектеу мен тәртіп қағидасы
Тәртіпті бұзу мен қайта қалпына келтіру - бала іс-әрекетінің ең күшті мотиві деп санады. Себебі, балаға өзінің айналасындағы заттардың бір орында тұрғаны ұнайды, ол осы тәртіпті бұзған болса, қайтадан өз орнына келтіргісі келеді. Монтессори баланың тәртіпке деген сезімталдығын бала дамуының (2-3 жас) маңызды және сиқырлы сензитивті фазасы деп бағалайды. Ересектердің өздері жасаған тәртіпті баладан талап етуін Монтессори ең үлкен қатеге санады. Тәртіпті жасағанда және орнатқанда баланың табиғи қажеттіліктерін ескеру керек.
Тәртіптен басқа дайындалған дидактикалык ортаны ұйымдастыру қағидасының маңызды нәрсесі шектеу болып табылады. Өзін қоршаған өте көп материалмен баланың қабылдау қарқындылығын төмендетіп алмас үшін әрбір материал,оқулық, жұмыс түрі жалғыз данада болуы тиіс.
Дидактикалық материалдың әрбір компонентінің жалғыз болуы, сондай-ақ, балалардың қайшылықсыз әлеуметтік жүріс-тұрысының дағдыларын жасау үшін де керек, егер бірнеше бала бір материалмен жұмыс істегісі келетін қиын жағдай туғанда, ол өзара өркениетгі шешім іздеулеріне септігін тигізеді, яғни балалар бір-біріне жол беруге, күтуге, келісуге, бірігіп жұмыс істеуге үйретеді.
Әлеуметтік тәрбиелеу мен интеграция қағидасы
Жеке жұмыс пен жеке қызығушылықтың болуы жасы мен тәжірибесі гетерогенді (даму кезеңі мен тәжірибесі бойынша әртүрлі және әр жастағы) топтарда жеке жұмыс істеуге арналған оқу құралдарына байланысты болады. Монтессоридың айтуынша балаларды біріге жұмыс істеуіне жасына қарай бөлу жеткілікті және нәтижелі болмайды. Оның балабақшалары мен мектептерінде жасақталған топтар үш жас айырмашылығымен балаларды біріктіреді (мысалы, 3,4,5 жастағылар бір топта болады). Аралас жастағы балалардан құралған топтар рөлдік дистанцияның дамуына әсер етеді, бұл балалардың адамгершілігінің дамуыңда жақсы байқалады. Балалардың арасында өзара көмектің табиғи жүйесі дамиды: кіші жастағылар үлкеніректерден көмек сұрайды (сондықтан, кейбір қиналған кездерінде педагогтің көмегі керек бола бермейді). Олар үлкендерінің ісін қайталайды, тәртіпті үйренеді. Үлкенірек балалар материалмен жұмыс істеуді кішкентайларға көрсегіп, олардың сұрағьна жауап береді, өздері ол жұмыстың мән-мағынасын жақсырақ түсіне бастайды, көмек көрсетуге, кішкентайларға қамқор болуға үйренеді.
Мұндай топтарда, көп балалы отбасылардағы сияқты, әлеуметтік дағдылар табиғи пайда болып дами бастайды, материалмен үлкенірек балалардың жұмыс істеуі кішкентайлар үшін осы жұмысқа қызығушылық пен мотивациясының күшті көзі болып табылады. Мұғалім бұл жағдайда материалға балалардың қызығушылығьн арттыруға, жұмысқа балаларды белсендіруге қосымша күш жұмсаудан босайды.
Психологиялық тұрғыдан әртүрлі жастағы балалардан тұратын бұл топтарда кәдімгі мектептерде үнемі кездесетін бірдей балалардың бір ғана материалды үйренгенде әртүрлі баға алатыны сияқты, бір баланы бір баламен салыстыру- дың қажеті болмайды. Сондай-ақ толыққанды емес болу комплексінің дамуына себеп жоқ болады ("Мен кішкентай болған соң, мен жасай алмаймын, өсе келе үйренемін"). Баланы бағалау нормативті жоспар бойынша емес (бір-бірімен не- месе мектеп бағдарламасымен салыстыру емес, өзінің алдыңғы нәтижелерімен салыстыру), тек қана жеке тұлға ретінде ғана жүреді, яғни бұл ізгілік педагогика талаптарына сай келеді.
Кез келген ата - ана баласы үшін өмір сүреді деп ойлаймын. Халқымыз Балалы үй базар деп тегін айтпаса керек, отбасылық өмірдің мәні мен сәні сәбимен бірге кіреді. Үлкен адамдардың өміріне соншама қуаныш пен шаттық сыйлайтын сәбилер кейде, керісінше, ата - анасының көңіліне уайым мен алаңдаушылық ұялатып жататыны да қоғамымыздағы белгілі жәйт.
Оның негізгі қағидаты - оқы, оқы деп күштеп емес, ойын арқылы оқыту және баламен дербес тіл табысуға негізделген жаттығуларды таңдап алу. Мұнда бала дидактикалық материалдар мен сабақ уақытының ұзақтығын өзі таңдайтын болғандықтан оқытуда ерекшеліктер бар. Сондай - ақ олар өз қателіктерін өздері көріп, соны өздері түзеп отырады.[2]
Монтессори әдістемесінің маңызды ерекшелігі - баланың жеке қабілетін көрсете алатын және көрсеткісі келетін арнайы ортаны құру. Бұл Монтессори ортасы деп аталады. Бұл ортада психологиялық жайлылық, таңдау еріктілігі және педагогтің сабырлы адамгершілігі салтанат құрады. Бұл күндері жүйені баяғыдан бері пайдаланып келе жатқан Жапония, Қытай, Сингапур, Германия секілді мемлекеттерде интеллектуалды дамыған адамдардың көптігі осыған байланысты екеніне біртіндеп көз жеткізіп келеміз. Тіпті сол дамыған мемлекеттерде тек жалпылама адамдар емес, ұлттың өзі интеллектуалды ұлт ретінде қалыптасып отырғаны белгілі. Бала жас кезінде жас шыбық сияқты. Қалай исең, солай қарай иіледі. Жақсыға үйретсең, жақсылап үйретсең тез қабылдайды. Балаларды өзіндік тәрбиелеу мен өзіндік дамыту жүйесінде негізгі көңіл өзінділікті, сезімді дамытуға бөлінеді (көру, есту, иіскеу, дәм сезу т.б.) және қол моторикасы. Бұл жүйеде бірдей талап пен білім беру бағдарламасы жоқ. Әр бала өз темпінде , тек өзін қызықтырғанмен ғана айналысады. Тек өзімен ғана жарыса отырып, балада өз күшіне деген сенімділік туындайды, үйренгенді игереді,сол сәтте баланы не қызықтыратынын түсініп, қажетті ортаны құрып, сол ортаны дұрыс қолдана алуға үйретуі қажет. Әр балаға дамудың жеке өзіндік жолын табуға және өзіндік табиғи қабілеттерін ашуға көмектеседі.
Қорыта келсек ,қай топта болмасын,баланың дамуына өзіндік қосатын үлесі барына көзімізді жеткіздік.Яғни,баланың әлеуметтік қарым-қатынаста болуға тәжірибесі,ауызекі сөйлеу арқылы өз ойын жеткізе білу қасиеті,әңгімелесу үшін қызықты тақырып іздеудегі талпынысы дами түседі.Ал бұл қасиеттер баланың болашақ мектепке барғанда қала береді,балаларға жаупкершілікті сезінуге, өздігінен шешім қабылдауына,топта да,жеке де жұмыс жасай алуына,тандау жасай алуына өз уақытын ұйымдастыра білуіне ,өзіне сеніммен қарауына мүмкіндіктер береді.
Итальяңдық дәрігер және педагог М. Монтессори (1870 -- 1952) алғаш рет өзінің жүйесін ақылы кеміс мектепке дейінгі жастағы балаларға қолдануды 1907 жылы бастады. Ол қиындығы бар кішкентай балаларға ересек еңбек сіңірмей-ақ білім мен дағдыларды сондай жоғары деңгейде меңгеретіні соншалықты, олар, тіпті, дені сау құрдастарымен теңесіп, кейде асып түсетін
ерекше дамытатын ортаны жасай алды. Қазір М.Монтессоридің педагогикалық жүйесі-әлемнің көптеген елдерінде ең танымал жүйелердің бірі.
Бұл жүйемен көптеген балабақшалар, дамыту орталықтары, тіпті, мектептер жұмыс атқарса, солардың қатарында Қазақстан Республикасы да бар.
Бұл әдіс педагогтер мен ата-аналарды несімен қызықтырады деген сауал туындайды?
Мария Монтессори 1870 жылы 31 тамызда Италияның кішкентай қалашығы Чиаравалледе дүниеге келді. Марияның әкесі Алессандро Монтессори жоғары лауазымды мемлекеттік шенеунік болса, анасы көптеген
ғалымдар шыққан италияндық көне қала Стопаниден болатын. Марияның балалық шағы туралы аз ғана нәрсе мәлім: ол отбасында
жалғыз бала болды, сондықтан, оның ата-анасы Мария жақсы білім алып, болашақта өзінін жоғары адами қасиетін таныту үшін еш нәрсе аяма-
ды. Қатал католиктік Италияда бұл, әрине, әйел адам жағдайына сәйкес келмейтін. Бастауыш мектептің өзіңде Марияға оқу мен емтихан тап-
сыру көп қиынға соқпайтын. Әсіресе, ерекше дарындарын ол математика мен жаратылыстану ғылымдарында көрсететін. 12 жаста ол әйел жы-
ныстыларға оқуға тыйым салынған гимназияда оқуды армандайтын, сөйтіп, табандылығының арқасында ол барлық кедергілерді жеңіп, бозбала-
ларға арналған техникалық мектепке қабылданады.[3]
М.Монтессоридің арманы балалар дәрігері болу еді. Бірақ сол кездегі Италияда оның арманы орындалмайтын арман болды. Медицина тек ер адамдардың барар жері болатын. М. Монтессориді еш кедергі тоқтата алмаушы еді, ол бәрі- бір Рим университетінің медициналық факультетіне оқуға түсіп, екі жылдан кейін тек жаратылыстану, физика мен математиканы ғана емес, тікелей медицинаны оқып білуге құқылы болды.
М.Монтессори алғаш рет Италияның әйел- дәрігері болған кезде небәрі 26 жаста болатын. Ол дайындаған педагогикалық жүйе ЮНЕСКО- да аталып, сонан кейін әлемге танымал болды.
Лондонда және Парижде М.Монтессори адамның жүйке ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
I НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1.1 М. Монтессори педагогикалық жүйесі және оның маңыздылығы ... ... ... ... ...5
1.2 М.Монтессоридің технологиясын қолданудың әдіс-тәсілдері ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
1.3 М.Монтессоридің дидактикалық материалдарын математика сабағында тиімді қолдану ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... .22
ҚОСЫМША
КІРІСПЕ
Зерттеу жұмысының өзектілігі: Елбасы 2012 жылғы желтоқсан айындағы Қазақстан халқына Жолдауында мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың бүгінгі таңда маңызы зор екендігін атай келе, балабақшалар желісін дамытуға бағытталған "Балапан" бағдарламасын 2020 жылдарға дейін созғаны белгілі.
Ал, мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту ісін жаңарту- заман талабы. Оны педагог қауымы ғана емес, ата-аналар да түсініп бала тәрбиесіне деген көзқарас пен қарым-қатынасты өзгерту қажет екендігін біліп отыр. Өйткені, әрбір ата-ана, білім беру ұйымдары балаларға саналы тәрбие, сапалы білім бергісі келеді. Осы орайда, бұдан бір ғасыр бұрын пайда болған итальян педагогі М.Монтессори педагогикасының мектепке дейінгі ұйымдарға енгізуге деген қызығушылық пен қажеттілік күннен күнге артып келеді.
М.Монтессори педагогикасының негізі арнайы орта құрып, онда баланың өзін-өзі дамытуына ықпал жасау. Ол ортаны жасақтаудың өзіндік жолы мен логикасы: баланың психологиялық дамуын ескере отырып жабдықталады.
М.Монтессори "Жас ұрпақтан мықты, күшті тұлғалар тәрбиелеп шығаруымыз міндет, ал мықты адамдар деп біз өзіне сенімді, тәуелсіз тұлғаны айта аламыз"деп өз ғылыми еңбегінде тұжырым жасаған.
Астана қаласында Республикалық балаларды оңтайландыру орталығы ашылды.Жетекші орталықтарының бірі болып,балаларға 1 жастан 18 жасына дейінгі мамандырылған медециналық,әлеуметтік психологиялық-педагогикалық көмек беруде.Сонымен қатар орталықта медициналық оңалту, невропатология, емдік дене шынықтыру
(кинезотерапия)
саласындағы денсаулық сақтау мамандарды даярлауда. Оңалту орталығында мамандардың оқу тегін жұмыс істейдіОрталықта 300 орын.Оңтайландыру курсы 24 күнде өтеді.Ең басты жұмыстардың бағыты жаңа технологияларды қолдану.Оңтайландыру орталығындағы жоғары технологиялық жабдықтар:
Биологиялық кері байланыс әдісі (БКБ-логопедиялық, БКБ-тірек-қимыл апараты,кері байланыс БКБ-психо-эмоционалдық)
* Ортопедиялық;
* Постурография,
* Стабилометрия;
* Ботулинотерапия;
* Гидрокинезотерапия;
Кинезотерапия (ЛФК) арнайы жабдықталған бөлмелерде;
* Монтессори - педагогика;
* Робототехникалық кешен Локомат;
* Сенсорлық кабинеттер
Оңтайландыру орталығында арнайы Мария Монтессори жүйесімен жұмыс істейтін Халықаралық медециналық холдинг ашылады.Ресейдің педагогтардың М.Монтессори ассоциациясымен тығыз жұмыс жасайды.Орталықта үш айлық Монтессори курстарын оқытып Монтессори педагогтарды дайындайды.Бұл курстарды Ресейдің Монтессори педагогтар ассоциациясының өкілі педагог-математигі Лариса Юривна Климанова келіп курстарды өткізеді. Лариса Климанова анамен бірге деген бағдарламаның авторы.Сонымен қатар Мәдениет телеканалында ата-аналарға Монтессори педагогиясын насихаттау үшін бағдарламаны жария еткен.Оңтайландыру орталығында педагогтардың балалармен жұмыс істеуі тегін болып келеді.
2010 жылы оңтайландыру орталығы елімізде мектепке дейінгі мекемелердің балаларды оқыту және тәрбиелеуде Мария Монтессори әдісін іске асыру үшін грант жеңіп алды.
Алғаш рет 2011 жылы Қазақстанда осы жүйеде мамандарды даярлау үшін оқу курсы өтті, оған 38 педагогтар қатысты.
2012 жылы курс 70 адамға арналған болған, бірақ оған ниет білдірген адамдар әлдеқайда көп болды.Оңтайландыру орталығында 5 тен 12 жас аралықтарындағы балалардың әртүрлі топтары орналасқан.Қазіргі ауқытта оңтайландыру орталығында 3 Монтессори кабинеті жұмыс атқаруда. Монтессори терапиясы - арнайы дайындалған ортада баланың өзін-өзі дамытуда, итальян педагогі , психиатр мен психолог және педиатр балалар дәрігері философ Мария Монтессори өткен ғасырдан бүкіл әлемге әйгілі адам . Орталықта Монтессори жүйесінің басты қағидасы - баланы өзін-өзі дамыту. Қазіргі уақытта бұл әдіс балалар педагогикасын оңалтуға ең тиімді бағыттарының бірі болып табылады.
2008 жылы Алматы қаласында толық Мария Монтессори жүйесімен жұмыс істейтін Бала Би балабақшасы ашылды.Бұл балабақшаның басшысы Новикова Л. Н және әдіскері Мусаева А.Ж. Бұл балабақшаның барлық ұжымының Мария Монтессори жүйесімен жұмыс істеуге арналған сертификаттары бар. 3 жыл бұл балабақша жұмыс істеп Ресейдегі педагогтардан әсіресе Монтессори педагогтар ассоциациясының өкілі Лариса Климановадан дәріс алды.2008 жылдан бастап Лариса Климанова Бала би балабақшасына 3 рет дәріс келіп берген.Қазіргі уақытта бұл балабақшада екі түрлі Мария Монтессори бағдарламамен жұмыс істейді:
oo Аналармен топтастыру орталығы.Мұнда ата-аналар мен балалар жарты сағаттық сабақ алады.8 айдан 1,5 жасқа немесе 3 жастан 6 жасқа дейінгі балалар.
oo Бала би балабақшасы 8.00-18.30 дейін жұмыс істейді.Мария Монтессори жүйесімен Балапан бағдарламасы іске асырылады. Оқыту екі тілде жүргізіледі.Қазақша және орысша.Аптасына екі рет ағылшынша және қазақша сабақтары өтеді.Балабақшада Тойота автобусымен балаларды үйден балабақшаға және балабақшадан үйге жеткізуге жағдай жасалған.
Сонымен қатар Астана мен Алматы қалаларында Мария Монтессори жүйесімен жұмыс істейтін Топелек пен Ақбөпе балабақшалары бар.
Өзіне-өзі сенімді, тәуелсіз, өзін сыйлайтын тұлға тәрбиелеу М.Монтессоридің алға қойған мақсаты болғаны осыдан-ақ белгілі.Монтессори педагогикасының ерекшелігі балаға деген көзқарас пен қарым- қатынас. Қайталанбайтын өзіндік көзқарасы, алға қойған мақсат-мүддесі бар тұлға ретінде қарау. Сондықтан Монтессори өзінің педагогикалық жүйесін бала табиғатына байланысты құрды [1,5].
Баланың өсіп жетілуіне не қажет? Оның қажеттілігі: өзіне қызмет атқаруға деген ұтылыс екендігінде. Монтессори пікірінше, бала анасының көкірегінен ажыраған күнді өзіндік қызметке көшудің басы деп есептейді.
Зерттеудің мақсаты: Ресейде М.Монтессори жүйесінің даму және қалыптасу тарихына зерттеу.
Зерттеу міндеттері:
- Ресейдегі алғашқы М.Монтессори педагогикасын зерттеген педагог ғалымдарды анықтау.
- Ресейдегі алғашқы М.Монтессори жүйесімен жұмыс жасаған
балабақшаларды анықтау;
- Ресейдегі М.Монтессори жүйесінің жұмыс мазмұнымен танысу, зерттеу;
1.1 Ресейде М. Монтессори жүйесінің дамуы және қалыптасу кезеңдері
Итальян ағартушысы, Юлия Ивановна Фаусек, біздің еліміздегі,балабақшалар мен мектептерде Мария Монтессори жүйесін дамуына көп үлес қосқан адам.Ю.Фаусек Монтессоридің еркін білім беру жүйесін, ресейлік білім беру жүйесіне тән болуы тиіс деп санады.Юлия Ивановна Фаусек(Андрусова) 1863 жылы 15 маусымда штурман отбасында дүниеге келді. Әкесінен ерте айырылған.Керческий қыздар гимназиясында оқыды.1884 жылы Бестужевсий жоғары қыздар курсын бітірді. Геолог және палеонтолог академиктің Н.И.Андриусовтың апкесі.
Мәскеу мемлекеттік университеті В.А. Фаусек биолог профессорының әйелі. Ресейдегі мектепке дейінгі білім беру жүйесінің педагогі.1918 жылы мамыр айында Петроградта ең алғашқы Мария Монтессори жүйесі бойынша жұмыс істейтін балабақшаны ашты.Бұл балабақшада 1-9 жас арасындағы 200-ге тарта бала болды. Жас кезінде М.Монтессори мен Юлия Ивановна екеуі бірге театр мен музыкаға қызыққан. Монтессори жүйесімен Фаусек 1908 жылы отбасымен Италияда саяхат жасау кезінде танысқан.Бірақ Мария Монтессори жүйесімен толығымен 1913 жылы танысқан. Бұл жыл оған қиын жылдардың бірі болды.Күйеуі дүниеден өтті.Өткен дүниенің орнын балалары толтыра алмады,жақындары өздеріне келе алмай ауыр күндерді бастан өткізді.Сондай уақытта Юлия Ивановна Фаусек кішкентай балалармен жұмыс жасауды ұйғарды.Сол кезде Ресейде Фребелдің жүйесі оны қызықтырған жоқ.1913жылы Ю.Е.Иванованың көзіне ең алғаш Е.Н.Янжулдің Италияның балабақшаларының бірінде деген мақалалары көзге түседі.Кейіннен М.Монтессори Балалы үй, Ғылыми педагогиканың әдістемелеріатты кітаптармен танысып ,оқып жүреді. Қазан айында Фаусектың тырысуымен М.А.Шидловской атыңдағы Ресейдегі ақылы училищеде Мария Монтессори жүйесімен жұмыс істейтін топ ашылды. 1914 жылы көктемде училищенің директорының қолдауымен С.И.Сазонова Юлия Ивановна Римге жол жүріп бір ай болып,Монтессори жүйесімен жұмыс істеуге арналған курстарға қатысады.Мария Монтессори жүйесімен толығымен танысқаннан кейін өз еңбектерін жаза бастады. 1928 - 1976 жылы 4000 дана Монтессори жүйесінде Жас балалардың грамматикасы атты еңбегі жарық көрді. Эксперимент және бақылау 1923-1962 Монтессори мектебінде сызудың мәні атты еңбегі шықты.
Ресейде Монтессоридың педагогикасының алғашқы тәжірибесі Ясная Поляна деген ауылдық жерде болды.Оның алғашқы ұйымдастырушының бірі Лев Толстойдың сүйікті қызы - Татьяна болған.Ол ең алғаш Монтессориға арнап жазылған Монтессори әдістері атты енбегін жарыққа шығарды.Татьяна Львовна Толстой-Сухотинойдың Монтессори педагогикасымен жұмыс жасауы бастапқы ғана кезеңі болған.Бір жылдан кейін Елизавета Ивановна Тихееваның және Юлия Ивановна Фаусектың Мектепке дейінгі балалардың болашағы атты кітап бүкіл әлемге танымал болып шықты.Ресейде педагогикалық тәжірибеде Монтессори әдісі бойынша пікір таластар әлі көп жүргізілуде.Статистикаға сүйенсек соңғы жылдарда балабақшаларда және мектептерде Мария Монтессори әдісін 1,5 мыңнан астам педагогтар қолдануда.Омск және Санкт-Петербург қалаларында дидактикалық материалдарды шығаратын екі фабрика ашылды. Сонымен қатар бүкіл Европаға Мария Монтессори ұлымен қаланған бір ғана фабрика ашылды.1929 жылы өзінің ұлымен Монтессоpи Халықаралық Ассоцациясын ашады (АМI), бұл Ассоциация бүгінгі күнге дейін өз жұмысын атқаруда.
Қазіргі кезде Монтессори жүйесін 146 мемлекет қолданады. Бұл жүйе бойынша 1 жастан 6 жасқа дейінгі балалар зейінін, шығармашылық және логикалық ойлау қабілетін, есте сақтауды, сөйлеуді, елестетуді, қимылды дамытады. Монтессори педагогикасы немесе Монтессори жүйесі XX ғасырдың бірінші жартысында итальяндық педагог, ғалым әрі ойшыл Мария Монтессори тарапынан ұсынылған тәрбиелеу жүйесі. Монтессори әдістемесі әрбір тәрбиеленушіге деген даралы тәсілдемеге негізделген. Бүгінгі күні М. Монтессори жүйесі - бала дамуындағы ең сұраныстағы әдістемелердің бірі. Монтессори жүйесі бойынша балалардың дамуы - ол еркіндік және дисциплина, қызықты ойын және күрделі жұмыс бір уақытта. Өз педагогикалық әдістемесін Мария Монтессори дидактикалық дайындалған ортадағы баланың өз бетінше даму жүйесі деп атаған. Монтессори жүйесіне 100 жылдан асты, көп уақытқа дейін Монтессори кітаптары бізге қол жетімсіз болды.
Монтессоридің педагогикалық жүйесі бізде тек 90-жылдан белгілі болды. Негізінен, әдістеме 3-6 жас аралығын қамтиды. Балабақшада Монтессори жүйесіндегі ұсақ саусақ моторикасы тақырыбында топтатарда күнделікті өмір жаттығулары жүргізіледі. Бұған сәйкес, балдырғандар мен бүлдіршіндер дидактикалық материалдар мен сабақ ұзақтығын әрдайым өздері таңдай отырып, өзіндік ағым мен Бала - ата - ананың көз қуанышы, көңіл жұбанышы
Мария Монтессори үш рет (1949, 1950 және 1951 жылдары) әлемнің нобелдік сыйлығын алуға ұсынылды.
Монтессори жүйесі бойынша Билл Клинтон - АҚШ - тың 42 президенті, Франсуа Миттеран - Францияның 21 президенті, Уильям мен Гарри ханзадалары - англияның патшалары отбасынан, Жаклин Кеннеди Онассис - АҚШ - тың бірінші ханымының бірі, Джимми Уэйлс - Википедияны шығарған, Габриэль Гарсиа Маркес - жазушы, әдебиеттен Нобель сыйлығының иегері, Google ізденістік жүйесін шығарған Ларри Пейдж пен Сергей Брин оқытылды.
Лев Толстойдың қызы Татьяна Сухотина - Толстая мен Диана ханшайымы Монтессори - педагогы болған.
0.2 М. Монтессоридің педагогикалық жүйесі негізгі қағидалары және теориялық негіздері
М.Монтессори педагогикалық, жүйесінің негізгі қағидаларына тоқтала кететін болсақ олар бірнеше қағидаға бөлінеді.
Антропологиялық, қағидасы.
Монтессоридің педагогикасы "баладан" басталады, оның ортасында білімі антропология мен психология тұрғысынан құралатын бала тұрады. Бұл педагогикалық жүйеде адамның еркіндігі мен қадір-қасиетіне деген көзқарас бала кезінен маңызды болып келеді. "Тәрбие" үдерісіне қойылатын негізгі талаптардың бірі- баланың рухани еркіндігіне құрметпен қарау.
Монтессори үшін адамның рухани дамуы оның психикалық және физикалық дамуымен тығыз байланысты. Монтессори саналылық пен ойлаушылық қабілетінің дамуы үшін сезім мүшелерінің қабылдауының, қозғалыстың дамуының маңыздылығын үнемі көрсетіп отырды.
Баланың дамуының еркіндігінің қағидасы
Тәрбие құрылымының өзгеруінің астарында Монтессори тәрбиелеу үдерісінде "еркіндік жағдайларын" жасауды түсінді. Дәл осыған байланысты жұмыс түрі мен құралдарды өз еркімен таңдау Монтессори- топтардағы оқу үдерісін ұйымдастыруды дәстүрлі сынып-сабақ жүйесі мен кәдімгі бала бақшалардағы топтық, ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті өткізу жүйесінен ерекшелендіреді. Басты мақсат еркін, өздігінен ойлай алатын, өзін басқара алатын, жауапты жеке тұлғаны тәрбиелеу болып табылады. Осыдан Монтессори бойынша білім берудің девизі пайда болды: "Өзіме істеуіме көмектес". "Мен өзім!" - педагог үшін баланың бұл тілегі орындалуға міндетті. Монтессоридің ойынша, кішкентай баланың өзімен өзі болуға, тәуелсіздікке ұмтылысын ересектер құрметтеуі керек, өзімен өзі, жауапты адам өссін десе, тәрбиелеу үдерісінде одан әрі бекітіліп, қолдауға ие болуы керек.[4]
Монтессори педагогикасына үстіртін көзқарас балаларға олардың дереу орындалуға тиіс тілектерімен анықталатын шектелмеген еркіндік берілген, яғни олар "не қаласа, соны істейді" деген жалған ұғымға әкелуі мүмкін. Іс жүзінде олай емес. Монтессори педагогикасында біріншіден, басқа балалардың және ұжымның сұранысында ("Басқаларға кедергі жасамайтын нәрсенің бәрі болады", "Әрбір затты орнына қою керек"), екіншіден жұмыстың қажеттілігінде ("Ешнәрсе істемеуге болмайды", "Бастаған істі аяғына жеткізу керек") еркіндіктің өзінің шекарасы бар. Монтессори тек осылай ғана "өз ісінің шебері" болуға үйренуге болады деп санады. Оның жүйесіндегі еркіндік баланың дидактикалық түрде әзірленген ортада еркін қозғалысын, өзінің іспен айналысуына орынды еркін таңдауын, танымдық қызығушылығына керекті заттар мен дидактикалық материалды еркін тандауын, өз ісімен айналысуға қажетгі уақытты еркін белгілеуін, білім деңгейін таңдау еркіндігін, коммуникация мен іс кезінде басқа балалармен бірігу еркіндігін білдіреді. Еркін тірлігінің арқасында бала өзінің мүмкіндіктерін бағалай алады және материалды, орынды, серіктесін, т.б. таңдағанда дұрыс шешім қабылдай алады, сол қабылданған шешімге өзінің жауапкершілігін түсінеді, үдерістен және ісінің нәтижесінен қуаныш алады.
Назарды шоғырландыру қағидасы
Ұзақ уақыт алаңдамай бір нәрсеге назарын аударып жұмыс істеу, бастаған ісін аяғына дейін жеткізу, материалмен қалай жұмыс істеуді көрсетіп беретін педагогтің қимылын мұқият бақылау, егер қажет болғанда түсініктемелерді тындау, өздігінен жұмыс істеу және өзінің қателерін бақылауда басқаларға бөгет болмау орындалғанда ғана еркін және өздігінен бір іспен айналысуға болады. Монтессори мұны "назардың поляризациясы" деп атады. Бұл феноменді ол кішкентай балалармен жұмыс істегенде ашты.
Монтессори назарды шоғырландырудың жоғары деңгейі ақыл-ойдың басшылығымен қолдардың белсенділігін тудырады деген тұжырымға келді. Балалық "эксперименттеу" өз еркімен алынған затқа белсенді зерттеушілікпен қараудың салдары болып табылады, бұл өз кезегінде баланың назарын, ойлау қабілетін белсенділендіреді және оларды ұзақ уақыт нәтижелі бірігуге әкеледі -бұл құбылыс поляризация деп аталады.
Белгілі бір затқа іштей шоғырланудың арқасында баланың ақыл-ойының өздігінен даму үдерісі мүмкін болады. Мұнан басқа ақылмен жұмыс істеуге қажетті шыдамдылық, табандылық сияқты қасиеттер пайда болады. "Ішкі шо- ғырлану қасиеті қаншалықты дамыса, соншалықты жұмысқа бірқалыпты тереңдей түсу жүре бастайды", "бала тәртібі" феномені осылай анықтала түседі,-деп жазды М.Монтессори. Тәртіпте баланың өзінің қалауына қарай істеу қабілетінің жақсаруы байқалады, ішкі тәртіп "еркіндіктің келесі беті" бола бастайды.
Арнайы дайындалған оқыту орта қағидасы
Қоршаған оқыту ортасын жасағанда баланың физикалық мүмкіндіктері міндетті түрде ескеріледі. Оңай қол жететін сөрелерде оқып үйренушіні жан-жақты дамытатын керемет мүмкіндігі егжей-тегжейлі ойластырылған көптеген дидактикалық материал қойылады. Монтессори - материалдың қасиеттері мен сапасы жаттығу үдерісі кезінде назардың поляризациясына септігін тигізеді. Өз еркімен таңдап алынған істің мәнін ақылға салу пайда болады.
Монтессори- материал жалпыланған білімнің нақты, заттық бейнесін, адам жаратылысының кейбір "элементін", барынша деперсонификацияланған, субъектіліктен ажыратылған, адамдардың ол жайлы ұрпақтан ұрпаққа жалпыланып келген білімін көрсетеді (Монтессоридің айтуынша -- "материаланған абстракциялар").
Монтессори педагогикасында дидактикалық материалы бар жаттығуларда берілген бұрын белгілі элементтерден бала үшін жаңа істерді синтездеу үдерісін белсенділендіруге ерекше көңіл бөлінеді. Монтессори сондықтан, жазуға- жазумен, оқуға- оқумен, сурет салуға- сурет салумен үйретпейді, керісінше, балаға осы қиын іс-әрекеттерді "элементтерден құрастыру" мүм- кіндігін береді, оның үстіне әр қайсысының өз уақыты келгенде, яғни сензитивті кезең басталғанша күтеді. Баланы жазу мен оқуға қосымша дайындау үш жасында басталады, дидактикалық материал баланың дамуына сәйкес "ақыл-ой тәртібін хабарлау" үшін пайдаланылады. Монтессори материалы баланың қоршаған ортада "сіңірілуіне" қажетті көмек болып табылады.
Педагог бала мен дамытушы заттық-кеңістіктік ортаның арасында байланыс жасап орнатады. Ол балаларды мұқият бақылайды, ешқашан көмегін ұсынбайды, бірақ бала көмек сұрағанда, қанша болса, сонша көмегін аямайды. Егер көмек қажет болмаса, педагог баланың ісіне араласпайды, баланың қателесуіне және ол қатені өздігінен табуына мүмкіндік береді, себебі бақылау функциясы сол дидактикалық материалдың ішіне кіргізілген.[5]
Монтессори - материалдары бала үшін - "әлемге кілт" болып табылады, соның арқасында ол өзінің әлем жайлы хаостық ұғымдарын тәртіпке келтіреді, құрастырады. Монтессоридің сөздерінше, "материал... баланың ішкі жұмысының басшысы мен көмекшісі болуы керек, басқаша айтқанда, бала әлемнен оқшауланбаған, оның қолына бүкіл әлем мен оның мәдениетін жаулап алуға болатын "құрал" беріліп отыр".
Сензитивтілік қағидасы
Монтессоридің дидактикалық материалы өзінің құрылымы мен заттық логикасы бойынша бала дамуының сензитивті кезеңдеріне сәйкес келеді. Монтессори, мысалы, алты жасқа дейінгі баланың дамуын алты сензитивті кезеңдерге бөлді: сөйлеу дамуының сензитивті кезеңі, қабылдау мен тәртіп орнатудың ("ұқыптылықтың сензитивті кезеңі"), ұсақ заттарды үйрену, қимыл мен істі үйрену, әлеуметтік дағдылардың дамуы.
Монтессори бала кішкентай кезінде өзінің айналасы туралы толық ұғымды интуициямен сезінеді деп топшылады. Осыдан ол санамен емес, дәл сол кезде, өзінің сензитивті кезеңінде оған жеке тұлға ретінде қалыптасуына керектісін ғана алады.
Шектеу мен тәртіп қағидасы
Тәртіпті бұзу мен қайта қалпына келтіру - бала іс-әрекетінің ең күшті мотиві деп санады. Себебі, балаға өзінің айналасындағы заттардың бір орында тұрғаны ұнайды, ол осы тәртіпті бұзған болса, қайтадан өз орнына келтіргісі келеді. Монтессори баланың тәртіпке деген сезімталдығын бала дамуының (2-3 жас) маңызды және сиқырлы сензитивті фазасы деп бағалайды. Ересектердің өздері жасаған тәртіпті баладан талап етуін Монтессори ең үлкен қатеге санады. Тәртіпті жасағанда және орнатқанда баланың табиғи қажеттіліктерін ескеру керек.
Тәртіптен басқа дайындалған дидактикалык ортаны ұйымдастыру қағидасының маңызды нәрсесі шектеу болып табылады. Өзін қоршаған өте көп материалмен баланың қабылдау қарқындылығын төмендетіп алмас үшін әрбір материал,оқулық, жұмыс түрі жалғыз данада болуы тиіс.
Дидактикалық материалдың әрбір компонентінің жалғыз болуы, сондай-ақ, балалардың қайшылықсыз әлеуметтік жүріс-тұрысының дағдыларын жасау үшін де керек, егер бірнеше бала бір материалмен жұмыс істегісі келетін қиын жағдай туғанда, ол өзара өркениетгі шешім іздеулеріне септігін тигізеді, яғни балалар бір-біріне жол беруге, күтуге, келісуге, бірігіп жұмыс істеуге үйретеді.
Әлеуметтік тәрбиелеу мен интеграция қағидасы
Жеке жұмыс пен жеке қызығушылықтың болуы жасы мен тәжірибесі гетерогенді (даму кезеңі мен тәжірибесі бойынша әртүрлі және әр жастағы) топтарда жеке жұмыс істеуге арналған оқу құралдарына байланысты болады. Монтессоридың айтуынша балаларды біріге жұмыс істеуіне жасына қарай бөлу жеткілікті және нәтижелі болмайды. Оның балабақшалары мен мектептерінде жасақталған топтар үш жас айырмашылығымен балаларды біріктіреді (мысалы, 3,4,5 жастағылар бір топта болады). Аралас жастағы балалардан құралған топтар рөлдік дистанцияның дамуына әсер етеді, бұл балалардың адамгершілігінің дамуыңда жақсы байқалады. Балалардың арасында өзара көмектің табиғи жүйесі дамиды: кіші жастағылар үлкеніректерден көмек сұрайды (сондықтан, кейбір қиналған кездерінде педагогтің көмегі керек бола бермейді). Олар үлкендерінің ісін қайталайды, тәртіпті үйренеді. Үлкенірек балалар материалмен жұмыс істеуді кішкентайларға көрсегіп, олардың сұрағьна жауап береді, өздері ол жұмыстың мән-мағынасын жақсырақ түсіне бастайды, көмек көрсетуге, кішкентайларға қамқор болуға үйренеді.
Мұндай топтарда, көп балалы отбасылардағы сияқты, әлеуметтік дағдылар табиғи пайда болып дами бастайды, материалмен үлкенірек балалардың жұмыс істеуі кішкентайлар үшін осы жұмысқа қызығушылық пен мотивациясының күшті көзі болып табылады. Мұғалім бұл жағдайда материалға балалардың қызығушылығьн арттыруға, жұмысқа балаларды белсендіруге қосымша күш жұмсаудан босайды.
Психологиялық тұрғыдан әртүрлі жастағы балалардан тұратын бұл топтарда кәдімгі мектептерде үнемі кездесетін бірдей балалардың бір ғана материалды үйренгенде әртүрлі баға алатыны сияқты, бір баланы бір баламен салыстыру- дың қажеті болмайды. Сондай-ақ толыққанды емес болу комплексінің дамуына себеп жоқ болады ("Мен кішкентай болған соң, мен жасай алмаймын, өсе келе үйренемін"). Баланы бағалау нормативті жоспар бойынша емес (бір-бірімен не- месе мектеп бағдарламасымен салыстыру емес, өзінің алдыңғы нәтижелерімен салыстыру), тек қана жеке тұлға ретінде ғана жүреді, яғни бұл ізгілік педагогика талаптарына сай келеді.
Кез келген ата - ана баласы үшін өмір сүреді деп ойлаймын. Халқымыз Балалы үй базар деп тегін айтпаса керек, отбасылық өмірдің мәні мен сәні сәбимен бірге кіреді. Үлкен адамдардың өміріне соншама қуаныш пен шаттық сыйлайтын сәбилер кейде, керісінше, ата - анасының көңіліне уайым мен алаңдаушылық ұялатып жататыны да қоғамымыздағы белгілі жәйт.
Оның негізгі қағидаты - оқы, оқы деп күштеп емес, ойын арқылы оқыту және баламен дербес тіл табысуға негізделген жаттығуларды таңдап алу. Мұнда бала дидактикалық материалдар мен сабақ уақытының ұзақтығын өзі таңдайтын болғандықтан оқытуда ерекшеліктер бар. Сондай - ақ олар өз қателіктерін өздері көріп, соны өздері түзеп отырады.[2]
Монтессори әдістемесінің маңызды ерекшелігі - баланың жеке қабілетін көрсете алатын және көрсеткісі келетін арнайы ортаны құру. Бұл Монтессори ортасы деп аталады. Бұл ортада психологиялық жайлылық, таңдау еріктілігі және педагогтің сабырлы адамгершілігі салтанат құрады. Бұл күндері жүйені баяғыдан бері пайдаланып келе жатқан Жапония, Қытай, Сингапур, Германия секілді мемлекеттерде интеллектуалды дамыған адамдардың көптігі осыған байланысты екеніне біртіндеп көз жеткізіп келеміз. Тіпті сол дамыған мемлекеттерде тек жалпылама адамдар емес, ұлттың өзі интеллектуалды ұлт ретінде қалыптасып отырғаны белгілі. Бала жас кезінде жас шыбық сияқты. Қалай исең, солай қарай иіледі. Жақсыға үйретсең, жақсылап үйретсең тез қабылдайды. Балаларды өзіндік тәрбиелеу мен өзіндік дамыту жүйесінде негізгі көңіл өзінділікті, сезімді дамытуға бөлінеді (көру, есту, иіскеу, дәм сезу т.б.) және қол моторикасы. Бұл жүйеде бірдей талап пен білім беру бағдарламасы жоқ. Әр бала өз темпінде , тек өзін қызықтырғанмен ғана айналысады. Тек өзімен ғана жарыса отырып, балада өз күшіне деген сенімділік туындайды, үйренгенді игереді,сол сәтте баланы не қызықтыратынын түсініп, қажетті ортаны құрып, сол ортаны дұрыс қолдана алуға үйретуі қажет. Әр балаға дамудың жеке өзіндік жолын табуға және өзіндік табиғи қабілеттерін ашуға көмектеседі.
Қорыта келсек ,қай топта болмасын,баланың дамуына өзіндік қосатын үлесі барына көзімізді жеткіздік.Яғни,баланың әлеуметтік қарым-қатынаста болуға тәжірибесі,ауызекі сөйлеу арқылы өз ойын жеткізе білу қасиеті,әңгімелесу үшін қызықты тақырып іздеудегі талпынысы дами түседі.Ал бұл қасиеттер баланың болашақ мектепке барғанда қала береді,балаларға жаупкершілікті сезінуге, өздігінен шешім қабылдауына,топта да,жеке де жұмыс жасай алуына,тандау жасай алуына өз уақытын ұйымдастыра білуіне ,өзіне сеніммен қарауына мүмкіндіктер береді.
Итальяңдық дәрігер және педагог М. Монтессори (1870 -- 1952) алғаш рет өзінің жүйесін ақылы кеміс мектепке дейінгі жастағы балаларға қолдануды 1907 жылы бастады. Ол қиындығы бар кішкентай балаларға ересек еңбек сіңірмей-ақ білім мен дағдыларды сондай жоғары деңгейде меңгеретіні соншалықты, олар, тіпті, дені сау құрдастарымен теңесіп, кейде асып түсетін
ерекше дамытатын ортаны жасай алды. Қазір М.Монтессоридің педагогикалық жүйесі-әлемнің көптеген елдерінде ең танымал жүйелердің бірі.
Бұл жүйемен көптеген балабақшалар, дамыту орталықтары, тіпті, мектептер жұмыс атқарса, солардың қатарында Қазақстан Республикасы да бар.
Бұл әдіс педагогтер мен ата-аналарды несімен қызықтырады деген сауал туындайды?
Мария Монтессори 1870 жылы 31 тамызда Италияның кішкентай қалашығы Чиаравалледе дүниеге келді. Марияның әкесі Алессандро Монтессори жоғары лауазымды мемлекеттік шенеунік болса, анасы көптеген
ғалымдар шыққан италияндық көне қала Стопаниден болатын. Марияның балалық шағы туралы аз ғана нәрсе мәлім: ол отбасында
жалғыз бала болды, сондықтан, оның ата-анасы Мария жақсы білім алып, болашақта өзінін жоғары адами қасиетін таныту үшін еш нәрсе аяма-
ды. Қатал католиктік Италияда бұл, әрине, әйел адам жағдайына сәйкес келмейтін. Бастауыш мектептің өзіңде Марияға оқу мен емтихан тап-
сыру көп қиынға соқпайтын. Әсіресе, ерекше дарындарын ол математика мен жаратылыстану ғылымдарында көрсететін. 12 жаста ол әйел жы-
ныстыларға оқуға тыйым салынған гимназияда оқуды армандайтын, сөйтіп, табандылығының арқасында ол барлық кедергілерді жеңіп, бозбала-
ларға арналған техникалық мектепке қабылданады.[3]
М.Монтессоридің арманы балалар дәрігері болу еді. Бірақ сол кездегі Италияда оның арманы орындалмайтын арман болды. Медицина тек ер адамдардың барар жері болатын. М. Монтессориді еш кедергі тоқтата алмаушы еді, ол бәрі- бір Рим университетінің медициналық факультетіне оқуға түсіп, екі жылдан кейін тек жаратылыстану, физика мен математиканы ғана емес, тікелей медицинаны оқып білуге құқылы болды.
М.Монтессори алғаш рет Италияның әйел- дәрігері болған кезде небәрі 26 жаста болатын. Ол дайындаған педагогикалық жүйе ЮНЕСКО- да аталып, сонан кейін әлемге танымал болды.
Лондонда және Парижде М.Монтессори адамның жүйке ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz